13 december 1969
1 utomatisch naar elk
plekje op aarde...
De historie van de KLM is geschreven door
produkten van vele vliegtuigfabrieken, van
Fokker tot Douglas. De naam van Boeing
komt op dit gouden lijstje niet voor. Nu
heeft de KLM opeens zeven 747's besteld.
Over nauwelijks een jaar zal de eerste mas
todont van Boeing in de kleuren van de KLM
op Schiphol neerstrijken. Waarom de KLM
zo plotseling met Boeing de lucht in gaat?
Omdat geen luchtvaartmaatschappij zich
kan permitteren de 747 over het hoofd te
zien. Het vliegtuig is onmiskenbaar de eer
ste vertegenwoordiger van een tweede ge
neratie straalverkeersvliegtuigen. Het komt
beschikbaar precies op het ogenblik, waar
op in de luchtvaart de vraag naar zo'n reu-
zenvliegtuig ontstaat.
De 747 van een zwaardere versie, zoals
de KLM die heeft besteld kost tachtig
miljoen gulden, tweemaal zoveel als een
Super DC-8. Maar het toestel kan desnooas
490 passagiers vervoeren met een snelheid
die vlak bij de geluidsgrens ligt
\7"ed groter, sneller, gerieflijker en
nog veiliger. Dit zijn in het pro
gramma de duidelijke pluspunten
van de Boeing-747, het Amerikaanse
luchtkasteel dat werkelijkheid is ge
worden. Drie jaar geleden was dit
vliegtuig nauwelijks meer dan een
goed idee. Nu zijn er 186 van ver
kocht en de verwachting is, dat dit
aantal in de komende jaren ruim
schoots wordt verdubbeld. Vijf toe
stellen zijn ingeschakeld bij het test
programma dat 1400 vlieguren om
vat. En buiten de immense fabrieks
hal staan al twintig 747's gepar
keerd in een indrukwekkende slag
orde.
"Fen 747 is zeventig meter lang.
De spanwijdte bedraagt veertig
meter en de staart reikt tot negen
tien meter boven de grond. De 747B
van de KLM zal 350 ton wegen. Hoe
wel de vier machtige motoren twee
maal het vermogen van een DC-8
leveren, is het lawaai minder. De
kolos wordt gedragen door een
hoofdlandingsgestel met zestien wie
len en twee neuswielen. De 747 on
derscheidt zich echter niet alleen in
technisch opzicht van zijn voorgan
gers.
"I/oor de passagiers biedt dit vlieg-
tuig het toppunt van comfort.
ter vliegbereik dan de oorspronke
lijke versie, wat noodzakelijk is voor
lange vluchten non-stop van Stock
holm of Zürich naar New York.
Het eerste toestel voor de KLM
wordt in januari 1971 afgeleverd. In
maart en mei volgen het tweede
en derde en de rest in de zomer van
dat jaar. De namen van de eerste
zes: Rijn, Mississippi. Rio de la Pla
ta. Amazone. Ganges en Nijl. De
vloot van zeven kost 560 miljoen
gulden.
Een afwijking aan de motor heeft
intussen de aflevering van de eer
ste 747 aan een Amerikaanse maat
schappij verhinderd. Tijdens de
proefvluchten is gebleken, dat de
volmaakt cirkelvormige inlaat lichte
lijk ovaal wordt. Het verschil is iets
meer dan een millimeter, eigenlijk
belachelijk weinig voor een vliegtuig
met zulke in het oog springende ma
ten.
..Het brandstofverbruik wordt er
ongunstig door beïnvloed", zegt Jim
Wygall. ..Daarom willen wij de fout
er uit hebben. Het testprogramma is
er twee maanden door vertraagd...
Passagiers van een 747 krijgen
een maximum aan comfort in
een zee van ruimte. Links boven in
deze dwarsdoorsnede de cockpit met
vlak daarachter de luxe suite. Onder
het vliegdek en ver voor de motoren:
de eerste klas. Daarachter strekt zich
de toeristenklas uit over een lengte
van ruim veertig meter. In 't vracht-
ruim is plaats voor nog eens vijftien
ton lading.
Juist dank zij zijn eigenaardige rompvorm is de 747 een wonder van aërodynamica.
treden, terwijl de gevolgen minder
zullen zijn. Deskundigen van de
Amerikaanse luchtvaartdienst, die
het vliegtuig zijn certificaat van
luchtwaardigheid moeten bezorgen,
hebben allang vastgesteld, dat de 747
het veiligste vliegtuig is dat ooit werd
gebouwd.
Een fors aandeel in de verhoogde
veiligheid leveren de drie navigatie
systemen, die dank zij Boeing's erva
ringen in de ruimtevaart een on
waarschijnlijk hoge graad van per
fectie hebben bereikt.
„Als twee systemen uitvallen, heb
ben we altijd nog een derde over",
zegt Wygall. „Wanneer ze niet goed
werken, wordt ons dit verteld, zodat
we altijd nog kunnen overgaan op
meer conventionele manieren van
plaatsbepaling".
Jn de twaalf meter brede cabine is
per passagier beduidend meer ruim
te. Het idee van ruimte wordt ver
sterkt door de twee gangpaden. Het
zaaleffect wordt vermeden doordat
de cabine door de keukens, die cen
traal zijn geplaatst, in vijf compar
timenten wordt verdeeld, zodat een
passagier zich gemakkelijk in een
klein, intiem theater waant. In feite
zit de passagier ook in een bioscoop-
je. want op de wanden van de keu
kens zullen aan de lopende band
films worden geprojecteerd.
Een enkele luchtvaartmaatschap
pij is inderdaad van plan om 490
passagiers per 747 te vervoeren. De
KLM heeft gekozen voor een inde
ling met 353 stoelen: 32 in de eer-
ste klas en 321 in de toeristenklas.
Daarbij zal het vliegtuig dan'ook
nog vijftien ton vracht kunnen ver
voeren. Een volwaardig vrachtvlieg
tuig als de DC-8F neemt maar on
geveer tien ton meer mee.
rkat de KLM de zwaardere versie
van de 747 heeft besteld, is een
gevolg van de samenwerking met de
Scandinavian Airlines System (SAS)
en de Swiss-air. Deze maatschappij
en willen de vliegtuigen van elkaar
gebruiken. De 747B heeft een gro-
De nieuwe apparatuur is in staat
om een 747 automatisch naar ieder
plekje op aarde te dirigeren. Het
vliegtuig wordt zelfs tot op dertig
meter hoogte recht voor de landings
baan gebracht.
eat tie degelijk opgeborgen in
het uiterste noord-westen van de
Verenigde Staten is de stad waar
vrijwel alles om Boeing draait. Daar,
op het eigen vliegveld van Boeing,
zagen wij de eerste landing van
een 747. Het was een adembene
mend schouwspel. Ons hart klopte
in de keel, toen de gigant met een
angstwekkend lage snelheid op de
baan afzweefde. Even dachten wij
dat het toestel te pletter zou vallen.
Maar die geringe naderingssnelheid
is schijn. „Iedereen maakt deze ver
gissing". vertelt Jim Wygall, één van
de testpiloten van Boeing. „De 747
landt met dezelfde snelheid als een
707 of een DC-8. Door de extreme
afmetingen van het vliegtuig lijkt het
langzamer te gaan".
\\7ygall staat onderaan de wentel-
trap in de ruime salon van de
747, die als eerste klas zal dienst
doen. Naar achteren strekt zich de
haast eindeloze cabine uit. De wen
teltrap voert naar het vliegdek.
Daar op de eerste verdieping
bevinden zich de cockpit en de
lounge, die aan welbetalende passa
giers ook als een-luxe suite kan wor
den verhuurd.
Over start en landing van dit vlie
gende-fort-voor-vreedzame-d oelein-
den zegt Wygall: „Er waren twijfels.
Voor de eerste vlucht vroegen velen
zich af hoe je zo'n groot vliegtuig
van de grond kreeg en hoe je het
moest neerzetten. Hun vrees was on
gegrond. Dank zij de zeer bijzondere
vorm van de vleugels landt de 747 als
op een kussen".
Jim Wygall heeft al 250 uur met
't toestel gevlogen. „Uren van puur
vliegersgenot", zegt hij. „De 747 is
heel gemakkelijk te vliegen. De be
sturing is volkomen hydraulisch en
daardoor licht. Het toestel is zo groot
en zo zwaar, dat het zich zelfs van
De toeristenklas van de 747 is zeer weids van opzet zonder dat de pas
sagiers het gevoel krijgen te verdrinken in de ruimte.
Jim Wygall in de 747 hele
maal in zijn element.
de woeligste lucht niets aantrekt. De
747 ligt zo vast als een rots".
In de vlucht is het vliegtuig een
wonder van aërodynamica. De vleu
gels en de massieve motoren zijn zo
kolossaal, dat ze weer creëren. Lang
gerekte flarden mist hangen als ser
pentines in alle kleuren van de re
genboog achter de vleugels.
Enkele jaren geleden was Wygall
de gezagvoerder op de eerste vlucht
van de tweemotorige 737. Toen in
februari van dit jaar de eerste 747 de
lucht in ging, zat hij in de stoel van
de co-piloot.
„Zo'n eerste start is de enige mijl
paal in het leven van een vliegtuig",
vindt hij. „Het is een indrukwekken
de gebeurtenis. Je doet alles even
langzaam en even voorzichtig. „Nee",
zegt Wygall, „aan de gevaren wordt
niet gedacht. Je bent te veel be
zig om aan je veiligheid te kunnen
denken. Evenmin sta je er bij stil
dat het zo'n duur vliegtuig is. Groot
of klein, goedkoop of duur, weinig
of veel passagiers het doet er niet
toe. Je moet de kist terugbrengen".
De 747 is bovendien in alle op
zichten zó sterk verbeterd, dat
veel meer mankementen mogen op-
Op de eerste testvluchten werd de stabiliteit beproefd. Daarbij werd
gebruik gemaakt van deze „biervaten"Door het overpompen van
vloeistof kon de stabiliteit onder verschillende omstandigheden worden
uitgeprobeerd.
