Zandvoorts kunstenaar werd
internationale beroemdheid
Onbevoegde Inge nam praktijk
voor haar moeder waar en
velen vonden er baat bij
Bommelerwaard
heeft veel te
lage dijken
Kees Verkade had gelukkige ontmoeting
Niet bij te
benen reeks
opdrachten
Rommelmarkt voorBiafra
Goudse kaas
moet straks
Amsterdam-
kaasheten
in Engeland
„Elke winter bestaat
gevaar voor een ramp 99
MARISA MOEST EVEN UfTBLAZEN.
BRAKEL MOET
75 HUIZEN
SLOPEN
Naar Rusland
Wie allemaal
Druk besproken
„Zachte Franse'
Vijftien jaar
Twijfelachtig
Vragen over sluiting
van spoorlijnen
ANDERHALVE METER
BREUGHELIAAJVS
ONZEKERHEID
ZELF BETALEN
Vragen aan Luiik over
V.S.-Griekenland
TT ff weet dat het zo is, maar hij kan
■- het nog altijd niet begrijpen. Vijf
jaar lang werkt hij erg hard als
beeldenontwerper, verdient gewoon
zijn boterham en nog iets erop ook en
dan ineens komen de dollars uit Ame
rika en de telefoontjes uit Engeland:
„Wij willen een beeld van u hebben!"
„Het is gewoon een daas idee, dat
de mensen je geld vooruit sturen", zegt
beeldhouwer-beeldenmaker Kees Ver-
kade in Zandvoort. „Ik snap het nog
steeds niet, maar het gebeurt", aldus
Verkade, nu 28 jaar oud.
Een plezierige, bijna beseheiden man.
die Kees Verkade. Hij vindt het hele
maal niet nodig haren tot op zijn
schouders te hebben, omdat hij artiest
is. Hij draagt ook geen laarzen, noch
jacks uit Tibet of Afghanistan. Hij
heeft een gewoon pak aan en zijn
boordje staat open.
„Moet ik bij het begin beginnen?",
▼raagt hij. „Goed dan; vijf jaar de
kunstacademie in Den Haag en ik
woon in Zandvoort, omdat mijn vrouw
Zandvoortse is". Laatst zei iemand
over hem: „Kees Verkade? Kees Ver
kade? Verkade? Bekende naam is dat".
Maar hij is geen familie, eet wel af en
toe een reep en doet al jaren mee aan
de jaarlijkse Kunstmarkt in Haarlem.
Dat was dit jaar in juli en Kees Ver
kade kwam net terug van twee weken
Rusland. Waarom? „Omdat je voor
zevenhonderd en vijftig gulden alles
inbegrepen veertien dagen naar Rus
land kon met een reisbureau en die
kans wilde ik me niet laten ontglippen.
Heerlijk, aan de buitenkant van Mos
kou allemaal die houten huisjes. Ik heb
er druk gefotografeerd. En Leningrad,
geweldig interessant".
Doodmoe van zijn reis kwam Ver
kade in Zandvoort terug en meteen
daarna begon die Kunstmarkt. Hij was
er, met zijn bronzen beeldjes, zijn
sculptures als men wil.
Bij hem kwamen twee mannen kij
ken. Ze spraken Engels en een wilde
er twee beeldjes hebben. Hij kocht ze
en de koper bleek te zijn: David Doug
las Duncan, oorlogscorrespondent,
Het afgelopen weekeinde heeft de Emmaüs-Communauteit op het terrein
van Kasteel Haarzuilens een rommelmarkt gehouden, waarvan de op
brengst bestemd was voor de slachtoffers van de oorlog in Biafra. Er werd
heel wat speelgoed bijeengebracht, dat zal worden verkocht. Voor wat dat
oplevert zal dan voedsel voor de Biafranen worden gekocht.
schrijver en fotograaf, de man die net
in Vietnam was geweest, de man wiens
verhalen en foto's in Amerika door „ie
dereen" gelezen en bekeken worden.
Duncan, die in Zuid-Frankrijk woont.
David Douglas Duncan was niet toe
vallig in Haarlem, want bij de firma
Enschede worden zijn boeken uitgege
ven (voor de Nederlandse markt) en
die meneer in zijn gezelschap was de
heer Bitter, adjunct-directeur van „En
schede". Duncan had gekocht: freule
op fiets en twee roddelende wijfjes op
een bank. „Een paar weken later
kwam hij terug", vertelt Kees Verka
de, „en hij kocht nog twee dingen".
En toen begon ineens dat ongeloof
lijke. „Die vier beeldjes van mij staan
dus in zijn huis in Zuid-Frankrijk en
daar schijnen zoveel bekende mensen
te komen, die ook beeldjes van mij
willen hebben, dat ineens de brieven
per expresse) met dollarcheques erin
in mijn bus rolden".
Niet te geloven hoe de zaken zich
plotseling voordeden. Want wie zijn de
kopers, die beeldjes van Kees Verkade
in Zandvoort willen hebben?'
Justin Thannhauser, die voor het
Guggenheim Museum in New York
koopt; Joseph Hirshhorn, de uranium-
koning die zijn eigen museum in Wash
ington heeft; Bernhard Gimbel, de
man van het grootste warenhuis ter
wereld in New York; filmster Kirk
Douglas en diens collega Yull Brynner.
„Kees Verkade grijpt in zijn sculp
tures het duizendste deel van een se
conde, hij heeft een fotografisch oog",
zegt Duncan. Kees Verkade zelf: „Ik
wandel soms gewoon met mijn vrouw
en de kinderen en dan zie ik iets, dat
me bij blijft. Dan maak ik dat beeld
later van zwarte was, want zo begin ik.
Soms een hollend kind, veel sportmen
sen, soms oude mensjes. Dingen die me
boeien. En ik maak de beelden steeds
voor m'n plezier".
In één maand tijds heeft Kees Ver
kade meer dan dertig opdrachten uit
New York gekregen. Een paar dagen
geleden werd hij opgebeld door een
hoogleraar uit Londen die een beeld
wilde hebben. Verkade noemde een
prijs en de man zei meteen: Ja.
De grote Gimbel van de warenhui
zen schrijft in een brief aan vrienden
in Europa: „Kees Verkade is hier in
New York het gesprek van de dag".
Het Amerikaanse weekblad Time gaat
binnenkort een verhaal over Verkade
publiceren en de Amerikaanse Colum
bia Universiteit wil een beeld van hem
hebben.
Behandel jij de patiënten maar,
anders verloopt de praktijk!"
zei dr. Margaret ha K. (56), een
vrouwelijke huidarts uit Lever ku-
sen, tegen haar dochter Inge (36),
toen zijzelf op reis moest voor een
rustkuur.
Inge was verkoopster in een
sportartikelenzaak en wou ook wel
eens wat afwisseling.
In een witte jas hield zij de vol
gende morgen spreekuur. Voor alle
patiënten had zij hetzelfde advies
„Géén sinaasappelen en voorlopig
ook geen melk. En geduld hebben.
Als het over drie weken niet weg
is, komt u dan nog even terug
Raar maar waar: de pukkels, de
uitslagen, de irritaties en de ecze
men verdwenen vanzelf en de mees
te patiënten waren opgetogen.
„Dokter" Inge viel door de mand,
toen een patiënte bij haar kapper
hoorde, dat de echte huidarts al we
kenlang niet in de stad was.
Inge verkoopt nu weer gymnas-
tiekschoentjes. Moeder kreeg dui
zend mark boete.
KEES VERKADE, de beelden
maker uit Zandvoort, met een
van zijn sculptures in de hand. En
kele maanden geleden een hard
werkend artiest in Nederland, nu
ineens „het gesprek van de dag"
in New York.
„Het is gewoon niet bij te benen",
zegt Verkade. „Ik heb altijd goed ver
kocht, soms aan gemeenten, soms aan
ziekenhuizen, soms aan particulieren,
maar dit is te gek. Ik sta wel met twee
benen op de grond en ga .de zaken even
rustig bekijken. Ik moet nu zien hoe ik
beelden goed verpakt en naar Amerika
verscheept krijg, ik zit met Engelse
correspondentie, en ik heb een vlieg
biljet voor Amerika in mijn zak, want
daat willen ze met me praten".
Ik zie een brief van een Amerikaan
die naar een kennis schrijft: en dan
kom ik naar Parijs om de Henry Moo
re collectie te bekijken en ik zou even
willen doorvliegen naar Amsterdam,
want ik moét het werk van die Ver
kade gezien hebben".
Hoe ondergaat Kees Verkade zelf
deze „ontploffing?" Hij zegt: „Ik
zou liegen wanneer ik niet toegaf het
heerlijk te vinden om bekend te zijn.
En toen die eerste brief met die dol
larcheque ineens bij me in de bus rol
de, toen heb ik een flesje genomen
iets dat ik nooit doe en heb me naast
mijn vrouw heerlijk laten doorzakken.
Moet je nagaan: drie maanden geleden
was ik gewoon aan het werk zoals al
tijd en nu ineens dit".
Men zegt, dat Kees Verkade al voor
meer dan tienduizend dollar aan che
ques betaald kreeg, maar hijzelf glim
lacht wijs. Hij wil alleen maar, dat zijn
werk geen modegril wordt. „Ik ben een
hard en serieus werker en ik heb nu
geluk gehad', zegt hij. „En ik wil pre
cies zo blijven werken als ik doe. Geen
contracten, niet in dienst bij iemand.
Dan ben ik m'n vrijheid kwijt en dan
heb ik geen eigen ideeën meer. En daar
pas ik wel voor op".
De Britse huisvrouwen zullen bin
nenkort aan weer wat nieuws
moeten wennen. De naam „Gouda"
zoals men hier Goudse kaas noemt,
gaat in Engeland voor het grootste
deel van deze soort verdwijnen. In
plaats daarvan komt de naam „Am
sterdam-kaas"
Na de vele miljoenen guldens, die
in Engeland zijn besteed om de
naam Gouda bekend te maken,
staat men nu dus voor een belang
rijke naamsverandering. Met als
grote vraag: Zal de Britse huis
vrouw zo maar kaas kopen met de
nieuwe naam, ook al is die kaas
dezelfde als die ze gewend was?
Deze omzwaai is het gevolg van
een internationaal verdrag dat in
Rome werd ondertekend. Daarbij
werd bepaald, dat Goudse kaas met
een watergehalte van meer dan 43
procent, geen Goudse kaas meer
mag worden genoemd.
Deze kaas heet officieel: zachte
Franse. Maar dit is natuurlijk een
onmogelijke aanduiding voor een
belangrijk Nederlands produkt.
Daarom besloot het produkt-
schap voor de zuivelindustrie om
deze kaas van 1 januari af Amster
damkaas te noemen.
Meer dan negentig procent van
de „Goudse", die Nederland naar En
geland uitvoert, komt in aanmer
king voor de nieuwe naam. Dit jaar
zal Engeland ongeveer twaalfhon
derd ton Goudse afnemen.
De naam Goudse kaas kent men
in Engeland al eeuwenlang. Die is
hier net zo ingeburgers als Edam
mer.
Het Dutch Dairy-bureau (Neder
lands Zuivelbureau) werkt boven
dien al vijftien jaar in Engeland
om de vaderlandse boter en deze
twee kaassoorten hier nog meer be
kendheid te geven.
Dit jaar werkt dit bureau met
een begroting van drie en een half
miljoen gulden. Voor 1970 is een ge
lijk bedrag uitgetrokken.
Men kan zeggen dat er voor de
propaganda ten behoeve van de
Goudse kaas jaarlijks één miljoen
gulden beschikbaar is.
Om alle belangrijke afnemers in
Engeland te bewerken met een cam
pagne, die op de nieuwe naam „Am
sterdam" is gericht, heeft men
heel wat extra geld nodig.
De suggestie dat de Engelse win
keliers de naam Goudse gewoon zul
len blijven gebruiken, betwijfelt
men in Londen sterk.
Niet alleen is dat in strijd met
het kaasverdrag van Rome. Ook
handelt men dan in strijd met een
nieuwe en zeer strenge Britse wet.
Die schrijft o.m. voor dat prijs
kaartjes en merkkaartjes werkelijk
de vlag zijn, die de lading moet dek
ken.
DEN HAAG Het PvdA-Kamerlid ir.
S. A. Posthumus heeft staatssecreta
ris Keijzer van verkeer en waterstaat
schriftelijke vragen gesteld over de
eventuele sluiting voor passagiersver
voer van de spoorwegtrajecten Sneek-
Stavoren, Almelo-Mariënberg, Sant-
poort-IJmuiden, Kerkrade-Simpelveld,
Tiel-Elst en Zutfen-Winterswijk.
Moeten deze mededelingen, indien zij
juist zouden zijn, in deze zin worden
opgevat, dat de toezegging van de
staatssecretarig om enigerlei beslissing
met betrekking tot de eventuele slui
ting van spoorwegtrajecten van tevo
ren met de vaste commissie van verkeer
en waterstaat te bespreken, niet of vol
doende gehonoreerd wordt, aldus ir.
Posthunus.
ZALTBOMMEL Het lijkt of er nooit iemand komt op de Nieuwedijk. Te
midden van hoge bomen en verwilderd struikgewas verschuilt deze uit de mid
deleeuwen stammende dijk zich in het landelijke grensgebied van de Bomme
lerwaard en de buitenpolder Munnikenland.
De herfstwind jaagt hele bladerslierten uit de gelende boomkruinen het vlakke
land in en voert soms een flard mee van de monotone dreun van de schepen
op de Waal, die glinstert in de verte.
Mensen worden in dit verlaten ge
bied zelden gezien. Toch zijn ze er wel
eens.
Als het Munnikenland onder water
staat dat gebeurt de laatste jaren
elke winter en als de wind naar het
noordwesten draait en aanwakkert, dan
loopt er wel eens een enkeling naar de
Nieuwedijk of naar de Waarddijk ver
derop om te kijken of het water er al
haast overheen komt.
Sommigen van hen hebben het al en
kele keren tot een paar centimerer on
der de kruin van de dijk zien rijzen.
Tot nog toe bleef het daarbij en kon
men een paar dagen later weer rustig
slapen.
De ruim 35.000 mensen in de Bom
melerwaard hebben een aantal keren
geluk gehad. Om met dijkgraaf J. E.
Stuvers te spreken: „Hier bestaat el
ke winter het gevaar voor een natio
nale ramp. De Bommelerwaard is
een deels diep gelegen polder, die
meteen zal onder lopen als het water
over de Nieuwedijk of de Waarddijk
stroomt".
Dat klinkt wellicht dramatisch maar
de gevaren zijn waarlijk niet denkbeel
dig. Rijkswaterstaat heeft uitgerekend
dat de lieflijke Nieuwedijk meer dan
anderhalve meter te laag is om te kun
nen voldoen aan de veiligheidseisen,
die voor de Bommelerwaard nodig zijn.
De hele Waarddijk en ook de rest van
de Waaldijk (tot Rossum toe) is trou
wens te laag.
Toen dat nogal laat bekend
werd, hebben de waterschappen in het
gebied meteen plannen ingediend om
de polder te beveiligen. Ze zijn ook een
fusie aangegaan, zodat de zaak slag
vaardiger kan worden aangepakt. Hoe
wel de plannen nog niet zijn goedge
keurd, wordt erop gerekend, dat nog
dit jaar een begin gemaakt kan worden
met verbetering van de gevaarlijkste
plekken.
De plannen liegen er niet om. Het
aanzien van het noordwestelijke deel
van de polder zal er drastisch door ver
anderen. Zo moeten in het dijkdorp
Brakel 75 huizen worden afgebroken
om de dijkverhoging mogelijk te ma
ken. Elders langs de dijk moeten er
nog eens 45 huizen aan geloven.
De aanvankelijke opzet, waarbij on
geveer een derde van het dorp Brakel
afgebroken zou moeten worden, kon
worden veranderd. Nu moeten alleen
de huizen aan de buitenkant van de
dijk verdwijnen.
Met de aankoop van de huizen is in
middels begonnen. Vooral langs de
een troosteloze indruk. Vele huizen
staan al geruime tijd leeg. Terwijl de
tuinen overwoekerd worden, raken de
veelal oude boerenhuisjes en landar
beiderswoningen snel in verval.
Dijkgraaf Stuvers, zelf afkomstig uit
de streek, heeft gevoel voor het lieflij
ke, wat Breugheliaanse dat gaat ver
dwijnen. „Het is ook voor de mensen,
die vaak van kindsbeen af onder aan
de dijk hebben gewoond, een hele op
offering", zegt hij. „Ze zitten daar
prachtig vrij, terwijl ze straks in een
rijtje in een straat komen te wonen.
Maar we hebben geen keus. De zaak
moet snel worden aangepak, want we
willen geen ramp".
De mensen zeker langs de Waard
dijk hebben er veelal vrede mee,
dat ze weg moeten. Velen van hen heb
ben het water meermalen zo hoog aan
De Oostenrijkse actrice Marisa Mell neemt er even
haar gemak van voordat men weer doorgaat met
de opnamen voor de nieuwe /ilm Geen uitweg". Het
is een misdaadfilm, die door haar verloofde, Pierluigi
Torri, tn Rome wordt gemaakt.
de andere kant van de dijk zien staan,
dat ze nauwelijks naar bed durfden uit
vrees, dat het er overheen zou komen.
Neem de eenzame Ger van der Mij-
de (70), die alleen met zijn honden en
katten in zo'n klein huisje woont, sinds
zijn geboorte. Hij leunt in de deurope
ning, omringd door zijn dieren. „Ik
zal wel ergens in Brakel terecht ko
men", zegt hij met een vaag gebaar in
de richting van het dorp. „Ik zou liever
hier zijn gebleven. En wat erger is, ik
geloof dat ik maar een of twee dieren
mag meenemen. Waar moet ik dan met
de rest naar toe?"
In het dorp is niet iedereen evenzeer
overtuigd van de noodzaak om de dijk
te verhogen. Bovendien heerst er onze
kerheid, doordat het nog wel een jaar
of vijf kan duren eer de huizen tegen
de vlakte moeten en doordat er nog
niets bekend is over financiële rege
ling en vervangende huizen.
Hoe dan ook, oud-schipper Ton van
Dalen (65) moet er niets van hebben.
„Moet je kijken", zegt hij door zijn
raam wijzend, „hoe ver de Waal hier
vandaan is. Er komt hier wel eens wa
ter, maar het komt nooit verder dan
de mast".
Die mast, afkomstig van een schip,
staat tussen de bloemetjes in zijn tuin.
„En mocht het ooit hoger komen dan
is het veel eenvoudiger om de huizen
wat omhoog te brengen", argumen
teert hij verder. Overigens moet hij
het eerst allemaal zien, voor hij zich
er werkelijk druk over kan maken.
„De wereld hangt aan elkaar van plan
nen, waar nooit iets van terecht komt",
filosofeert hij.
De 76-jarige boer/kruidenier Van der
Linde die even verderop woont, ook
aan de foute kant van de dijk, doet net
of hij nergens van weet, „ik zou hier
weg moeten? Da's gek. Ik heb er nog
nooit iets van gehoord".
Boer Klaas van de Linde (33) staat
er nuchter tegenover. „Als ik onder re
delijke voorwaarden een boerderij in
de polder kan krijgen, dicht bij het
land, dan zie ik er niet tegenop, hoe
wel ik me niet graag in de schulden
steek. Ik zal het bedrijf hier zo duur
mogelijk moeten verkopen. Ook als ik
een zeer goede schadeloosstelling zou
krijgen zal het me veel geld gaan kos
ten. Is het dat nog waard? Als het niet
te lang duurt misschien wel, maar als
het tien jaar duurt, dan kan ik beter
ophouden met boeren", zo redeneert
hij.
Zorgen over de financiële afloop van
de operatie, die is begroot op 27 mil
joen gulden, heeft ook dijkgraaf Stu
vers. Een belangrijk deel daarvan
veertig procent moeten de ingelan
den van de Bommelerwaard betalen,
terwijl van de zee tot de Bommeler
waard de dijkverzwaringen helemaal
door het rijk worden betaald in het ka
der van de Deltawet. De redelijkheid
daarvan trekt de heer Stuvers ernstig
in twijfel.
„Dat er voor de Deltawet ergens een
grens moet worden getrokken, dat is
logisch. Dat die grens voor de Bomme
lerwaard is gevallen is jammer, maar
ik kan me er bij neerleggen. Ik ga er
mee akkoord, dat de veiligheidseisen
achter die grens maar een derde be
dragen van die in het Deltagebied.
Maar mijn begrip houdt op als wij in
dit dun bevolkte gebied zoveel zelf
moeten betalen.
„De Bommelerwaard is van oudsher
een arme streek, die door zijn lage lig
ging toch al veel hogere waterschaps
belastingen moet opbrengen dan de rest
van het land. En tenslotte verbiedt het
rijk ons om hier industrie aan te trek
ken of forensendorpen of -wijken te
bouwen. De Bommelerwaard moet
groen blijven. Dat is tegenstrijdig: we
mogen wel meer betalen dan het Wes
ten, maar we mogen de draagkracht
niet vergroten", aldus de heer Stuvers.
Het polderdistrict, dat zeker niet het
onderste uit de kan wil, heeft zich be
reid verklaard tien procent van de kos
ten te betalen. Bovendien is de provin
cie Gelderland genegen om bij te dra
gen in de resterende dertig procent.
„Kortom", zegt de heer Stuvers, ,we
maken het de minister van Verkeer en
Waterstaat niet moeilijk".
En hij besluit: „Als de dijken in het
westen van de Bommelerwaard het de
ze winter niet houden, dan krijgen we
alles cadeau. Dan voltrekt zich hier
een catastrofe, die onmiddellijk tot na
tionale ramp verklaard zal worden".
Maar het zal aan hem niet liggen.
Er kan meteen begonnen worden aan
een dijk, die de Nieuwedijk moet ver
vangen en die ongeveer anderhalve ki
lometer westelijk daarvan dwars door
Munnikenland zal worden gelegd.
Het ergste gevaar zal daarmee zijn
bezworen. En op de Nieuwedijk, die
geen waterkering meer zal zijn, zal wel
helemaal nooit meer iemand komen.
DEN HAAG Kamerleden van zo
wel de regeringspartijen als van de op
positie hebben minister Luns gevraagd,
of de regering bereid is om, zo mogelijk
tezamen met de regeringen van gelijk
gezinde NAVO-landen, een dringend
beroep te doen op de regering van de
Verenigde Staten om een actieve en
leidende rol te spelen bij de pogingen
om een terugkeer naar democratie in
Griekenland te bevorderen.
De vraag werd gesteld door de Ka
merleden Van der Stoel (PvdA), Mom-
mersteeg (KVP), Berkhouwer (VVD),
Aantjes (ARP). Visser (D'66) en Aarden
(Groep-Aarden).
WOENSDAG 3 DECEMBER 1969
4
