notitiesi
Oud Groevenbeek is
nog veel mooier
dan het lijkt
Bouwstenen uit vuilnis
Auto's op
aardgas
7fm
Uit de potstal
Maatschappen
Mooie
compositie
Maalschappen
Gelderland: Hardeprovincie
1
fi
iP
1
i
i
P
i
W
1
n
'M
m
'M
M
0
w
i
Hf
B
i
8
w<
l
KRUISWOORDRAADSEL
Na de steek niet
meer welkom
Nu ook nog een
elektronische
viool (4 in 1)
SCHAKEN
door H. KRAMER
fc
i
A
A
A
A
i
DAMMEN
'JJ door J. M. BOM
BRIDGE W door G. J. R. FÖRCH
/~|ud Groevenbeek (tussen
Putten en Ermelo) weinig
bekend, maar erg mooi. De
Vereniging tot Behoud van
Natuurmonumenten heeft dit
landgoed nu eens duchtig
doorvorst en de resultaten
daarvan weergegeven in haar
jaarverslag. Ruim honderd
jaar geleden, zo stelden de on
derzoekers vast, kochten de
Utrechtse notaris Van Scherm
beek en de heren Jongeneel en
Den Tex grote stukken hei in
deze omgeving. Ze wilden er
bos op aanleggen en enkele
percelen bouwland intact hou
den: één daarvan was de
Grobbenbeek, waaraan later
de naam Groevenbeek werd
ontleend. Omstreeks 1900 werd
het gezamenlijke bezit gesplitst
In Oud Groevenbeek van de fa
milie Van Schermbeek en
Nieuw Groevenbeek. Uit dit
totaal kwam uiteindelijk Oud
Groevenbeek, nu twee jaar
geleden, in het bezit van de
Vereniging tot Behoud van
Natuurmonumenten. De laat
ste eigenaar was nog een fa
milielid van de eerste kopers:
ir. P. A. Schermbeek.
Het „nieuwe" natuurmonu
ment ligt aan weerskanten
van de Oude Zuiderzeestraat
weg tussen Ermelo en Putten
en is nu ongeveer 115 ha.
groot. Zowel in de noordelijke
als de zuidelijke helft is nog een
groot oud landbouwcomplex te
onderscheiden waarbij de veld
namen Kampveld en Groeven
beek horen. Ze hebben een
dikke humushoudende boven
laag. die ontstaan is door eeu
wenlange bemesting vanuit de
potstal: een mengsel van
mest, heiplaggen, bosstrooisel
en zand. De oude akkers wor
den in veel gevallen begrensd
door wallen, die vooral in de
noordelijke helft duidelijk te
herkennen zijn. Inmiddels
ging het ontstaan van die oude
bouwlanden echter ten koste
van grote oppervlakten grond,
die door af plaggen en strooi-
selroof volkomen verschraald
zijn. Duidelijk zichtbaar is de
tegenstelling tussen deze gron-
éen en de door bemesting op
gehoogde percelen, waarvan
het humusdek op sommige
plaatsen wel een meter dik is.
In dit gebied zou het na
tuurlijke eindstadium in de
vegetatie bos zijn en dan hier
vooral eiken-berkenbos. Vroe
gere bewoners hebben er ech
ter nogal wat in veranderd,
zodat we nu ook allerlei ande
re formaties zien: kaalslag,
bosrandvegetaties, heidevelden
en nog steeds agrarische
gronden. Die menselijke in
vloed op Oud Groevenbeek
moet volgens archeologische
gegevens al dateren vanuit het
Neolithicum. Vanaf die tijd
zijn geleidelijk de grote heide
velden ontstaan door afbran
den, kappen van bos en
beweiden van vee. De heide
velden vormden later een on
derdeel van de 'maalschappen',
waarbij we ons voorstellen dat
zich uit de oudste nederzettin
gen gemeenschappen ontwik
kelden, die gebruiksrechten op
de grond uitoefenden. Op de
Veluwe bestond een maal-
schap uit een nederzetting,
waarin een of meer hoeven
samen een stuk cultuurgrond
bezat(en) uit 'n afgepaald stuk
bos en een perceel heide. De
hei werd door schapen beweid,
het bos leverde hout en strooi
sel. Zo viel Oud Groevenbeek
onder het maalschap Veldwijk
bij Ermelo.
De omgeving van huize Oud
Groevenbeek zelf is min of
meer als park aangelegd. Be
halve twee grote bruine beu
ken en enkele zware populie
ren zijn er o.a. esdoorns te
vinden, tamme kastanjes, ro
dodendrons en beukenbos met
een struiklaag van bergvlier.
De produktiebossen, afwisse
lend bestaand uit lariks, dou-
glas, grove den en iek, zijn zeer
afwisselend gecomponeerd.
Vooral het eikehakhout en het
eikenbos nemen met 40 ha
een belangrijke plaats in. De
adelaarsvaren, die vaak hoger
dan twee meter wordt, draagt
bij tot een bijzonder karakter
van het bos. In 't algemeen is
mede door de in het bos ver
spreid liggende weilanden een
prettige afwisseling in de com
positie van massa en ruimte
ontstaan. Die afwisseling mét
de randpositie aan grote ruim
ten maken een bezoek de
moeite ten zeerste waard.
Daarbij is nog een extra at
tractie de zeer wisselende sa
menstelling van de kruiden-
en de mossenlaag.
Doordat Oud Groevenbeek
in een overgangsgebied van
bos naar akker- en grasland
ligt is het landgoed van veel
betekenis voor de fauna. Als
roofvogels zijn er buizerd en
torenvalk waargenomen, als
zangvogels o. m. roodborst en
wielewaal. Verder broeden er
in ieder geval boomklever,
bonte en groene specht. Op de
in het bos verspreid liggende
weilanden krijgen we reeën,
hazen en veel konijnen te zien,
maar ook komen er boommar
ters en vossen voor. Het krui
pend gedierte is vertegen
woordigd o.m. door de adder.
Deze aantrekkelijke fauna is
echter heel kwetsbaar en de
grotere diersoorten hebben de
neiging om snel te verdwijnen,
ook bij weinig intensief be
zoek. Wellicht zal het voor het
behoud van deze soorten nodig
zijn, ten westen van de Zui
derzeestraatweg enkele rust
gebieden in te stellen.
In ieder geval toont het
landgoed Oud Groevenbeek,
dat op het eerste gezicht wei
nig indruk maakt, bij nader
onderzoek veel bijzonders. De
noordelijke helft en een deel
van de zuidelijke helft zijn
vrij toegankelijk.
Volgens de hondenbelas
ting 1968 telt ons land ca.
556.000 honden (dat is zon
der het aantal „zwarte"
honden). Gerekend per
1000 inwoners (zie grafiek)
heeft Zuid-Holland bijna
de helft minder honden
dan Gelderland. Gelder
land heeft de meeste hon
den per 1000 inwoners. In
absoluut aantal bezit Zuid-
Holland wél de meeste
honden nl. ca. 98.000. Ge
zien het bevolkingsgetal
komt deze provincie niet
temin op de laatste plaats.
Ongeveer 198.000 honden
zijn „stadshonden"gere
kend naar hun verblijf in
gemeenten boven de 50.000.
Volgens het aantal honden,
waarover belsating wordt
GELDERLAND HEEFT DE MEESTEHONDEN
AANTAL HONDEN PER 1000INW.
D« 19-jarige hyper-nerveuze Hon
gaarse Andras Adoijan heeft in- de
laatste helft van het 8e Niemeyer
ieugdtoernooi zoveel kracht ontwik
keld, dat hij de Europa Junior Cup
voor een jaar in frijn bezit mag hou
den. Had hij dit een jaar later gedaan
dan had hij zich tevens jeugdkam
pioen van Europa mogen noemen. Af
gezien, van deze formaliteit zal nie
mand er bezwaar tegen hebben dat
Adoijan dit toch alvast doet.
Indien de jonge Hongaar het schaak
spel trouw blijft, zal hij zich zich zon
der twijfel tot een speler van wereld
formaat ontwikkelen. Het gaat bij hem
tussen schaken en pianospelen. Maar
misschien kan hij ook beide trouw blij
ven, zoals bijvoorbeeld de Russische
grootmeester Mark Taimanov, die op
beide terreinen een groot meester is.
Hieronder een briljante partij van
Adoijan.
Wit: Andras Adorjan. Zwart: Aurel
Urzica (Groningen 1970) Spaanse, ope
ning.
1. e2—e4, e7-e5 2. Pgl—f3, Pb8-c6 3.
Lfl—b$, a7-a6 4. Lb5-a4, Pg8-f6 5. 1
d2-d4 (Het Spaanse middengambiet.*
Een vrij zeldzame speelwijze die even
wel niet ongevaarlijk is).
5. e5xd4 6. 0-0, Lf8—e7 (Rustige
voortzetting van de mobilisatie der
strijdkrachten).
7. Tfl—el (Door Reshevsky enige ke
ren bij verrassing toegepast. De hoofd
variant gaat verder met 7. e5, Pe4 8.
Pxd4, Pxd4 9. Dxd4, Pc5).
7. b7-b5! (om na 8. Lb3, d6 9.
Ld5, Ld7 10. Lxc6, Lxcó 11. Pxd4,
Ld7 een stevige stelling op te bouwen.
In deze variant is 9. Px d4? niet moge
lijk wegens 9.Pxd4 10. Dxd4, c5
en wit verliest een stuk.) 8. e4-e5!?,
Pc6xe5, 9. Tel Xe5 (Geen moeilijkhe
den ondervindt zwart na 9. Pxd4,
bXa4 10. Dxd4,0-0).
9d7d6! (Zeer juist: als zwart
eerst 9b x a4 speelt kan hij na 10.
Pxd4 geen 10d6 meer spelen we
gens 11. Pc6).
10. Te5—el! (In de partij Reshevs-
ky-Euwe, Dubrovnik 1950 volgde 10.
Tg5, bXa4 11. Txg7, Ph5 met uitste
kend spel.voor'zwart. De tekstzet is
een aanbeveling van Prof. dr. Euwe).
1 0b5Xa4 11.- Pf3Xd4, Lc8-d7
12. Ddl— f3, d6-d5 (Zwart wil Pc6
niet toelaten).
13. Pb.l-c3, c7—c5!? 14. Pc3xd5!
(Zeer ondernemend gespeeld).
14Pf6xd5 15. Df3xd5, c5xd4
16. Telxe7t! (De verrassende pointe
van het stukoffer).
•16Ke8Xe7? (Juist was 16
DXe7! 17. DXa8f, Dd8. Na 18.:
Dxd8f, Kxd8 19. Lf4, Ke7 20. Tdl,
Tc8 kan zwart zich handhaven. Beter
is evénwel 18. D x a6,0-0 19. Lf4).
.17. Lel—g5f, f7—f6 18. Tal—elf,
Ke7-f8 19. Lg5-f4. g7-g5 20.-
rgr-
Lf4-d6t, Kf8-g7 21. Tel-e7f,
Kg7-h6 (Alles gedwongen).
22. h2—h4!, Dd8-g8 23.' Dd5xd4,
Ld7-f5
De opgave van de week: wat is wits
sterkste voortzetting van de aanval?
OPLOSSING
Wit (Schauwecker): Kgl, Del, Tb7 en
c7, Lb4 en e2, Pa3 en f2, pionnen a2,
b2, d5, e4, g2 en g4.
Zwart (Beljavsky): Kg8, Dg6, Te7 en
'g7, Ld7 en f8, Pf6 en' h4, pionnen a6,
b5, d6, e5, f4.
Er volgde: 30Ph4Xg2!l en wit gaf
het op. Zwart krijgt een onweerstaan
bare aanval, b.v. 31. KXg2, LXg4 32.
TXe7, Lh3tf, of 31. Del, LXg4 32.
PXg4, PXg4 en wint.
Hét jongste toernooi te Amsterdam
■is jn menig opzicht merkwaardig te
noemen. Een der meest opvallende re
sultaten van deze krachtmeting der
reuzen was het volkomen falen van de
Russische nationale titelhouder Anato-
le Gantwarg. De man, die bekend
staat om zijn bijna computerachtige
precisie en die de nationale titelstrijd
in zijn land zonder een enkele ver-
liespartij beSindigde, moest in het
"suikertoernooi" vijf(!) nederlagen in-
casseren. Misschien zat hem het voor
gaande zware toernooi nog "in de be
nen"?
Hieronder een van zijn vijf nederla
gen-
Wit: A Gantwarg; Zwart ir. I. Koe-
perman, Amsterdam, 23-12-'69.
I.32-28 20-25; 2. 37-32 14-20; 3.
41-37 10-14; 4. 31-27 5-10; 5.
46-41 20-24; 6. 37—31 14-20; Een
der twee grote hoofdvarianten in dit
"Springer-Systeem" in het Moderne
Frans, De andere is (17-21) 41-37
(21-26) waarna wit ook voor een prin
cipieel moeilijke keus staat
1 41-37 10-14; 8. 27-22 Na
34-29 kan volgen (18-23) 29x18
(12x23) 28-22 (17x28) 33x22 (23-29)
met zeer moeilijk spel voor beiden, na
de tekstzet 'gaat het spel over in een.
"Utrecht-systeem"
8. 18x27; 9. 31x22 24-30; 10.
35x24 19x30; 11. 34-29! Gebruikt de
kans deze vleugel snel in de strijd te
betrekken.
II. 16-21; 12. 40-34 14-19; 13.
36-31 21-26; 14. 47r-41 17-21;
Dreigt met (20-24) 29x20 (25x14>
34x25 (14-20) 25x23 (12-18) 23x12
(7x471)15. 41-36 21-27;
Wil zich blijkbaar .niet inlaten op-
het volkomen gesloten systeem na
<11-16)31-27.
16. 32x21 26x17; 17. 45-40 Het voor
de hand liggende 38-32 was belet
door (20-24) 29x20 (25x14) 34x25
(14-20) 25x23 (13-18) dezelfde dam-
zet als bij de 14e zet aangegeven!
1730-35; 18. 38-32 20-24; 19.
29x20 25x14; 20. 43-38. Te automa
tisch. Sterker is 34-29.
20. 4-101.21. 34-29 19-23! Met
deze switch komt wit in het defensief.
22. 29x18 12x23; 23. 28x19 14x23; 24.
32-27 17x28; 25. 33x22 11-16! 26.
37-32 10-14; 27. 22-17 Aangewezen,
omdat na (13—19) het spelen op de
velden 33 en.34 "taboe" wordt.
277-12; 28. 27-21 Na 31-26
(12x21)* 26x17 wordt de verdediging
van wits voorpost erg moeilijk 28.
16x27; 29. 32x21 12-18! Dreigt weer
(1-7).en (7-11) 30. 31-26 2-7! 31.
21-16; Gedwongen 3114-19; 32,
38-32 8-12! Begint nu de onsamen
hangende witte opbouw door een
krachtige centrumactie verder te ont
redderen.
33. 17x8 3x12; 34. 42-38 6-11; 35..
39-33 11-17; 36. 40-34 Dit geeft
zwart nog meer vat op de stand, beter
is 36-31. 36. 17-22; 37. 32-27
22x31;'38. 26x37 9—14; 39. 44-39 Wit
doet geen enkele moeite, het zwarte
centrumoverwicht te nivelleren. Veel
beter is 37—32 met dé dreiging 33—28.
•Na (18-22) kan dan 32-27! enz.
3915-20; 40.37-32 Komt nu te'
laat 4020-24; 41. 32-27 Alsnog
is 33-28' sterker. 4123-28! 42.
33x22 24-29; 43. 34x23 19x17; 44.
36-31 13-19; 45. 38-32?- (zie dia
gram).
Alhoewel wit zeer moeilijk spel heeft,
had wit zwarts voortzetting bij de vol
gende zet hoe dan ook moeten belet
ten en was 39-34 oi. gedwongen, nu
leidt zwart de elegante slotaanval in:
4535-40! 46. 31-26 40-45; 47.
27—21 Denkt hiermee voorlopig schijf
1 van zwart tot improduktiviteit ge
dwongen te hebben, maar...
Aan onze lezers de opgave deze
week: Hoe strafte zwart deze voortzet
ting onmiddellijk af?
OPLOSSING
WIT (Wiersma): 7, 23, 27, 28, 32,
33, 36, 38, 39, 40, 44, 47, 48, 49, 50 (15
st.)
ZWART (Kuyken): 2, 3, 4, 6, 8, 11,
13. 14, 15, .16, 19, 20,24,25, 37.
Na (37-41) zijn verschillende va
rianten mogelijk; 7—1 (8-12) 1x9
(4x13) 36-31 (41-46) 31—26 dreigt
47-41 met schijfwinst. (13—18 A)
23x12 (19-23) 28x10! (46x5 gedwon
gen) 11—7! en wit gaat met 2 schijven
meer ook naar dam met gewonnen
spel.
(A) (24-29) 23x34 (19-23) 28x8!
(46x19 gedw.) 40-35 (3x12) 35-30
(19x35) 44-40 (35x441 49x40. Ook in
andere Varianten blijft wit steeds een
schijf voor.
In het probleem van vorige week moest
zuid 7 RU spelen op de volgende han
den:
e7
A V108
©AH97
♦AH 109
AHB2
oB7
©VB 106
♦B74
Niemand was kwetsbaar en O-W had
den zich van bieden onthouden. West
was zo vriendelijk met schoppen 10 té
starten, waarop oost de vrouw speelde,
die natuurlijk in de hand werd genomen,
zodat schoppen boer al direkt de eerste
zekere extra slag ging vormen. Welk
speelplan lijkt u het aantrekkelijkste?
Toen ik dit spel te spelen kreeg, reali
seerde ik me dat het enige dat telde was
het maken van dit contract 6Ru of zelfs 6
SA kan in elk geval gemaakt worden en
dit groot slem was wel zo scherp, dat het
niet vaak geboden zou zijn, dus een extra
downslagje deed ditmaal zelfs in deze pa
renwedstrijd niet terzake. Het contract
kan zeker gemaakt worden, als hetzij de
hartensnit hetzij de klaversnit direkt met
succes wordt genomen, want de twee ex
tra slagen die daaruit voortkomen, ge
voegd bij de aftroever in schoppen, bren
gen het totaal aantal slagen op 13
Maar als één van deze snits goed zit en
de ander zit verkeerd, dan is het een
kwestie van. kruis of munt gooien om de
gunstige te nemen. Het is echter niet juist
om direkt op de snit af te gaan, want men
moet niet alles op één kaart zetten, als
een spel nog nevenkansen biedt, en er is
in dit geval een niet onaanzienlijke ne
venkans, want als klaver vrouw sec of
tweede wil zitten, dan is er geen enkele
snit meer nodig, omdat er dan al meteen
twee extra slagen beschikbaar komen.
Valt klaver vrouw niet, dan is er altijd
nog de hartensnit, die eventueel uitkomst
kan brengen.
Technisch de besté speelwijze is dan
ook als volgt: direkt in slag twee een
schoppentje op tafel troeven met ruiten
9. Daarna ruiten aas en ruiten heer spe
len om de troefsituatie te verkennen. Bei
de tegenstanders bekenden, dus de troe
ven vormden verder geen probleem. Nu
volgen klaver aas en klaver heer om de
mogelijkheid van de vallende klaver
vrouw mee te nemen. Het bleek echter
dat klaver vrouw sterk in haar schoenen
stond en niet wenste te vallen. Een over
steek van tafel naar de hand met ruiten
vrouw rekent met de laatste vijandelijke
troef af en nu wordt harten boer voorge
speeld om op harten heer te snijden.
Na enig nadenken kwam ik in het
Queens Tournament in Londen op dit
spel tot deze speelwijze, die uit technisch
oogpunt inderdaad de'beste is, maar ik
stuitte op één nadeel, harten heer zat
fout, zodat het groot slem roemloos ten
onder ging. Oost verzuimde klaver na te
spelen, zodat het aantal downslagen tot
één beperkt bleef, maar daarvan heeft de
tegenpartij toch nooit spijt hoeven te
hebben, want dit spel leverde ons al een
absolute nul op.
Diegene onder u die bij zijn speelplan
direct zijn geld op de snit op klaver
vrouw heeft gezet, heeft misschien ver
zuimd de grootste maakkans te nemen,
maar hij had in elk geval wel het genot
gesmaakt zijn contract te maken. Het he
le spel zag er als volgt uit:
♦7
<?AV 108
©AH97
♦AH 109
AHB2
©B7
©VB 106
B74
Dit groot slem was overigens te i
en daarom had ik er vrede mee, dat ik
down ging, maar dit spel deed mij er toch
wel weer eens aan denken, dat het nood*
lot de kansrekening wel eens in zijn hémd
laat staan en de kleinere kans verkiest bo
ven de grootste.
Het nieuwe probleem komt voort uit
een districtshoofdklasse viertallenwed-
strijd en het ligt nu weer eens in dc
biedsfeer. O-W zijn kwetsbaar, zuid is ge
ver en u hebt als noordspeler de volgende
kaart in handen:
B108653
o75
08
♦9643
Het volgende biedverloop kwam tot
stand:
noord oost zuid west
1 paa
2© 2§A 3# pa»
Het 2 SA bod van oost duidt op een
uitgesproken tweekleurenspel in de lage
kleuren, laten we zeggen minstens vijf
ruitens en vijf klavers. De vraag die ik u
wil stellen, bestaat uit twee delen: bent u
het met het 2 bod eens en wat zoudt tl
nu doen als u op de noordplaats zat?
betaald, telt ons land on
geveer 1 hond per 23 Ne
derlanders.
HORIZONTAAL: 1. schrikbewind,
,'6. plaats in Duitsland, 12. natuur, 14.
idenkbeeld, 15. plaats in Afrika, 17.
Jplaats in Drenthe, 20; soort verlichting,
|22. zoogdier, 23. plaats in Overijssel,
j24. insekt, 26. bepaald sein, 27. voor
zetsel, 28. titel, 29. ontkenning, 31. ri>-
'vier in Europa, 33. bevel, 34. deel van
Azié, 36'. rivier in Frankrijk, 38. hoe
veelheid, 40. plaats in Duitsland, 42.
deel van Azié, 44. titel, 45. expositie-
iruimte, 46. noot, 48. vrouwelijk wezen,
j50. voornaam, 53. zoogdfcr, 55. tijde-
llijk in gebruik geven, 58. open plek,
•60. noot, 61. voltooid, 63. op een ge
schikter ogenblik (aft), 64. noot; 65.
'op dit. ogenblik, 66. waarschuwingsin
strument, 68. een der Noordse goden,
70. vogel, 72. grasland, 73. plaats in
Gelderland, 75. vrucht, 77. tocht, 78.
lekkernij, 80. godheid, 82. edelsteen,
83. hoorbaar eten.
VERTICAAL: I. boos, 2. Lader, 3.
vrouw van Aegir, 4. daar, 5: plaats in
Brabant, '7. meisjesnaam, 8. titel, 9.
plaats in Drenthe, 10. plaats in Duits
land, 11. «treken, 13. voorzetsel, 16..
vreemd, 18. redelijk wezen, 19. rivier
inDuitsland, -21. windrichting, 23.'
voertuig, 25. titel, 28. deel van een
fuik, 30. binnenkort, 32. familielid, 35.
planeet, 36.- geacht (2, 3), 37. ver
trouwd, 39. welpenleidster, 41. rivier in
Nederland, 43. afdeling van een krant
(alk.), 47. samenhang, 49. op de ma
nier van (1, 2), 51.' meisjesnaam, 52.
Europeanen, 54. kleur, 56. gast, 57.
bergplaats, 59. rivier op Sumatra, 62.
noot, 64: reeds, 67. rivier in Rusland,
69» stel, 71. titel, 72. arbeid. 74. mas
ker, 76. noot, 77. kledingstuk. 79. be
vel, 81». familielid.
OPLOSSING
HORIZONTAAL: 1. monster, 3. VERTICAAL: 1. moerbei, 2. tuin-
opperen, 6. buitenshuis, 10. betamen, man, 4. pruik, 5. Naarden, 6. betrekke-
11; pakkerd,- 12. eind, 14. ballet, 17. lijk, 7. eend, 8. Sopra, 9. stentorstem,
klasse, 19. Lier, 23. belager, 25. vedet-' 13. das, 15. lol, 16. geboren, 18. strop,
te, 26. klapperboom. 27. nodisen. 28. 20. indroog. 21. prenten, 22. over, 24.
begeven. graag.
fs ch ap -te clmi ek- ve rkébr-wet «ris ch&p -techtiiftj
1 ap t' ft c lm i e k - v ft r k e er-wet®n c hap -1 o chn i e lc-
chniek-verke er-we t ens chap-t echnlek-verkt
rk e e r-we t en s chap-techni ek - verkeer-'we
c hap - v e r k e e r t a chni efr w et «n 9 chap - v« rk eej
De grote steden van de geïn
dustrialiseerde landen strijden
met het vuil, met de veldige
hoeveelheden afval en wegge
gooide voorwerpen, die dagelijks
in talloze vuilnisemmers belan
den. Geschikte vuilnisstortplaat
sen zijn moeilijk te vinden en de
modernste verbrandingsinstalla
ties kunnen de groeiende afval
bergen nog maar nauwelijks de
baas. Terwijl de bevolking slechts
zelden bijvoorbeeld bij staking
van de reinigingsdienst met
deze moeilijkheid geconfronteerd
wordt, zoeken vele gemeenten
met hun technici naar nieuwe
mogelijkheden, de „vuile vloed-
stroom" meester te worden
Een West-Berlijns chemicus
schijnt het „ei van Columbus"
Onderzoekingen hebben uitge
wezen, dat een bij in tegen
stelling tot wat men wel eens be
weert na een steek niet direct
dood gaat, maar nog geruime tijd
kan leven. Wel is gebleken, dat
een bij, die zijn steekwapen ge
bruikt heeft, geen welkom lid
meer is van de bijengemeen
schap, waartoe hij heeft behoord.
De andere bijen behandelen de
gene, die eenmaal gestoken heeft,
vijandig en als een oude, niet
meer produktieve „volksgenoot".
De opvatting, hoe muziek moet
klinken, is in de loop van de tijd
nogal wat veranderd. Verschil
lende muziekinstrumenten heb
ben zich aan ons technische tijd
perk aangepast. Men kan met één
enkele elektrische gitaar een hele
concertzaal met muziek vullen en
orgelklanken kan men nu ook in
eigen huis voortbrengen. Bijna
elke toonfrequentie kan intussen
elektronisch worden geprodu
ceerd. Slechts één ding was er tot
nu toe niet: een elektronische
viool. Weliswaar kon men op een
pianoachtig instrument met be
hulp van de elektronica al de
klank van verschillende snaarin
strumenten produceren, maar een
elektronisch apparaat, dat als een
viool bespeeld wordt en er ook zo
uitziet, bestond tot nu toe niet.
Maar de eerste elektrische viool
zal spoedig op de markt verschij
nen. Een hobby-constructeur uit
Weilbach heeft het „ding" ont
wikkeld.
Het voordeel van deze elektro-
viool: alle strijkinstrumenten, dus
gevonden te hebben. De 75-jarige
Willi Aretz, afval-expert ver
werkt geschikt afval tot een
nieuwe bouwstof, die niet alleen
goedkoper is dan concurrerende
artikelen, maar bovendien bij een
grote vastheid zeer licht is. De
uitvinding van de voor de lichte
bouwwijze uitstekend geschikte
stenen kan, naar de mening van
experts het begin van een inten
sieve en rationele samenwerking
met het bouwbedrijf betekenen.
Het afvalonderzoek van Aretz
is vele tientallen jaren aan de
gang. Aretz vond een bijzonder
groot gedeelte fijn afval in stads
vuil en kwam op het idee, dit
als basis voor andere materialen
te gebruiken. Zijn recept was
even eenvoudig als succesvol:
keukenafval, as en stof vormen
samen met water een brijachtige
massa, die, vermengd met restan
ten van de aardolieverwerking,
gemalen, gevormd en gedroogd,
een lichte en harde bouwstof
geeft. Maar de chemicus was pas
ook de altviool, cello en bas, kun
nen in één instrument verenigd
worden. Men behoeft alleen
maar op de overeenkomstige
elektronische bouwelementen
over te schakelen. Vooral de in
strumentenindustrie zal deze ont
wikkeling wel toejuichen: zij be-
hoeft niet zoveel van de moeilijk
te verkrijgen edele houtsoorten te
importeren, om daaruit hoog
waardige muziekinstrumenten,
elk met hun specifieke klank
karakter te bouwen.
Of de muziek in het algemeen
met deze uitvinding gediend is,
blijft natuurlijk wel de vraag.
Technische bijzonderheid aan
de elektronische viool is een op-
namekop, zoals deze bij band
recorders gebruikt wordt. De
strijkstok heeft weliswaar de
vorm zoals men die bij violen
kent, maar ls met een geluids
band bespannen, waarop wille
keurige aanzwellende en afne
mend? geluidscurven kant en
klaar gefixeerd zijn. Met de stok
strijkt men over de geluidskop.
Zo produceert men elektrische
trillingen, die versterkt en zo
hoorbaar gemaakt worden.
Nog zijn de ontwikkelings
werkzaamheden aan de elektro-
viool niet helemaal afgesloten.
Maar de constructeur is ervan
overtuigd, dat zijn viool spoedig
een eigen plaats ln de populari-
teltsscala van de muziekinstru-
Niet alleen de verwerking
van huisvuil is een groot
probleem, maar vooral ook het
transport. Op het ogenblik zijn
bu. tn een stad als Hamburg 250
vrachtauto's dagelijks bezig het
vuilnis af te voeren. Verwacht
wordt, dat binnen tien jaar het
dubbele aantal auto's noodzake
lijk is. Maar door de verkeers
dichtheid en het gebrek aan
personeel zien deskundigen er
nauwelijks meer een gat in, van
daar dat ze een heel rigoureus
plan hebben opgevat: namelijk
de aanleg van een vuilnis-metro.
Via een ondergronds buizen
systeem wil men het vuilnis met
behulp van een zuig- en pers
installatie naar verzamelplaat
sen brengen. Uitgerekend is, dat
op deze wijze met een kwart van
het aantal vuilnisauto's kan wor
den volstaan en met een tiende
van het aantal arbeidskrachten.
tevreden, toen hij na een veran
dering van de mengverhouding
het hoofdbestanddeel wordt
thans gevormd door as uit ver
brandingsovens bij gelijk laag
gewicht een nog grotere hardheid
bereikte.
Over gebrek aan geschikte
grondstoffen behoeft Aretz zich
vooralsnog geen zorgen te maken.
Onze steden produceren mil
joenen kubieke meters afval.
Bovendien doet de voortdurende
uitbreiding van de vervaardiging
van verpakkingsmateriaal
verder toenemen van de vuillawi-
ne verwachten.
menten zal veroveren. Met een
echte Stradivarius wil de con
structeur zoals hij zegt, niet con
curreren. Om de eenvoudige re
den uiteraard dat. hij dat niet
kén.
Proeven met aardgas als
brandstof voor auto's zijn in
Amerika zó succesvol verlopen,
dat plannen in de maak zijn voor
het einde van het jaar 1000 rege
ringsauto's om te bouwen voor de
nieuwe brandstof. De uitlaatgas
sen van het aardgas blijken aan
zienlijk minder luchtverontreini
gend dan die van benzine en olie,
aldus hebben deskundigen vast
gesteld. Momenteel worden proe
ven genomen met 12 verbouwde
auto's. De installatie in de auto
van een aardgas-convector kan in
slechts vier uur geschieden. De
kosten zijn 340 dollar. De veront
reiniging door uitlaatgassen van
automobielen wordt in Amerika
beschouwd als de voornaamste
bron van luchtvervuiling.
Zonder verbedden kunnen
zwaargewonden in de toe
komst van de plaats van het on
geval via de röntgenkamer en
de operatietafel naar hun zieken
bed gebracht worden. Dat is mo
gelijk door een nieuw transport
systeem. Het slachtoffer wordt
daarbij op een stijve, desinfec-
teerbare glijmatras gelegd, die
in de ambulancewagen op een
normale brancard vervoerd kan
worden. In het ziekenhuis tillen
de ziekenbroeders de gewonde
met de glijmatras op een klaar
staande transporttafel, die is
voorzien van medische appara
tuur voor de eerste hulp. Tafel
en matras laten stralen door,
zodat elke vorm van röntgen
onderzoek mogelijk is. Het tafel
blad is hydraulisch verstelbaar.
Nadat de behandeling is beëin
digd wordt de zieke met matras
op het ziekenbed gelegd.
ERMELO
|0r** N«gum*num»m«j
<1»ndflO«d Oud Gfo*v«nb»«l<?
'Sonn«.
hterdti
/WdviinJ
Velenbtek
ZuidMvtW
---*
ft W'
