De arts krijgt steeds meer verwijten te slikken Dokter is van zijn voetstuk gevallen V ana vond tv-documentaire over wapenhandel HET SPROOKJE VAN VROEGER IS UIT D Radioreportages van Zesdaagse in Groningen Pim Jacobs naar AVRO Tom Poes en de Mob- beweging Seintje Onttroond Kooplieden des doods Theo K oom en spant geen proces aan programmaos dokter is van held in een romantische, soms wat griezelige wereld, in korte tijd geworden tot de arts, die moet vechten voor zijn plaats. Wie is die man, die meestal meer dan de helft van het etmaal werkt? Die onleesbare recepten schrijft en ondoorgrondelijke rekeningen? Die alleen in een sfeer van vertrouwen kan werken? Die arts die een revolutie beleeft? VANDAAG deel 1 van een serie interviews en reportages. Hoe,zag de Ne derlander zijn huisarts en hoe komt het dat de waardering voor hem zo is ver anderd? IN DE VOLGENDE DELEN: de arts en zijn gezag, de arts, de seksualiteit en de voorlichting, arts en dood. de verhouding tot zijn patiënten, zijn toekomst en zijn privéleven. MARTEN TOONDER STRIP - DINSDAG 24 f-fcbKUAki 19. o Op 25 oktober van het vorig jaar kwamen in Blaricum artsen met grijze en medische studenten met lange haren bijeen om te praten over de verhouding arts-patiënt. Een oudere arts zei: „Er zijn maar heel wei nig patiënten met wie je goed kunt praten". Antwoord van een medisch student: „Daar heb ben de artsen het dan ook wel naar gemaakt" Uren later zei een grijze man met'het klas sieke uiterlijk van de vertrouwenwekkende plattelandsarts wat opstandig tegen de rebelse studenten: Kunt u mij dan vertellen wat een patiënt van zijn arts verlangt?" Deze vraag bleef wat onvolledig beantwoord in de late herfstavond hangen. De dokter in onze tijd tobt met een merkwaardig probleem. Toen hij nog in hoge mate onkundig was, werd hij door een ieder op de handen gedragen. Nu hij over steeds meer kennis en kunde kan be schikken, lijkt hij geworden tot de Kop van Jut, waarop iedereen naar welgevallen mag lostim- meren. In enkele jaren tijds is men de arts gaan ver wijten: dat hij te veel verdient, dat hij soms zijn plicht verzaakt door niet te komen als het nodig is, dat hij soms de plank misslaat door een verkeerde diagnose te stellen, dat hij zich als een halfgod gedraagt. Eeuwenlang heeft de mens geloofd In het sprookje van de alwijze, alwe tende en albegrijpende dokter. Als de dokter het niet meer wist, dan. werd het verloop door hogere machten bepaald en alleen voor die hogere machten moest de dokter wijken. In feite werkte de dokter zo'n beetje met die hogere machten samen en daardoor waren zijn daden geheimzinnig en on controleerbaar. De dokter om verantwoording vragen, stond gelijk met een daad van opstan digheid. die de rampzaligste gevolgen kon hebben. Natuurlijk wilde de dokter wel eens praten over de ziekte, maar dat werd dan doorgaans ervaren als een onverdiende goedheid. Een oud gedichtje zei: De dokter voelt het polske slaan En geeft de vader te verstaan Dat het met zijn dochter is gedaan. Het was alsof God-zelf een seintje had gegeven en niemand kwam in een dergelijke situatie op de gedachte om te zeggen: „U hebt gestudeerd en u wordt betaald om wat te doen. Doe dus wat!", terwijl men wel tot een fel protest was gekomen, als een loodgieter had gezegd: ..Ik zou maar verhuizen want het lek in de waterleiding is zo ernstig dat de wo ning als verloren moet worden be schouwd." Doordat de dokter besliste, waar een mens niet beslissen kan werden hem ook geen menselijke eigenschappen toe gedicht. De gewone mens was nu een maal baatzuchtig, gemakzuchtig, mate rialistisch en feilbaar. Aan al deze menselijke zwakheid was de dokter ontstegen. De medici zelf zeggen thans dat het vooral na 1945 snel achteruit is gegaan met hun maatschappelijk aanzien. En steeds meer artsen zeggen ook, dat zij blij zijn met deze ontwikkeling: „De mensen verwachtten wonderen van ons en dat was bijzonder frustre rend omdat wij wisten, dat we geen wonderen konden verrichten." fceze serie van zes verhalen over de huisarts In Neder land kwam tot stand met medewerking van de Ko ninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de geneeskunst. Voor de feitelijke gegevens werd uit vele bronnen geput, in het bijzonder uit het proefschrift Sociologie van de Arts, waarop de heer N. H. Vroege in 1968 in Utrecht promoveerde tot doctor in de geneeskunde. De soms zeer indringende vraaggesprekken werden gevoerd met dr. H. J. van Aalderen, veertig jaar, en twaalf jaar huisarts in Hoensbroek. Dr. Van Aaldcren u ziet hem op de foto hiernaast is onlangs benoemd tot lector in de huisartsengeneeskunde aan de Vrije Universiteit in Am sterdam, waar hij tevens directeur wordt van het Huis artseninstituut. Hoewel de vele praktijkgevallen, die dr. Van Aalderen aanhaalt, historisch zijn, zijn de omstandigheden omwil le van het medisch geheim zodanig gewijzigd, dat zij niet met bepaalde patiënten uit zijn praktijk zijn te verbin den. Er kwamen na 1945 zoveel medicij nen, die zelfstandig het genezingsproces bevorderden, dat de dokter niet langer de magische toeverlaat werd in het vage niemandsland tussen ziekte en ge zondheid. Zoals de medicijnman in het oerwoud zijn mach' verliest als de stamleden met een doosje lucifers zelf het mach tige vuur kunnen oproepen zo ont troonde de penicilline de klassieke arts. Het nog wat vage vermoeden dat de dokter ook maar een héél gewoon mens was, werd voor honderdduizenden Ne derlanders bevestigd toen op 22 septem ber 1955 de huisartsen met de zieken fondsen aan het kibbelen gingen over hun geldelijke beloning. Dat de dokter een mens was die geld wilde verdienen om brood te kunnen eten, werd toen pas voor velen met een achok duidelijk. Dat de broodetende arts desnoods be reid was om voor het materieel bestaan zijn menslievende werk te onderbreken, werd enkele jaren later duidelijk: in april 1964 gingen de Belgische artsen tijdens een geschil om salaris in sta king. Zij trokken in grote groepen naar het Nederlandse Limburg, waar zij in Valkenburgse hotels gingen logeren. Toen een van de artsen, verbolgen door de grote belangstelling, zijn billen bloot maakte en zich zó liet fotograferen, was het sprookje helemaal uit: Het zal je arts maar wezen! Onder de Nederlandse artsen kwam het tot nu toe niet zover, maar op 6 ok tober 1966 eisten de Nederlandse artsen een verdubbeling van hun ziekenfonds inkomen. Wie een sprookje wordt ontnomen, wordt boos en de boze vaderlanders gingen eens zeer kritisch bekijken of de dokter zijn werk wel goed deed. De Groningse zenuwarts dr. R. H. van den Hoofdakker schreef: „Als wij zeg gen dat de gezondheidstoestand in Ne derland bijzonder goed is, dan ben ik geneigd de vooruitgang aan socialise ring, aan betere voeding, aan zieken fondsen en dergelijke toe te schrijven en niet in de eerste plaats aan medici, die zich meestal machteloos voelden toen zuigelingen ondervoed waren." Die machteloosheid is er nog steeds. Prof. B. S. Polak schreef: „De arts kan een patiënt van een maagbloeding af helpen, maar de omstandigheden, die mede die maagbloeding veroorzaakten, ka hij niet opheffen. Dr. H. J. van Aalderen, huisarts in Hoensbroek, bij wie ik een dag praktijk „meebeleef" zegt: „Er zijn natuurlijk patiënten die slechts een technische klacht hebben, maar als een patiënt of een gezin met duidelijke regelmaat ver schillende klachten heeft, dan moet de huisarts naar andere dan strikt licha melijke oorzaken gaan zoeken". Is de huisarts voor een dergelijke taak opgeleid? „Voeger helemaal niet en ook nu nog in onvoldoende mate. Het is beslist on voldoende als we alleen maar de uiter lijke tekenen van een ziekte bestrij den". De meeste ziekten hebben een geestelijke oorzaak? „We ontdekten langzamerhand dat één ziekte nooit een soort van oorzaken heeft, maar we weten nog veel te wei nig hoe verschillende oorzaken in el kaar grijpen". Wat bereikt de arts als hij alleen maar de geestelijke oorzaak van een ziekte constateert? „Van de arts wordt terecht verlangd dat hij ook poogt de geestelijke achter grond, die een ziekte oproept, te verbe teren. Dit vergt niet zelden een grote maatschappelijke betrokkenheid. Vroe ger constateerde een arts dat t.b.c. en ondervoeding duidelijk wat met elkaar te maken hadden, maar hij hield zich verre van 't maatschappelijk verschijn sel dat deze ondervoeding veroorzaakte. Hij stuurde zijn vrouw met wat eieren naar het gedupeerde gezin, maar met die ongunstige maatschappij-structuur bemoeide hij zich doorgaans niet." De moderne arts moet dus medi cus, psycholoog, maatschappelijk wer ker en politicus zijn? „Dat is natuurlijk een veel te zware taak voor één mens. Bovendien ont breekt hem de tijd daartoe. Man heeft uitgerekend dat een arts met 2250 zie kenfondspatiënten een redelijke prak tijk heeft op die aantallen wordt zijn inkomen gebaseerd. Wil de arts meer doen dan alleen pilletjes voor schrijven, dan zal hij een redelijk inko men moeten krijgen uit een veel klei nere praktijk. Pas daif kan hij zich in bepaalde probleemgevallen werkelijk verdiepen. Hoeveel verdient een arts thans? „Als hij al zijn onkosten heeft be taald, ook zijn premies voor pensioen-, ziekte- en ongevallenverzekering, dan komt de Nederlandse huisarts met een gemiddelde praktijk niet boven de vijf tigduizend gulden per jaar. Nu, dat ver dient een ingenieur bij Rijkswaterstaat ook. In de eerste tien a twaalf jaar haalt hij dit inkomen lang niet, omdat hij dan de rente en aflossing moet be talen van de lening, die hij afsloot om zijn praktijk te kunnen opzetten." A antal huisartsen in Nederland: circa 4500. Studieduur aan universi- I teit: ca. 8% jaar. Gemiddeld wordt de Nederlandse huisarts 61 jaar, tien jaar minder dan de gemiddelde Nederlander. Onder huisartsen komen gemiddeld twee- tot driemaal zoveel zelf moor- den voor als bij andere bevolkingsgroepen. Gemiddelde werktijd Nederlandse huisarts: dertien tot vijftien uur per j dag vakantie niet, weekends wel meegerekend). Startkosten huisartsenpraktijk: f 150.000,- (dit kapitaal wordt meestal f op levensverzekeringsbasis geleend en moet binnen tien jaar worden af- j gelost). De afloop van de oorlog in Nigerië en de huidige spanningen in het Na- .bije Oosten tonen de gevolgen aan die vrijwel onbeperkte wapenleve ranties kunnen hebben. De vrede in de wereld wordt erdoor bedreigd. Ook sommige economische aspecten zijn verontrustend. In een program ma van Henk Neuman en Joost Tho- lens, dat de KRO-televisie vanavond om 20.20 uur op Nederland 1 uit zendt onder de titel „Kooplieden des doods", wordt aangetoond, dat 1e som gelds, die de arme naties van de z.g. „derde wereld" in de rijke indus trielanden besteden voor de aan koop van wapens, een veelvoud be draagt van het totaal, dat ze van diezelfde rijke landen ontvangen aan leningen en subsidies ter verho ging van hun levensstandaard. Na 1945, toen de wapenhandel vooral een zaak werd van regeringsbureaus en departe menten, heeft het verscheidene ja ren geduurd, voordat men het pro bleem opnieuw signaleerde. AMSTERDAM De radio-ver slaggever Theo Koomen heeft afge zien van zijn voorgenomen proces tegen de platenmaatschappij Dureco. Theo Koomen had met een proces gedreigd omdat op de B-kant van de plaat „Feijenoord" gezongen door het eerste elftal van Feijenoord flitsen van zijn reportage Feijen- oord-AC Milan waren gebruikt. Koomen was daarvan niet op de hoogte gesteld. Na een gesprek met de n.v. Imago, die de plaat produceerde, is het ge schil bijgelegd. Van de plaat zijn in Rotterdam inmiddels 60.000 exem plaren verkocht. In de Martini-hal wordt van woensdag 25 februari tot en met dinsdag 3 maart de eerste zesdaagse van Groningen, tevens de laatste van het internationaal winterseizoen 19691970, verreden. In haar Radiojournaal en in de wekelijkse Sportrevue zal de AVRO aandacht besteden aan dit evene ment. Dat gebeurt onder meer op donderdag 26 februari in de Sport revue tussen 12.30 en 13.00 uur, in de Radiojournaals van 18.11 en 22.40 uur (Hilversum 1); op vrijdag 27 fe bruari in het Radiojournaal van 17.02 uur Hilversum 3); op zondag 1 maart in de Radiojournaals van 13.19 uur (Hilversum 1), 17.02 uur (Hilversum 3) en 22.43 uur (Hilver sum 1); op maandag 2 maart in de Radiojournaals van 18.11 en 22.43 uur (Hilversum 1); op dinsdag 3 maart in de Radiojournaals van 18.11, 22.40 uur en in een extra uit zending om 22.50 uur (Hilversum 1). De verslaggevers zijn Bob Becu en Eef Brouwers. Henk Neuman, zoals hij van avond de documentaire Koop lieden des doods" zal presenteren. Pim Jacobs, van origine jazz-pia- nist, wordt met ingang van het zo merseizoen televisiepresentator bij de AVRO. Hij heeft zes jaar dit werk gedaan bij de NCRV, waar hij meewerkte aan onder meer Djes zien, Jazz met Jacobs, Rodeo en Stu dio Anno. Ook bij de AVRO zal hij amuse mentsprogramma's presenteren. TELEVISIE NEDERLANDd 18.45 NOS: Kleur: Fabeltjeskrant. 18.55 NOS: Journaal. 19.04 KRO: Kleur: Geen zee te hoog...(The Queen and I), serie. 19.30 Verslag op dinsdag. 20.00 NOS: journaal. 20.20 KRO: Kooplieden des doods, progr. over de intern, wapenhan del vroeger en nu. 21.10 Kleur: De Wrekers, serie. 22.00 Kleur: David Frost-show. 22.50 NOS: Journaal. 22.55-23.25 TELE AC: Ruimtelijke or dening - les 1 herh. NEDERLAND II 18.45 NOS: Kleur: Fabeltjeskrant. 18.55 NOS: Journaal. 19.04 NOS: Scala: informatief pro gramma. 19.30 AVRO: Peyton Place, feuille ton. 20.00 NOS: Journaal. 20.20 AVRO: Kleur: De Overleven den, film. 21.10 Kleur: AVRO's Sportpanorama. 22.00 AVRO's Televizier. 22.50-22.55 Journaal. DUITSLAND I Regionaal progr.: NDR: 18.00 (K) Filmreportage. 18.30 Actualiteiten. 18.45 Zandmannetje. 18.55 Regionale kroniek. 19.26 (K) Der Mann von ges- tern, TV-serie. 19.59 Programma- overzicht. WDR: 8.20-8.45, 10.20-10.45 en 12.10-12.35 Schooltelevisie. 18.00 (K) Die seltsamen Methoden des Franz Josef Wanninger, TV-serie. 18.30 (K) Voor de kinderen. 18.40 Ac tualiteiten en nieuws. 19.25 (K) Dass (k)einer des anderen Sprache verste- he, TV-serie. Aansluitend (K) Na tuurfilm. 20.00 Journaal en weerbe richt. 20.15 (K) Spelprogramma. 21.10 Jeder ist seines Glückes Schmied, TV-film. 22.25 Journaal, commen taar en weerbericht. 22.45 Film, kri tisch bezien. 23.30 Journaal. DUITSLAND II 18.05 Actualiteiten en muziek. 18.40 (K) Muzikaal amusementspro gramma. 19.10 (K) Immer wenn er Pillen nahm, TV-serie. 19.45 Nieuws, actualiteiten en weerbericht. 20.15 Sportspiegel. Aansluitend: Nieuws. 21.00 (K) Ihr Auftritt, 'Al Mundy!, TV-film. 21.50 (K) Filmreportage. 22.20 Nieuws en weerbericht. 22.30 Spur eines Madchens, Duitse film. Pim. 23.45 Einde uitzending. mmm 6832 Heer Bommel kwam met een dreun op de grond terecht en bleef daar zitten, door schrik overmand. „Bewegen!" riep Rep, om hem heen springend. „Zitten is gevaarlijk!" Hij grabbelde opnieuw in zijn buidel, doch nu snelde professor Prlwytzkofsky toornig nader. „Gaat toch henen!" riep hij uit. „Hoe kan men zo wetenschappelijk arbeiden, wanneer der proefpersoon verschutterd wordt?" „Met mij is het afgelopen," sprak heer Ollie met doffe stem. „Dat voel ik..." Op dat moment verscheen ook Tom Poes op de dijk. „Het is nog niet afgelopen!" riep hij reeds van verre. „Starsap drinken vóór volle maan heeft geen gevolgen! Dat heb ik net gehoord!" „Buikpijn," zei de assistent Pieps op de achtergrond. Maar niemand schonk aan lacht aan hem. „Praw!" zei de geleerde toornig. „Dat hebt u net gehoord, wat? En van wie hebt u dat dan vernomen, als ik vragen mag? Wat hebt u dan gehoord, mijnheer Poes?" „Starsap werkt pas bij volle maan," verklaarde Tom Poes. „Maar dan is het ook voorgoed. Het verstart! En dat heb ik zelf gezien bij de oude Immob. Die had wortel geschoten!" Toen hij deze woorden hoorde, had heer Bommel verder geen bommetje nodig. „Wortel geschoten?" riep hij overeind springend uit. „Help! D-doe iets. bedoel ik!" TELEVISIE DUITSLAND I 10.00 Nws. 10.05 Journ. van gister avond. 10.30 Filmreportage. 11.15 Die Umschau. 12.05 Tommi sucht An schluss, TV-film. 12.50 Internationaal persoverzicht. 13.00-13.30 Journaal. 16.35 Nieuws. 16.40 Voor de jeugd. 17.10 (K) Voor de vrouw. 17.55-18.00 Nieuws. DUITSLAND II Nieuws en weerber. 17.35 Voor ou dere kijkers, aansl. liefdadigheids- oproep. RADIO HILVERSUM I VARA: 7.00 Nws. 7.11 Ochtend- gymn. 7.20 Socialistisch strijdlied. 7.23 Stereo: Lichte grammofoonmu- ziek. (7.30-7.35 Van de voorpagina). VPRO: 7.54 Deze dag. VARA: 8.00 Nieuws. 8.11 Aktualiteiten. 8.20 Ste reo: Lichte grammofoonmuziek. (8.30-8.35 Van alle markten thuis, praatje voor de huisvrouw). 9.00 Ste reo: Klassieke symfonische orkest muziek (gr). 9.35 Waterstanden.' 9.40 Schoolradio. 10.00 Stereo: Lichte grammofoonmuziek. 10.50 Voor de kleuters. 11.00 Nieuws. 11.03 Voor de vrouw. 11.40 Stereo: klassieke gram mofoonmuziek. 12.00 Amusements muziek (gr). 12.25 Promenade-orkest en Marinierskapelamusements ziek. 12.54 Voor het platteland. 13.00 Nieuws. 13.11 Aktualiteiten. 13.25 Licht orgelspel. 13.45 Gesproken por tret. 14.00 Stereo: Operetteklanken (gr). 14.40 Bernard Philip Ames, hoorspeldocumentaire. 15.15 In de Toonzaal: modern muziekprogram- m voor de jeugd met commentaar. 16.00 Nieuws. 16.03 Stereo: Neder landse chansons met orkestbegelei ding. 16.20 Muziek en brieven, muzi kale lezing. 17.20 Stereo: Klink Klaar - zonder nonsens. 19.30 Nieuws. 19.35 Buitenlands weekover zicht. 19.45 Tango-Rumba orkest met zangsolisten. 20.10 Licht instrumen taal trio. 20.30 Stereo: Qansorkest met solisten. 20.55 Ombudsman. 21.15 Stereo: Pop-eye: licht muziekpro gramma. 21.45 Nou, en...: satirisch programma. 22.10 Country en Wes tern muziek. 22.30 Nieuws. 22.38 Me dedelingen. 22.43 Aktualiteiten. 22.55 Stereo: Moderne orkestwerken (gr.). 23.20 Radio Jazz Magazine. 23.55- 24.00 Nieuws. HILVERSUM II NCRV: 7.00 Nieuws. 7.11 Het le vende woord. 7.16 Stereo: Op het eerste gehoor: klassieke muziek (gr). (7.25 Horen en zien; 7.30 Nieuws; 7.32-7.50 Aktualiteiten). TROS: 8.00 Nieuws. 8.11 Luister uit....én thuis: verzoekplatenprogramma voor de militairen. (8.30-8.32 Nieuws; 9.00- 9.10 Gymnastiek voor de huisvrouw.) 9.30 Voor de kleuters. 9.45 Van 1685 tot vandaag, muzikale lezing. 10.15 Voof de vrouw. 11.00 Nieuws. 11.03 Piek uur: wedstrijdprogramma. 11.45 Aktualiteiten. 11.55 Mededelingen. KRO: 12.00 Stereo: Van twaalf tot twee, gev. progr. (12.22 Wij van het land; 12.26 Mededelingen t.b.v. land en tuinbouw; 12.30 Nieuws; 12.41 Ac tualiteiten; 13.00-13.05 Raden maar....) NCRV: 14.15 Klassieke or kestmuziek (gr.). 14.45 Utrechts sym fonie-orkest: moderne muziek (gr.). 15.00 In 't zilver: programma voor oudere luisteraars. 16.00 Nieuws. 16.03 Voor de jeugd. 17.00 Stereo: Twien-Popradio voor t(w)ieners. 17.50 Overheidsvoorlichting: Samen werking met ontwikkelingslanden. Samenstelling en presentatie. Thon Raes. 18.00 Strictly Country Style: country and western rubriek. 18.30 Nieuws. 18.41 Actualiteiten. NOS: 19.00 Openbaar Kunstbezit. 19.10 Creative gerechtigheid door grond recht, discussie n.a.v. het verschij nen van het gelijknamige boek van S. Sevenster. 19.35 Geen onderdaan maar burger: reeks uitzendingen over de staatkundige vorming van de Nederlander. 19.50 Programma voor blinden en slechtzienden. 20.00 Stereo: Radiophilharmonisch orkest en solist: klassieke en moderne mu ziek. In de pauze: Fermate - een luchtig pauze-programma. 22.00 Ste reo: Weer 'ns wat anders: minder bekend buitenlands repertoire. 22.30 Nieuws. 22.38 Parlementsoverzicht. 22.45 Stereo: X, een sprong in het duister. 23.55-24.00 Nieuws. HILVERSUM III NCRV: 9.00 Nieuws. 9.02 Zing, zing, zing!: lichte vocale muziek. 10.00 Nieuws. 10.03 Mengelmuze: nieuwe langspeelplaten. voorzien an kritisch commentaar. NOS: 11.00 Nieuws. 11X13 muziek - lezen. (12.00 Nieuws). AVRO: 13.00 Nieuws. 13.30 Vktualiteiten. 13.06 Zet 'm op: licht platenprogramma. (14.00 Nieuws). 15.00 Nieuws. 15.03 Arbeidsvitami nen: populair verzoekplatenpro gramma. 16.00 Nieuws. 16.03 Gim mick: platenprogramma. 17.00 Nieuws. 17.02 Aktualiteiten. 17.05- 18.00 Toppoppology: toppertips en countryhits.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1970 | | pagina 8