ALARMERING TEGEN ROVERS
Dieven krijgen het
niet cadeau
Zelfbeheersing
en praalzucht
in Japan
Ook aan een lange
komt tenslotte een
zomer
eind
Na Voorspis
nu Neutra
verschenen
Samenwerkende politiekorpsen in Noord- en
Oost-Nederland spannen fijnmazig netwerk
HERFST DEED EINDELIJK ZIJN INTREDE
Horeca niet
onverdeeld
I"
Badseizoen
Veel gedronken
Bloemen
Fruitteelt
Topconditie
Met Loftleidir
nog goedkoper
over de Oceaan
Koningin naar
ubileum viering
N.Y.C.
Tweede deel van geschiedenis
Nederland in de oorlogsjaren
SCHETS VAN
KONINGIN
WILHELMINA
H°
W
Wijs achteraf
Niets zeggen
OMVORMERS
SOEPEL SYSTEEM
NOODZAKELIJK
OOK HET ZUIDEN
BANKEN
1
DINSDAG 4 NOVEMBER 1969
r////W////////////////////////////////'/"/'/W"","/"/'/"//w
T^en politie-offensief tegen bankrovers en andere overvallers. Dat lijkt de bes-
te omschrijving van het nieuwe alarmsysteem, dat in het noorden en oos
ten van ons land is ingevoerd. Het berust op een snelle alarmering in een groot
gebied rondom de plaats waar de overval is gepleegd. Snelheid van actie is
daarbij het belangrijkste aspect.
Bij een proef was de hele alarmering binnen zestien minuten voltooid. Het on
derzoek ter plaatse was toen ook al begonnen.
Nadere bijzonderheden zoals signale
menten, kleur en nummer van de au
to waarin de overvallers waren verdwe
nen, werden doorgegeven naar de cen
trale post, die in het politiebureau van
Groningen is gevestigd. Daar zorgde
men voor de verdere verspreiding van
die gegevens naar allen die bij de actie
waren betrokken.
In diezelfde tijd werden in het gebied
rondom de plaats van de overval (met
een straal van ongeveer honderd km.)
alle strategische punten bezet. Dat zijn
belangrijke kruisingen van wegen en
rivieren, spoorwegovergangen, bruggen
stations en tal van andere punten, die
beter niet nader kunnen worden ge
noemd om toekomstige rovers niet al te
wijs te maken.
Naar al die plaatsen werden politie
auto's gedirigeerd. De bemanningen
daarvan begonnen in de naaste omtrek
van hun posten een intensief onderzoek,
terwijl hun wagen voortdurend in radio
contact bleef met de centrale post. Om
vormers zorgen er voor, dat de mobi-
lifoongesprekken niet door buitenstaan
ders konden worden verstaan. Op de
posten waar men niet over de technische
apparatuur (scramblers) beschikte om
de gesprekken tot onverstaanbare klan
ken te vervormen, werd met een code
gewerkt, zodat eventuel misdadigers
de politie-mobilofoon wel konden afluis
teren, maar er toch niet wijzer van wer
den.
Rijks- en gemeentepolitie werken bij
dit aanvalsplan tegen overvallers nauw
samen. Ook zijn marechaussee en dou
ane bij de uitvoering betrokken, terwijl
de Duitse politie in het grensgebied zich
op dit Nederlandse alarmsysteem in het
Noorden heeft aangesloten. Het is een
realistisch systeem, dat verder reikt
dan de afgepaalde bevoegdheden eri
grenzen.
„Een soepel kringen-systeem, zou je
het kunnen noemen", zegt mr. W. A. ba
ron van der Feltz, procureur-generaal
bij het gerechtshof te Leeuwarden. Hij
is de initiatiefnemer van dit nieuwe
alarmeringssysteem. In zijn ressort, dat
de provincies Friesland, Groningen en
Drente omvat, installeerde hij 'n advies
commissie van politiefunctionarissen,
die in de dagelijkse praktijk met deze
zaken werken. In overleg met de korps
chef werd het thans in toepassing geko
men systeem ontworpen.
Mr. Van der Feltz stelt de praktische
gang van zaken voorop. „Alamering in
een groot gebied, gepaard aan uitge
breide opsporingsmaatregelen, kan niet
ophouden aan de grens van het bewa
kingsgebied van een enkel politiekorps
of zelfs een ressort" aldus mr. Van der
Feltz.
„Het kan nodig zijn dat ook de poli-
i
Japan wordt sterk de nadruk ge
legd op zelfbeheersing in de om
gang met anderen. Een van de grote
fabrieken van elektronische appara
tuur in Osaka heeft zelfs voor het
personeel een zogenaamde „zelfbe-
heersingskamer", die iedereen, die zijn
zelfbeheersing dreigt te verliezen, kan
gebruiken. Men kan zijn werk in de
steek laten en naar dit speciale ver
trek gaan. Er wordt zeer veel gebruik
van gemaakt; gemiddeld brengen vijf
tien tot twintig personen per dag enige
tijd in deze ruimte door. Er staan twee
met zeildoek beklede stropoppen. De
kleinste van de twee is totaal aan flar
den geslagen. Hier bewerk je niet je
baas. maar jezelf.
Dit goede idee, dat eigenlijk in de
gehele wereld navolging zou moeten
vinden, omdat deze wijze van afreage
ren beter is dan het cultiveren van
maagzweren en andere ernstige kwa
len, staat te lezen in een belangwek
kend artikel in het novembernummer
van „Het Beste". Het blad geeft in
van zes pagina's groot artikel een
beeld van het moderne Japanse volk.
Hierin komt de geweldige uitbreiding
en expansie van de Japanse industrie
na de oorlog naar voren. Nog steeds
is er weinig bekend over de Japanse
mentaliteit. Het bovenstaande geval
van de „zelfbeheersingskamer" zou de
indruk wekken, dat de Japanners een
zeer streng en sober volk zouden zijn.
Niettemin scheppen zij juist behagen
in overdaad. Vertier is trouwens altijd
al een voornaam punt geweest in Ja
pan. Momenteel is er op elke 110
Japanners kinderen en bejaarden
meegerekend een cabaret of bar en
een restaurant. Onder de rijken doen
zich betreurenswaardige vormen van
praalzucht voor. Er is een overweldi
gende voorraad gebruiksgoederen.
Wanneer men zich realiseert, dat in
dit land in 1945 elke rijstkorrel als een
gouden schat werd gezien, dan is de
enorme voorraad afval en vuilnis, die
elke dag weer voor de ophaaldienst
klaar staat, zonder meer verbijsterend.
Kortom: een beeld van het moderne
Japan en de nieuwe Japanners lijkt
soms niet erg af te wijken van dat
van volken in het Westen. Niettemin
zijn er wat de mentaliteit betreft een
groot aantal verschillen, die in hoge
mate interessant zijn.
tie in Noord-Holland, Overijssel en zelfs
in Gelderland wordt gewaarschuwd zo
dat ook daar maatregelen kunnen wor
den genomen, als bijvoorbeeld in het
zuidelijk deel van mijn ressort 'n over
val wordt gepleegd."
Mr. J. P. Hustinx, procureur-generaal
by het gerechtshof in Arnhem, bevestigt
dat. Hij haakte zelfs graag in op het
politiealarm Noord. „Leeuwarden dringt
inderdaad diep in myn ressort door", be
vestigt mr. Hustinx. „Dat is noodzake-'
lijk. Bij de bestrijding van de crimina
liteit moeten wjj realistisch te werk
gaan. Niet de tjjd terugdraaien en over
grenzen zeuren. Wjj zeggen nu; dank je
wel. Intern regelen wjj het.
Die interne regeling betekent niet al
leen voortzetting van de maatregelen,
die in de kring rondom de plaats begon
nen.
Mr. Hustinx heeft ook in Gelderland
en Overijssel een commissie ingesteld,
die advies zal uitbrengen over verder
gaande maatregelen. „Er is heel wat
in ontwikkeling", aldus mr. Hustinx.
„Ik denk ook aan andere misdrijven.
De commissie Oost werkt voort op het
geen Noord al tot stand heeft gebracht.
Om een voorbeeld te noemenWij moe
ten snel goede maatregelen krijgen te
gen het toenemende misbruik van vuur
wapens. Het illegale bezit van vuurwa
pens moet worden opgespoord, vooral
de kanalen die daar achter zitten."
Ook het zuiden van het land, Brabant
en Limburg, is bij deze nieuwe alarme
ring betrokken. De procureur-generaal
in Den Bosch, mr. A. J. M. van Over-
veldt, heeft een adviescommissie inge
steld waarvan mr. Van Buren, officier
van justitie in Maastricht voorzitter is.
Brabant en vooral Limburg, met zijn
„land zonder grenzen", hebben hun spe
cifieke problemen. De misdaad dringt
hier ook van Duitsland en België uit
ons land binnen.
De meldingskamer van de po
litie in Groningen. Rechtsboven
de cirkels, die zich steeds nauwer
zullen sluiten rond de voortvluch
tige misdadiger.
Een lichtgevende cirkel, rondom de
plaats van de overval markeert op de
wandkaart in de meldkamer in Gronin
gen het gebied waarin het alarm werkt.
Aan de bureaus zitten goed geïnstrueer
de en getrainde politiemensen, die aan
de hand van de instructieformulieren
het nodige werk efficiënt doen.
„Snelheid van handelen, dat is het
waar het op aan komt", zegt inspec
teur E. E. Nordholt, verbindingsofficier
van de politie te Groningen. Als secre
taris van de adviescommissie heeft hij
een groot aandeel gehad in de voorbe
reiding.
„Om het snelle handelen onder alle
omstandigheden mogelijk te maken, is
de bevoegdheid het algemene alarm in daarop stelt de politie bepaalde eisen.
werking te stellen zo laag mogelijk ge
steld. Er hoeft niet te worden gewacht
tot een chef aanwezig is. De wachtcom
mandant kan onmiddelijk de eerste
maatregelen nemen. De eerste inspc-
teur die komt, kan als commandant op
treden. Daarop zijn trainingsoefeningen
gehouden. Elk overleg met meerderen
kan een tijdverlies van tien minuten op
leveren. Dat kunnen we hierbij niet
hebben".
„Bij de rijkspolitie", zegt majoor Elzin-
ga, districtscommandant in Groningen
„is elke wachtmeester bevoegd het alge
mene alarm in werking te stellen." Ma
joor Elzinga is voorzitter van de coör
dinatiecommissie Politie-Noord.
Ook loopt het nieuwe systeem syn
chroon met het stille alarm van de ban
ken bij de politie. Voor de aansluiting
Toch vindt mr. Van der Feltz, dat de
banken nog te weinig aan preventie be
veiliging doen. „De banken moeten het
de overvallers bij voorbaat zo moeilijk
mogelijk maken", vindt hij.
„De tijd van improvisatie is voorbij",
zegt inspecteur Nordholt. „Onze plannen
voor de tegenaanval liggen overal klaar.
Het sterke punt is, dat een uniform stel
maatregelen wordt genomen.
Om dat waar te maken zal het sys
teem binnenkort aan een krachtproef
worden onderworpen. „Ja, er hangt een
zware alarmproef in de lucht", beves
tigt mr. Van der Feltz.
„Ook al is dat geen echte overval,
dat alarm zal nuttig zijn om de eventu
ele onvolkomenheden in het systeem op
te sporen", zegt majoor Elzinga.
Met het net van snelle doorverbindin
gen, is de politie paraat, ook als het
alarm gaat voor een echte overval.
Tl/Teer dan een maand na de officiële datum is in Nederland de herfst inge-
vallen. Voor vele mensen en bedrijven kwam hiermee een einde aan de
plezierige kanten van de uitzonderlijk lange periode van goed weer tussen eind
juni en eind oktober. Anderen, voor wie het aanhoudend zachte weer om fi
nanciële redenen een doorn in het oog was, halen opgelucht adem.
Voor het bedrijfsleven heeft het weer van de afgelopen maanden grote gevol
gen gehad, zowel goede als slechte. Voor hotels, restaurants en cafés, die dit
jaar al zo gevoelig gekwetst waren door de invoering van de B.T.W., is het
voortgezette zomerseizoen een welkom extraatje in de buidel, die niet zo best
gevuld was.
Voor bloemtelers, brandstofhandelaren en schoenfabrikanten heeft het mooie
weer te lang geduurd. Hun afzet heeft de afgelopen weken nagenoeg stilgele
gen.
Hoe wonderlijk het ook klinkt, het
warme weer dat zo veelbelovend vroeg
begon en nog zo lang het goede heu-
meur van de mensen heeft bepaald,
is niet voor alle horeca-bedrijven gun
stig uitgevallen.
Drs. A. W. Merkx, secretaris van het
Horeca Bedrijfsschap zegt daarover:
„Ondanks het fraaie seizoen wordt
er overal geklaagd. De omzetten zijn
overal wel een beetje tegengevallen.
Dat is voor een groot deel te wijten
aan de invoering van de BTW. De toe
ristisch ingestelde bedrijven hebben
over het algemeen beter gedraaid. In
Brabant en Limburg en de grote ste
den klaagt men echter steen en been
over de terugloop van bezoekers."
Drs. Piet Heggen, VW-directeur in
Valkenburg, spreekt voor zijn provin
cie van een teleurstellend jaar.
Hij wijt dat in de eerste plaats aan
het niet invoeren van de BTW in Bel
gië, waardoor vele mensen liever even
over de grens wipten. Voorts heeft de
lange zomer de toeristen gestimuleerd
naar het buitenland en naar de kusten
te gaan. Hoewel het naseizoen een he
leboel goed heeft gemaakt, is het toe
risme in Limburg, in vergelijking met
andere jaren, beduidend minder ge
weest.
In Noordwjjk zegt VVV-directeur Dek
ker: „Noordwijk is er dit jaar, in ver
gelijking met andere badplaatsen goed
afgekomen. Dank zij het naseizoen
zijn de strandexploitanten en de hore
cabedrijven door het oog van de naald
gekropen. Zonder de lange zonnige pe
riode in juli en het mooie herfstweer
was het een desastreuze zaak geworden
Oorzaak: De invoering var. de BTW,
de remmende werking van de berich
ten over de Nederlandse BTW in Duit
se kranten en het slechte voorseizoen.
Gelukkig heeft de Duitse herfstvakan
tie, de zogenaamde „Kartoffelferien"
veel goed gemaakt.
De eigenaar van een Amsterdams
buurtcafé zegt het anders: „Dat mooie
weer is alleen maar fijn als je zelf
een dagje wil gaan vissen. Overdag in
de zaak sta je in een lege ruimte te
staren. Geef mij maar regen, kou en
sneeuw. Dan komen de klanten hier
tenminste een borreltje om de kachel
drinken."
Wat de bier- en frisdrankenfabrikan
ten betreft, mocht het fraaie weer nog
wel een poosje aanblijven. Het zo
merseizoen is voor hen bijzonder gun
stig geweest. Bij temperaturen van
twintig graden of meer denkt het pu
bliek uiteraard liever aan een glaasje
prik dan aan kolen.
In vergelijking met andere jaren is
dan ook in de maanden mei tot augus
tus negentig miljoen liter frisdrank
meer geconsumeerd dan normaal.
Ontevredenheid heerst in de schoe
nen- en brandstoffenbranche. De ver
koop van winterschoenen, van kolen en
huisbrandolie heeft door het mooie
weer nogal wat vertraging opgelopen.
Schoenhandelaren vragen zich af of zij
de schade wel zullen kunnen inhalen.
Een zelfde geluid komt van de brand
stofhandelaren die het moeten hebben
van kleine afnemers, mensen die ko
men om een zakje kolen en een tonne
tje olie. Het feit dat die mensen een
maand later zijn gaan stoken betekent
voor hen een niet weg te cijferen ver
lies.
Ook de bloemkwekers zijn door het
zachte weer gedupeerd. De heer Eve-
leens, directeur van de Centrale Aals-
meerse Veiling, zei vorige week nog:
„Er worden op het ogenblik weinig
bloemen verkocht. Ookzaak: In rest
van Europa is het weer ook overal
mooi. De concurrentie is daarom groot.
Bovendien hebben veel mensen onze
bloemen nog niet nodig, omdat zij zelf
nog bloemen in de tuin hebben.
Maar we raken nog niet in paniek.
Tegen Kerstmis en Moederdag liggen
de prijzen weer veel hoger en dan
wordt de zaak hopelijk weer rechtge-
trok ken."
In de landbouw heeft men weinig
last van de droogte gehad. De over
vloedige dauw heeft de schade aan de
gewassen voorkomen. De oogstwerk-
zaamheden hebben gemakkelijker hun
gang kunnen vinden door het uiblijven
van regen. Het suikergehalte in de
biet is dit jaar echter lager omdat het
fraaie weer de groei stimuleerde en
de afrijping stagneerde.
In de veeteelt is men bijzonder blij
met het goede weer. Het vee hoeft nog
niet te worden gestald en het gras blijft
behoorlijk groeien. Dit heeft weer een
nauwelijks te verwerken stroom melk
tot gevolg.
Sombere geluiden hoort men bij de
fruittelers. Het mooie weer heeft velen
van hen op de rand van het faillisse
ment gebracht. Hier heerst een nood
toestand, aldus het produktschap voor
Groente en Fruit. Door de te grote oogst
blijven de prijzen te laag. De Neder
landse consument is er wel mee ge
diend. Dank zij het fraaie weer.
In de tuinbouw is de situatie nor
maal. Wel is de aanvoer van bloem
kool, sla, andijvie en prei overstelpend,
waardoor grote hoeveelheden moeten
worden doorgedraaid.
Over het algemeen heeft het warme
weer hier goed gewerkt. Men kan nu
groenten krijgen, die in andere jaren
vrijwel niet meer te kopen waren. En,
ze zijn nu bovendiend nog vrij goed
koop ook.
Opgewekte kreten komen ook van de
zijde van de bouwwereld. Het regenver
let is sinds juli zo goed als nihil ge
weest. Wel heeft men enige moeilijkhe
den met de aanvoer van materialen als
gevolg van de lage waterstand van de
rivieren.
En tenslotte: de voortreffelijke zomer
en warme herfst hebben voor een pri
ma lichamelijk conditie van de mens
gezorgd. Er is veel gewandeld, gefietst
en gekampeerd. Zowel actief als passief
kon men recreatie zoeken en vinden.
Rond de voetbalvelden, de competitie
begon al vroeg, kon men zich lang ver
pozen in absoluut zomertenue.
Zelden werden velden afgekeurd.
Daarvan profiteerden vooral de adspi-
ranten en junioren, die zo vaak hun
competitie onderbroken zien om de vel
den te sparen voor de big boys.
Omdat soepele spieren voor een deel
hun oorzaak vinden in niet te koud
weer, kan men aannemen, dat de ge
middelde atleet een betere conditie had
in de afgelopen vier maanden dan in
andere jaren. Dat blijkt ook uit de
tijden, die vaak beter waren dan nor
maal.
Secretaris Jos Vosmeer van de
Utrechtse voetbalclub Elinkwijk ziet
het winterseisoen echter met angst te
gemoet. Zijn club staat op het ogen
blik maar enkele punten boven de fa
tale streep. Dat komt door het fraaie
weer, zo denkt men in Utrecht. Zodra
zich een regenbui ontlaadt boven het
veld van Elinkwijk moet voor training
uitgeweken worden naar een gravel-
veldje. En dat vindt zijn weerslag weer
in het spel
SCHIPHOL Nadat vrijwel alle
IATA-luchtvaartmaatschappijen die ge
regelde lijndiensten over de oceaan
naar Amerika uitvoeren, per 1 novem
ber drastisch verlaagde tarieven heb
ben ingevoerd, maakt de niet bij de
IATA aangesloten IJslandse luchtvaart
maatschappij Loftleidir vandaag be
kend, dat ook zjj haar vroeger reeds
lage tarieven nog verder laat dalen.
Deze dagelijks van Luxemburg naar
New York vliegende maatschappij
biedt thans op deze route retourvluch
ten voor een individuele reis over de
oceaan aan voor f 676,- met als enige
conditie, dat men minstens 22 dagen in
Amerika moet blijven. Dit bedrag ligt
enkele honderden guldens onder de ver
laagde aanbiedingen van de IATA-
Maatschappijen, waaronder de KLM.
Naast dit individuele tarief heeft
Loftleidir een groepstarief ingevoerd
voor minimaal 15 personen tegen f 548
voor een retourvlucht. Voorwaarde
voor deze groepen is dat de deelnemers
eraan z.g. affiniteit bezitten, d.w.z. al
len tot dezelfde vereniging of organisa
tie behoren.
Deze nieuwe tarieven zijn voorlopig
geldig tot 15 mei van het volgend jaar.
DEN HAAG Hare Majesteit de
Koningin heeft het voornemen 7 no
vember a.s. de viering van het 25-jarig
bestaan van het Nederlands Vrouwen
Comité in de Ridderzaal in Den Haag
bij te wonen. In het Nederlands Vrou
wen Comité werken 20 vrouwenorga
nisaties samen, waarbij 1,5 miljoen
vrouwen zijn aangesloten.
\Tandaag is „Neutraal", het tweede deel van de reeks verschenen, die dr.
L. de Jong, directeur van het Rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie
in Amsterdam, in opdracht van de minister van Onderwijs en Wetenschap
pen, samenstelt over de geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden
in de tweede wereldoorlog.
„Voorspel", het eerste deel, is 11 februari j.l. verschenen. Het manu
script van het derde deel, dat geheel aan de vijf oorlogsdagen in mei 1940
is gewijd, is in september j.l. gereed gekomen. Het zal omstreeks april 1970
verschijnen.
Was Voorspelhet inleidende deel tot de geschiedschrijving, „Neu
traal" is, op het eerste hoofdstuk na, een schets van de periode 1 septem
ber 1939 tot 10 mei 1940. Dit deel heeft enkele weken geleden al veel
aandacht gekregen, nadat dr. De Jong in een lezing te Amsterdam bij
zonderheden openbaar had gemaakt over contacten, die in die neutrali
teitsperiode, buiten het toenmalige kabinet om, blijken te zijn onderhouden
met België, Frankrijk en Engeland.
Tn het eerste hoofdstuk van het
vandaag verschenen deel, geeft dr.
De Jong, omdat hem daarvoor in
„Voorspel" de plaatsruimte ontbrak,
een schets van die elementen uit le
ven en persoon van koningin Wilhel-
mina, die z.i. duidelijk maken
waarom zij tijdens de tweede we
reldoorlog handelde zoals ze deed.
Met het hoofdstuk getiteld „De
eerste weken", begint dan de eigen
lijke geschiedschrijving van het be
gin van de Duitse aanval op Polen
en de twee dagen later uitbrekende
tweede wereldoorlog. En zo komen
daar dan, naast de onthullingen
over de geheime contacten, aan de
orde o.m. het Venlo-incident, de
plannen van Hitier voor de aanval
op Nederland, België en Frankrijk,
de blokkade door de geallieerden,
de verliezen aan Nederlandse sche
pen door torpedo's en mijnen en
het begin van de distributie.
Dr. De Jong concludeerde o.m.,
dat de Nederlandse volkshuishou
ding bestand bleek te zijn tegen de
moeilijkheden voortvloeiende uit de
blokkade en de strijd ter zee.
Hij beschrijft de conflicten met
de chef van de generale staf, gene
raal I. H. Reynders, de door deze
gewenste perscensuur en het dispuut
over het krijgsbeleid. Een schets
van dat krijgsbeleid werd, tegen de
uitdrukkelijke orders in, voortijdig
ingezien door de militaire attaché
van ons land in Brussel en Parijs.
Hij was het met dat voorgenomen
beleid geheel oneens en liet daar
van bij leden van het kabinet ook
blijken.
Uitvoerig wordt beschreven hoe
Hitier zijn aanvalsplannen in de
loop van die acht maanden tussen
september 1939 en mei 1940 wijzigde
5
PROF. DR. L. DE JONG
elke generatie maakt haar
eigen fouten
GENERAAL REYNDERS
perscensuur gewenst
en hoe de Duitsers door spionage
in ons land de nodige inlichtingen
verzamelden. Ook welke rol de le
den van de para-militaire organisa
tie in Duitsland, die zich „sport en
spel" noemde, hebben vervuld bij
het onbeschadigd in handen trach
ten te krijgen van de bruggen over
de Maas in Limburg:
Niet veel minder aadacht be
steedt dr. De Jong aan de staat,
waarin de Nederlandse krijgsmacht
zich bevond. „Onze krijgsmacht
was eigenlijk voor een verdediging
volgens de normen van '14-T8 al te
zwak, op een verdediging tegen Hit-.
Iers Blitzkrieg was zij in het geheel
niet ingesteld".
Janneer de historicus zich voor
één gevaar moet hoeden (het
lijkt dr. De Jong, naar hij opmerkt,
gepast dat eens met alle duidelijk
heid te stellen) dan is het uit het
oog te verliezen hoe gemakkelijk
het is „to be wise after the event".
Aan de grote verleiding om, uit
sluitend van dat latere historische
inzicht uit, te oordelen over de ge
neraties, die in '39-'40 het Nederland
se volk vormden en speciaal dan
over degenen, die op posten van
verantwoordelijkheid stonden, moet
resoluut weerstand worden gebo
den. Het onzekere perspectief, van
waaruit toen geleefd en te goeder
trouw gehandeld werd, mag men
nooit uit het oog verliezen. Elke ge
neratie maakt haar eigen fouten.
Dat wil niet zeggen, dat het kri
tisch oordelen de historicus niet zou
passen, integendeel, zo merkt dr.
De Jong op.
Het deel „Neutraal" besluit met
een beschrijving van de acties der
Duitsers en hun bovengenoemde
handlangers tegen de bruggen over
de Maas in Limburg, over het
Maas-Waalkanaal en over de boven
loop van de Gelderse IJssel in de
nacht van 9 op 10 mei voor 3.55
uur, X-zeit, het moment van de
eigenlijke aanval.
Op een persconferentie naar aan
leiding van het verschijnen van
„Neutraal", heeft prof. De Jong nog
opgemerkt, dat met het aanbrengen
van wijzigingen in de tekst van de
nu verschenen twee delen niet wordt
gewacht tot het in 1980 te verwach
ten laatste deel, waarin een over
zicht van alle hem ter kennis ge
brachte opmerkingen van lezers zal
zijn opgenomen. In de herdrukken
van het eerste deel zijn in totaal
tot nu toe al dertien zakelijke cor
recties van enig belang aangebracht.
Die gedragslijn zal steeds worden
gevolgd. Prof. De Jong herhaalde
nogmaals, dat hij zich geenszins als
onfeilbaar beschouwt en dat hij al
tijd open stond en staat voor elke
aanvulling of verbetering. Als het
ooit nodig zou zijn het hoofdstuk
over de Rijksdagbrand, zoals dat
nu is opgenomen in „Voorspel", te
herschrijven, dan zal dat gebeuren.
Als inderdaad te eniger tijd zou
blijken, dat Van der Lubbe hulp
heeft gehad bij die brandstichting,
dan vindt dr. De Jong het onver
draaglijk als daarvan niet onmiddel
lijk melding zou worden gemaakt.
Dr. De Jong merkt in dit tweede
deel voorts o.m. op, dat de toenma
lige ministers, voorzover ze van
werkelijke bezorgdheid over de toe
stand vervuld waren, van mening
waren, dat de wenselijkheid Duits
land niet te provoceren het hun on
mogelijk maakte in het publiek van
die bezorgdheid te getuigen op een
wijze die geen misverstand wekte.
De strekking van het neutraliteits-
beleid, dat Nederland toen voerde,
was 's lands veiligheid zo goed mo
gelijk te waarborgen en daarmee
zijn hoogste belangen te dienen.
oe het by de handhaving van
de neutraliteit toen soms toe
ging, is enkele jaren geleden ook
gebleken uit de verhalenbundel van
jhr. P. J. Elias, oud-commandant
M. L. D., die in december 1939
tijdens de dagelijkse patrouillevluch-
ten met een Fokker C-11W veertien
dagen lang elke dag van IJmuiden
tot Rottum begeleid werd door een
Duitse jachtvlieger in een Mes-
serschmitt 109. De Nederlandse ma
rinevliegers patrouilleerden binnen
de drie mijlszone boven de Noord
zee. De Duitser vloog vlak naast ze,
was dus iedere keer in overtreding,
maar duchtte het mitrailleurvuur
van de Nederlanders niet.
Op 14 december van dat jaar,
toen jhr. Elias bij Rottum wilde te
rugkeren, zag hij in noordelijke
richting enige Duitse vliegtuigen en
daaronder een groot aantal schepen,
waarvan er een het vestzakslag
schip „Deutschland" was. Hij meld
de onmiddellijk na terugkeer zijn
bevindingen aan het hoofdkwartier.
Men drukte hem daar op het hart
aan niemand iets te zeggen, omdat
men doodsbenauwd was, dat de
waarneming naar Engelse zijde zou
uitlekken.
Daardoor kon de Nederlandse
neutraliteit ernstig gevaar lopen,
vooral wanneer de Engelsen die
wetenschap gingen uitbuiten voor
een snelle actie.
Maar dat niet alle Duitse vliegers
onze vliegtuigen nooit beschoten, on
dervond in die neutraliteitsperiode
gezagvoerder J. J. Moll, die met de
DC-3 „Mees" van de KLM in de
buurt van Helgoland werd beschoten
door een Duits militair vliegtuig.
Het Nederlandse verkeersvliegtuig
kreeg tientallen treffers, waarbij
een der passagiers dodelijk werd
gewond.
Op 13 september 1939 al werd een
T8W van de M.L.D. bij Ameland
aangevallen door een Duits vlieg
tuig. Bij de noodlanding sloeg het
watervliegtuig over de kop en de
drie bemanningsleden van de MLD
raakten te water. De Duitser land
de naast ze, pikte ze op en bracht
ze naar het hospitaal op Norderney.
Naar aanleiding van dit voorval
werd het Nederlandse onderschei
dingsteken op romp en vleugels ver
vangen door een zwart omrande
oranje driehoek, die verwisseling
met Engelse of Franse- vliegtuigen
uitsloot.
