rins
op Bali
Onze puzzel voor het weekei nde
.Onzin
Theatraal
OOK VAN
HANS CROISET:
jaartje weg
J-Ja/w Croiset, de 34-jarige directeur en artistiek leider
van Toneelgroep Theaterzal met ingang van het
seizoen 19711972 zijn gezelschap verlaten.
Omdat ik", zo heeft hij het zelf tegenover zijn acteurs
gemotiveerd, „na zes jaar het gevoel heb als regisseur
volkomen te zijn leeggeraakt.
Regisseren zie ik als mijn belangrijkste uitdrukkings
middel. Het vereist niet alleen een vakkundige benade
ring, maar vooral visie en inspiratie, die je uit de wereld
om je heen moet halen".
Op 28-jarige leeftijd werd Hans Croiset zoon van Max en broer
van Jules naar Arnhem geroepen. Zijn taak was er vier
voudig. Hij was behalve acteur en regisseur (zestien regies) ook di
recteur en artistiek leider en daardoor verantwoordelijk voor de za
kelijke bedrijfsvoering en de artistieke planning.
„Alles in mijn leven van die afgelopen zes jaar is geconcentreerd
geweest op Theater. Ik had nauwelijks tijd om eens elders te gaan
kijken. Daarom wil ik me nu vrij maken".
Spelen andere factoren geen rol? Bijvoorbeeld het door u zelf met
Carl van der Plas en Kommer 't Mannetje Ingediende toneelplan, dat
onder meer opheffing van de bestaande toneelgezelschappen inhoudt?
„Beslist niet. Er bestaat geen enkel verband tussen dat toneelplan
en mijn besluit. Als dat wel het geval was, zou ik toch zelf volgens
dat plan met Theater een project voor subsidie kunnen indienen.
Zijn er dan binnen het gezelschap Theater soms redenen, die u tot
uw ontslagaanvrage noopten?
„Ook dat kan ik volledig ontkennen. Het gaat goed met Theater.
Ons gezelschap trekt in de regio die wij moeten bespelen vollerè zalen
dan ooit. Voorstellingen als die van „Oom Wanja" en „I}e Kaukasische
Krijtkring" zijn er om dat te bewijzen."
Heeft uw ontslag consequenties voor
Theater en wat is er waar van de geruch
ten, dat u een leidende plaats elders in het
land ambieert?
„Om bij die geruchten te beginnen: Vol
slagen onzin. Ik wil er alleen maar eens
uit. Nu ben ik nog jong genoeg om eens
buiten in de wereld te gaan kijken. En wat
Theater betreft: met de leiding en met de
acteurs van ons gezelschap hebben we in
de afgelopen jaren een team opgebouwd.
De toekomst van het gezelschap is niet'af
hankelijk van mijn persoon. Nadat ik mijn
ontslag bekend had gemaakt, heeft het
hele gezelschap een motie aangenomen,
waarin de wil werd uitgedrukt met Thea
ter door. te gaan volgens een plan, dat door
een structuurcommissie binnen het gezel
schap wordt opgesteld".
Met geweldig veel eerbetoon is prins Bern hard, op rondreis door Indonesië, ook op hel [mrw
dijselijke eiland Bali ontvangen. Hier zien wij hern met een speciale sjaal, die iedereen bij het
betreden van Bali's hoofdtempel Purah Desakih moet dragen, op weg naar deze tempel.
Hans CroMet kwam als jong acteur in
1953 in Rotterdam begonnen zes jaar'
geleden met vliegend vaandel naar Arn
hem. Hij was toen mede-oprichter en be
langrijkste woordvoerder van het blad
Teatraal, waarin op heftige wijze tegen
veel heilige huisjes van het toneel werd
geschopt. Het toneelbestel, de directies en
de acteurs moesten het ontgelden in de fel
geschreven artikelen van de jonge rebel
Croiset en zijn bentgenoten Gerrit Kort
hals Altes en Wilbert Bank.
U schreef onder meer dat de toneel
leiders wel een zakelijk, maar geen artis
tiek beleid voerden met een middelmatig
repertoire. En dat de sociale zekerheid bij
de acteurs hun artistiek verantwoordelijk
heidsgevoel in de weg stond? Hebt u zich
als directeur van Theater zelf geconfron
teerd met uw rebellerende kritiek?
„Ja. En als ik hét zelf niet deed, waren
er mijn acteurs, die herhaaldelijk zeiden:
En dat heb je toen in Teatraal geschreven.
Als directeur en artistiek leider heb ik met
collega Elise Hoomans en dramaturg Karei
Muller inderdaad gepoogd een artistiek be
leid te voeren. Ons repertoire berustte niet
slechts op de toevalstreffers van de laat
ste Broadway-successen. Wij speelden een
repertoire dat bewust werd opgebouwd
voor het publiek in de provincies en steden
die wij moesten bespelen.
De keuze van Shakespeare (vier maal).
Brecht (vier maal), Goldoni, Molière,
Strindberg, Ibsen, Pirandello, Albee, Pin
ter, lonesco, Beckett en Peter Harjdje pas
ten in het repertoire, dat stukken wilde
brengen die exemplarisch waren in hun
soort.
En het verantwoordelijkheidsgevoel
van de acteurs?
„Van het begin af aan hebben wij onze
acteurs zo nauw mogelijk betrokken in het
repertoire. Wij hielden geregeld discussie
bijeenkomsten en trachtten voor iedere
voorstelling van regisseur, acteurs en tech
nici een hecht ensemble te vormen. In de
loop der jaren groeide de inzet van de spe
lers. Voorbeelden daarvan zijn het Theater
aan de Rijn en vooral de Speciale Pro
gramma's.
Daarvoor komen acteurs en actrices zelf
met ideeën aandragen, die zij zelf uitwer
ken en soms drie maal per dag spelen. Al
leen al het werk, dat voor die SP's wordt
verzet, vraagt eigenlijk een dubbele bezet
ting van het tableau de la troupe. Ons
handjevol mensen doet het met grote of
fers van vrije tijd en van het negeren van
televisieschnabbels uit sterk artistiek be
wustzijn".
Teatraal was zes jaar geleden een
soort Aktie Tomaat. Wat vindt u van die
actie?
„Ik sta nu nog helemaal achter wat ik
toen schreef, al zou ik het nu waarschijn
lijk rustiger, netter doen en minder scher
pe aanvallen richten op mijn collega's-di
recteuren. Ik heb dus begrip voor de Ak-
tie-Tomaat, maar ik verwerp haar metho
den.. Bovendien vind. ik haar kritiek alleen
maar negatief. In,Teatraal hebben wij in
dertijd tegenover de negatieve kritiek in
het derde nummer al een positef alterna
tief gezet".
Hoe ziet u de toekomst van het to
neel?
„Ik geloof, dat er de eerste twee jaar
weinig veranderingen zullen komen. Maar
ik weiger mee te doen in het koor van de
klagers, die zeggen dat het zo slecht gaat
met het toneel en die als bewijs altijd maar
weer komen aandragen met die vijf pro
cent van de bevolking, die slechté van het
toneel geniet. Wat wil men dan? Er zijn in
ons land maar zo'n 250 acteurs. Moeten die
dan bijvoorbeeld de tienduizenden, die op
zondagen op de voetbaltribunes zitten,
voor het toneel „bekeren"? Ik ben blij met
die vijf procent en ik hoop, dat we die met
het toneel over tien, twintig jaar ook nog
bereiken. Overigens levert het toneel met
die geringe mankracht van 250 man toch
ook al de voorpostgevechten (de verticale
spreiding) om die vijf procent in de toe
komst te verhogen".
Het tijdelijk terugtreden van de be
kwame en enthousiaste Croiset betekent
beslist geen afscheid voorgoed. Nog een
vol jaar zet hij zich volledig in voor Thea
ter, waarvoor het repertoire van het vol
gende seizoen wordt voorbereid. En dan na
een jaar frisse neus halen, hoopt hij met
nieuwe geestelijke bagage weer terug te
keren jDij ons toneel.
Wat hij dan gaat doen?
„Ik weet het nog helemaal niet. Mis
schien wel enkele gastregies. En wie weet
en ik hoop dat de eerste dan wel bij
Theater.
Wat eten de hazen met Pasen?
De Paashazen vinden „eieren kleuren" blijkbaar uit de tijd. Ze doen
nu meer aan creatief werk, zoals U ziet. We moeten zeggenniet
slecht! Op allerlei papieren maakten zij tekeningen. Een das, trom
wijzer, bus, schild, enz. Eén tekent er iets op de grond (een fraai
hoofd) en er is er ook een die zijn papier als slaapdek gebruikt. Hij
tekende niet één gans, maar drie ganzen, vandaar de vermoeienis!
Meer wakkere hazen maakten er direct „exposities" van. U ziet
ze in allerlei tenten exposeren en bij gebrek aan tenten, tegen een
boom. „Nu denkt U dat alles zomaar willekeurig is getekend", zei ons
de haas op de voorgrond, bezig aan een vlinder op een ezel. „Er zit
nl. precies de puzzel in, die Uw lezers hebben op te lossen"
Hij vertelde dat men telkens twee tekeningen moet zoeken; die
stellen dus twee woorden voor. Deze twee woorden, aaneengekoppeld
vormen een nieuw woord, alleen met een volkomen andere betekenis.
Wij begonnen dus direct te combineren: oog-glas, spijker-mat,
schroef-oog, appel-blad, ster-kers, appel-bomen, schrift-bladpion-
sprong, oor-lam, ster-appel, klok-wijzer
„Ho, ho", zei de haas, „dat is precies verkeerd. De woordjes die U
noemt, zijn juist, maar U combineert niet goed. U doet het 'n beetje
te vlug. Sommige zijn ook té letterlijk. Maar misschien is het nuttig,
want Uw lezers weten dan, welke hetniet zijn! Alleen dié plaatjes
doen mee, waar een cijfer bij staat en het zijn steeds woordjes van
nooit langer dan 7 letters, samengevoegd dus hoogstens 14".
Uit het verdere verhaal begrepen we dat het er om gaat wat de kok
op zijn menu heeft gezet. „Hij schrijft altijd in Oud-Hazisch zei hij,
„maar Uw puzzelaars moeten dus in gewone Hollandse letters te
weten komen wat wij, hazen, eten met de Pasen!"
Wanneer U alle 21 gecombineerde woorden gevonden hebt (er zij),
nl. 42 tekeningen), heeft U ook 21 getallen genoteerd. Een voorbeeld.
U schrijft op: vlinderkaas. Bij vlinder stond 2 en bij kaas 9. Achter
vlinderkaas zet U dan 29. Of „hamwijzer"Bij ham stond 5 en bij de
wijzer ook 5. U schrijft dus op: Hamwijzer 55. De haas merkte op dat
dit helemaal verkeerde woorden zijn. Ja, dat ziet de puzzelaar ook
wel! Het is met opzet foutief, maar het moeten natuurlijk goed Neder
land se woorden zijn.
Vervolgens zet U alle gevonden nummers in „opklimmende reeks
naast elkaar, b.v. zo: 11-14-16-19-22-27-33, enz. Zet nu onder elk getu
de letter, die óók dat getal heeft in de Hazenwens onderaan - en U
weet hoe het menu luidt. Deze vier woorden zijn voldoende en het
is de oplossing.
(P.S. De haas verklapte nog dat hij op de tekeningen waarof
het eerste woorddeel voorkomt, stiekem een hoekje heeft gevouwen
Dat helpt bij het zoeken. Alleen bij de klok en het hoofd op de grond
knn hii dat niet doen.)
40 59 63 14
48 49 1? 74 18 22
PASEN EN ZIJ HOPEN DAT U SMAKELIJK'UW EITJE EET
17 60 41 15 50 30 2 3 13 37 5 6 3 8 27 4 4 53 1 9 4 3 21 52 11 20 47 3 3 5541 66 45 62 57 51
