BURGEMEESTER SCHOLTEN VAN HEUSDEN BEHEERT
'n Stadje om van te watertanden
Heel veel huizen in oude
stijl gerestaureerd
Steeds meer gegoede
Amerikanen kopen
hond als beschermer
Nederland: ieder jaar 13 miljoen „e>
s
ZOVEEL
HOOFDEN
ZOVEEL
BALLONNEN
Gave ballon
kan 120
kilo torsen
Lopende band
Gevelstenen
Subsidie
Uithangborden
In New York
al 5000
Uit de struiken
Niet iedereen
Geen lieverdjes
,Als een kind
er een dag
mee speelt,
heeft 't ding
zijn plicht
gedaan
DE HEER A. PEETOOM,
stadsarchitect van Heusden:
,,Wie graag een uithangbord wil
hebben, die belt mij maar".
In dc loop van de jaren ontwikkelde
j het bedrijf zoveel machines dat de pro-
duktie lopende-bandwerk is geworden,
i Ronde en langwerpige glasvormen
I respectievelijk voor ronde en langwer
pige ballonnen zakken in hoog tempo
in dompelbaden, gevuld met talk- en
latexoplossingen. Alleen het afstropen
van de gedroogde eindprodukten ge
beurt nog met handkracht.
„Maar", zegt Pier Glas, „we zijn bezig
ook dat te automatiseren. Alleen voor
de controle elke ballon wordt met
drie atmosfeer druk getest en voor
het bedrukken met reclameteksten blij
ven mensen nodig".
De produktiecapaciteit is inmiddels
opgevoerd tot tachtigduizend ballonne
tjes per dag. Rode, witte blauwe, gele,
groene en oranje ballonnetjes. En wie er
meer dan honderdduizend tegelijk be
stelt, kan elke kleur krijgen die hij
maar wil. „Legergroen", zegt Pier Glas,
„maken we ook, voor het Nederlandse
leger. Dat neemt er jaarlijks ongeveer
vijftigduizend af. Ze gebruiken ze voor
schietoefeningen. Groene ballonnetjes
zijn dan soldaten en oranje stellen het
kader voor".
Soms dienen ballonnetjes als vogel
verschrikkers en als er ergens een brug
of een weg officieel geopend moet
worden, zijn de uiteinden van het lint
meestal gekoppeld aan een met gas ge
vuld ballonnetje dat de restanten na
het doorknippen feestelijk mee de lucht
in moeten sleuren.
Voor het „huis-tuin-en keuken ballon
netje echter is een dergelijke bestem
ming niet weggelegd. De meeste krijgen
een rolletje te spelen in een reclame
stunt. De grootste order, die het Har-
lingse bedrijf ooit te verwerken kreeg,
kwam jaren geleden van Unilever, dat
de lancering van 'n wasmiddel tot een
grote zaak opblies door er 3,5 miljoen
ballonnetjes bij cadeau te geven.
Dat een ballonnetje echter niet uit
sluitend materiële belangen hoeft te
dienen, bewees vervolgens het Leger des
Heils door het bestellen van ballons
met opdruk.
Zo gaan jaarlijks miljoenen ballonnen
het land in. In prijs afhankelijk van
de grootte van het aantal en de opdruk
variërend van vijf tot twintig cent. Het
Harlingse bedrijf neemt ongeveer ze
ventig procent van de binnenlandse be
hoefte voor zijn rekening.
Ballonnen in vele kleuren en
maten. Nederland gebruikt er
jaarlijks dertien miljoen van.
Dat zijn ruim negen miljoen ballon
netjes. Want de dertien miljooen inwo
ners van dit land zijn jaarlijks goed
voor evenveel ballonnen. Zoveel hoof
den, zoveel ballonnen.
"Mïïisschien weet u nog niet wat u het volgende weekeinde zult doen. Dan heb
bier een ideetje: gaat u gewoon eens op bezoek bij burgemeester G.
M. Scholten van het plaatsje Heusden. Ik bedoel niet bij hem thuis, al mag
het vast wel. maar zo groot is zijn huis nu ook weer niet. Neen, de jonge burge
meester Scholten heeft een stadje om van te watertanden, daar in het Land
van Heusden en Altena.
"UTet !s niet groot, maar als men de
burgemeester hoort praten, staat
zo ongeveer ieder huis in Heusden op
de lijst van Monumentenzorg. En dat
niet alleen: al die monumenten worden
in een razend tempo gerestaureerd.
Vooral sinds de heer Scholten burge
meester werd, nu zo'n dikke drieëneen
half jaar geleden.
„Ik realiseer me nu pas, dat de men
sen hier hebben gedacht: „Die man is
gek", toen ik net burgemeester was",
zegt hij.
Want wat gebeurde er toen? Heusden
zag zijn burgemeester voortdurend rond
rennen met zijn stadsarchitect, plan
nen voor restauratie verzinnend voor
ietwat bouwvallig geworden zeventien-
de-eeuwse panden. Heusden zag zijn
burgemeester 's middags vertrekken in
zijn Volkswagen, en 's avonds terugke
ren met het enthousiaste verhaal, dat
hij even „ergens" een partij oude
straatkeien op de kop had getikt, zodat
Heusden weer echt zeventiende-eeuws
plaveisel zou kunnen krijgen.
Dan arriveerde er weer een partij
oude straatlantaarns, die de burgemees
ter op voor gewone stervelingen vreem
de manier had bemachtigd. Dan weer
gevelstenen „ergens vandaan" en dan
kocht de gemeente weer een oude boer
derij aan, omdat de stenen bijvoorbeeld
zo goed waren om een oud pandje in
Heusden mee te restaureren.
Kortom, burgemeester Scholten zette
even zijn schouders onder al lang slui
merende restauratieplannen. Hij sleepte
iedereen in Heusden mee in zijn en
thousiasme en nu het resultaat.
Heel veel huizen in dat stadje zijn nu
op een geweldige manier gerestaureerd,
voorzien van centrale verwarming en
verder comfort en gewoon bestemd om
in te gaan wonen. Nou ja, huizen om
morgen zó in te trekken. Alleen zat dat
wel een paar centjes kosten, zeg ik bur
gemeester Scholten.
„Helemaal niet", zegt hij. „Ik neem
maar even een voorbeeld. Iemand van
buiten onze stad heeft hier een tijdje
geleden een enorm groot huis gekocht.
Vijfduizend gulden, maar hij kreeg er
wel de verplichting bij de zaak totaal te
restaureren. Goed, er wordt voor zo'n
anderhalve ton aan dat huis verbouwd,
maar het kost de eigenaar maar 45 dui
zend gulden. In totaal krijg je hier na
melijk zeventig procent subsidie op je
restauratiekosten, van rijk, provincie en
gemeente."
De heer Scholten is met zijn hele
gemeente achter zich tégen flatge
bouwen. „Ze zullen mij en de hele ge
meenteraad eerst weg moeten doen, wil
er hier zo'n gebouw komen", aldus de
burgemeester. „Maar wij zeggen hier
altijd: hoe hoger de andere steden bou
wen, hoe meer profijt wij hebben. Om
dat wij juist alle oude lage gebouwen
houden en restaureren; en dus steeds
meer toeristen krijgen en mensen die
het gewoon fijn vinden in zo'n oud
stadje te komen wonen".
Zelfs tegen mensen, die helemaal niet
naar Heusden komen, laat staan er ko
men wonen, wil men vriendelijk doen.
Want als ik de stadsarchitect, de heer
A. Peetoom (uit Voorburg), vraag hoe
iemand aan zo'n uithangbord kan ko
men waar het in Heusden vol mee
hangt, geeft hij dit antwoord.
„Daar wil ik wel by helpen", zegt
hij. „Ik heb thuis een heleboel ontwer
pen liggen en ik ken hier in Heusden de
loodgieter Van Leeuwen, die ze heel
mooi uitvoert. Ik ken nog meer heren
in de omgeving die daar erg goed in
zUn."
En de prijs? Een vrij eenvoudig uit
hangbord kost zo'n 250 gulden; het kan
oplopen tot zevenhonderd.
Dankuwel, meneer Peetoom, ik moet
nu rennen om de burgemeester in te ha
len. Die is inmiddels de stadswallen op
gestormd, die weer helemaal in oude
vorm worden aangelegd.
Hij is naar boven geklommen op een
plek die van gemeentewege daartoe is
verboden, maar dat kan de burgemees
ter voor dit moment niets schelen. Het
gaat erom, dat we een goed overzicht
krijgen op de restauratie en dan kan
bij hem alles.
Een uniek moment: BURGE
MEESTER G. M. SCHOLTEN
van Heusden is zomaar even gaan
zitten. Ziehier dan de man, die zijn
stadje helemaal in zeventiende-
eeuwse stijl laat restaureren en
daar niet lang over wenst te doen.
Het beestje is gedresseerd voor één ding en daar leeft het nu voor: om u te
beschermen tegen elk gevaar echt of dreigend. Als het echt is, wacht
deze hond op het woord dat hij zelden hoort maar nooit vergeet: „fass", het
Duitse woord voor „pak'm"
Hij reageert dan onmiddellijk: zijn beet heeft een kracht gelijk aan een druk
van 750 pond en voldoende om een sleutelbeen of een onderarm te breken.
Een kogel tenzij afgevuurd door een scherpschutter zal hem waarschijn
lijk niet tegenhouden. Tijdens zijn training heeft hij altijd gewonnen en nu
denkt hij, dat hij onoverwinnelijk is ongeacht of de vijand een domme ban
diet, een bende van tien vechtersbazen of een stel echte dieven met gevaarlijke
wapens is.
Als het gevaar alleen dreigt, zal hij slechts grommen met omhoog staande
nekharen en rechtopstaande oren, wachtend op het bevel.
mend en bijtend, was op zijn achterpo
ten staande groter dan de rover, die
haastig de vlucht nam.
„Het is strafbaar een hond op een
man los te laten en ik wist niet zeker
of hij in de hand, die hij in zijn zak
had, een revolver had of niet. Zo niet,
dan zou het de vraag zijn geweest wie
men zou hebben geloofd als ik had ge
zegd, dat het zelfverdediging was en
hij dat 'had ontkend", zei Goldsmith.
Een hond zoals Rex is er een, die je
nooit alleen buitenshuis laat. Een ven
ter of een brievenbesteller, die door de
voortuin zou lopen; een werkman, ko
mende om iets te repareren of een me-
teropnemer in zijn ogen zijn ze alle
maal hetzelfde: bedreigingen voor de
mensen, voor wie hij zijn leven zou ge
ven om ze te beschermen.
Hij is uw voor de aanval gedresseer
de hond, waarschijnlijk een dober-
man-pincher of een Duitse herder, die
van 70 tot 135 pond kan wegen, een
jaar dressuur eist en wel tienduizend
gulden kan kosten.
Naarmate in de grote en deftige
voorsteden van de VS meer misdaden
worden gepleegd, kopen meer en meer
mensen een hond om hen te bescher
men en na een sensationeel geval, zoals
de moorden in het huis van Sharon
Tate, gaat de verkoop met sprongen
omhoog.
Volgens 'n schatting van de honden-
dresseurs, zijn er meer dan een miljoen
gedresseerde beschermingshonden in de
VS, hoofdzakelijk geconcentreerd in
de grote steden.
Alleen in New York City zijn er bijna
5.000.
Harry Goldsmith kocht Rex zeven
jaar geleden hoofdzakelijk om zijn
weelderig huis in Engelse Tudorstijl,
gelegen in de deftige wijk Riverdale te
New York, te bewaken. Twee jaar gele
den wandelde goldsmith met Rex op
een donkere, verlaten weg. Toen een
man uit de struiken tevoorschijn trad
en zijn geld eiste. Rex was niet te zien;
hij bevond zich in eeh ander bosje
struiken. Goldsmith zei tegen de man,
dat hij geen geld bij zich had. De man
mompelde een bedreiging een Golds
mith floot. Rex stormde naar hem toe
en Goldsmith greep hem bij zijn hals
band en zei: Pak 'm". De hond, grom-
HARLINGEN Behoedzaam legt
Pier Glas een opgeblazen luchtballon
op zijn stoel. Doodvoorzichtig laat hij
zich er. triomfantelijk glimlachend, op
neerzakken. Ploef, zegt de ballon
en Pier Glas blijft beteuterd zitten.
„En toch", zegt hij opverend, „kan
een gave ballon 120 kilo torsen". Op
nieuw grijpt hij zijn blaasbalgje en een
ballon om het bewijs te leveren. Nu
blijft hij wiebelend zitten. Pier Glas
(40), procuratiehouder van de Delftse
Rubber Industrie in Harlingen, zegt
trots: „Wij zijn de enige producent van
luchtballonnen in Nederland. En onze
zelfontworpen machines maken een
goed en sterk produkt".
Tussen de vijftien en twintig miljoen
ballonnetjes verlaten jaarlijks het Har
lingse bedrijf. Ongeveer de helft ervan
verdwijnt naar het buitenland.
Negentiende van de produktie wordt
afgenomen door reclamemakende mid
denstanders en industriëlen. Slechts een
klein deel is bestemd voor feesten en
partijen, hoewel... verscheidene politie
ke partijen in de campagne voor de ko
mende gemeenteraadsverkiezingen wel
een ballonnetje willen oplaten.
„Een ballon", zegt Pier Glas, „is een
typische eendagsvlieg. Als een kind
's ochtends een ballon krijgt en er een
dag mee speelt, heeft het ding zijn
plicht gedaan".
„Ik weet", zegt hij in één adem, „een
mooie definitie van niets: Een ballon
zonder vliesje. Het vliesje van een op
geblazen ballon is eenhonderdste milli
meter dik en er is natuurlijk maar wei
nig voor nodig om de zaak te laten
klappen".
Toch weet hij te vertellen van een
ballon, die vijf jaar goed bleef. Die
ballon werd, opgeblazen tot zeven maal
zijn oorspronkelijke grootte, vijf jaar
lang in een koele, donkere kast be
waard. Het produktje had toen slechts
een derde van zijn inhoud verloren.
Dik twintig jaar worden in Harlingen
ballonnetjes gemaakt. Aanvankeiyk
werden de vliesdunne niemendalletjes
helemaal met de hand gemaakt. „De
produktie", zo herinnert Pier Glas zich,
„was toen zestienhonderd stuks per
dag".
''M. $2 V
C"-'' 4 4-'*%*
- - 4*
Pier Glas (40 jaar) vol trots:
wij zijn de enige producenten
van luchtballonnen in Nederland".
:-v;:
Niet iedereen heeft een aldus gedres
seerde hond nodig en de dresseurs zul
len ze ook niet aan iedereen verkopen.
Zij zeggen, dat zij soms rare klaten aan
de deur krijgen van handelaren in
verdovende middelen tot pas gescheiden
dames, die hunkeren naar kleine
wraakneming, en een vent, die zich in
het leven specialiseert in kroegruzies.
Die worden allemaal afgewezen.
Het neusje van de zalm onder de be
schermingshonden zijn die, welke de
New Yorkpe dresseur Tom Nava zijn
„cold killer" of „psyched-out-honden"
noemt. De meeste zouden zich nooit aan
het leven in een huisgezin kunnen aan
passen. Ze worden voor het grootste ge
deelte gehuurd of gekocht om 's nachts
bouwwerken, warenhuizen, kantoorge
bouwen, juwelierszaken en drankwin
kels te bewaken.
Ze werken met een nachtwaker of
alleen. Als ze alleen werken kunnen ze
wel of niet tot gehoorzaakheid zijn ge
dresseerd. De hond, die rondloopt in
een gebouw, zal bij het minste ongewo
ne geluid gaan blaffen. Als iemand
binnendringt, valt de hond zonder com
mando aan. Sommige zullen zich koest
houden als hun slachtoffer zijn verzet
opgeeft, andere gaan door, ongeacht
wat hun slachtoffer doet.
„Geen enkele van deze honden is een
lieverdje. Het zijn woeste dieren, als ze
aan het werk zijn: honden die een be
roep en een taak te vervullen hebben",
zegt Nova.
Een van zijn indrukwekkendste is
Lodi, een kwaadaardige zwarte herder,
die tweemaal door een kogel is getrof
fen, van achteren is aangevallen en
mishandeld tijdens zijn „werk", maar
nooit heeft afgelaten.
Een andere is Litz, een herder waar
over Nova bewakers en anderen, die
met hem moeten werken, altijd zegt,
dat ze voorzichtig met hem moeten zijn.
Eens heeft een nachtwaker, een boom
van een kerel van 1.90 meter, die waar
schuwing in de wind geslagen: er wa
ren negentig hechtingen nodig om de
man weer in elkaar te naaien.
Het bleek dat hij Litz had bevolen te
gaan zitten en dat hij, toen Litz daar te
lang over deed, het lieve dier een tik op
zijn kop had gegeven met zijn gummi
stok, hetgeen Litz niet nam.
Naar de mening van de dresseurs zijn
vier op de tien herders en Dobermans
geschikt om volledig tot aanvalshonden
te worden gedresseerd en is dit percen
tage bij andere rassen lager.
