Degelijk stukje
denkwerk over
recreatie in de
I
Nederland: 5e verkeersland
van West-Europa
De mens in blik en zijn reacties
/V
m
Een kapitale
moeflonram
J) door J. M. BOM
Steeds minder
zuurstof
Ontwikkelingsplan N.O.-Veluwe
van Recreatiegemeenschap:
Ontsluiting
„Beleving"
Parkgebieden
Natuursporten
Watersport
SCHAKEN
r»j
door H. KRAMER
a
si
a
i
a
i
a
a
-hp
1
ai
a
a
i
i
a
a
i
DAMMEN
BRIDGE
door G. J. R. FÖRCH
CRYPTOGRAM
EENPERSOONSSTUDIO
Liet ontwikkelingsplan voor de
Noordoost-Veluwe, waarvan een
voorstudie is voorgelegd aan de ge
meentebesturen van Epe, Heerde,
Hattem en Oldebroek, vormt ditmaal
de hoofdmoot in het eerste informa
tieblad van het jaar, uitgegeven door
de Recreatiegemeenschap Veluwe. Het
plan werd in opdracht van en in nauw
overleg met de Recreatiegemeenschap
opgesteld door de afdeling architec
tuur van de Kon. Ned. Heide Mij. Bij
het vooroverleg waren o.m. ook be
trokken de gemeenten, provinciale en
rijksdiensten. De raden van Hattem,
Heerde en Epe hebben zich al met het
plan akkoord verklaard.
Een eerste uitgangspunt bij de be
schouwing is, dat de ontwikkeling van
de recreatie op de Noordoost-Veluwe
bezien möet worden in het kader van
ontwikkeling op de Veluwe als totali
teit en die op haar beurt weer in ver
band met de recreatie, zoals deze zich
in het hele land ontwikkelt. Beïnvloe
dende factoren komen daarbij zowel
uit het gebied zelf als van buiten. Een
tweede uitgangspunt is, dat de recrea
tieve ontwikkeling in het gebied
slechts in het juiste perspectief gezien
kan worden, wanneer ook andere dan
recreatieaspecten in het geding ko
men. De recreatie is immers maar één
•speet in het geheel van wonen en
werken.
IVaar verwachting zal de bevol-
kingsontwikkeling het sterkst
zijn in het noordelijk en zuidelijk deel
van het gebied, resp. in de invloeds
sferen van Zwolle en Apeldoorn.
Daarom ligt daar het accent meer op
de dagrecreatie dan in het centrale
deel tussen Epe en Heerde. In de eer
ste plaats zijn de mogelijkheden nage
gaan om tot verdergaande ontsluiting
van de ruimten te komen, zowel voor
dag- als voor verblijfsrecreatie. De
ruimten tussen de zich ontwikkelende
dorpskernen en het Veluwemassief,
zijn aangewezen voor de dagrecreatie
en ze zijn in het algemeen geprojec
teerd op de gebieden, die in het voor
ontwerp-streekplan de aanduiding be
schermd landschap hebben gekregen.
Voor de gronden ten noordwesten van
het dorp Epe heeft het plan een ver
dergaande strekking dan 't streekplan.
Voor de uitbreiding van logisch ca
paciteit bestaan de meeste mogelijk
heden in het centrale deel van het ge
bied tussen Vaassen en Heerde. Nieu
we vestigingen mogelijk o.m. in Vos-
■enbroek, Hoornerveen, Wissel, het
Horsthoekerveld en Schaveren. De be
staande kampeerbedrijven zullen in
de eerste plaats geholpen moeten wor
den om tot uitbreiding te komen. De
hotel- en pensionaccommodatie zal
zich, naar men verwacht, vooral ont
wikkelen in de relatie tot de ontslui
ting van het gebied door wegen en de
dagattractiepunten.
Dinnen het Veluwemassief moet
het streven erop gericht zijn, de
belangrijkste landschappelijke ele
menten te handhaven en eventueel
verder te ontwikkelen. Een zorgvuldig
natuurbeheer dus, een goede land
schapsverzorging en het weren van
storende elementen. Qntsluiting zal
met bescheidenheid aangebracht moe
ten worden, maar overigens dient de
beleving van het gebied bevorderd te
worden door een zo groot mogelijke
vrijheid van toegang. Zo'n beleid kan
echter alleen met kracht worden ge
voerd, wanneer elders ruimten be
schikbaar zijn om het meer massale
en geconcentreerde bezoek op te van
gen. Dit geldt zowel voor het dagbë-
We kunnen op de Noordoost-Veluwe
drie categorieën parkgebieden
aantreffen of ontwikkelen. Tot de
eerste behoort een aantal gebieden
tussen de bevolkingskernen en het
Veluwemassief. Zij vormen gedeelte
lijk de overgangszone tussen het ho
ger gelegen massief en de lagere,
vanouds voornamelijk agrarische ge
bieden. Het zijn vaak mooie histori
sche landschappen, die men nu graag
tot hun optimale landschappelijke
waarde wil ontwikkelen, waarbij
massaal gebruik voorkomen moet
worden. Zo kan deze categorie zich
ontwikkelen tot een uitloopgebied
voor de nabijgelegen woonkernen en
tevens een beschermende landschaps
zone voor het Veluwemassief vormen.
De tweede categorie parkgebieden ligt
tussen de bebouwde kernen onderling.
Deze terreinen kunnen meer complex
worden ingericht met b.v. sportvelden,
parken, zwembaden e.d. Agrarisch ge
bruik kan voorlopig en in gebieden
van grotere afmetingen wellicht blij
vend worden gehandhaafd. De der
de categorie bestaat uit gebieden
rondom een aantal bewoningskernen,
die in nauwe landschappelijke relatie
staan met het Veluwemassief. De
waarde bestaat hier in de toekomst
niet meer in de eerste plaats uit het
agrarisch gebruik en aan de land
schappelijke recreatieve elementen zal
de grootste aandacht moeten worden
geschonken.
W/at de verblijfsaccommodatie aan-
gaat, het stationaire karakter
hiervan heeft naast nadelen ook be
paalde voordelen: de grotere economi
sche zekerheid voor de exploitant kan
resulteren in een hogere standaard
van voorzieningen en terreinverzor
ging. De vaste accommodatie verlengt
ook het bezoekersseizoen. Binnen het
Veluwemassief moeten volgens het
plan geen nieuwe gebieden voor ver
blijfsaccommodatie ontwikkeld wor
den. Maar tegelijkertijd roept het
vrijhouden van een groot natuurge
bied ook de wenselijkheid op tot toe
gankelijkheid voor velen. Een beperk
te en aangepaste verblijfsmogelijkheid
vormt hiervan een onderdeel; te den
ken valt o.m. aan natuurcampings, die
tevens als steunpunt kunnen dienen
voor natuursporten als paardrijden,
wandelen en natuurstudie. Wel is een
aantal gebieden rondom het Veluwe
massief geschikt of geschikt te ma
ken voor de verblijfsrecreatie. Ge
dacht wordt o.m. aan het Keizersveld
in Oldebroek, het Hoornerveen en het
Horsthoekerveld in Heerde, Wissel,
Schaveren en het Vossenbroek in Epe.
Afzonderlijk zal aandacht worden
geschonken aan de mogelijkhe
den voor watersport. Bij Hattem kan
een steunpunt komen aan de oevers
van het in de IJssel uitmondende ka
naal, compleet met enige gelegenheid
tot overnachting. De IJsselvallei ten
oosten van Wapenveld in de gemeente
Heerde levert een complex grasland
op aan de rand van een door zand
winning ontstane plas. Als kampeer
terrein kan dit object een steunpunt
vormen voor watersport langs de IJs
sel. In Veessen bestaat al een dergelij
ke voorziening, die echter aan uitbrei
ding toe is. Een doelmatiger inrichting
van de oeverstrook langs de IJssel
kan tot enige vergroting van de capa
citeit leiden.
la het "achtste internationale Nfc-
meyer jeugdschaaktoernooi om de
Europa Junior Cup" te Groningen zijn
24 deelnemen aan de start verschenen,
afkomstig uit 22 verschillende landen.
Alleen Nederland en West-Duitsland
zijn tweemaal vertegenwoordigd, maar
ondanks deze voorsprong slaagden de
vertegenwoordigers van deze landen er
niet in tot de finalegroep A door te
dringen. Wat Nederland betreft
scheelde dat overigens maar een haar,
want Gert Ligterink scoorde evenveel
punten als Eales, Ristoja en Pritchett,
spelers die wél in de A-groep werden
geplaatst omdat hun gemiddelde iets
beter was.
Tot op het moment dat ik dit schrijf
valt het spel van de 16-jarige Alexan
der Beljavski het meest op. Deze jon
geman is de jongste schaakmeester van
de Sowjet-Unie en tevens is hij scho
lierenkampioen van zijn schaakmin-
nend vaderland.
Hieronder een opvallende partij van
de jengdige meoster. Wit: Meinrad
Schauwecker (Zwitserland). Zwart:
Aléxander Beljavski. Konings-indische
verdediging. (Groningen 1969/7Q).
I. d2~d4, Pg8-f6 2. Pgl—f3, g7-g6
3. c2—c4, Lf8-ig7"4. Pbl-c3, 0-0 5.
e2—e4, d7-d6 6. Lfl-e2, e7-e5 7.
0-0, Pb8—c6 8. d4—d5, Pc6-e7 9.
Pf3-el, Pf6—d7 10. Pel-d3, f7—f5 11.
Lcl-d2 (De stelling is geladen van
spanningen, het gaat om ae vraag wat
het belangrijkst is: de actie van wit op
de damcvleugel, of de tegenactie van
zwart op de andere vleugel.)
II .Pd7-f6 12. f2—f3, f5—f4 13.
o4—c5, g6-g5 14. Tal-cl (Dreigt 15.
cxd6, cXdö 16. Pb'5. Direct 14. cxd6,
«Xd6, 15. Pb5 is zwakker wegens 15.
a6 16. Pa3, g4.)
14. Po7—g6 15. «5xd6l (Nauw
keuriger dan 15. Pb5 waarop weer 15.
a6! 16. Pa3, g4 zou volgen.)
15 .<ffxd6 16. Pc3-b5, TfB-f?
17. Pd3-f2 (Een belangrijk moment
volgens de theorie is hier namelijk 17.
Dc2 het sterkst maar in de 5e match-
partij Larsen-Tal, 1969, volgde daar
op 17. g4 18. Pc7, gxf3, 19.
gxf3, Lh3 met zeer grote, tot dusver
niet geheel doorgronde complicaties.
Het is daarom te begrijpen, dat de jon
ge witspeler een andere weg inslaat.
De kans op verrassingen is dan in
ieder geval veel minder groot)
17.a7—a6 18. Pb5-a3, b7-b5
19. Ddl— el, h7—h5 (Om zo snel mo-
lijk g5—g4 door te zetten. In de
sbladige Schaakberichten" wordt
19. Ld7 20. La5, De7 aangegeven,
met het plan met Lf8 en Tg7 een actie
op de koningsvleugel voor te bereiden
en de c-lijn aan de tegenstander over
te laten.)
20. Ld2-a5, Dd8-e8 21. h2-h3
(Wederom tegen g5-g4 gericht.)
21. Lg7-f8 22. Del—b4,
Tf7-g7 23. Tel—c7, Lc8-d7 (Ui
teraard voelt zwart niets voor vereen
voudiging; hij moet hét hebben van
koningsaanval en daarvoor is de toren
op g7 noodzakelijk.)
24. Tfl-cl, Pg6—h4 25. Tc7-b7,
De8-g6 26. Db4-el, Ta8-e8 27.
Tel—c7 (De witte strijdkrachten zijn
thans op de damevleugel oppermach
tig, maar op de koningsvleugel barst
nu de storm los.)
27.te8—«7 28. La5-b4, g5-g4!
BELJAVSKI
'W'
'm
'M
Ws>
w*
'Z/P/Z
Wh
jL
'WW,
'gm
s
SCHAUWECKER
29. f3xg4, h5xg4 30. h3xg4 (Op 30.
Pxg4 volgt 30. Lxg4 31. Txe7,
Txe7 32. Txe7,Lxh3 en wint)
De opgave van de week: hoe be
sliste de zwartspeler de partij vanuit de
diagramstelling?
Volgende week Je oplossing.
OPLOSSING
Wit (Karpov): Kbl, Dh6, TTi5, Lb3.
Pe2, pionnen a2, c2, d4, g5.
Zwart (Gik): Kg8, Df3, Ta8, Ld7,
Pe5, pionnen a7, b7, d6, e6, f7, h7.
Er volgde: 24. g5-g6ü, Pe5Xg6
(Of.. 24.fxgó 25. Dxh7f, Kf8
26. Dh8t, Ke7 27. Th7t, Pf7 28.
DXh8, Dxe2 29. Dxb7.) 25.
Dh6xh7f, Kg8—f8 26. Th5-f5ü,
Df3xb3f 27. a2xb3, e6xf5 28.
Pe2-f4, Ta8—d8 29. Dh7-h6f,
Kf8-e8 30. Pf4xg6f en zwart gaf het
op.
De dubbele overwinning van Wiersma
en Sybrands in het "Suikertournooi"
te Amsterdam, waarin zij zowel we
reldkampioen Andreiko, ex-titelhouder
Koeperman en de Russische nationale
kampioen Gantwarg glansrijk achter
zich lieten, sloot een jaar af, waarin
Nederland, voor het eerst sedert prac-
tisch een decennium, de Sovjet-hege
monie tot historie maakte. Kon vai.
Sybrands al verwacht worden, dat hij
zich de evenknie van de Russische top
toonde, vooral de prestatie van Harm
Wiersma, als "reine" amateur wekt de
grootste bewondering. Het is dan ook
veelbetekenend, dat Sybrands in een
televisieinterview verklaarde: „Voor de
naaste toekomst zie ik in Andreiko
enHarm Wiersma mijn grootste
concurrenten!" Hieronder de prachtige
winstpartij van de jonge Fries in de
vijfde ronde, waarmee hij zijn opmars
naar de eerste plaats begon:
Wit: H. Wiersma, Ned.; Zwart: A
Kuyken. Zw. Amsterdam 24.12.69.
1. 32-28 18-22; 2. 37-32. 12-18; 3.
41-37 7-12; 4. 46-41 1-7; 5. 34-30.
Een nieuwtje in deze opening, dat in
de slotronde door Sybrands, eveneens
met succes, tegen Gantwarg werd toe
gepast. 5.20-25; 6. 30-24 19x30;
7. 35x24 14-20; 8. 33-29 22x33; 9.
39x28 17—21; Het oorspronkelijk theo
retisch aanbevolen (18-22) blijkt in de
praktijk op veel bezwaren te stuiten,
en wit toch in de aanval te brengen.
Zwart probeert wits linkervleugel be
perkingen op te leggen. 10. 29—23
18x29; Gantwarg vervolgde hier met
(20x29) wat iets sterker lijkt. 11. 24x33
21-26; 12. 31-27! 10-14; Waar
schijnlijk is (11—17) sterker. 13. 43—39
20-24; 14. 40-34 14-20; 15. 36-31!
Prepareert zich op een groots opgezet
te centrumaanval. 15.11—17; 16.
27-22! 7-11; 17. 41-36 5-10; 18.
45-40 10-14; 19. 34-29 14-19; 20.
31-27 17-21; (zie diagram)
Schijnbaar heeft zwart het opdringen
van wit volkomen in de hand, maar
wit overrompelt zwart vanaf dit ogen
blik door een uiterst scherpe 'uitval:
21. 29—23!! Maakt dankbaar gebruik
van het ontbreken van stukken op 34
en 35, waardoor de centrumaanval on
belemmerd kan worden voortgezet: 21.
9—14; 22. 37-31!! 26x37; 23.
42x31 21-26; 24. 22-18!! 26x37; 25.
18x7! 11-17;
AAN DE LEZERS DEZE WEEK DE
OPGAVE: Waarom liet de zwartspfeler
hier (terecht) (37-41) na?
26. 32x41 2x11; 27. 41-37 8-12; 28.
37-32 25—30; Probeert de voorpost 23
van wit onder druk te zetten. 29.
47-42 30-35; 30. 42-37 17-21; 31.
27-22! 11-17; Er is niet veel beter;
32. 22x11 16x7; 33. 36-31 21-26; 34.
31-27 7-11; De aanval (13-18) sor
teert geen effect. 35. 27-22! 3-8; 36.
32-27 11-16; .37. 37-32 12-17; Pro
beert de aanval stelselmatig "uit te
dunnen" 38. 22x11 16x7; 39. 48-42
7—11; 40. 42-37 8-12; 41. 27-22!
12-17; 42. 32-27 11-16; Zwart heeft
voortdurend gedwongen spel 43. 22x11
6x17; Na (16x7) volgt weer 27—22; 44.
49-43 24-30; 45. 27-22! 17-21;
Zwart verdedigt zich vindingrijk: op
38-32 als op 40-34 volgt (13-18!) 46.
23-18! 19-24; 47. 18x9 14x3; 48.
28-23! 3-8; 49. 33-28 4-9; 50.
39-33 20-25; 51. 38-32 9-14; Dreigt
(14-19) en (20-24); 52.33-29! 24x33;
53. 28x39 15-20; 54. 23-18 Feilloos
wordt zwart naar de nederlaag ge
speeld. 54.8-13; 55. 18x9 14x3;
56. 32-28 3-8; 57. 43-38 20-24; 58.
40-34 8-12; 59. 38-33 8-12; 60.
22x11 16x7; 61. 28-22 7-12; 62.
33-28 24-29; 63. 34x23 30-34; 64.
39x30 25x34; 65. 23-19 12-18; 66.
22x13 21-27; 67. 13-9 27-31; 68.
37-32 31-36; 69. 9-4 26-31; 70.
4-18 34-39; 71. 44x33 31-37; 72.
32x41 36x47; 73. 18-13 47x29; 74.
19-14 35-40; 75. 13-35! 40-45; 76.
14-10. En zwart gaf op. Wit heeft een
standaardwinstpositie bereikt.
OPLOSSING
Wit: (Palmer) 22,27,32, 35, 36, 37, 38,
39, 40, 45, 47 (11 st.)
Zwart: (G. Post) 1, 12, 13, 14, 16, 18,
19,21,23, 24, 26 (11 st.)
Wit won door een bekende variatie
van de "Coup Royal" met: 32-28!
(21x34 of 23x34) 40x9 (23x41 of
21x41) 9—3! Dit vrijkomende tempo
door de tweede meerslag brengt de
winst: (18x27) 3x46! uit.
In het probleem van vorige week za
gen de noord-zuidkaarten er als volgt
uit: A H 6
c73
©985
AV763
V 10'9
9A8 642
o A7
1082
Niemand was kwetsbaar en zuid zag
zich voor de taak gesteld 3 SA te spe
len na het volgende biedverloop:
noord oost zuid west
1 pas l pas
2^ pas 2 SA pas
3 SA pas' pas pas
West startte met harten heer en de
vraag was, hoe u dit spel denkt te spe
len.
Weer valt één van de belangrijke be
slissingen in de eerste slag. moet
harten aas meteen nemen; ophouden
is levensgevaarlijk, want voor de har-
tenkleur hoeft u wat lengteslagen be
treft niet zo bang te zijn, want de te
genpartij heeft niet meer dan zes har
tens samen. Als u harten aas een keer
tje weigert, dan komt de tegenpartij
misschien op het hinderlijke idee van
een ruitenswitch en dan wordt uw wer
kelijk zwakke plek aangeboord. U
moet tevreden zijn met het feit dat de
ruitenstart niet gevonden is, en de te
genpartij niet de gelegenheid geven
van hun dwaling terug te komen.
Horizontaal:
1. Het gedrocht uit het-Westland (7)
3. Het naar voren brengen van hoop
jes (7)
6. Uit (11)
10. Passende voegen (7)
11. Populaire omhelzing (7)
12. Het slot is een touwtje (4)
14. Benenwerk(6)
17. De spoorwegen hebben er twee (6)
19. Bij onze Zuiderburen weten ze er
gens wel wat hijsen is (4)
23. Zo een heeft niet veel goeds in de
zin (7)
25.. Aardse ster (7)
26. Babbelpalm (II)
27. Het sturen van invitaties is onont
beerlijk (7)
28. Wederkerig leidt dit tot een ineen
storting (7)
Verticaal:
1. De moeder van de Turkse vorst
biedt een lekkere vrucht (7)
2. Lusthovenier (7)
4. Hij is helemaal van haar (5)
5. In het Gooi staat een boom achter
het voertuig (7)
6. Goed beschouwd is alles zo (11)
7. Dit dier heet zeer dom te zijn (4)
8. Het is van boven vreemd (5)
9. Het geluid van een schreeuwlelijk
13. Een aandoenlijk dier (3)
15. Platvoers plezier (3)
16. Dit zijn wij allen van nature (7)
18. Een kledingstuk dat knellen kan
(5)
20. Dit roept om water (7)
21. Afdrukken van platen (7)
22. Dit is voorbij (4)
24. Wie iets zo doet, heeft er plezier in
(5)
Goed, u neemt dus meteen harten aas,
maar wat nu? Natuurlijk gaat u op de
klavers af, maar dat moet nog voor
zichtig gebeuren, want u kunt zich niet
permitteren meer dan één klaverslag te
missen. U moet klaver 10 voorspelen
en als daarop niets verschijnt, moet u
op tafel klein leggen. West legt echter
klaver boer op uw 10 en nu wordt op
tafel de vrouw gespeeld, die helaas
geen slag mag maken, want oost weet
de heer te produceren. Oost speelt nu
ruiten na, en weer moet u net doen
alsof u het woord "ophouden" hele
maal niet kent, want als u de tegen
partij toestaat een ruitenslag te maken,
incasseren ze daarna drie of vier har
tens, zodat uw 3 SA contract geen
feestelijk geheel wordt. U neemt dus
ruiten aas en speelt nu klaver acht
voor, west legt een kleine en u snijdt
natuurlijk op de 9, met succes. U
maakt vervolgens al uw slagen te gelde
en laat de rest aan de tegenpartij, zo
dat uw 3 SA contract wint met vier
klaverslagen, drie schoppen slagen en
de twee rode azèn.
•Het hele spel zag er als volgt uit:
AH 6
©7 3
o 9 8 5
AV763
Prc
To
het Queens Tournament, dat in het
weekeinde na Kerstmis in Londen
werd gespeeld en waarin Omar Sl\ariff
beslag wist te leggen op de tweede
plaats.
.Ditmaal een probleem waar ik zelf
voor kwam te staan. Als N-Z bereikten
we zonder tussenbieden van de te
genpartij 7 RU met de volgende spel
len:
7
0AVIO8
o A H 97
AH 109 -
N
Z
V 109
oA8642
o A 7
10 8 2
A H B 2
©B7
«VB 106
B 7 6
Een 7 RU contract dat de toets der
kritiek eigenlijk niet kan doorstaan,
maar dat toch ook weer niet krankzin
nig is. Ik zat op de zuidplaats en aan
mij was de eer te proberen dit contract
thuis te brengen. West kwam op het
prettige idee met schoppen 10 te star
ten, waarop oost de vrouw inlegde, zo
dat er al drie schoppenslagen vast la
gen. Hoe zou uw speelplan er uitzien?
HORIZONTAAL: 1. walvis; 6. ar
cade;. 12. sire; 14. alle; 16. eb; 18. se
paratie; 21, va; 22. lev; 24. dom; 25.
vél; 26. eter; 27.. keper; 29. helm; 30.
eer; 31. poneren; 33. roe; 34. laar; 36.
moot; 38. massa's; 39. wedden; 41.
?eel; 43. dier; 45. ooi; 47. nederig; 50.
da; 52. urne; 53. notie; 54. knal; 55.,
weg; 57. lak; 59. gal; 60. el; 61. ver
klaard; 65. re; 66. Arie; 67. toom; 69.
glijden; 70. hossen.
VERTICAAL: 2. as; 3. lis; 4. vrek;
5. iep; 7. rat; 8. clip; 9. ale; 10. de; 11.
Geleen; 13. proper; 15. talmen; 17. be
te; 19. Aden; 20. Amer; 21. velo; 23.
verlaging; 25. vertering; 27. koralen;
28. remedie; 31. Pasen; 32. nodig; 35.
Ase; 37. ode; 40. rouwen; 42. getalm;
44. vallen; 46. Orel; 48. dolk; 49. Ri
ka; 51. daar; 56. meid; 58. gros; 61.
vrij; 62. ree; 63. A.T.O.; 64. dos; 66.
aU 6b. me.
fs <s1\&p - te c lm I ek'- ve r k o r - w e 19n s ch a o- echri i
lap-1 e chni ek-ve rkeér-wet«ns chap- techni«k*
chni ek~ v e r k o e r-we t ens chap~ t e chni ek-v e r
re rkeer-we tens chap-techniek-verk.e er-we 1
chap-verkeer- techniek-wet ens chap-verkeea
general Motors heeft een rij-si
mulator geconstrueerd op een
beweegbaar onderstel, waarbij de
inzittende aan dezelfde krachten
onderhevig is als bij het besturen
van een echte autQ. „We willen
meer te weten komen over de in
vloed van vermoeidheid op de
gedragingen van de bestuurder",
zeggen de technici van General
Motors. „Het ligt in onze bedoe
ling autobestuurders die de hele
dag of nacht achter het stuur
hebben gezeten met dezo simula
tor te testen, teneinde de gedra
gingen na te gaan in vergelijking
met prestaties na een degelijke
nachtrust. Dan blijft er nog
steeds de vraag: in welke mate
beïnvloedt het normale ouder
worden de gedragingen van een
autobestuurder. Niemand weet
dit precies".
De nieuwe rij-simulator is een
bijzonder staaltje van techniek.
Zowel op de voorruit als in de
achteruitkijkspiegel worden beel
den in kleur geprojecteerd door
een 35 mm bioscoopprojectietóe-
stel met een gezichtshoek van 90
graden. De nabootsing is volko
men realistisch, mede door de op
stelling van een zeer ingenieus
geluidssysteem, dat alle geluiden
nabootst, als de bestuurder het
gaspedaal indrukt. Bovendien
fn West-Europa neemt Neder
land de vijfde plaats in, ge
rekend naar het totaal aantal au
to's, motoren, scooters en brom
fietsen dat de landen van West-
Europa bezitten. De grafiek
geeft een overzicht van de om
vang van het gemotoriseerd ver
keer begin 1969. Frankrijk heeft
de meeste benzineverbruikers
van Europa. Het hoge aantal van
Frankrijk wordt veroozaakt door
dat dit land de meeste bromfiet
sen van Europa telt, ongeveer 6,1
miljoen stuks.
De meeste personenauto's van
Europa bezit West-Duitsland, ca.
12 miljoen. De meeste motoren en
scooters telt Italië, ongeveer 7
miljoen. De meeste autobussen
OMVANG GEMOTORISEERD VERKEER
bezit Engeland, ca. 82.000 stuks.
De meeste auto's (per hoofd
van de bevolking) komen nog
steeds Voor in Amerika, waar op
elke „twee en een halve" Ameri
kaan één auto rondrijdt. In Euro
pa is het autobezit twee maal zo
dun gezaaid. In Nederland van
oudsher het land van de fietsers
is op elke zes inwoners één
auto.
DE GROTE AUTOBEZITTERS
aantal inwoners per auto in 1968
stijgt dan ook het trillingsniveau
in de simulator, waardoor de in
druk van een hoge snelheid voor
motor en carrosserie volkomen
wordt weergegeven.^
Het markantste van dit toestel
is de zuiver realistische naboot
sing van bewegingep als vooruit
achteruit, links en rechts en stop
pen. Naarmate de bestuurder de
snelheid opvoert, worden ook
deze krachten sterker. Kenners
die de simulator hebben be
proefd, beweren dat er geen en
kel verschil is te merken tussen
het rijden in een echte auto en
dat in de simulator.
Tijdens de tests kan de simula
tor alle reacties van de inzitten
den registreren tot zelfs de hart
slag van de bestuurder. Visuele
reacties kunnen op een tv-scherm
worden gevolgd buiten de simu
lator.
Verwacht wordt dat dit nieuwe
toestel een belangrijke bijdrage
zal kunnen leveren bij de bestu
dering van „de mens in blik..."
TOTAAL AANTAL MOTORVOERTUIGEN
EN BROMFIETSEN
V-mash
J0!m'TV-camera
V j
TV-
zendei^ p-
l\ 'MM-v
.°YTechnische afd.
draag'
gordel i
houdetv^
v.d camera
I
Het Amerikaanse concern
RCA heeft een een-persoons
televisiestudio" ontworpen. Het
gaat hier om een televisiecame
ra plus zendeenheid. Eén man
kan het geheel bedienen en dra
gen. Het totaal gewicht van het
systeem bedraagt ongeveer 25
kilo. Het toestel wordt geheel
bediend met de handen. Het is
een bijzonder knap staaltje van
mini-elektronica. Voorlopig is de
,,eenmansstudio" bedoeld voor
wetenschappelijke doeleinden.
In de nabije toekomst verwach
ten de deskundigen echter grote
mogelijkheden voor toepassing
in bedrijven.
L"1 estadig wordt de lucht, die
wij inademen, armer aan
zuurstof. Dat is de conclusie van
de Zwitserse geleerde dr. E.
Krebs, die een studie heeft ge
maakt van de problemen van
zuurstofverarming. Hij zegt dat -
als onze energiebronnen niet tij
dig worden vervangen door kern
centrales - de technische ver
branding in het jaar 1980 de at
mosfeer 23 miljard ton zuurstof
gaat kosten, terwijl er dan 30
miljard ton koolzuur de lucht in
wordt gestoten. De hoeveelheid
koolzuur die op het ogenblik in
de wereld wordt geproduceerd,
is reeds zó hoog, dat het plan-
tendek op de wereld geen kans
meer ziet de produktie van zuur
stof gelijke tred te doen houden
met de produktie van koolzuur.
Het is bovendien de vraag of wij
langs chemische weg in staat zul
len zijn de hoeveelheid zuurstof in
de dampkring enigszins op peil
te houden. Dr. Krebs voorspelt,
dat de zuurstof-koolzuurverhou-
ding in de atmosfeer nog eens
een wereldprobleem zal worden,
als we niet zullen vechten om
elke vierkante meter groen in
stand te houden of uit te brei
den. Hij is optimistisch ten aan
zien van die landen ook zijn
eigen land Zwitserland waar
nog grote gebieden kunnen wor
den voorzien van groenbeplan-
ting als tegenwicht tegen stede-
bouw en wegenaanleg.
Deze moeflonram, vier jaar
geleden uit Tsjechoslowakije in
Duitsland ingevoerd om daar het
moeflonbestand wat te verbe
teren, werd onlangs geschoten,
nadat het dier de voor moeflon-
wild hoge leeftijd van elf jaar
had bereikt. Bij nadere bestude
ring van de beide horens ja
gers noemen de spiraalachtige
horens ook wel slakken"
kwam men tot de ontdekking
dat deze de imposante lengte
hadden van 89 centimeter, het
geen een zeldzaamheid moet
zijn, zelfs in de Karpaten en op
Corsica en Sardinië.
Dr. Van Haaften, hoofd van
de afdeling Veldbiologie van het
Rijksinstituut voor Natuurbe
heer in Arnhem, vertelde ons
dat uit de literatuur bekend is
dat horens van zuivere moe
flons wel eens een lengte kun
nen bereiken van 85 centimeter
en dat onder bijzondere omstan
digheden Tsjechische moeflon-
rammen wel eens tot één meter
komen. De vraag blijft altijd in
hoeverre is het dan nog een
raszuivere moeflon. Kruisingen
met schapen leveren namelijk
geweldige horens op, die bij
raszuivere moeflons vrijwel niet
voorkomen. Naar de mening
van dr. Van Haaften hebben we
hier althans op het eerste ge
zicht te maken met een echte
moeflonram, hetgeen niet wil
zeggen, dat er in het verleden
niet wat schapebloed ingekruisd
kan zijn. Overigens zijn we in
Nederland met een lengte van
75 centimeter al dik tevreden.
■HATTEM,
WEZEP
'heerderstrand.
HEERDE
VEESSEN
OENE
EMST
TERWOLDE
VAASSEN
EidUB veluwe-massief
primair# varbinding
23? Karn an geproj.
Jii-v uitbreiding
best. en geproj.
■1 recreatiewei!
best. en geproj.
fietspad
EiS3 gebied voor ver-
tv-ïïa blijfsrecreatie
EyxT gebied voor dag-
t-.:.v) recreatie
