Politie in schouwburg bij Belgen
gewoonste zaak van de wereld
Werven op de helling door
afsluiting van Haringvliet
Nonchalance
oorzaak van
vele branden
Moeder aarde
wordt steeds
warmer
Kip en karbonade zijn
alleen favoriet op zon- en feestdagen
Nederlandse acteur afgetuigd in Brussel
ROOYAARDS: ZAAK
IS STOM GE
}<i t
CHEF M. v. d. BLINK:
Vogels gaan
voor
NIEUW
VLIEGVELD
BIJ TOKIO
Nieuwe actie
„glaasje op"
GEVOGELTE NOG
NIET VOOR ALLE DAG
BOODSCHAP
Boven
Beneden en Merwede
Bergse Maas
BELANGRIJK
VERTROEBELING
WERKPLAN
AFGEGOOID
NUCHTER
SCHADE
VANGZEIL
KOOLZUUR
NADELIG
SUPERMARKT
PROBLEEM
NIJMEGEN „Ik ben in de eerste plaats herkenbaar aan een blauw oog".
Doodernstig en nog nahijgend ran de voorstelling die hij voor Nijmeegse scho
lieren heeft gegeven, maakt acteur Jochem Royaards (26) een telefonische af
spraak voor dit gesprek.
Deze rossige en tenger gebonwde kleinzoon van de legendarische Willem Roy
aards woont in Antwerpen en werkt bij de Eindhovense toneelgroep Proloog.
Zaterdagavond raakte hij betrok
ken bij een gevecht tussen een groep
acteurs en de politie. Daarbij werden
rake klappen uitgedeeld, zo raak zelfs
dat Royaards er een blauw oog en een
opgezwollen gezicht aan overhield. Dat
weerhield hem er niet van om maandag
uit dat hij erg onder de indruk is van
staan en door te gaan met zijn van alle
kanten fel bekritiseerde vak.
„Wij hebben hier in Nijmegen het
stuk „Jeugdproces" van Manuel van
Loggem gespeeld. Voor de voorstelling
hebben wij met zijn vieren een bood
schap aan ons jeugdig publiek voorge
lezen. Daarin vertelden wij wat er in
Brussel is gebeurd. Ik hoop dat de
scholieren de ernst van dit incident
goed tot zich hebben laten doordringen.
Eerst wou ik mijn tekst aanpassen aan
Drie van de acteurs die in Brussel
betrokken zijn geraakt bij een ge
vecht met de politie. Van links naar
rechts Jochem Royaards, Herman
Vinck en Marja Kok.
aiaiiiiiiiiiiiiiiimaiiiiimiiitiimiiiiiMMiiiiiiaiiiiiHMmitiMiiiiHiiiiiaiii
lasaaBaaaaaaaaaaaaasaaasasaasaaBaaaaaaaaaisasaaaaaasaaaaiBaaaaaaassaisaaaaaaaaaaaassaaaaaaasaasaaaaasasaaaaaaaasssBaaaaaBaa
Tientallen werven langs de grote
rivieren dreigen in moeilijkheden te
komen als gevolg van de afsluiting
van het Haringvliet bij Hellevoet-
sluis.
Het is de bedoeling dat deze zee
arm volgend jaar in de loop van de
zomer zal zijn afgesloten. Er tre
den dan veranderingen op in de wa
terstand en de stroomsnelheid van
de rivieren. De nieuwe situatie heeft
invloed op het te water laten van
schepen en op het op dwarshellin-
gen trekken van reparatieschepen.
Een jaar geleden werd een wets
ontwerp ingediend over de tege
moetkoming in de schade die
scheepswerven en -sloperijen door
de afsluiting van het Haringvliet
zullen lijden. Het is niet bekend
wanneer het parlement zich met dit
wetsontwerp zal bezighouden.
Hoofdingenieur ir. S. J. E. Blok
(33), hoofd van het bureau aanpas-
singswerken van de Deltawerken
geeft toe: „De wet is onaangenaam
te laat. De Deltadienst is evenwel
bereid op basis van het wetsont
werp via een voorschotregeling aan
de oplossing van de moeilijkheden
mee te werken. Als er op dit punt
tijdens de behandeling in het parle
ment veranderingen in de wet ko
men, zullen deze worden verre
kend".
De vertraging in de aanpassing
wordt veroorzaakt doordat de wer
ven verre van gelukkig zijn met de
in het vooruitzicht gestelde vergoe
ding. Zij komen ervoor in aanmer
king als de ontstane schade aan in
komsten hoger is dan tien procent
van de gemiddelde jaarlijkse winst.
Als dit het geval is, zal volgens
artikel 7 van het wetsontwerp de te
gemoetkoming worden vastgesteld
op het totaal bedrag van de kosten,
verminderd met zeventig procent
van de gemiddelde winst die de
werven in vijf voorafgaande jaren
hebben gemaakt.
De werven zijn evenwei van me
ning dat het stellen van een betrek
king tussen winst en schadevergoe
ding een onjuist uitgangspunt is.
Het resultaat van dit meningsver
schil is dat nog maar weinig werven
aanstalten hebben gemaakt de nodi
ge werken te laten uitvoeren.
tliaaaaaiiaaaaaaaaaaanaaa
De afsluiting van het Haringvliet wordt
>olgend jaar maart ter hand genomen.
Dit gebeurt met betonnen blokken die
door een kabelbaan in het water wor
den gestort Deltawerken denkt er drie
maanden voor nodig te hebben.
Ir. S. J. E. Blok, hoofd aanpassings
bureau Deltawerken: „Als gevolg van
de afsluiting gaat op de grote rivieren
de laagwaterstand omhoog en de hoog
waterstand wordt lager, zodat door bei
de veranderingen het getijverschil klei
ner wordt".
De scheepswerven langs Noord, bo
ven en Beneden Merwede en Bergse
Maas gaan er de meeste last van on
dervinden. In het Rotterdamse haven-
vengebied zijn geen aanpassingswerken
nodig.
Afhankelijk van de individuele lig
ging van de bedrijven zijn als belang
rijkste werken nodig het verlengen van
reparatiehellingen, het verhogen van
nieuwbouwhellingen het maken van
nieuwe afbouwkaden en het verande
ren van kraanbanen. In sommige ge
vallen kan de toestand worden verbe
terd door het plaatsen van dokdeuren
voor de hellingen.
Ir. Blok: „De kosten ervan zullen
variëren van enkele tienduizenden gul
dens tot enige miljoenen. De duurste
werken lopen in vijf gevallen op tot
circa tien miljoen gulden".
Ongeveer tachtig werven krijgen te
maken met de invloed van de getijdem
ping, „maar zij komen niet alle voor
aanpassing in aanmerking".
Ir. Blok: „Voor ruim veertig werven
zijn plannen ingediend. Ik verwacht
dat dertien er binnenkort mee aan het
werk kunnen gaan. Drie andere werven
TOKIO Het Japanse Ministerie
van Bouwnijverheid heeft machtiging
verleend voor de bouw van een nieuwe
internationale luchthaven voor Tokio te
Marita op ruim 65 kilometer van de
Japanse hoofdstad. Het vliegveld zal met
een capaciteit van 5.400.000 passagiers
vier maal zoveel mensen verwerken
als de huidige Tokiose luchthaven in
1966. Het vliegveld moet eind maart 1974
in gebruik worden genomen en het zal
onder meer zijn uitgerust met een start
baan van 4000 meter en twee kleinere.
een verandering in de natuurlijke ge
steldheid waarom niet is gevraagd".
Ir. Blok antwoordt hierop: „De wer-
is in een vroeg stadium gewezen
op de noodzaak van aanpassingswer
ken. Rijkswaterstaat heeft sinds 1961
contact hierover met deze bedrijven."
Hij vindt dat een extra moeilijkheid
teweeg wordt gebracht door de alge
meen nogal ongunstige situatie van de
scheepsbouw. „Wat gaat er gebeuren?
Dit heeft weliswaar niets te maken
met de aanpassingswerken maar het
speelt er doorheen en vertroebelt de
zaak".
Ir. Blok verwacht niet dat bij de be
handeling van het wetsontwerp in het
parlement de financiële regeling anders
zal uitvallen dan is voorgesteld. Delta
werken doet er wel alles aan om het
maken van oplossingen te bespoedigen.
Er zijn 25 ambtenaren mee bezig
sinds het begin van dit jaar. Circa de
helft van hen zijn van andere diensten
van Rijkswaterstaat daartoe aangetrok
ken.
UTRECHT In het kader van de
zojuist gestarte nieuwe „glaasje op"
campagne heeft het verbond voor Vei
lig Verkeer in een open brief, gericht
aan de eigenaars van café's, restaurants
en hun gasten, gewezen op de geza
menlijke verantwoordelijkheid en op de
taxi, die een goede oplossing kan zijn
als zelf rijden afgeraden moet worden.
De nieuwe actie van het verbond
wordt ondersteund door vele duizenden
affiches en door een frequent uit te
brengen poppenfilmpje, waarmee de te
levisiekijkers op deze zaken worden ge
attendeerd.
In het eerste half jaar van 1968 wer
den 2050 personen veroordeeld wegens
het rijden onder invloed, in dezelfde pe
riode van 1969 steeg dit aantal tot 2450.
het Brusselse gevecht, maar dat vond
de leiding van Proloog te ver gaan".
Jochem Royaards komt er rond voor
uit dat hij erg onderde ind ruk is van
het gevecht, dat er in en rond de
Beursschouwburg is geleverd. Bedacht
zaam en af en toe nog haperend („ja,
neem mij maar niet kwalijk dat ik een
beetje van mijn stuk ben") vertelt hij
zijn verhaal.
„Ik was in Brussel omdat mijn Bel
gische vriendin bij de werkgroep zit die
de Beursschouwburg bespeelt. Zij had
den, omdat er heel wat problemen zijn
met de beheersraad van de schouw
burg, een nieuw werkplan opgesteld.
De Belgische Vereniging van Toneel
spelers stond er helemaal achter en
zou het bij de Belgische minister van
Cultuur, Frans van Mechelen gaan toe
lichten. Vorige week donderdag werd
het bezoek aan de minister plotseling
afgezegd.
Toen besloot de werkgroep om het
publiek zaterdagavond in de Beurs
schouwburg na de voorstelling van Stu
dio op de hoogte te stellen van de moei
lijkheden die de werkgroep heeft.
Er was een tekstje gemaakt, dat op
verschillende plaatsen in de schouw
burg zou worden voorgelezen. Verder
zouden wij met een groepje op de trap
pen gaan zitten. Nogal onschuldig niet
waar? Maar meneer Peereboom van de
Beursschouwburg belde de politie, die
onmiddellijk het theater inkwam.
Na de voorstelling liep ik vanaf het
balkon naar beneden en toen zag ik dat
het bierviltje, waarop mijn vriendin de
tekst had geschreven, uit haar handen
werd geslagen door een politie-agent.
Daarna werd zij de trap afgegooid. Ik
raakte haar kwijt en terwijl ik haar
liep te zoeken werd ik door een agent
beetgepakt. Ik zei: Even mijn jas ha
len, maar hij begon met twee andere
agenten aan mij te sjorren".
„Ik werd in een politie-auto geduwd
en wij reden naar het bureau. Tijdens
de hele rit zweeg ik, maar plotseling
gaf een van de twee agenten die voorin
zaten mij een harde klap midden in
mijn gezicht. Ik bleef zwijgen, ook toen
ik in de politiegarage door drie agenten
werd afgelost. Een van hen ging
notabene boven op mij zitten.
„Op het politiebureau werden er pro
cessen-verbaal opgemaakt op allerlei
dwaze formulieren, of op de verkeerde
kant van een formulier. Maar uiteinde
lijk heb ik toch maar getekend. Om
half drie 's nachts werd ons gearres
teerde groepje van vijftien twintig
man weer vrijgelaten. Wij gingen on
middellijk naar de Beursschouwburg
terug en bespraken wat ons verder te
doen stond."
Royaards is nuchter genoeg om te
beseffen, dat dit incident het streven
van de Brusselse werkgroep ver buiten
zijn proporties heeft getild. „Eindelijk
is eens duidelijk geworden wat op dit
gebied in België allemaal kan. Politie
in een schouwburg, alsof het de ge
woonste zaak van de wereld is. De
Belgische overheid zal nu wel inzien
dat dit te ver is gegaan en dat deze
zaak gewoon stom gespeeld is. Ik neem
aan dat zij er toch behoorlijk mee in
hun maag z-iten, zeker gezien de reac
ties in Nederland.
En als je het zo ziet, dan is het
toch wel goed dat dit is gebeurd. Het
zal een hoop mensen aan het denken
zetten, en daar kan misschien iets heel
positiefs uit groeien.
FRANKFORT De vice-bondskanse-
lier en minister van Buitenlandse Zaken
in Bonn, Walter Scheel, is uitgeroepen
tot „dassenman van het jaar 1969". Het
Westduitse dasseninstituut, dat hiervoor
zorgde, had bondskanselier Brandt twee
jaar geleden bekroond als „man met
de meeste en de mooiste dassen".
Er zit weer een piek in de branden en zelfs de vakman weet niet hoe dat
komt. „Het is erg moeilijk om de mensen eerst te laten denken vóór ze iets
doen, maar in elk geval is nonchalance dikwijls de oorzaak", aldus de heer
M. van den Blink, chef bureau Brandbeveiliging Centrale Directie PTT in
Den Haag. De tien jaar die vooraf gingen aan de eerste dag van deze
maand was hij beroepsbrandweerman in Rotterdam. Chef technische
dienst heette zijn functie.
Vierhonderd en zesendertig keer
heeft de heer Van den Brink een
scheepsbrand meegemaakt, grote en
kleintjes door elkaar genomen. In
1958 stond hij voor het eerst op een
brandende tanker, de Artemis, bij
Hoek van Holland. „Je dacht altijd:
als me dat gebeurt stap ik op een
tijdbom, misschien is het ook wel
zo. Een geweldige brand, de rook
hing tot boven Den Haag."
Hij zegt wei dit: „U zult het zien,
vandaag of morgen breekt er weer
brand uit op een schip. Dan springen
er weer vonken van elektrische
snijapparaten over. Dat gebeurt
onherroepelijk. En de mensen be
grijpen maar niet, dat ze, als ze wat
minder nonchalant waren, veel scha
de voor hun bedrijf en hun collega's
zouden voorkomen."
Eén keer heeft de heer Van den
Blink meegemaakt dat er een vang
zeil werd gebruikt. De man die er
in moest komen, sprong ernaast
en was dood. „Zo'n zeil moet je
m.i. zeker met twaalf man vast
houden, anders is het een hache
lijke zaak".
En het publiek? Wel eens hinder
gehad bij het blussen van bran
den?
„Het is een soort hobby om de
politieradio af te luisteren, zucht
naar sensatie", zegt de heer Van
den Blink. „Als een man dan
denkt: Och, ik heb toch net ruzie
met m'n vrouw, ik ga er achter
aan met de auto ja, dat kan
zeer hinderlijk zijn. Ik heb eens
een brand gehad, waar we honder
den meters voor de brandhaard al
niet verder konden door de auto's
van de kijkers".
Het zou zo moeten zijn, dat ie
dereen de hele dag bedacht was op
brand, die hij moet voorkomen.
„Maar de maatschappij moet ook
leefbaar blijven", zegt de heer Van
den Blink.
„Als ik bij een vriend op bezoek
ben en ik zeg: Staat dat kacheltje
niet te dicht bij het gordijn, dan
zal hij snel antwoorden: „Kom je
nou kaarten vanavond of weer zeu
ren over de brandweer".
DEN HAAG Het wordt onrustba- gestadige stijging van de temperatuur,
rend warm op aarde. De laatste ja- Alleen bossen en planten zuurstof-
ren is wetenschappelijk vastgesteld
dat de gemiddelde temperatuur met
enkele tienden van graden is geste
gen. En zij stijgt nog steeds. De ge
volgen kunnen ernstig zijn. Geleerden
van naam vrezen het smelten van de
ijskappen aan de pool en een stijging
van het zeeniveau met vele meters.
Tal van landen zullen onderlopen.
Prof. Kuenen, Leids hoogleraar in de
biologie en vice-president van de In
ternationale unie van natuur- en land
schapsbescherming: „Het klinkt onge-
lachen. Als we te lang blijven lachen
staat Nederland vijftig meter onder wa-
lofelijk en we zijn geneigd erom te
ter".
Oorzaak van de temperatuurstijging
is het groter wordende koolzuurgehalte
in de lucht om ons heen. Daarvoor
zorgen de industrieën en de wereldbe
volking die alsmaar meer zuurstof
aan de lucht onttrekken en er koolzuur
voor in de plaats leveren.
Koolzuur verhindert een vlotte uit
straling van de warmte die de aarde
zelf produceert, en het gevolg is een
zijn al in een vroeg stadium begonnen.
Dat zijn Holland-v.h. M. Caljé in
Hardinxveld en C. M. van der Rees
en v.h. C. A. Lanser beide in Sliedrecht".
Hij vervolgde: „Als de werven van
de voorschotregeling gebruik willen
maken, zouden alle werken tijdig ge
reed kunnen zijn, vooruitlopend dus op
de vaststelling van de wet. Als dit niet
gebeurt, kunnen enkele grote werven
in moeilijkheden geraken. Die kans lo
pen de werven van Verolme in Heusden
en Alblasserdam. Bij Heusden moet de
Bergse Maas over een lengte van bij
na drie kilometer naar het noorden
den worden verschoven".
Ir. Blok zei ook: „De betrokken wer
ven die tot een groep behoren, worden
als afzonderlijke bedrijfseenheden be
keken. De werven van Verolme langs
de Noord en de Maas worden daarom
naar eigen draagkracht beoordeeld".
Op 2 mei van dit jaar werd een open
bare commissievergadering gehouden
waarop belanghebbenden hun bezwa
ren naar voren konden brengen. Hier
van maakt ook gebruik de heer A. van
Vliet Azn. als voorzitter van de Centra
le bond van scheepsbouwmeesters ip
Nederland.
Hij zei: „De scheepswerven heb
ben het al moeilijk. Door de relatie tus
sen winst en schadevergoeding komen
zij in een extra nadelige positie ten op
zichte van de werven buiten het Del
tagebied. Zij zijn hierin geraakt door
LUXE Karbonade en hips favoriet
De „zondagse maaltijd" is allereerst een karbonademaaltijd. Uit een motieven-
onderzoek, in opdracht van het Produktschap voor Pluimvee en Eieren door
het Nederlands Instituut Agrarisch Marktonderzoek ingesteld naar het verbruik
van gevogelte, is gebleken dat in 36 procent van de Nederlandse gezinnen
's zondags karbonade op tafel komt. Kik kwam met 28 procent op de tweede
plaats.
Vaste dagen waarop altijd kip wordt
gegeten zijn vooral Kerstmis en ver
jaardagen. De „gemakkelijke dag" is
niet de gelegenheid bij uitstek om kip-
pesoep te maken. De huisvrouwen pre
fereren dan carbonade of ei. De
„feestelijke maaltijd" wordt geken
merkt door het gebruik van kip. Van
de ruim 1100 ondervraagde huisvrou
wen uit 70 gemeenten noemde 37 pro
cent kip voor een dergelijke gelegen
heid als eerst in aanmerking komend
produkt
Deze gegevens verklaren misschien,
waarom de consumptie van gevogelte in
Nederland stagneert en nog lang niet
het peil van de consumptie in West-
Duitsland of bijvoorbeeld de Verenig
de Staten heeft gehaald. Vorig jaar
was het gemiddeld verbruik per hoofd
van de bevolking nog geen 5,5 kilo
gram. Kip wordt in ons land kennelijk
nog steeds als iets bijzonders be
schouwd, wel geschikt voor zon- en
feestdagen, maar niet voor een gewone
doordeweekse dag.
i0*ï
De huisvrouwen denken er trouwens
anders over. Negen van de tien men
sen zeggen, dat verbruik van kip is toe
genomen. De redenen die werden aan
gevoerd: kip is overal verkrijgbaar, er
wordt meer reclame gemaakt en kip
wordt steeds minder een luxe artikel.
Degenen die dachten dat het verbruik
is afgenomen (maar 2 procent) zeiden
vooral dat kip eten gaat vervelen. Een
lichtpuntje voor de kuikenprodukten is,
dat 14 procent van de huisvrouwen
verklaarde, vaker kip te zullen kopen
als er recepten bij worden verstrekt.
Bijna de helft van de ondervraagde
huisvrouwen die thuis wel kip eten,
verklaarde dat nooit buitenshuis te
doen. De tien procent die ook thuis
nooit kip eet, houdt er zelf niet van
of maakt geen gevogelte klaar omdat
een of meer gezinsleden er niets voor
voelen. Kippesoep wordt in vier van
de vijf huishoudingen wel eens gege
ten. In bijna de helft van de gevallen
maakt de huisvrouw de soep zelf klaar.
Kip wordt het meest verkocht in de
supermarkt (37 procent). De poelier
wordt door 25 procent genoemd. Kant
en-klaar kippeprodukten worden wei
nig gekocht, evenals delen van kip.
Toch zouden drie van de tien huis
vrouwen graag een van te voren ver
deelde kip (liefst in vieren) kopen.
Speciale recepten voor kip stuiten op
twee bezwaren: de bewerkelijkheid
(24 procent) en het gewend zijn aan
eigen recepten (30 procent). Maar 2
procent noemde „te duur" als bezwaar.
Uit het onderzoek bleek dat 35 pro
cent van de huisvrouwen niet aan cu
linaire experimenten toekomt door de
angst voor mislukkingen of gebrek aan
waardering van de huisgenoten.
producenten bij uitstek zouden het
evenwicht kunnen bewaren. Helaas de
mensheid is in een adembenemend
tempo bezig bossen om te hakken en
de plantengroei te remmen door ste
denbouw en luchtvervuiling.
Prof. Kuenen waarschuwde gister
middag voor deze ontwikkeling bij de
inluiding van het Natuurbeschermings
jaar 1970. In dit jaar zullen vrijwel alle
landen van Europa aandacht besteden
aan de natuurbescherming en het be
derf van ons leefmilieu. In Nederland
zullen een speciale boekenweek in
scholen, een serie tentoonstellingen en
congressen en bijzondere uitzendingen
op radio en tv de bevolking moeten
prikkelen maatregelen te treffen. Ver
der heeft de commissie van voorberei
ding twee nieuwe Nederlandse natuur
reservaten van de grond kunnen krij
gen (één van 130 en één van 500 hec
tare). Ook staan acties voor de over
wintering van ganzen en de bescher
ming van de zeearend op het program
ma.
Het Natuurbeschermingsjaar zal geen
aandacht aan de temperatuurstijging
besteden. Prof. Kuenen: „Het is een
wereldprobleem dat te lang aan onze
aandacht is ontsnapt. Net aL de steeds
groter wordende hoeveelheid stof in de
bovenste lagen van de atmosfeer. Daar
zorgen de straalvliegtuigen voor. Nog
een paar jaar en we hebben alleen nog
maar somber, bewolkt weer. In som
mige delen van Amerika schijnt de
zon al aanzienlijk minder dan vroeger".
WASHINGTON Het Amerikaanse
Ministerie van Openbare Werken heeft
besloten de bouw van een brug van 20
miljoen dollar bij Decatur in de staat
Alabama gedurende de wintermaanden
te onderbreken om 65.000 in het gebied
overwinterende vogels niet te storen.
De brug komt in een nationaal park en
vormt een schakel in de verkeersweg
die Chicago met Mobile aan de Golf
van Mexico verbindt. Het zijn vooral
wilde eenden en ganzen uit Canada en
het noorden van de Verenigde Staten
die in het park overwinteren.
Minister van Vervoer John Volpe,
onder wie openbare werken valt, han
delt op verzoek van het ministerie van
Binnenlandse Zaken dat belast is met
de dierenbescherming.
„Het is onze politiek het Amerikaanse
natuurschoon, dat ons dierbaar is, te be
schermen", aldus Volpe.