In gesprek met Sjaloom-
voorvechter Piet Reckman
worden
Ter
introductie
TER OVERDENKING
j^e,
!Sfe/^/eu
'en
De Sjaloom-groep is een uiterst militante groep - men hoeft maar eenmaal
het blad Sjaloom of een van de vele Sjaloom-boekjes (oplage soms 60.000
exemplaren!) gelezen te hebben om dat volmondig te kunnen beamen. De
wanden van het kantoor in Odijk spreken er trouwens ook van: de wereld
ellende schreeuwt je als het ware van de muren tegen. Plus.de hartstoch
telijke oproep om daar iets aan te doen, om daar als christenen iets aan te
doen. Waarbij het helemaal onverschillig is tot welke kerk of geestesrich
ting je behoort, want in die Sjaloom-groep hebben vele militante christenen
zich verenigd.
Waarschijnlijk heeft dat militante onze medewerker Rik Valkenburg bijzon
der aangetrokken, want in zijn inmiddels befaamd geworden discussie
interviews heeft hij zich altijd als een zeer strijdbaar man doen kennen. En zo is hij in contact gekomen
met de heer P. Reckman, secretaris van de Sjaloom-beweging, een man die zijn niet geringe werk
kracht als full-timer voor de Sjaloom-idealen heeft ingezet. Piet Reckman (41, afkomstig uit Zwolle) was
oorspronkelijk onderwijzer, maar die periode heeft maar kort geduurd. Hij ging zich bezig houden met
maatschappelijk jeugdwerk, deed veel voor de debiele jeugd (V.B.S. en speciale kampen, kwam zo in
Den Haag terecht en werd daar lid van de Pleingroep (1955-1963), een beweging van rooms-katholieken
die tot doel had de rooms-katholieke gemeenschap open te breken. Natuurlijk kwam men dusdoende
in contact met groepen uit andere kerken die soortgelijke doorbraakdoeleinden nastreefden en zo is dan
uiteindelijk Sjaloom ontstaan. Reckman was er bij, als een werker van het eerste uur. Nu is hij secre
taris van de Sjaloom-beweging, een betaalde dagtaak. Sjaloom heeft zo een stuk of vier full-timers in
dienst, die er overigens allen naar streven via bijbanen het geld weer terug te verdienen voor de Sja-
loom-pot. De heer Reckman bijvoorbeeld is docent aan de sociale academie zijn honorarium stort
hij vrijwillig terug in de Sjaloom-kas.
De discussie tussen de heren Reckman en Valkenburg vindt men hieronder weergegeven. Ze is ge
baseerd op een serie artikelen in het blad Sjaloom (en de reacties daarop) over de kerkelijke bezit
tingen en of daarvan al dan niet een beter gebruik kan worden gemaakt dan nu het geval is. In het
hieronder afgedrukte „Ter introductie" geven wij een samenvatting van die artikelen, omdat het discus
sie-interview anders op sommige punten niette begrijpen is. Het geheel mag zonder meer als „onthul
lend" betiteld worden. Haast gaat men zich afvragen of dit op een pagina Geestelijk Leven thuishoort
dan wel op een militair-politieke pagina. Maar men oordele zelf dat is de bedoeling van Valken-
burgs artikelen.
Die Mij eren zal Ik eren maar die
Mij versmaden zullen licht geacht
worden I Sam. 2 30.
Het stond er met Israël niet zo best
voor in het Richterentijdperk. Ieder deed
wat goed was in zijn eigen oog. Naar
Gods woorden en wetten werd niet meer
geleefd. Het volk van het verbond rekende
niet meer met de God des verbonds, met
de God van Abram, Izaak en Jacob. Wel
waren er nog tekenen van Godsdienstig
leven.
Te Silo stond nog de tent der samen
komst, de tabernakel. En in de tabernakel
werd nog de openbare eredienst onder
houden. Maar hoe? We ontmoetten daar
de biddende Hanna die zelfs haar lofzang
zingt. De oude priester Eli die als de
mond Gods profetisch het woord tot Han
na richt maar die verder van zijn ambte
lijke bediening weinig terecht brengt en
als Vader van zijn zonen Hofni en Pin-
chas geweldig tekort schiet.
Wat wij van Hofni en Pinchas, geroepen
om dienaren Gods te zijn, in de Schrift le
zen is verbijsterend en tekent ons de ver
wording van Israëls volksbestaan.
Ontluistering van de Heilige dingen.
Van die dingen die bedoelden te zijn tot
eer van Hem. Wie toekomt de lof en de
eer en de aanbidding van al wat zich be
weegt en leeft en is.
Eli een slappe figuur van wien wij al
leen maar lezen, hij lag en hij zat. Hij
laat het maar gaan. Als zijn zonen zondig
den door het heilige te verachten, heeft
hij ze nog niet zuur aangezien. Geen ver
maning, geen bestraffing. Geen zoeken
van.de ere Gods. Dan komt een man Gods
te Silo met een ernstige boodschap.
Waaruit duidelijk wordt dat de Here het
ernstig neemt met zijn woord en wet, dat
Hij geëerd wil worden. Hij is het weerd
dat men Hem eert en in zijn dienst zich
geheel verteert.
Het zal voor deze Godsman niet gemak
kelijk geweest zijn aan het huis van Eli
de Leviet de boodschap te brengen die u
vindt in 1 Samuel 2 27-36. „Want die Mij
eren zal Ik eren, maar die Mij versmaden
zullen licht geacht worden". Het zoeken
van eigen eer is een menselijk verschijn
sel in de wereld. Helaas ook in de kerk.
Wat staat ook daar het Ik centraal. Wat
heb ik er aan? Wat doe ik er mee? Wat is
tot mijn glorie. Er is maar een geweest
die niet zijn eigen wil zijn eigen glorie
zocht, maar alleen de wil en de eer zijns
Vaders: Jezus de Middelaar Gods en der
mensen. Die om de ere van zijn Vader te
vermeerderen zich zelf heeft gegeven tot
in de dood aan het kruis. Na in Gethséma-
né, waar zijn zweet werd tot bloed, zeggen
kon: „Niet Mijn wil, maar Uw wil ge
schiede". Hij wilde de overtreders der
wet, de zoekers van eigen eer, verlossen
van de vloek der wet, hen maken tot on
derdanen van het Godsrijk. En in de veel
heid der onderdanen ligt de glorie van de
Koning. Dat volk, verlost uit de macht
der duisternis, evenals Israël verlost uit
de macht van Egypte, is geroepen Hem te
eren door onderwerping aan zijn ordon
nantiën. Het „Heere wat wilt Gij dat ik
doen zal?" mag wel hun dagelijks ge
bed zijn, „Uw liefdedienst heeft mij nog
nog nooit verdroten" hun betuiging. Die
Hem eren zal Hij eren. Het is immers niet
alleen: „Wij zien Jezus met eer en heer
lijkheid gekroond".
Maar ook, wij steken het hoofd om
hoog en zullen d'eerkroon dragen door U,
door U alleen om't eeuwig welbehagen".
Wee echter de mens, ook de mens van
de kerk, die hem versmaadt. Wee de
mens die met hem, met zijn woord en wet
niet meer rekent, die zijn Evangelie ver
smaadt. De mens die op de grote zalig
heid geen acht slaat. Zij zullen licht ge
acht worden. Mené, mené tekel ufarsin -
gewogen en te licht bevonden. Israëls'
historie is hier commentaar. Hij die om
de eer zijns vaders te zoeken het oor
deel op zich nam. Hij komt om te oorde
len de levende en de dooden. Leest nog
maals 1 Samuel 2 en ook Matth. 25. Zo
gij Zijn stem dan heden hoort gelooft
zijn heil en troostrijk woord. Verharde u
niet maar laat u leiden.
Amerongen, Ds. C. v. Viegen.
Het is begonnen in het mei-nummer van Sja
loom toen secretaris Piet Reckman concludeerde
dat het nu eens tijd werd dat de vernieuwing in
het denken van de kerk een vernieuwing in
de richting van mondiale verantwoordelijkheid
zich ook zou moeten gaan uitstrekken tot de struc
tuur en de inrichting van de kerken.
„Er zit veel geld vast in het kerkgebouw zelf
of in de diakonie of charitas", zo stelde hij. „Be
ziet men een jaarrekening van een plaatselijke
kerk dan blijkt vrijwel alle geld op te gaan aan
interne kerkelijke, stoffelijke en liturgische voor
zieningen. Heel het financieringspatroon is nog van
vóór de nieuwe theologische ontdekkingen. Daarin
nu zal verandering moeten komen. Er is wel geld,
veel geld zelfs, maar het zit vast. Het wordt be
steed aan zaken, die theologisch of sociaal (bij
voorbeeld door de bijstandswet) achterhaald zijn".
En met gloed en verve vertelt Reckman dan hoe
het allemaal zal moeten: verkoop van kerken, van
kloosters, van landerijen dat geld vrij maken
voor de „nieuwe taken" van de kerk.
In het juli-nummer kwamen de reacties. Dr. W.
Goddijn, secretaris van het pastoraal concilie zette
met veel voorbeelden uiteen dat het allemaal een
voudiger lijkt dan het is. Oecumenische kerkge
bouwen met gebruik door meer kerkgenootschap
pen, blijken meestal duurder te zijn dan twee
kerken apart. De huidige studieconcentratie in de
rooms-katholieke opleiding blijkt duurder dan de
vele afzonderlijke grootseminaries van vroeger. Zijn
conclusie: de leek in kerkelijke financiën wordt
al spoedig van zijn naïeve veronderstellingen af
geholpen als hij wil luisteren naar de specialisten
op dit terrein.
Een andere reactie komt van de hervormde
jeugdpredikant ds. G. Prast. Hij is eveneens voor
stander van een hervorming der kerkstructuren en
doet daarover vrij schokkende voorstellen. „Maar
vindt hij zolang er geen nieuwe structuur
komt, moet je niet mieren over de centjes. Dan
kun je nog beter een paar procentjes van de we
kelijkse voetbalpool in de wacht proberen te sle
pen".
Door dit alles geprikkeld, komt Reckman in het
augustus-nummer van Sjaloom pas goed los. Hij
waagt zich aan een schatting van het totaal-ver
mogen van de kerken in Nederland, naar zijn zeg
gen gebaseerd op betrouwbare gegevens en bron
nen en hij komt dan tot het opzienbarende be
drag van vijf tot zeven miljard gulden. Bij zijn
berekening gaat hij ervan uit dat ons land zo'n
10.000 gemeenten en parochies rijk is. Dat betekent:
Aan gezamenlijk grondbezit een bedrag van
eeneneenkwart miljard, ervan uitgaande dat
tenminste 5000 gemeenten elk tenminste 5 hecta
ren grond bezitten, bij een verkoopwaarde van ge
middeld f 50.000 per hectare.
Aan beleggingen tezamen een half miljard (elke
gemeente gemiddeld f 50.000).
Aan gebouwen, kerken en pastorieën bezit
ten de kerken gezamenlijk een waarde van
omstreeks 2 miljard gulden (de waarde van het
seminarie Rijsenburg wordt door Reckmange-
schat op 40 miljoen).
Aan een schatting over de waarde der lande
lijke fondsen die de kerken zouden bezitten waagt
Reckman zich niet, maar naar zijn oordeel gaat
het hier om „omvangrijke kapitalen".
Afijn, alles bij elkaar komt hij tot zijn miljar
denbedrag. Daarnaast maakt hij dan een schat
ting van de lopende kerkelijke uitgaven (salaris
sen, onderhoud kerkgebouw, liturgie en pastora
le taken) waarbij hij komt tot een jaarbedrag
van 500 miljoen gulden het jaarbudget van de
Verenigde Naties, zo schrijft hij er bij.
Nu is het ook weer niet zo, dat Sjaloom (en
nu zijn we in het september-nummer aangeland,
dat dus verscheen ten tijde van de Vredesweek
van het Interkerkelijk Vredesberaad) het groot
ste deel van dat vermogen claimt voor de doel
einden die hij noodzakelijk acht. Reckman legt,
op grond van verschillende kerkelijke uitspraken
en op grond van de enorme noden in de „derde
wereld" de kerkqp als het ware een voorlopige
aanslag op van *00 miljoen gulden. Wie denkt
dat die 300 miljoen besteed moet worden aan ont
wikkelingshulp in de gebruikelijke betekenis van
het woord, komt bedrogen uit. Dit is het verdeel
schema van Sjaloom:
Honderd miljoen via de Organisatie vooor Afri
kaanse Eenheid te Dar es Salam te besteden
aan steun voor de bevrijdingsbewegingen in Rho
desia, de Republiek Zuid-Afrika, Mozambi
que. Namibia, Angola en Guinea-Bissau.
Honderd miljoen via de Organisatie van Latijns-
Amenxaanse Solidariteitsbewegingen (OLAS te
Havanna) en via de radicale vakbeweging te be
steden aan de revolutionaire bewegingen in Mid
den- en Zuid-Amerika.
Vijftig miljoen als steun aan het nationaal
bevrijdingsfront voor Zuid-Vietnam.
Vijf en veertig miljoen voor de Verenigde Na
ties als bijdrage in het tekort van f 150 mil
joen.
Vijf miljoen ten behoeve van kosmopolitische
bewegingen en actiegroepen in eigen land, waar
onder twee miljoen voor aanstelling, opleiding en
training van kosmopolitische plaatselijke werkers.
Bovendien moet er een reserve blijven van zo'n
anderhalf miljoen om te kunnen protesteren of ur
gente acties te kunnen voeren.
Daarnaast claimt Reckman 2 pet van de lo
pende jaarrekeningen van de kerken (10 mil
joen) om de kosmopolitische actiegroepen en be
wegingen in eigen land te steunen „zonder hun
autonomie en creativiteit aan te tasten".
Zoals men ziet: discussiestof genoeg voor Rik
Valkenburg.
DE AARDSE SCHATTEN DER KERK
EN DE SJALOOM-REVOLUTIE
De gelden die u claimde van het ker
kelijk vermogen wilt u hoofdzakelijk ge
bruiken voor revolutionaire bewegingen.
Heeft revolutie bestaansrecht?...
De revolutie ontleent haar recht aan
het feit dat er door uitbuiting en onder
drukking geweld wordt bedreven door de
heersende klasse, waardoor de menselijke
waardigheid in het gedrang komt. Dit
hoeft niet „genomen" te worden.
Dus geweld met geweld beantwoor
den?
Ik ben niet voor geweld, maar ik heb
makkelijk praten. Ik ben goed doorvoed.
Mijn situatie is dus niet geschikt om hier
over een oordeel uit te spreken.
Door het steunen van revolutionaire be
wegingen aanvaardt u toch wel de conse
quentie dat mede door uw toedoen geweld
bedreven kan worden
-t Dat geef ik toe, en ik aanvaard die
verantwoordelijkheid. Geweld schijnt of
blijkt soms noodzakelijk te zijn. Het is na
tuurlijk wel zo, dat de actie of beweging
die door ons gesteund zou worden, in eer
ste instantie zelf primair verantwoorde
lijk is voor wat zij met onze steun gaat
doen. Wij kunnen dat van hieruit niet
overzien en zijn dus moreel niet in elk
opzicht verantwoordelijk. Er moet nu een
maal geholpen worden, dat is een hoogst
urgente zaak.
Is de bijbel uw inspiratiebron?
Voor mij persoonlijk is de bijbel een
zeer belangrijke bron van inspiratie,
maar zij is niet de enige bron. Ten on
rechte heeft de kerk de bijbelse canon
vastgesteld. De inspiratie gaat namelijk
door. Ook Camera Torres zijn voor mij
inspiratiebronnen. Zonder de bijbel Kan
dit dus ook.
Als voor u de bijbel dus een zeer be
langrijke plaats inneemt, mag de vraag
gesteld worden of revolutie vanuit bijbels
standpunt aanvaardbaar geacht mag wor
den?
Ik geloof dat geloven een voortdurende
omwenteling is.
Is evolutie niet beter dan revolutie?
Ik aanvaard de revolutie als een nood
zakelijk kwaad. Ik heb toch al zoveel
„vuile handen" gemaakt door deel te heb
ben aan onze consumptie-staat (al wat ik
méér heb dan zij daarginds, moest ik
eigenlijk afwijzen), dat er toch wel spra
ke is van een zekere hypocrisie als ik ten
aanzien van de revolutie plotseling „scho
ne" handen zou willen hebben en houden.
Overigens, zoveel revolutie in zuiver
militaire zin - (China, Cuba) is er nu
eigenlijk ook weer niet.
Voor we verder discussiëren, ter oriën
tatie en met uw goedvinden, enkele per
soonlijke vragen: Is de bijbel uniek de
bron van uw geloof?
(Aarzelend) Nee. eh, dat niet
Vindt u de koran even belangrijk?
Nee, dat ook niet. Wat is het moeilijk
om dat nu precies te zeggen.
Bent u een syncretist?
(zelfde aarzeling) Nee, ehook niet.
De bijbel is misschien toch wel primair
voor mij, maar ik vind dat zij door de
kerk teveel uit haar verband gerukt is.
Losgemaakt van de Oosterse denkwijze.
Men vergeestelijkt de bijbel teveel. Er
zijn wel perspectieven, maar die kun je
niet zo apart zetten.
Vindt u dat u in dienst staat van
God?...
Ik hoop van wel. Maar dienst aan God
bestaat niet, tenzij aan de medemens.
Gelooft u dan niet in een persoonlijke
God?
Ik ontdek God steeds opnieuw in
de mens. Hij is in ons en rondom ons,
maar niet boven ons. Je kunt Hem niet
aan- of toespreken.
U bidt dus nooit?
Ik bid wel, maar mijn gebed is een
soort boemerang, het keert tot mezelf te
rug en ik geloof dat dat functie heeft!
Bidden heeft alleen zin, als je zelf mee
helpt aan de verhoring en aan de oplos
sing.
U adresseert uw gebed dus niet?
God is geen apart persoon, nee.
Misschien bent u pantheïst?
Ik ontdek God alleen in redelijke we
zens en niet in alle dingen, zoals de pan
theïst dat doet. Niettemin, het is moeilijk
dit alles precies te omschrijven. Het
grijpt soms een beetje in elkaar. Men zou
kunnen zeggen dat ik mijn werk uitslui-
tend verricht uit medemenselijkheid,
maar als een theoloog me dat vroeg, zou
ik dat niet zomaar toegeven. Er gaat zo
veel aan vooraf. Er zit ook een stuk reli
gie in.
U vindt dat de gemeente een Exodus-
gemeente moet zijn en „gebiedt" de ge
meente zo snel mogelijk op te marcheren.
Is dat juist ten aanzien van de zieken,
zwakken en bejaarden?
Moet dan de gemeente, zoals zij gead
ministreerd is, de maat bepalen? Waar
blijven we dan?
De oorspronkelijke Exodus van Egypte
naar Palestina ging ook zo vlot niet...
Toegegeven! Maar er moet toch vaart
in zitten. Zij die door onderzoek tot inzicht
komen, moeten voortdurend werkzaam
zijn. Remmen zijn er al genoeg en deze
dingen samen zorgen dan wel voor de no
dige spanning.
Moet de gemeente alleen maar extro
vert zjjn? Speelt ook het introverte geen
rol, bv. het stichten en laten voortbe
staan van christelijke gemeentes?
Het is Jezus' bedoeling niet geweest
om instituten te stichten, maar het ging
Hem om het Rijk, om het heil. Het Rijk
van Sjaloom zeggen wij. Jezus Messias
stond in de Joodse traditie en kende de
onderscheiding hemel/aarde, zoals wij die
kennen, nieL
U schreef over het vermogen van de
kerken en noemde het bedrag van 6 k 7
miljard gulden en u zou oude gebouwen
etc. willen verkopen. Zouden de prijzen
niet kelderen bij een zo groot aanbod?...
Ja, daarom zou ik het ook zeer slim
doen met overleg. Overigens is nu
reeds gebleken dat het totaal kerkelijk
vermogen nog groter is dan genoemd be
drag. Alleen de verkoopwaarde van de
grond zal aanmerkelijk lager zijn dan on
ze schattingen. Maar.de dode fondsen zul
len véél groter zijn. Wat wij willen is dit:
a. Geef de exacte gegevens eens ter in
zage.
b. Dan gaan wij kijken of het gerecht
vaardigd is dat vermogen zo te behe
ren.
Goddijn heeft toch al aangetoond dat
vele grootseminaries en aparte kerken
goedkoper zijn dan de moderne studie
concentraties en oecumenische kerkge
bouwen. Tevens dat de prijs voor oude ge
bouwen bitter tegenvalt?
De meeste opmerkingen van dr. God
dijn zijn intense flauwekul. Al zou men
10.000 geestelijken het dubbele gaan uitke
ren, dan maakt dat nog niets uit. En dat
men op de Carnegielaan geen geld heeft,
wil ik ook nog wel geloven, maar er zijn
talloze landerijen waar verder niemand
iets over heeft te zeggen. Hoe en waar en
door wie worden die beheerd? En de op
brengst van wat men momenteel aan
oude kerken verkoopt wordt gelijk weer
gestoken in nieuwe kerkgebouwen. Ik vind
dat beslist niet nodig.
Maar u leeft in een democratisch land.
Anderen vinden het verrijzen van nieuwe
kerkgebouwen wèl nodig. Wilt u de kerk
gebouwen wegwerken?
Nee, meneer Valkenburg, het is onjuist
te beweren dat wij alle kerken willen weg
hebben. Maar wat te zeggen van het on
economisch gebruik van talloze dure
kerkgebouwen, die, zeg maar een 3 tot 6
Uur per volle week gebruikt worden0
Daar verzetten wij ons tegen!
Heeft u een alternatief?...
Jazeker! a. De huisgemeente. Wat een
kostenbesparing van onnodige investerin
gen. b. Dan het inhuren van ruimten, c.
Bestaande kerkgebouwen op andere wijze
exploitabel maken (gemeenschaps-ruim-
ten). d. Het gezamenlijk gebruik maken
van één kerkgebouw, op diverse tijden
dan maar desnoods.
Gaat het u primair om het vrijmaken
van een hoop geld
Nee. Primair is, dat een Exodus-groep
met zoveel onroerend goed niet vooruit
kan komen. De Joden mochten door de
woestijn ook niet zoveel meenemen. De
structuurverandering is primair. Daar
gaat het in eerste instantie eigenlijk om.
Dat schreef ds. Prast ook in zijn reac
tie op uw artikel, maar u bestreed dit
door te stellen dat de centjes wel degelijk
eerst aan de beurt kwamen.
Dat herinner ik me. Inderdaad heb ik
me daarin misschien niet duidelijk ge
noeg uitgedrukt, geloof ik achteraf. Ik
wilde aantonen dat iuist door het „mie
ren" over de centjes, waardoor we bii de
kerken aandringen op iets wat eigenlijk
nog niet kan, zij gedwongen worden aan
te tonen waarom het niet kan, om op de
ze wijze de bestaande structuur bloot te
leggen in haar onaanvaardbaarheid, en ze
tot in de kern te bestrijden en van daar
uit te vernieuwen. En daarover zei ds.
Prast m.i. zeer zinnige dingen!
Bedrijft u ontwikkelingshulp geheel
vanuit de medemenselijkheid? Speelt mis
sie of zending (Het brengen van de heils
boodschap als vergeving en verlossing
van zonden) geen enkele rol?
Het gaat ons om het brengen van ge
rechtigheid. Sociale gerechtigheid, ónder
alle volken. Dat is ook een opdracht. Voor
ons is het de opdracht! De oude kerkelij
ke heilsboodschap in de zin als u die be
doelt, nee, daar zie ik zo zonder meer
geen „heil" in. Het 'gaat wèl om de bood
schap van sociale gerechtigheid. Maar die
moet metterdaad gebracht worden. Dat
leerde Jezus ook
In Sjaloom verwijst u naar de parabel
van de man die om brood vraagt (Luc.
11 5). Als u deze gelijkenis nader be
schouwt blijkt dat hierin niet het BROOD,
maar de VERHORING centraal staat. Je
zus wil aantonen dat God, Zijn Vader, al
tijd bereid is naar ons aanhoudend gebed
te luisteren. Jezus concludeert dan ook in
dat verband: Bidt, en u zal gegeven wor
den. Is uw exegese er dan niet naast?
Waar het wezenlijk om blijft gaan is
dat God altijd dwars door de structuren
heenbreekt en zich niet laat inkapselen.
Gpd kiest adres bij de door Jezus aange
duide mensen. Bidt maar tot de mensen,
dan zal God zeker verhoren, want God is
in die mensen, en die mensen zijn God!
De hongerenden of de vrienden van hen
moeten dus blijven aanhouden in het vra
gen om brood. Dat zal verhoring vinden
U bent wei consequent, maar de bijbel
se exegese lijkt het mij zeker niet te zijn
Jezus geeft namelijk wel de opdracht:
Geeft gij hun te eten!..., maar tegelijk
verwijt hij de schare dat zij hem alleen
maar volgt om de spijze die vergaat,
maar dat zij hem, die het WARE BROOD
uit de hemel is, verwerpt!...
Inderdaad leeft een mens niet bij
brood alleen. Haar het eerste: „Geeft gij
hun te eten!" spreekt Jezus tot zijn DIS
CIPELEN en dat andere sprak hij tot de
SCHARE, die hij tot hogere waarden wil
de inspireren. Tot iemand die dus con
creet in God en Jezus gelooft, zoals de
kerk zegt dat zij doet, zeg ik dan weer:
„Geef jouw brood dan maar weg, jij
hecht blijkbaar geen waarde aan het
brood dat vergaat en tevens is het de op
dracht van je Heer!"
U blijft dus de missie en de zending al
leen zien in het sociale vlak?
Ja. Maar dan in de dimensie van het
tweede, grote gebod dat Jezus gaf: Je
naaste lief te hebben als je zelf. Het gaat
om medemenselijkheid in de diepe zin
van het woord.
Sjaloom ziet het allemaal nogal inter
nationaal en mondiaal, wordt daarbij het
kleine en geringe in onze onmiddellijke le
venssfeer niet tekort gedaan?
Ik moet direct toegeven dat dat gevaar
er in zit. Maar de mondiale gerechtig-
heidszaken hebben door de intensiteit van
de nood prioriteit. Echter, wij vertalen dit
terug r.aar de situatie van hier. Wij drin
gen ook aan op sociale gerechtigheid in
ons eigen land. Daar komen ook groepe
ringen voor die voor steun in aanmerking
komen. Omdat velen alleen maar aan
zichzelf denken is het hard nodig dat Sja
loom mondiale gerechtigheid eist.
Werkt het niet frusterend, al dat geha
mer op de wereldnood, terwijl we er
maar zo weinig aan doen kunnen?
Soms wel ja. Daarom ben ik blij dat
we in een groep zitten. Anders houd je het
niet vol.
Is het niet wat pretentieus van een
groepje" als „Sjaloom" om MONDIAL*
gerechtigheid te prediken?
Ja. Daar kun je nachten van wakkt
iggen. Maar je kunt er niet van af.
Heeft demonstreren en provoceren it
dit verband zin?
Als je in zo'n optocht meeloopt betwij
fel je vaak de zin ervan. Maar als je de
rede van president Nixon even goed door
leest, dan bemerk je dat die toch al aan
merkelijk verschilde met die van John
son. Ik geloof dus toch in de macht van
de mensen. Al dat geattendeer heeft toch
iets uitgehaald.
En wat zegt u over de „Damsla-
pers"?
Laat ze maar. Ik zal het zelf niet doen,
maar ik vind het zo getuigen van autori
teitszin om direct te willen ingrijpen. Ach,
na een buitje lost het zich vanzelf wel op.
Zou u dit ook zeggen als door het mo
nument dat steeds bevuild' wordt ook uw
vader herdacht werd als een gevalle
ne?
Ik vond het terecht wat Roel van Duyn
in de gemeenteraad van Amsterdam heeft
opgemerkt: Wat hebben wij in Indonesië
onze handen vuil gemaakt (al zou ik me
toen misschien ook wel gemeld hebben
als vrijwilliger, als ik de leeftijd had ge
had).
Als ik u vraag: Aan welke kant bent
u geneigd te gaan staan, aan die van de
provo's of die van de politie?
(lachend) Van de provo's, ja!
Is de claim op het vermogen van de
kerken ook niet hierin onrechtvaardig dat
kerkmensen toch al veel „lasten" hebben
t« dragen en verder dat zij niet rijp zijn
voor herstructurering en toch gerust
waarde mogen hechten aan de traditie.
Acht u de traditie waardeloos?
In de traditie zie ik een soort estafette
beweging. Estafette is voortgaan! Niet
achteruitgaan. Mao Tse Tung wil een per
manente staat van verandering. Zo zie ik
het ook met structuren.
Gaan met het badwater niet veel kin
deren de goot in?
Dat gevaar bestaat zeer zeker. We
moeten de mensen oproepen dat zoveel
mogelijk te voorkomen!
Vindt u een herstructurering op
seksueel gebied ook noodzakelijk?
Ik zie daartoe een sterke noodzaak,
maar het zal tegelijk moeten uitzuiveren!
Het wordt me soms wel wat te gortig.
Vooralsnog zie ik het gezin bij de gratie
van een zekere trouw aan elkaar. Een es
sentiële zaak voor de samenleving. Wel
wens ik uitbreiding van de echtschei
dingsgronden.
Wil Sjaloom ook een graantje meepik
ken van uw claim op het kerkelijk vermo
gen?
Ja, inderdaad. Ik vind dat we er recht
op hebben. Ook vanuit de gedachtengang
van de kerken die kritiek op ons hebben.
Er moet ruimte voor kritiek zijn. Ook fi
nanciële.
Vindt u de salarissen van de kerkelijke
geestelijkheid te hoog?
O nee, beslist niet. Integendeel. Met
name de secundaire voorwaarden zijn
niet hoog.
En als het niet te vrijpostig is, uw
eigen inkomen, kunt u op ander terrein
meer verdienen?
Ja. Het klinkt misschien arrogant,
maar dat is vrij zeker het geval. Maar
wij aanvaarden dit op basis van vrijwil
ligheid. En we hoeven echt geen honger
te lijden. Het valt nog wel mee.
Sjaloom heeft apagè-vieringen, zit daar
iets bevindelijks in?
-- Je wilt elkaar aanspreken op je, zoals
de Duitsers zeggen, „Verheissung", waar
toe je geroepen bent. Een apagè-viering is
openbaar. Sommige deelnemers blijken
wel eens zeer teleurgesteld door het ont
breken van een mystieke ervaring (bevin
ding), maar mij doet het wel wat! Ik heb
dan ook andere verwachtingen. Het geeft
je wat pep!
Heeft u nog een slotopmerking?...
Het gaat er Sjaloom om, de grote din
gen waar het om gaat (gerechtigheid en
vrede) te vertalen in kleine gestalten. Bij
de kruidenier neem ik bv. een beslissing
van belang voor de wereldhandel door er
in plaats van bietsuiker, rietsuiker te ko
pen. De machteloosheidsgevoelens worden
daardoor doorbroken. Het heeft resultaat!
We willen zo doorgaan! De actie slaagt
tot nog toe voortreffelijk. We wachten op
de cijfers van het eind van het jaar. Af
en toe hebben we een topgesprek met
hoge functionarissen uit de bietsuiker-in
dustrieën en de topmensen van de land
bouworganisaties. Invoerrechten, projec
ties worden geattaqueerd, in discussie ge
steld. Het gaat er dan wel eens fel aan
toe, maar het doel moet nu eenmaal voor
ogen gehouden worden: Medemenselijk
heid bedrijven aan hen die onze steun zo
hard nodig hebben.
