en
Led
Toch nederlandse
.Salvation'
Prins werkt mee
aan „Pakistan
weer groen"*
Zeven van twintig
buishoudtrappen
onveilig geacht
Albertkanaal
kalft af
ONDERZOEK
CHAOTISCH
TOEKOMST
EIGEN BOELTJE
klnanVl «tL? hu* *n .m?air 0 20 kalrnpies aa nmoest doen? Hij
^auTergen^u>CziinhaaSten °PS'aan? Hi' behoefde nooit m"r
Het is niet anders: d'aloude dienstmaagd is zo goed als verdwe
nen. De keukenprinses met haar zwarte jurk, witte kapje en witte
schort, sterft uit. Langzaam, maar wel zeker. Haar plaats is inge
nomen door de hulp in de huishouding, het meisje voor halve
dagen en de interieurverzorgster (werkster).
KLEINERE HUIZEN
VERGROEID
„PRINSES"'
DAGMEISJE
DE SCHOONMAAK: vaak kan het
wel wat praktischer en efficiënter
Wanneer de krokussen in de tuin en
de voddenian in de straat verschijnen,
springt bij mevrouw een signaal op
rood. Het is tijd voor de grote schoon
maak.
Het huis zaI en moet een behoorlijke
beurt krijgen.
De gordijnen krijgen een sopje, de
meubels worden van hun plaats ge
haald. Mevrouw gaat als een driftige
juffrouw Mier alle stofnesten te lijf.
Maar werkt mevrouw ondanks haar
niet te stuiten ijver zo efficiënt en zo
praktisch mogelijk?
De heer J. Westerman llolstijn. voor
zitter van de Stichting Instituut voor
Vakkundig Schoonmaken (Invas)
meent van niet. ..Er wordt in Ne
derland bijvoorbeeld overdreven ge
dweild. Er z|jn betere technieken 0111 de
vloer schoon te houden".
„Een bepaalde manier van zwabberen
werkt sneller en is minder arbeidsin
tensief. De huisvrouw hoeft de zoveel
vierkante meter niet meer over de
grond te kruipen".
„Het is ook een pijnlijke vergissing
dat elke veertien dagen de vloer in de
huiskamer in de was gezet moet wor
den. Niet dat de vloer nooit meer om
boenwas vraagt. Dat is het ook weer
niet. Het moet in ieder geval minder
frequent dan eens in de veertien dagen
gebeuren", raadt hij mevrouw aan.
De heer Westerman Holstijn fabri
kant van linoleum in Krommenie, vindt
dat er vele wetenschappelijke onder
zoekingen nodig zijn om vast te stellen
op welke manier en met welke midde
len vloeren, tapijten en meubels
schoongemaakt dienen te worden.
„De Invas is nog erg jong in 196b
opgericht en de keuzemogelijkheid
uit schoonmaakmiddelen en schoon-
maakapparatuur erg groot totale
omzet per jaar in Nederland meer dan
een miljard gulden en wisselvallig.
De ene dag verschijnt een geweldige
schoonmaakmachine op de markt met
vele voordelen, de volgende dag is
bij wijze van spreken dit apparaat
niet meer te krijgen en vervangen door
een totaal nieuwe en betere machine.
Kijk, bij deze gang van zaken is geen
fabrikant en geen koper gebaat".
De heer Westerman Holstijn geeft
een ander voorbeeld van de chaotische
situatie op het brede terrein dat zich
met schoonmaken bezighoudt. „De ta
pijtenfabrikant maakt een tapijt dat
geen onderhoud vraagt en de zeepfa
brikant stelt een produkt samen voor
het schoonmaken van dit tapijt".
„Er is geen enkele samenwerking op
dit gebied. Die samenwerking nu wil
Invas bevorderen", legt hij uit.
Invas een neutraal overkoepelend
orgaan neemt geen geld aan van de
industrie. „Vandaar dat wij maar be
perkte middelen tot onze beschikking
hebbe^ en maar langzaam groeien".
Geregeld organiseert dit instituut de
f
x:;::
Cirote schoonmaak:
het hele huis over
hoop. De ijver
waarmee dat ge
beurt en de effi
ciency zijn niet al-
ijd evenredig.
beurs Interclean in Amsterdam en
wordt er een congres gehouden. Het bu
reau van Invas, aan het Singel in Am
sterdam, geeft schoonmaakbedrijven
adviezen; bevordert het contact tussen
de bedrijven onderling; geeft een tijd
schrift uit en organiseert cursussen.
De huisvrouw zal niet direct profijt
trekken van het werk van Invas hoewel
dit voor de toekomst op het programma
staat. Mevrouw is niet geïnteresseerd in
een tapij trein igingsmachine van een
paar duizend gulden. Zo'11 apparaat is
rendabel voor de industriële schoon
maakbedrijven, niet voor haar.
De voorzitter van Invas ziet in de
toekomst de volgende ontwikkeling:
„Bij het toenemen van de welvaart
staan veel minder mannen hun vrou
wen toe bij een schoonmaakbedrijf te
gaan werken. Op het ogenblik is er in
deze branche al een groot percentage
buitenlandse arbeidskrachten werk
zaam. Op den duur is dat geen oplos
sing".
In de verre toekomst ziet de
heer Westerman Holstijn, iedereen zijn
eigen boeltje bijhouden; veegt de direc
teur zijn kantoor schoon en verdeelt de
afdelingschef dit corvee onder zijn
mensen.
Misschien is dit ook een oplossing
voor mevrouw: kunnen Jan en Fred de
jongenskamer onder handen nemen, be
gint Els aan haar eigen hok, ruimt me
neer zijn spullen op en blijven er voor
mevrouw slechts de keuken en de huis
kamer over.
De grote schoonmaak is dan terugge
bracht tot een zeer kleine. Praktischer
kan het niet.
rr
AMSTERDAM Producent John de
Crane gaat de musical „Salvation" toch
in Nederland uitbrengen. Onlangs wees
minister Klompé van C. R. en M. een
verzoek om garantiesyhsi<Jie_yoor deze
musical af.
Lennaert Nijgh is bezig met cle verta-"
ling van „Salvation", een musical die in
New York net zoveel succes heeft als
Hair.
AMSTERDAM Prins Bernhard zal
7 april in Pakistan de eerste opbreng
sten overhandigen van een schoolwed-
strijd, die in ons land werd gehouden
voor Pakistan. Het Wereldnatuurfonds
vroeg de Nederlandse schooljeugd mee
te helpen aan d« actie „Pakistan weer
groen".
Van de' Pakistaanse natuur is weinig
meer over door ontbossing en verzil-
ting. Het Wereldnatuurfonds wil er
parken en natuurreservaten aanleggen.
Met verwaaide coiffure en loshangende mantel kwam zij
hijgend de wachtkamer binnenvallen. En verklaarde met haar
laatste restje adem dat zij tien minuten te laat en toch gelukkig
nog op tijd was. Bij welke raadselachtige uitspraak het publiek van
één en dat mijn persoontje lachend opkeek van een leerzaam
maar saai tijdschrift.
Het was ook zo'n aardig kwikstaartje van een wijfje, knap op een
meisjesachtige manier. Haar kleren pasten daar wonderwel bij: kort
rokje, kittig truitje, welgeschapen nylonbenen. Een jonge moeder
van opgroeiende dochters, veronderstelde ik in stilte en dat bleek aardig
te kloppen.
Mijn lachende reactie scheen haar aan te moedigen een praatje te
beginnen; blijkbaar was zij een punctueel persoontje dat zelfs aan mij
een excuus schuldig was voor haar laatkom.en. Zij had nog gauw even
de was binnengehaald vanwege het dreigende zwerk, en toen was
het draven geworden om voor tweeën nog het spreekuur te halen. Ander»
had zij een week moeten wachten, want dit was haar enige
vrije dag.
Dat werd interessant. Moeders met één vrije dag zijn niet
zo dik gezaaid; dit riekte naar een baan buitenshuis, en dat met vijf
spruiten, waarvan er nu nog maar drie thuis bleken te zijn. Handige
dochters, die van jongsaf gewend bleken aan een eigen handje
uitsteken in het huiselijk arbeidsproces. Dat komt een kind altijd
te pas in het leven, en zo hield moeder nog eens tijd over om een rokje
of een jurkje in elkaar te flansen van een lapje dat zij goedkoop kreeg
van de zaak.
Aha, de textielbranche, moeder was blijkbaar voor haar trouwen
verkoopster geweest, en een aardige ook, naar haar uiterlijk en optreden
te oordelen. En nu zij met de centjes wat meer armslag wilde hebben.
Dit bleek een verkeerde gissing van mijn kant: haar verhaal nam
ongedacht een bijna komische wending, zij het met een tragisch
kantje eraan. Want de man en vader, totnogtoe in het vage gebleven,
bleek wel degelijk maar niet al te welvarend aanwezig. Sinds kort
was hij met invaliditeitspensioen wegens een hartgebrek, dat hem
voorgoed inspannend werk zelfs zittend, belette te doen. Maar hij was
gelukkig een handige knutselaar en een grage lezer, die zich geen ogenblik
verveelde en geen klusje te min vond. Zodat zij 's morgens met de
tafel gedekt achterlaten; vader kwam toch niet voor negen van bed.
tafel gedekt achterlaten; vader kwam toch niet voor nege nvan bed
En dat, tot mijn stille verrassing, had haar nu juist tot dat baantje
buitenshuis gedreven. Niet allereerst de extra verdienste, al konden
zij daar een aardig wagentje van houden en 's zomers met vakantie
gaan. Maar die ontbijttafel die was haar bijna teveel geworden
zoals hij op haar zenuwen ging werken.
Kijk vroeger, toen vader zijn kantoorbaan nog had, verliep
alles precies op tijd. Om acht uur was iedereen de deur uit. Zij ruimde
de tafel af, maakte de huiskamer aan kant, waste de ontbijtboel
af en bracht de slaapkamer op orde. Kon zij met gemak om tien
uur Ikaar zijn voor een kopje koffie, een paar boodschappen
en een stuk naaiwerk.
Maar sinds hij voorgoed thuis was kreeg zij daar de kans niet meer
toe. Om acht uur waren de kinderen de deur uit maar wat
»ïnL?JLtaffl S'.°nd ?aa,r ™aar te staan: zii kon de Gebruikte kopjes
en bordjes alvast in de keuken zetten, maar afruimen nee
afwas in het rek' de keufcen aankant'. Maar die
ontbijttafel stond daar nog altijd. Half negen beneden stofzuigenNee
die goeie man sliep nog - laat hem alsjeblieft. Maar zo kon zij
ook met aan de grote slaapkamer beginnen. Kwart voor negen en
tneïafn!,f£ü?*er nogpr.ecies zoHet hele programma, dat heerlijke
goed ingedeelde werkschema van een ijverig voortvarend bijtie
stagneerde tot een volstrekt onduldbaar leeg oponthoud
Om negen uur kraakte eindelijk de trap, en kon zij na verbeten
°™yeuzelen weer aan de slag. Die man er hard om vallen? Ach
hnd Zn3hJ}Xl-: w mct erg genoeg dat hii voorgoed huisarrest
klaagde nooit, hij was op zijn kalme manier altijd beziq Maar
Dat was al moeilijk genoeg te verwerken voor hem
hoe kon zij dan tegen hem uitpakken over zo'n tafel,'die maar
"•v€J SlCLCLTl
Maar hoe je ook zwijgt en tegen jezelf redeneert: je kunt die
dagelijkse ergernis op de duur niet meer aan, het vreet aan je
weerstand, je wordt rijp voor een zenuwinrichting. En als ze dan van je
oude zaak onverwacht opbellen of je misschien kunt inspringen voor
eentje die ernstig ziek ligt, dan jubel je: Ja graag en je zou in staat
zijn een rondedans om die gedekte tafel te maken.
En nu had zij haar rust weerom met vijf halve dagen van de week
achter de toonbank staan. Praten met de klanten, raad geven,
opruimen je hoorde en zag weer mensen, stond midden in'
het leven.
En als je opgefrist thuiskwam was de ontbijtboel afgewassen, de
tafel er aan kant met een bloemetje erop. Je schoot je duster aan en
zei: Wat zullen we vandaag eens eten? Ik heb wat lekkers meegebracht
voor bij de thee.
Ach ja, een huwelijk: daar komt heel wat meer bij kijken dan
een bed. Een ontbijttafel is minstens zo belangrijk.
DIENSTBODEN BIJNA UITGESTORVEN
In deze keuken is de dienstbode
overbodig. Zij is dan ook een
uitstervend verse hi jnsel'
De Consumentenbond heeft twintig
huishoudtrappen onderzocht, vervaar
digd met aluminium of met stalen buis.
Bij dat onderzoek is gelet op het ge
wicht van de trappen en de veiligheid.
Waren ze stabiel genoeg, zwiepten ze
niet, waren ze mechanisch sterk genoeg,
waren de treden en was het platform
groot genoeg en was de veiligheidsbeu
gel voldoende hoog en was er kans, dat
men zijn vingers bij het dichtklappen
knelde? Van de twintig onderzochte
trappen moesten er zeven door onvol
doende mechanische sterkte als onveilig
worden beschouwd.
Mevrouw Joan Wilkinson, de 30-jari
ge dochter van oud-wereldkampioen
boksen zwaargewicht Gene Tunney, is
in hechtenis gesteld op verdenking van
moord op haar 31-jarige man Lynn. De
lange brunette verscheen voor de rech
tercommissaris in Chesham, 65 km ten
noorden van Londen. Zij wordt er van
beschuldigd Eerste Paasdag in een ge
huurde bungalow in het dorp Chenies
haar man, die wegens zijn lange haren
in het dorp bekend stond als „onze hip
pie" te hebben vermoord. Het verhoor
duurde vier minuten. Op 8 april komt
de zaak opnieuw voor. De voorgeleiding
werd bijgewoond door twee broers van
de verdachte, Jay en Gene die daarvoor
uit Amerika waren overgekomen.
Veel vrouwen kijken bedenkelijk als
hun man het heeft over het kopen van
een „eigen huis". Het zijn vaak de echt
genotes die opzien tegen „grote schul
den aangaan". Maar een hypotheek is
goedkoper dan u denkt. Tot deze ge
volgtrekking kwam de Consumenten
bond na een onderzoek van de hypothe
caire leningen, die op het ogenblik wor
den aangeboden.
Inkomstenbelasting en inflatie ma
ken dat geldt lenen op lange termijn
ondanks de huidige hoge rentestand ta
melijk voordelig is. Het kopen van een
huis is geen alledaagse bezigheid.
Meestal doen we het maar eens in ons
leven. We kunnen dus niet gebruik ma
ken van zelf opgedane ervaringen. Ook
niet wat de financiering betreft. Om
het gebrek aan ervaring inzake de fi
nanciering te compenseren stelde Con
sumentenbond een overzicht op van de
verschillende mogelijkheden ter ver
krijging van een hypothecaire lening,
waar men terecht kan en wat dat kosl.
Met het verdwijnen van Aaltje, Mina of Saartje, blijven ook de dienstboden-
kamertjes in Neerlands kapitale huizen leeg. Een brok romantiek is verdwenen,
de romantiek van de dienstmaagd, die was vergroeid met een bepaalde familie.
„Romantiek voor de buitenwereld
dan wel te verstaan", /.egt mevrouw
J. M. Sliedrecht-Teger, stafmedewerk
ster van het Gewestelijk Arbeidsbu
reau in Rotterdam en voormalig hoofd
van de afdeling huishoudelijke en ver
zorgende beroepen bij dat bureau.
beroepenvoorlichting. Zij willen niet
meer gebruikt worden als huissloof.
De behoefte aan dienstmeisjes is
minder geworden.
„Zo romantisch was dat vroeger al
lemaal niet. De werktijden waren veel
te lang, de vrije tijd veel te kort. Het
verdiende zeer weinig en van sociale
voorzieningen had men nog nooit ge
hoord. De dienstbode woonde vaak in
een klein, onverwarmd kamertje. Voor
enige warmte was zij aangewezen op
het keukenfornuis".
Mevrouw Sliedrecht ziet twee rede
nen voor het uitsterven van het beroep.
0 De meisjes willen zelf niet meer zo
gebonden zijn. Zij hebben genoeg ande
re keus, onder meer door de uitgebreide
Mensen die zich het financieel wel
zouden kunnen permitteren wonen nu
in kleinere en meer praktische huizen.
Ook is het huishoudelijk werk eenvou
diger geworden door al die elektrische
apparaten.
Mevrouw Sliedrecht legt dat uit:
„Vroeger ging een meisje bij voorbaat
al het huishouden in. Leren vonden de
ouders niet nodig. Hun dochter zou im
mers toch gaan trouwen. Haar toekom
stige taak lag in het huishouden. En
dan moest ze dat maar gaan leren bij
wat men noemde een „eerste klas fa
milie". Zo'n meisje van twaalf jaar
verzette zich daar niet tegen. Ze leerde
dan van „mevrouw" alles, bijvoorbeeld
van tafeldekken met zoveel couverts en
gangen.
BRUSSEL Inwoners van de streek
rond het Belgische Herentals maken
zich ongerust over de situatie bij het
Albertkanaal tussen Neder-Viersel-Pulle
en Herentals. De zuidelijke oever van
het kanaal vertoont namelijk instor
tingsverschijnselen die op sommige
plaatsen zo erg zijn dat bomen, anker-
palen, het fietspad en het jaagpad al in
het kanaal verdwenen zijn. Hier en
daar heeft men telefoon- en elektrici-
leitspalen moeten onderstutten.
Aan de noordelijke oever van het ka
naal wordt al sinds geruime tijd aan
verbeteringen gewerkt, maar aan de
zuidelijke oever wordt niets gedaan. In
dertijd is door afkalving van de oever
de brug bij Pulle ingestort. De oever
erosie nadert nu steeds meer de stalen
brug over het kanaal bij Herentals
waarover de treinverbinding Antwer
pen- Mönchengladbach loopt. Per dag
passeren enkele tientallen goederen- en
reizigerstreinen deze brug.
Het gebeurde echter vaak dat een
meisje toch niet trouwde omdat zij
nauwelijks contact had met anderen
dan de bakker en de melkboer. En dan
vergroeide zij met zo'n familie.
Nu waren dienstmeisjes vroeger ook
wel nodig. Het werk in huis was an
ders. Veel ingewikkelder. Het was niet
het elektrotechnische fabriekje dat het
nu is.
Alles in huis was stoffig doordat er
met kolen werd gestookt. Al het koper
moest worden gepoetst. En het zilver
werk moest blinken. Het eten werd an
ders bereid. Daar was meer tijd voor
nodig. Je kon toen niet een pak diep
vries halen.
Dienstmaagd Saartje deed allerlei
huishoudelijk werk, maar de keuken
was haar domein. Daar was ze prinses.
Ze at er zelf, bereidde er de maaltijd
voor mevrouw en meneer en, niet te
vergeten, voor de gasten.
Er zijn nog wel dienstbodes die werk
zoeken. Meestal oudere dames. „Dat is
juist het probleem", zegt mevrouw Slie
drecht. „Als hun „mevrouw" en „me
neer" dood gaan, in een verzorgingshuis
trekken of naar het buitenland verhui
zen, verliezen zij niet alleen hun werk
kring, maar ook hun onderdak. Voor
die vrouwen moet je dan een passende
werkkring zoeken in een passende
sfeer. We hebben eens gehad dat een
„mevrouw" haar hele huis naliet aan
haar dienstbode. Die is er toen blijven
wonen en een aantal kamers gaan ver
huren. Maar dat is een uitzondering".
In Rotterdams welgestelde wijk Kra
lingen vonden we nog een van de laat-
sten der Mohikanen. Zij heet Jans, is 48
jaar oud en werkt sinds 1 september
1958 bij dezelfde familie. Die honk
vastheid werd een half jaar geleden
gehonoreerd met een eigen, ruime ka
mer. Met telefoon en douche.
In het riante huis doet ze het hele
huishouden: bedden opmaken, dweilen,
schuren, tafeldekken, afwassen, koken.
Twee dagen in de week krijgt ze hulp
van een werkster. „Dan ruimen we sa
men de hele troep op", zegt Jans.
Donderdagmiddag is zij .vrij, en de
hele zondag, 's Avonds leest zij op haar
kamer. Tijd om zich te vervelen heeft
zij niet. Ze verdient 350 gulden in de
maand. Kost en inwoning gratis.
Jans denkt aan vroeger en zegt: „Met
een de dag nadat ik veertien jaar was
geworden moest ik van mijn ouders als
dagmeisje gaan werken. We waren met
zes kinderen thuis. Er moest geld bin
nen komen. Leren vonden zij niet no
dig".
„Mijn oudste zuster ging het huis al
uit toen ze twaalf was. Ze kwam bij
een schippersfamilie. Dag en nacht. Ze
was alles tegelijk, huisvrouw, kinder
meisje, knecht en stuurman".
Jans zelf kwam bij een gezin in Rot
terdam terecht. „Voor 1,25 gulden in de
week werkte je van half acht 's och
tends tot half acht 's avonds. Als je
dan dacht dat je naar huis kon vond
„mevrouw" het nodig dat je nog de
aardappelen schilde of de babywas in
het sop zette. Dan werd het negen uur.
En dat op je veertiende jaar".
„Nu", zo vindt Jans, „is het nog niet
veel beter".
„Zolang je werk ziet blijf je bezig. In
het huishouden knap je eigenlijk het
ondankbaarste werk op. Niemand die
ziet wat je allemaal doet. Je wordt
moeier van het werk dat blijft liggen
dan van het werk dat je gedaan hebt.
Je ziet niet dat het af komt".
Als Jans opnieuw kon beginnen zou
zij dan ook niet meer als dienstbode
gaan werken.
„Ik zou verder leren. Vroeger al wil
de ik onderwijzeres worden. Maar het
zit er wel dik in dat ik het nu tot aan
mijn a.o.w. blijf doen. Maar ik hoop
het niet".
