Woningen kopen wordt
ieder jaar wat duurder
Schipper ruilde voorplecht
voor antiek en schilderijen
Radioprogramma
uit „neutrali-tijd"
RONOtitie
Voor hogere investeringen ook mooier
en prettiger wonen
TENDENS STIJGENDE
PRIJZEN OOK TE ZIEN
BIJ HUUR WONINGEN
Pierre Janssen
inVoorrang
programmaos
Meer dan een
doktersroman
Prettiger
Terdege
Motief
Prettig
Geleerd
-
MAANDAG 22 DECEMBER 1969
Wat wij Nederlanders allemaal willen met onze huizen! De Brabanders wil
len in het algemeen geen dakkapel, omdat zo'n ding „toch maar lekt". Onze
landgenoten in de randstad zijn daarentegen weer gek op zo'n koekoek. In
diezelfde Randstad worden zeer veel huizen gekocht, maar in Groningen zijn
ze helemaal niet gek op kopen en wil men doorgaans alleen huren. Dat vindt
de heer G. J. Rietman, marktonderzoeker bij het Bouwcentrum in Rotterdam.
Hij begint met iets te vertellen, waarvan een hoop mensen die op het punt
staan een eigen huis aan te schaffen zullen schrikken.
De heer Rietman zegt: „Een huis dat
een jaar geleden 50.000 gulden kostte,
kost nu 58.000 gulden, omdat de bouw
kosten met zo'n zestien procent zijn
gestegen. Daarbij kenden we een jaar
geleden nog zes en driekwart procent
rente voor een hypotheek en dat is nu
acht en een kwart procent geworden".
Vertalen, meneer Rietman, vertalen
in guldens.
„Dat kan", zegt hij. „Een koper
van nu moet er aan denken, dat hij
per maand 125 gulden méér op tafel
moet leggen dan een jaar geleden. En
als we zeggen, dat het een jaar gele
den voor een huis met een tophypotheek
380 gulden per maand was, dan is dat
nu vijfhonderd gulden per maand ge
worden".
Vijfhonderd gulden per maand om te
wonen, dat is niet niks.
Dezelfde tendens van stijgende prij
zen is in grote lijnen bij de huurwonin
gen te zien en vandaar die huurverho
gingen. Hoeveel, meneer Rietman,
vindt u dat iemand van zijn inkomen
mag verwonen, vraag ik.
„Normaal acht ik zestien tot zeven
tien procent van het inkomen", is het
antwoorti. „Maar soms zou ik verder
willen gaan, want ik vind een huis vre
selijk belangrijk. Het is tenslotte de be
schutting van de mens, van zijn hele ge
zin".
De heer Rietman gelooft, dat de con
sument de bewoner van het huis dus
dat hogere financiële offer wel wil
brengen (zowel bij koop als huur),
maar dan wenst hij ook prettiger te
wonen.
„Dan wil hij medezeggenschap als
dat huis gebouwd wordt; dan wil hij
bijvoorbeeld een vaste trap naar de
zolder en geen schuiftrap of een betere
wasaccommodatie".
De laatste tijd is er in heel Neder
land iets meer keuze bij het huren van
een huis. En omdat de eigenaars we
ten dat de kwantitatieve woningnood
een stuk minder geworden is en hun
panden toch wel voor dertig jaar wil
len verhuren met plezier aan twee
kanten, bij huurder èn verhuurder
daarom zijn ze ook meer geïntresseerd
in de wensen van die huurders. En
daarom worden er ook enquêtes gehou
den, zoals nu pas in en rondom Apel
doorn, waar drieduizend mensen vra
gen worden voorgelegd.
Ja, en dan willen zeer velen graag
een „keuken met eethoek". Vind ik ook
zo jammer, maar ja, ik heb natuurlijk
gemakkelijk praten.
Kijk, zo'n eethoek in een keuken die
moet al geweldig gezellig zijn, want
voor je het weet is het met z'n allen
even op de kruk rond de formica tafel
(„zo gemakkelijk met morsen", niet
waar?) en hupsakee een boterham of
een hapje van het bord gegeten.
Geef mij dan een eettafel binnen
met een brandende kaars, ook als
het geen kerstmis is en een beetje ple
zierig allemaal. Dat mag toch wat
tijd kosten dat aan tafel gaan? Kijk dan
éérst naar de Fabeltjeskrant, dan kan
daarna iedereen rustig gaan zitten!
„Wat mij handig lijkt", zegt de heer
Rietman, „dat is: of een heel kleine
keuken, waarin een vrouw alles bij de
hand heeft, of een echte grote keuken
met veel mogelijkheden, maar niet er
tussenin en even op een uitgeklapt
plankje eten".
Overigens vindt de heer Rietman,
dat de verkoper het niet meer zo voor
het zeggen heeft als een aantal jaren ge
leden, toen elk huis zo wegvloog. „Het
is nu zo, dat de koper het langzamer
hand weer voor het zeggen krijgt".
En: „Als de aanbodzijde van de
bouwwereld nu niet terdege rekening
houdt met de wensen van de toekomsti
ge bewoners, dan zullen in de toe
komst bepaalde rijtjes huizen moeilijk
te verkopen zijn en zullen er flats leeg
blijven staan".
Er zijn veel soorten mensen in Neder
land, dat leert zo'n enquête toch maar.
Er zijn mensen die vrij uitzicht wil
len hebben, maar er zijr er ook,
die naar hun eigen auto vlak voor hun
eigen deur willen kunnen kijken.
Er zijn veel mensen, die het liefst
een huis van gele steen zouden willen
hebben met donkerblauwgrijze dak
pannen.
Er zijn mensen die nog niet begrij
pen dat, als aan al hun wensen werd
voldaan, een huis veel te duur wordt
en dat ze dus op een moment moeten
kiezen tussen: of liever die dakkapel of
liever die open trap, of twee toiletten
of drie wasbakken. „Maar men moet
binnen een pakket zo kunnen variëren
dat de bewoner tevreden is", vindt de
heer Rietman.
Hij heeft overigens nog een heel
nieuw plan in zijn hoofd, dat hij nog
niet eerder ventileerde, maar nu wel
kwijt wil.
„Ik zou me kunnen voorstellen, dat
men een flat plus een tweede wo
ning buiten aanbiedt, als één geheel
dus. We krijgen steeds meer vrije tijd,
nu al zijn er nog maar vijf werkdagen
in de week. Op vrijdagavond zou men
uit zijn flat kunnen vertrekken en er op
maandagochtend weer in terugkeren".
Zo'n flat plus een tweede woning
(„Een soort Ité-reis, een pakket all-
in", zegt de heer Rietman) zou moeten
kunnen voor 60.000 tot 65.000 gulden,
Wonen, wonen, wonen, iedereen in
ons land is erbij betrokken en en
quêtes leren, dat iedereen er graag
over wil praten. Ook de heer G. J.
Rietman van het Bouwcentrum in Rot
terdam. Zestien tot zeventien procent
van je inkomen verwonen is heel nor
maal", zegt hij.
eenzelfde bedrag als men nu in het al
gemeen voor een eengezinshuis betaalt.
„Kijk naar prof. Zijlstra, president
directeur van de Nederlandse Bank. Hij
werkt in Amsterdam, maar in het week
einde woont hij in Friesland", zegt de
heer Rietman.
„Als schipper ben je gewend alles
zelf te doen", legt hij uit. „Je kunt niet
Gewoon aan de deur zegt hij: „Ik heb
het hier geweldig naar m'n zin".
En dan blijkt er van alles. Dan
blijkt een motief om een huis te ko
pen en uit de huurwoning te trekken
bijvoorbeeld te zijn, dat negentig pro
cent van de huisvrouwen perse wil was
sen in de badkamer.
Ik kijk de heer Rietman vragend aan.
Waarom dat nou? Je kunt toch ook je
wasmachine zetten in de kelder, in een
bijkeuken, in een waskelder?
„Jawel", zegt hij, „maar een vrouw
verzamelt de vuile was op de slaapver
dieping. Staat haar wasmachine in de
badkamer (of douchecel), dan kan ze
die vuile was meteen in die wasmachi
ne stoppen en hoeft er niet mee door
het huis te zeulen".
Nou, het zal wel. Ik ben maar een
man, zoals zoveel vrouwen kunnen zeg
gen: „Ik ben maar een gewone huis
vrouw". Maar ik zou zeggen: je loopt
toch niet de hele dag te wassen? Zul je
een of twee keer in de week met een
bundeltje was naar beneden of boven
tippelen, wat dan nog? Maar dat zie ik
natuurlijk helemaal fout. Dat blijkt wel:
negentig procent van de vrouwen...
Aan zijn kapsel zou je niet zeggen, dat hij schipper is. „Nou, er zijn er wel
meer die het zo hebben"lacht hij. Maar eigenlijk is hij ook niet meer voor
honderd procent schipper, want Jan Neef heeft na twintig jaar bieten en kolen
varen, de wal beklommen en morgen opent hij daar een galerie: in Lekker kerk,
jawel.
Wie hem nu opzoekt aan de dijk
langs de Lek in Lekkerkerk, vindt een
Jan Neef, 46 jaar, geboren op een
schip, zoon van een schipper. „Al
tijd de wilde vaart", zegt hij. Overal
heen, in charter: België, Nederland en
Duitsland. Met hout en veevoer, cellu
lose en kolen en in de bietentijd steeds
gecontracteerd"
man tussen oude eniet zo oude koperen
olielampen, tussen schilderijen en oude
tegels, tussen oude stoelen en strijk
ijzers.
„De Schuyt", heet zijn huis, dat een
kleine zeventig jaar oud zal zijn. Maar
waarom? Zesenveertig is geen leeftijd
om te zeggen: Ik kan het vak van
schipper niet meer aan. Waarom dan
de wal op?
„We vinden dit gewoon een fijn huis",
zegt mevrouw A. Neef-van der Graaf.
„Nou ja, zij komt uit Lekkerkerk,
dus voor haar was het geen moeite
weer de wal op te gaan", vult Jan
Neef aan. „Maar mijn vrouw heeft al
tijd geweldig meegedaan, dat wel. Een
heleboel mensen kijken erg romantisch
tegen het schippersleven op, maar dat
kunt u vergeten. Het is keihard voor
een vrouw.
De eigenlijke oorzaak is: de niet stil
zittende hand van Jan Neef zelf. Het
is wel voorgekomen dat zijn vrouw op
het schip „Johanna" het roer nam, om
dat de schipper even een schilderij
moest afmaken.
Want Jan Neef schildert en goed
ook. Wie abstract werk niet alleen-zaiig
maken vindt, die zal met veel plezier
kijken naar zijn straatjes, zijn schepen,
zijn oude huisjes en zijn portretten.
Een man uit de school van de nale
ven kun je hem moeilijk noemen, wel
een naturalist, zou ik zeggen. Zijn oude
huisje staat precies zo op het schilde
rij zoals het in werkelijkheid in het
landschap staat Ik vind dat en dat is
zeer pesoonlijk erg prettig om naar
te kijken.
En wie loogt die oude stoel uit groot
moeders tijd nu? En wie repareert die
antieke klok? En wie zet die oude pe
troleumlamp weer in elkaar?
Jan Neef.
midden op de Schelde of de Maas even
de timmerman of de elektricien laten
komen. Zodoende staan je handen niet
links."
Nee, dat blijkt, want zijn hele huis-
aan-de-wal heeft Jan Neef zelf opge
knapt. Het pleisterwerk en de houten
betimmering, alles. Slapen doen hij en
zijn vrouw nog op de „Johanna" die vlak
bij in de Lek ligt.
„Voor de kinderen is de wal natuur
lijk ook belangrijk", zegt schipper/ga-
leire-man Jan Neef. „We hebben een
dochter van zestien, die nu bijna de
Ulo af heeft en een zoon van elf. De la
gere school hebben ze allebei aan boord
gedaan en zeg maar dat mijn vrouw
voor zestig procent de onderwijzeres is
geweest."
Mevrouw Neef: „En boffen of zo
kon je niet, want vier keer per jaar
moesten de kinderen aan de wal een
test doen; dan is het slagen of zakken,
zonder tussenweg."
Schilderende schipper Jan Neef heeft
schilderlessen genomen en hij heeft
op zijn „Johanna" heel wat boeken
doorgelezen.
„Dat plan om aan de wal te gaan
wonen hebben we al een paar jaar, dat
begrijpt u", zegt hij. „Het is zachtjes
gerijpt en ik ben een beetje „op voor
raad" gaan schilderen, want ik moet
hier toch kunnen exposeren."
Tegels van een tientje, lampen van
driehonderd gulden, kandelaars van
twaalf-vijftig, schilderijen van rond de
honderd gulden en stenen leeuwen van
zevenentwintig gulden, het is allemaal
bij de schipper in Lekkerkerk te vin
den.
Op zijn uitnodigingen voor morgen
heeft schipper Neef heel officieel ge
zet: „Wij hopen hiermede voor deze
gemeente en wijd® omtrek een gezellig
huis aan de Lek te hebben ingericht
waar u origineel en artistiek schilder
werk in diverse technieken zult kun
nen bezichtigen of aanschaffen".
De neutraliteit van Nederland in
de periode van I september 1939
tot 10 mei 1940 is het onderwerp
van het programma dat de NOS-
radio vanavond van 20.05 tot
22.10 uur via Hilversum 1 zal uit
zenden onder de titel „Nederland
neutraal" „De laatste Kerstmis
in vredestijd". Aanleiding tot het
programma is het verschijnen van
het boek „Neutraal" van dr. L. de
Jong, het tweede deel van zijn se
rie „Het Koninkrijk der Nederlan
den in de Tweede Wereldoorlog".
Het programma bestaat uit au
thentieke radio-opnamen uit de neu
traliteitsperiode, gesprekken met
Nederlanders, die deze periode be
wust hebben meegemaakt, muziek,
proza en poëzie uit de dertiger ja
ren en uit een discussie, waaraan
deelnemen: de heer H. Algera, oud
lid van de Eerste Kamer en hoofd
redacteur van het Friesch Dag
blad, Jan Bank, redacteur van de
Volkskrant, luitenant-generaal b. d.
M. R. H. Calmeyer, oud-staatssecre
taris van Defensie en in die tijd
chef van de staf van de groep Kil,
dr. W. Drees, minister van Staat en
toentertijd fractie-voorzitter van de
SDAP in de Tweede Kamer, dr. L.
de Jong, directeur van het Rijksin-
stiuut voor oorlogsdocumentatie,
Paul van 't Veer, redacteur van het
Vrije Volk en generaal-majoor b.d.
H. F. M. baron van Voorst tot
Voorst, toenmalig chef van de staf
van de Koninklijke Landmacht.
De authentieke radio-opnamen zijn
afkomstig uit het historische archief
van de NOS en uit het gelüidsarchief
van de Rijksuniversiteit in Utrecht.
Onder meer zullen opnamen te ho
ren zijn van toespraken van de toen
malige minister-president jhr D. J.
de Geer, van Winston Churchill en
van Goebbels. Verder bevat dit ge
deelte van het programma de Ad-
ventsrede, die Koningin Wilhelmina
op 20 december 1939 voor de radio
uitsprak en de radio-reportage van
de koninklijke familie in het paleis
Noordeinde te Den Haag („De laat
ste kerstmis in vredestijd").
Tot de Nederlanders, die over hun
ervaringen in de neutraliteitsperiode
vertellen, behoren onder andere de
acteur Hans Tiemeijer, de zanger
Jan Duiveman (soldaat in de mobi
lisatietijd), oud-premier prof. dr. ir.
W. Schermerhorn en de journalist
Evert Werkman.
In het programma is muziek te
horen van het orkest Bandi Balogh,
De Ramblers en Count Basie. In het
literaire gedeelte van de uitzending,
dat werd geproduceerd door Bert
van der Zouw, komen gedichten en
beschouwingen voor van o.a. Men-
no ter Braak, Eddy du Perron en
Albert Kuyle. Deze teksten worden
uitgesproken door de actrice Willy
Brill en de acteur Jan Borkus.
De discussie, die het themapro
gramma zal afsluiten, richt zich
aan de hand van dr. De Jong's boek
„Neutraal" op de vraag of de neu
trale houding van Nederland in de
ze periode de juiste of de enig mo
gelijke is geweest en welke lessen
er voor ons Nederlanders uit die pe
riode te trekken zijn.
Ter sprake komen daarbij ook de
persoon van Koningin Wilhelmina en
het belang van de NAVO. Gespreks
leider is Henk Enkelaar, parlemen
tair redacteur van de NOS-radio.
Het RONO-programma van dins
dag a.s. zal ten dele staan in het te
ken van het komende kerstfeest. In
een aantal reportages zal ten geho
re worden gebracht, hoe Gelderland
zich op de kerstviering voorbereidt.
Het programma zal worden afgewis
seld met muziekopnamen van de Ver
enigde Veluwse koren. Mevrouw T.
Hollander-Gomes uit Apeldoorn zal
kerstgedichten lezen.
In hetzelfde programma zal ook
aandacht worden geschonken aan de
provinciale toneeldag, die vandaag
in Arnhem wordt gehouden.
Het Gelders programma kan wor
den beluisterd op golflengte FM 96.2
of kanaal 31 en wel tussen 18.30 en
19.15 uur.
In het Overijssels Programma
van de RONO van dinsdag a.s.
(19.15-20.00 uur) zijn opnamen te
beluisteren van een concert door het
Deventer Kamerorkest o.l.v. Henk
Dul Solist is Jaap Prinsen, hoorn
Uitgevoerd worden werken van Han
del, Hauff en Johan Christiaan Bach.
In verband met de uitzending
van een kerkdienst vanuit Gronin
gen komt het Gelders programma
van de RONO op tweede kerstdag
te vervallen.
Pierre Jansen spreekt vanavond
om 22.40 uur in de NCRV-radioru-
briek „Voorrang" over het tentoon-
stellingsbeleid. Verder wijdt „Voor
rang" onder meer aandacht aan da
componist Igor Strawinsky.
TELEVISIE
NEDERLAND I
18.50 NOS: Kleur: Fabeltjeskrant.
19.00 Journaal
19.07 VARA: Coronation Street, TV-
feuilleton.
19.30 Opmaat, afw. progr. met veel
muz.
20.00 NOS Journaal.
20.20 VARA: Achter het nieuws.
20.45 Kleur: Ironside, TV-film.
21.35 Kleur: Zo goed als nieuw, ko
medie rond de handel in gebruik
te automobielen (Dl. 3).
22.00 Haar Hem: De kansen van het
2e huwelijk, documentaire.
22.30 NOS: Journaal.
22.35-23.05 TELEAC: Statistiek
les Ï3 (herh.).
NEDERLAND II
18.50 NOS: Kleur: Fabeltjeskrant.
19.00 Journaal.
19.03 Scala: informatief programma.
19.30 NCRV: Scheepsjongens van
Bontekoe, vervolgverhaal.
19.40 Alleen op weg, familiefeüille-
ton.
20.00 NOS: Journaal.
20.20 NCRV: Kleur: Please Sir!:
luchtige TV-serie.
20.45 KijkKijk: een kijkgrijp uit het
ongewoon gewone en gewoon onge
wone leven van Jan en alleman.
21.35 Kleur: Waar of niet? televisie
monoloog.
22.00 Actualiteitenrubriek.
22.25 Psalter, in woord en toon over
de 104e nsalm.
22.35-22.40 NOS: Journaal.
DUITSLAND I
(Regionaal programma: NDR:
18.00 Hafenpolizei, TV-serie. 18.30
Kleur: Zandmannetje. 18.40 Actuali
teiten. 18.55 Sportjournaal. 19.26
Kleur: Lieber Onkel BUI, TV-füm.
19.59 Programmaoverzicht. WDR:
18.00 Kleur: Weekjournaal. 18.05
Kleur: Der Mann von gestern, TV-
film. 18.30 Kleur: Voor de kinderen.
18.40 Hier und Heute, met Goeden
avond. 19.20 Kleur: Voordracht).
20.00 Journaal en weerber. 20.15
Filmreportages bij nieuws van giste
ren en morgen. 21.00 Kleur: TV-
wensconcert. 21.45 Glaubiger, een
akter. 22.55 Journaal, commentaar
en weerbericht.
DUITSLAND II
18.05 Actualiteiten en muziek.
18.40 Kleur: Kerstliederen. 19.10
Kleur: Junger Herr auf altem Hof,
TV-film. 19.45 Nws. actualiteiten en
weerbericht. 20.15 Kleur: Medische
kroniek. 21.00 The shop around the
corner, Amerikaanse speelfilm. 22.35
Nieuws en weerbericht. 22.45 Film
forum.
TELEVISIE
NEDERLAND I
AVRO: 15.00 Kleur: De
hond is
DR. C. J. B. J. TRIMBOS, me
dewerker aan Haar-Hem"
(vanavond om 22 uur in het VARA-
programma op Nederland 1).
weg, film 16.10-17.10 Kleur: Gala
Nacht der Sterren, circusshow met
bekende Franse artiesten.
DUITSLAND I
10.00 Nws. 10.05 Journaal van gis
teravond. 10.30 Der Schusternazi,
volksstuk. 12.00 Filmreportages bij
nieuws van gisteren en morgen. 12.50
Internationaal persoverzicht. 13.00-
13.30 Journaal. 16.35 Nws 16.40 Voor
de kinderen. 17.25 Kleur: Der Trut-
hahn, of: Das Orfer, überlebt den
Slachter, TV-film, 17.55-18.00 Jour
naal.
DUITSLAND II
16.55 Die Sozialwissenschaften,
cursus 17.25 Weerber. en wintersport.
17.30 Nws. en weerber. 17.35 Wagen
54 bitte melden... film.
RADIO
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtend
gymnastiek. 7.20 Stereo: Lichte
grammofoonmuziek. 8.00 Nws. 8.11
Radiojournaal. 8.20 Stereo: Lichte
grammofoonmuziek. (8.30-8.33 De
groenteman). 8.50 Morgenwijding.
NOS: 9.00 Uitgebreide reportage of
herhaling NOS-programma. 9.35 Wa
terstanden. 9.40 Muziek uit de Mid
deleeuwen en Renaissance (opn).
AVRO: 10.00 Voor de kleuters. 10.10
Arbeidsvitaminen (gr.). (11.00-11.02
Nws.) 11.30 Rondom 12: programma
voor de vrouw. (11.55 Beursberich
ten). Overheidsvoorlichting: 12.30
Uitzending voor de landbouw. AVRO
12.40 Toppers van toen (gr). 13.00
Nieuws. 13.11 Radiojournaal. NOS.
13.30 Spiegel van België: muziek en
nieuws van onze zuiderburen. 14.00
Stereo: Klein Chanson. 14.30 Stereo:
Rostrum of Composers 1969: Een in
ternationaal forum met moderne
muziek. AVRO: 15.00 Stereo: De we
reld van de opera: Beschouwing
over de opera Der Rosenkavalier
van R. Strauss. 16.00 Nws. 16.02
Koorzang: oude en moderne gewij
de muziek. 16.35 Gitaarrecital: klas
sieke muziek. 16.45 Land der Mu
zen: kunstkroniek. 1715 Stereo: Jazz
Spectrum: oude en moderne jazz.
17.55 Mededelingen 18.00 Nws. 18.11
Radiojournaal. 18.25 Stereo: Lied
jesprogramma (gr). 18.50 Paris
vous parle. 18.55^ Voor de kinderen.
19.00 Trefpunt: discussie-rubriek
voor actuele zaken. 19.30 Nws. 19.35
Vanavond: vrolijkheid, muziek, ac
tualiteiten en wetenswaardigheden.
22.00 Hiering: De kerk zal ons een
zorg blijven: Jongeren zoeken naar
een kerk om vrede mee te hebben.
22.30 Nws. 22.38 Mededelingen. 22.40
Radiojournaal. NOS: 22.55 Stereo:
Signaal Muziek van eigen tijd
(opn). 23.35 Horizon: Volksmuziek
uit Joegoslavië. 23.55-|4.00 Nws.
HILVERSUM II
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Het leven
de woord. 7.15 Op het eerste gehoor:
klassieke muziek in stereo (gr) met
om 7.30 Nws. en om 7.32-7.50 Actua
liteiten. 8.00 Nws. 8.11 Stereo: Ge
wijde muziek (gr.). 8.30 Nws. 8.32
Voor de huisvrouw. (9.00-9.10 Gym
nastiek voor de huisvrouw). 9.35 Ad-
ventsuitzending van de Molukse
Christen Jongeren Vereniging. 10.00
Werkelijk waar bijbelverhalen
die feiten vormen, lezing. 10.15 Ste
reo: Opera-aria's (gr). 11.00 Nws.
11.02 Ferdinand Huyck (deel 11),
hoorspel, (herhaling van donderdag
18 decpmber jl.) 11.25 Voor de zie
ken. plm. 11.55 Mededelingen.
KRO: 12.00 Stereo: Van twaalf tot
twee, gevarieerd programma. (12.22
Wij van het land; 12.26 Mededelin
gen t.b.v. land- en tuinbouw; 12.30
Nws. 12.41 Actualiteiten; 13.00-13.05
Raden maar..., quiz). 14.00 Conci
liepostbus. 14.05 Stereo; Musiësta:
licht muziekprogramma. 14.30 Pizzi
cato: muzikaal middag-magazine.
(16.00 Nws.). 17.00 Overheidsvoor
lichting: Nieuwe literaire stromin
gen in de Nederlandse Antillen.
Spreker: Henk Dennert. 17.10 Voor
de jeugd. 18.00 Stereo: Metropole or
kest: amusementsmuziek. 18.19 Uit
zending van het Gereformeerd Poli
tiek Verbond. 18.30 Nws. 18.41 Ac
tualiteiten. 19.00 Stereo: Licht orkest
met solisten. 19.40 Conciliepostbus
(herhaling). 19.45 Wie is in gods
naam Jezus Christus?, lezing. 20.00
Kollage 17: Het machien spel met
muziek. 21.10 Het Strand, hoorspel.
22.25 Overweging. 22.30 Nws. 22.38
Parlementsoverzicht. 22.45 De zin
gende kerk: muzikale lezing: 23.00
Kontekst: Magazine waarin op de
dingen wordt doorgepraat. 23.30 Zin
gen over...uren, dagen, maanden.
23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM III
VARA: 9.00 Nws. 9.02 Plaatjes
voor de pep. (10.00 Nws.) 11.00 Nws.
11.03 Een opvallend vrolijk geva
rieerde visite. (12.00 Nws.) 13.00
Nws. 13.03 Ekspres: licht 'platenpro-
gramma. 14.00 Nws. 14.03 De Eddy
Becker Show. 15.00 Nws. 15.03 Drie-
draai. 16.00 Nws. 16.03-18.00 Mix:
licht platenprogramma (17.00-17.02
Nws.).
Het is misschien niet eens zo be
langrijk te weten wat nu het uit
gangspunt is geweest van de roman
„Worsteling omhoog", maar toch....
Op zijn minst moet het tweeledig
zijn, en dat mag ook al blijken uit
de ondertitel: „Daniël Dermott,
medisch student". Dit boek van Reu
ben Merliss verhaalt een belangrij
ke episode uit het leven van den
Amerikaans-joodse student aan de
medische hogeschool in het Los An
geles van vandaag.
Zijn moeder heeft al veel eerder
zelfmoord gepleegd, nadat zijn va
der haar had verlaten.
In Los Angeles werkt Dan in een
drugstore om zijn studie te bekosti
gen en hij zoekt, om vooralsnog
duistere redenen, contact met zijn
vader, die hij bijna vanzelfsprekend
al bij voorbaat haat als de pest. De
jongeman raakt bevriend met een
serveerstertje in een restaurant. De
verhouding wordt inniger en leidt
tot gebeurtenissen, die bewijzen hoe
de historie zich binnen één mensen
leven op dramatische wijze kan
herhalen.
Een van de hoofdlijnen in het ver
haal blijft onmiskenbaar de manier
waarop Dan de kennismaking met
de medische wetenschap beleeft.
Zijn relatie tot patiënten, zijn speur
zin, zijn drang om alles tot in de
perfectie te doorgronden worden
sterk belicht.
Toch is het boek van Merliss (zelf
stafdocent aan de medische hoge
school in Wayne) meer waard dan te
worden toegevoegd aan de massa der
doktersromannetjes, waarin de ge
bruikelijke tedere verhoudingen tus
sen artsen en verpleegsters achter
eenvolgens moeizaam tot stand ko
men, worden verbroken en tenslotte
toch weer worden bevestigd: er
wordt een stukje rassenproblema-
tiek in behandeld. In hoeverre dat
functioneel is, blijft de vraag. Ach
teraf krijg je het gevoel dat het er
enigszins met de haren is bijge
sleept.
Een conclusie desondanks: Mer
liss beschrijft hoe een jood en een
neger, trots op deze „status" en
zelfbewust, nauwelijks merkbare,
maar toch zeker af en toe pijnlijke
plaagstootjes van de maatschappij
tegelijk incasseren en negeren. Ze
worden niet geprononceerd als
„outcast" ten tonele gevoerd, maar
volledig gentegreerd zijn ze ook
niet en dat lijkt een reële situatie,
die óók waard is te worden ge
noemd.
Het verhaal is vlot en sterk ge
schreven. hoewel de dialogen hier en
daar althans in het Nederlands
wat strak aandoen. Geen boek om
tweemaal te lezen, maar wel fijn
om eens gelezen te hebben.
Worsteling omhoog" (Reuben Mer
liss) uitg. Hollandia, Baarn.
