Veenendaals
dagblad
Buiten
Weduwe geëxecuteerdè
aan lot overgelaten
Studenten hielden zit-actie
Britten
juni
waarschijnlijk in
naai* stembus
TWEEDE KAMER
TELT THANS
15 FRACTIES
union
hgunstige]
aanloop
Gelders-Utrechtse streekcourant voor Rijn- en Gelderse Vallei
Initiatief van minister Luns voor
conferentie Noord- Vietnam-Cam bod ja
Fusie van 5
CNV-bonden
op komst
Vrij warm
VOETBAL IN
BEVECHT
ONTAARD
L"
"at een makkelijke verf
„Stiefmoeder
boeide me en
gooide me
in de Am stel"
Steenfabriek in
moeilijkheden
Scheuring in PvdA definitief
POLY SELECT matras
IvrölJer Müller
«aal jaar dicht
Jan (taartman vocht vier dagen in Rotterdam
In de mei-dagen van 1940
werd Jan Hubert Gaartman in
Moordrecht door een overspan
nen Nederlandse luitenant dood
geschoten.
De weduwe verkeerde aanvan
kelijk in de waan dat haar man
was gesneuveld. Nu weet zij
beter.
Portugees meisje
vertelt politie:
8ur. voor redactie en administratie:
Prins Bernhardlaan 28.' Veenendaal,
Telef. 08385-10550 (adm.), 10757 en
10955 (red Giro 1321600.
Losse nummers f 0,25; Abonnement
1,03 p.w., f 4,40 p.m., 13,10 p.k.
VALLEI
Voortzetting van het nieuwsblad „De Vallei"
opgericht ih 1926.
Uitg.: Wegener's Couranten Concern n.v.
Advertentietarieven op aanvraag.
DONDERDAG 14 MEI I970 - 44e JAARGANG no. MO
Kamer kritiseert
houding regering
tegenover V.S.
Hij militair duel
Ipeldoorn
in
APELDOORN De gisteren op het
terrein van Robur et Velocitas gespeel
de en als „vriendschappelijk" aange
kondigde wedstrijd tussen het Neder
lands militair elftal en de Belgische
militairen is geëindigd in een 2-1 over
winning voor de oranjeformatie. Trai
ner Jan Zwartkruis van het Nederland
se team toonde zich na afloop, niet ten
onrechte, verontwaardigd over de kei
harde en dikwijls onsportieve wijze,
waarop de Belgen speelden. „Het was
bijna nog erger, dan de laatste wed
strijd in Turnhout", aldus Zwartkruis.
Aanstichter vanhet kwaad was in
eerste instantie de Belgische rechtsback
Smets van FC Mechelen, die het aan
vankelijk aan de slok had met linksbui
ten Bosman van SC Drente en zijn oor
logshandelingen daarna richtte op Bos
kamp van Holland Sport.
Er werden gerriene trappen en stom
pen uitgedeeld, waarbij de Nederlan
ders zich uiteindelijk ook niet helemaal
onbetuigd lieten. Scheidsrechter Boog-
aerts gaf Smets en diens clubgenoot
Van der Voorde een officiële waar
schuwing, terwijl Bosman een verma
ning kreeg.
Na het eindsignaal was het vuur nog
niet gedoofd. In de gangen naar de
kleedkamers onder het clubhuis begon
nen enkele Belgen een complete vecht
partij met enige Nederlandse spelers,
die zich schoppend en stompend ver
weerden. Men zie voor hel wedstrijd
verslag de sportpagina
VEEN WOUDEN Het bijna twee
jaar oude dochtertje van de familie
Van der Tuin uit Buitenpost is gisteren
in een wasketel verdronken. Het meis
je moet er spelend voorover in zijn ge
vallen.
Bosplaag I
yïïerhaaldelijk hebben wij 't in ons
natuurkalendertje over het nut
der insekten-etende vogels in
bos, park, boomgaard en tuin ge
had. Langzamerhand is het door
gedrongen, dat toe hen moeilijk
kunnen missen, al weten we even
goed, dat sommige soorten zowel
schadelijk als nuttig kunnen wezen.
En omdat het nadeel altoos het
eerst in 't oog springt, staan we
maar dl te gauw en lichtvaardig
met ons oordeel klaar. Wijlen prof.
dr. J. Ritzema Bos zegt er in zijn
bijna honderd jaar oude ,,Land-
bouwdierkunde" o.m. het volgende
van: Wanneer door de werking
van dezelfde roeken, die den boer
schade toebrachten, het aantal en
gerlingen, ritnaalden en emelten
krachtig wordt verminderd, wat
merkt hij er in den regel van? Hij
meent zich verdienstelijk te maken,
door zooveel mogelijk die roeken te
verdrijven, ook wanneer zijn be
lang zou medebrengen, dat hij ze
rustig liet begaan." Ten slotte wil
de schrijver ieder landbouwer op
het hart drukken, steeds de dieren
bij hun doen en laten in de natuur
nauwkeurig gade te slaan", en
daarin zit vaak de kneep.
Niet alleen de vogels sterk in
aantal toegenomen door de nest
kastjes zijn van belang, ook de
zg. .natuurlijke vijanden" vormen
een niet te versmaden voorbehoeds
middel tegen schadelijk gedierte,
omdat ze niet zelden in staat zijn,
de vermeerdering ervan binnen
toelaatbare of gewenste grenzen te
houden. Hiervan zijn vele voorbeel
den, o.m. die van een tientallen ja
ren geleden uitgebroken plaag van
de beruchte Gestreepte Dennerups,
die in Gelderland niet minder dan
2270 ha naaldhout aantastte, waar
van er bijna 1000 geheel werden
vernield. Zij kon te elfder ure wor
den gestuit door parasietvliegen,
met wier werk we nog nader ken- s
nis zullen maken.
s m<
nii
fcwwv
DEN HAAG De meeste Tweede-Kamerfracties hebben
gistermiddag de houding van de Nederlandse regering te
genover het Amerikaanse optreden in Cambodja kritisch
beoordeeld. Het meeste begrip toonde eigenlijk het (ex-
P.v.d.A.)-Kamerlid Goedhart.
Minister Luns (Buitenlandse Zaken) heeft elf landen gevraagd om gezamenlijk
en op korte termijn te proberen de strijdende partijen in Vietnam en Cambodja
aan de conferentietafel te krijgen.
Die elf landen zijn: België, Luxemburg, Ierland. Denemarken. Italië, Noorwe
gen. Roemenië. Joegoslavië, Zweden, India cn Canada.
ARNHEM De bij hel CNV aangeslo
ten „Christelijke bedrijfsbond voor de
metaalnijverheid en elektrotechnische
industrie (CMB) voert met vier an
dere CNV-bonden besprekingen over
een fusie.
Dit .ïeeft de voorzitter van de CMB. de
heer C. van Dijk, donderdagochtend
meegedeeld in zijn openingsrede voor
het congres van zijn bond in Arnhem.
Bij de besprekingen zijn goede vorde
ringen gemaakt.
Bij het fusiegesprek zijn voorts betrok
ken de Christelijke bedrijfsgroepen-
centrale" de „Christelijke bond van
werknemers in de agragische en ta-
baksbedrijven" (CBAT). „Voedings-
en genotmiddelenbed rijven"
(NCVGB).
Als de fusie doorgaat, zal een bond
ontstaan van 100.000 leden oftewel
bijna de helft van het ledental van
het CNV. De heer Van Dijk vindt dat
de structuur van het CNV zal moeten
worden gewijzigd als deze CNV-
mammoetbond eenmaal van de grond
is gekomen.
Overigens blijft de CMB voorstander
van één organisatie. De thans bestaan
de 20 afzonderlijke bonden en hond
jes zouden tot een volledige fusie
moeten komen, vindt de heer Van
Dijk. Dan wordt iedereen rechtstreeks
lid van het CNV, hetgeen tevens
overeenstemt met de gevoelens van
de meeste CN V-leden.
JAN GAARTMAN
MEVR. GAARTMAN-REJEK
HAARLEM In een van de mistroostigste sloppen van Haarlem, in een on
bewoonbaar verklaarde woning aan het doodlopende steegje van de Tuinstraat,
woont sinds 23 jaar Viktoria Gaartman-Rejck: de weduwe van soldaat Jan
Hubert Gaartman. die op 14 mei 1940 in Moordrecht door een overspannen
luitenant werd doodgeschoten.
Een aantal staten heeft positief ge
reageerd deelde de minister gisteravond
in de Tweede Kamer mee. Hij wilde
niet de verwachting wekken dat er
spoedig een snelle aktie zal kunnen
worden genomen.
Er is ook nog een Frans initiatief, dat
al eerder is ingediend en waarop met
name België en Luxemburg willen
wachten.
De Fransen, zei minister Luns gister
avond, tijdens het debat (voor verslag
hiervan zie men pag. 5) voelen meer
voor een uitbreiding van de tegenwoor
dige Parijse besprekingen dan voor een
hernieuwde Geneefse conferentie.
Frankrijk heeft van de Verenigde
Staen maar niet van China, dat geen
antwoord gaf al positieve reacties
gehad. Minister Luns zal ondankfs zijn
eigen plan het Franse initiatief niet in
de wielen rijden.
Minister Luns noemde gisteren de be
nadering van de regeringsnota door de
oppositie duidelijk eenzijdig. Een derge
lijke houding zéi hij niet bij de rege
ringspartijen te hebben opgemerkt.
Hij is er overigens vast van overtuigd
dat de Amerikaanse troepen eind vol
gende maand weer uit Cambodja zullen
vertrekken. De Zuitvietnamese troepen
zullen er echtei langer blijven. Minister
Luns voegde hieraan toe dat Westerse
landen het nationalisme in Azië niet al
tijd even goed onderkennen.
Minister-president De Jong herhaalde
nog eens de verklaring die hij begin
deze maand na een vergadering van de
ministerraad aflegde. De regering was
afgegaan op de rede van president
Nixon. Deze had verzekerd dat de in
terventie van beperkte duur zou zijn en
geen uitbreiding van de Vietnamese
oorlog zou betekenen, maar noodzake
lijk was om de strijd in Indo-China in
te krimpen. In dat licht moet 't „begrip"
van de Nederlandse regering voor het
Amerikaanse optreden in Cambodja
worden opgevat, aldus premier De
Jong.
Minister Luns ried zijn partijgenoot
mr. Mommersteeg aan van de Aziati
sche conferentie in Djakarta geen spec
taculaire dingen te verwachten. De mo
tie van de KVP-afgevaardigde over het
hulpplan voor Indo-China kreeg de
steun van de minister. De moties van
de oppositie, waarin het Amerikaanse
optreden sterk werd afgekeurd, echter
niet. (Zie verder pag. 5).
AMSTERDAM Ongeveer vijfhon
derd studenten hielden gistermiddag
een zitactie op het Spui voor het
Maagdenhuis in Amsterdam. De korte
actie was het einde van een demon
stratieve optocht van de studenten
van de Amsterdamse universiteit te
gen de wet-Veringa.
Uit voorzorg had het universiteits
bestuur het personeel van het Maag
denhuis 's midags om drie uur naar
huis gestuurd, zodat de groep voor ge
sloten deuren kwam te staan.
LONDEN Premier Wilson heelt
woensdag vele politieke waarnemers te
leurgesteld, door op het vrouwencon
gres in Hastings niet te zeggei. wanneer
hij verkiezingen denkt te laten houden.
Men had dit wel verwacht, nu Labm>.
zich volgens de opiniepeilingen en ook
op grond van de uitslagen van recente
tussentijdse verkiezingen, in toenemen
de mate in de gunst van de kiezers mag
verheugen.
De Londense avondbladen namen
woensdag als vrijwel vaststaand aan,
dat de verkiezingen in juni zouden
worden gehouden.
Uit de tweede opiniepeiling over de
Labour Party in twee dagen lijds blijkt
dat zij een voorsprong heeft op de con
servatieven. De Daily Mail meldt he
den, het resultaat van die laatste pei
ling; Labour 47.6; Tories (conservatie
ven) 44.4 procent een voorsprong dus
van 3.2 procent.
Het resultaat van de Gallup Poll van
gisteren pakte nog beter voor Labour
uit, namelijk met een voorsprong van
7.5 procent.
Minister-president Wilson zal van
daag met zijn kabinet gaan beraadsla
gen over het houden van vervroegde al
gemene verkiezingen, nu hij wind in de
zeilen heeft. In welingelichte kringen
gelooft men, dat de beslissing in het
begin van de volgende week zal vallen.
Kiest Wilson voor juni of juli, dan
kan hij in elk geval profiteren van een
over het algemeen gunstige publieke
mening over de wijze waarop Labour
de economie heeft hersteld.
Wacht hij tot de herfst, oktober of
november, dan hoopt hij op een sterker
groei van de Labour-aanhang te kun
nen incasseren.
Met het wachten tot maart, april of
mei volgend jaar, ingeval een onver
wachte, ongunstige ontwikkeling tijd
voor herstel vereist, loopt hij het risico
een gunstige gelegenheid te hebben la
ten schieten.
Bij wijze van aanmoediging voor een
keuze in de zomer, maakten de Londen
se bookmakers hekend, dat zij Labour
als 6 tegen 4 favoriet hebben geno
teerd.
GAMEREN De steenfabriek ..De
Ruijterswaard" in Gameren verkeert in
ernstige financiële moeilijkheden. Er
werken ongeveer 60 man.
De fabriek draait in ieder geval de
eerste weken nog door. Tijdens een gis
termiddag in Zaltbommel gehouden
crediteurenvergadering is besloten, dat
een driemanscommissie uit de crediteu-
rengroep in samenwerking met een ac
countant het bedrijf zal doorlichten.
ADVERTENTIE
70
A. B. WIGMAN
IWWWttHWW»»»»»»
DEN HAAG De socialistische
Tweede-Kamerleden F. J. Goedhart en
W. .1. Schuitmaker hebben het partij
bestuur schriftelijk meegedeeld, dat zij
hebben bedankt voor het partijlid
maatschap.
Zij zijn toegetreden tot de nieuwe
ïïfr:partij Democratisch Socialisten '70.
Vanaf vandaag vormen zij een zelf
standige fractie in de Tweede Kamer
de vijftiende.
Dit zijn de feiten zoals mevrouw
Gaartman-Rejek ze kent:
De 26-jarige militaire chauffeur Jan
Gaartman werd op 10 mei 1940, bij
het uitbreken van de oorlog van zijn
garnizoensplaats Haarlem naar Rotter
dam gestuurd.
Daar vocht hij vier volle dagen aan
de Maaskant tegen de Duitsers in Rot
terdam-Zuid. Toen Rotterdam capitu
leerde na het bombardement, zei zijn
commandant: „Jongens, wij gaan hier
weg. Trek je vuile uniform uit; hier
hebben jullie overalls". In die overal
kwam Jan Gaartman Moordrecht bin
nenrijden met een stuk of tien solda
ten. Hij stopte voor café Het Posthuis.
Daar had juist een luitenant opdracht
gekregen met een aantal recruten naar
de Grebbeberg te gaan. De luitenant
raakte overstuur, zag de soldaten in
overall en rende met het pistool in de
aanslag naar buiten.
Jan Gaartman vergiste zich in de
rang en sprak de luitenanl aan met
kapitein. Dat was voldoende voor de
luitenant: hij schoot de 26-jarige jongen
dwars door het hoofd.
Aldus het verhaal van de weduwe en
de zuster van soldaat Gaartman.
De familie werd aanvankelijk in de
waan gelaten dat Jan Gaartman was
gesneuveld. Toen zij achter de waar
heid kwam, is men naar de luitenant
toe gegaan, die de weduwe van de door
hem neergeschoten soldaat wilde troos
ten met spiritische beloften.
Toen de vrouw tijdens de oorlog in
financiële nood kwam en hem een
brief schreef, antwoordde hij: „Ik heb
met u niets te maken".
Nooit is naar deze zaak een onder
zoek ingesteld. Nooit heeft de weduwe
of de andere familie officieel de juiste
toedracht vernomen. De zuster van Jan
Gaartman zeg: „Ze hebben de vrouw
van Jan volkomen aan haar lot overge
laten".
ADVERTENTIE
W
DR. SCHUITEMAKER
Voor wie zichzelf het beste gunt
GOEDHART
De breuk met de PvdA was al ge
ruime tijd te voorzien. De heren Goed
hart en Schuitemaker hebben zich her
haaldelijk verzet tegen de invloed van
Nieuw Links in partij en fractie.
De verschillen liggen vooral op het
errein van de buitenlandse politiek,
/.oals gisteren tijdens het Cambodja-de-
hal duidelijk bleek.
De heer Goedhart nam scherp af
stand van de veroordeling van fractie
leider Den Uyl van de Amerikaanse po
litiek.
De heer Goedhart (66), die al sinds de
oorlog voor de PvdA in de Kamer zit,
heeft de laatste jaren voortdurend ge
ageerd tegen het standpunt van de frac-
ic in onderwerpen van buitenlandse
politiek en defensie. De heer Schuite
naker (52) was sinds enkele maanden
Kamerlid.
Binnenkort zal de nieuwe fractie,
die waarschijnlijk de naam Groep
Goedhart krijgt, worden uitgebreid niet
mevrouw Van Veenendaal, die lid is
van DS'70. Mevrouw Van Veenendaal
volgt het PvdA-Kamerlid dr. Tans op.
Fractieleider drs. Den Uyl zei gister
avond de breuk te betreuren. Grote po
litieke gevolgen voorzag de heer Den
(Jyl niet. „Het betekent nauwelijks meer
tan een rimpeling", meende hij.
De heer Den Uyl herhaalde echter zijn
standpunt het „niet fraai" te vinden als
mevrouw Van Veenendaal als niet
P.v.d.A.-lid haar benoeming tot Kamer
lid zou aanvaarden.
Aan dit .icVi-n herkent u de zaak waar u
genist uw schoenen kunt kopen.
ARNHEM -*■ De plafondverwarming
van het Kröller Müller museum in het
nationale park De Hoge Veluwe moet
wegens slijtage vervangen worden.
Aanvankelijk dacht men hiervoor niet
meer dan een half jaar nodig te heb
ben. Nu blijkt echter dat het museum
voor meer dan een jaar gesloten zal
moeten worden.
De Hoge Veluwe ontvangt rijkssubsi
die en kan van de inkomsten maar net
rondkomen. Veel buitenlanders komen
alleen voor het museum naar de Hoge
Veluwe. De sluiting zal een aanzienlijk
verlies opleveren. Onduidelijk is voor
lopig nog wat met het 25 man sterke
personeel zal gebeuren. Eveneens vaag
is de bestemming van de collectie schil
derijen. Men hoopt een gedeelte in an
dere musea te kunnen onderbrengen.
Een ahder gedeelte zal men in de schuil
kelder naast het museum opbergen.
ADVERTENTIE
AMSTERDAM De 35-jarige Por
tugese mevrouw G. C. P. D. wordt
ervan verdacht gisternacht in Am
sterdam haar vijftienjarige stiefdoch
ter Maria Pimenla te hebben willen
verdrinken.
Zij had het zwak begaafde meisje
aan handen en voeten gebonden en
daarna in de Amstel gegooid. Maria
werd door de 27-jarige koopman W.
Jansen die op haar hulpgeroep af
kwam, uit het water gehaald.
De politie verdenkt de stiefmoeder
ervan, dat zij eerder deze week haar
dochter ook al in het water heeft ge
gooid.
De vrouw die de beschuldiging van
haar stiefdochter ontkent is opgesloten
wegens poging tot moord. Zij woont
met haar man al anderhalf jaar in Am
sterdam. Haar stiefdochter kwam twee
maanden geleden uit Portugal naar ons
land voor een oogoperatie.
Maria ging dinsdagavond met haar
stiefmoeder na het tv-programma een
eindje wandelen. Van een gevonden
stuk touw en een waslijndraad maakte
het meisje een springtouw.
Op de kade bij de Stadhoudersbrug
vroeg de moeder haar: „Zal ik van jou
eens een mummie maken?" Haar doch
ter antwoordde bevestigend en dacht
dat het om een spelletje ging.
De stiefmoeder rolde het meisje in
het „springtouw" en gooide haar ver
volgens ln het water. Omdat het water
ter plaatse niet diep is, zag Maria kans
zich staande te houden tegen een stei
gerpaal.
De moeder zou al geruime tijd een
hekel aan haar stiefdochter hebben ge
had, omdat het kind moeilijk opvoed
baar is. Tot voor twee maanden woonde
Maria bij een zuster van haar vader in
Portugal.
Volgens het meisje is zij maandag
avond ook al in het water gevallen.
Toen zou zij zijn geschrokken van een
vreemde vrouw die haar bij de haven
liet schrikken. De politie heeft een
sterk vermoeden, dat de „vreemde
vrouw" ook de stiefmoeder is geweest.
(Van onze weerkundige
medewerker
Er zit. een opgaande lijn in het
weer Een zone van wat hogere
druk van de Noordzee lot de Alpen
geeft, behalve mist in de nacht en
ochtend, ook flinke zonnige perio
den. Tot regen van betekenis komt
het vandaag en morgen in Gelder
land niet en de middagtemperatuur
zal morgen bij wat oplevende oos
tenwind iets hoger worden: 19 tot
22 graden.
Een onzeker element ten aanzien
van hel pinksterweer vormt een
Biscaje-depressie. die vanmorgen
in Zuidwest-Engeland al regen ver
oorzaakte. Morgen verwachten we
er echter in het grootste deel van
het land nog weinig storing van.
Zeker is al wel. dat de grote ri
vieren omstreeks de pinksterdagen
een voor mei recordhoge stand zul
len hebben. De depressie, die begin
deze week dagenlang zware regen
val in het Moezel- en Saargebied
veroorzaakte, lag vanmorgen bij
Bornholm en trakteerde de Denen
op verscheidene regen- en onweers
buien.
FLEX/
Weersverwachting van het KNMI tot
vrijdagavond:
Droog en zonnig weer met een zwakke
tot matige oostelijke wind en in het al
gemeen iets hogere temperaturen.
Morgen: Zon op: 04.47 onder: 20.27
Maan op: 14.00 onder: 02.38
