TOEN ER IETS FOUT GING IN HET VERKEER.... KIES UW RAAD Contact tussen bestuurders en burgerij nu de grote opgaaf DAT IS DE RAAD Wethouders hebben het vaak moeilijk De komende jaren zullen belangrijk zijn Niet de burgemeester is het hoofd van de gemeente Over zetels en salarissen De raad Glazen buis Zware taak Inspraak Gewesten In de (de foto toont de zeer fraaie raadzaal in Epe) raadzaal komen ze bijeen: de leden der gemeenteraad. Gekozen door hun burgers, te zamen vormend het hoogste college in hun gemeente. Woensdag dan krijgen die burgers, de kiesgerechtigde in woners van de ruim negenhonderd Nederlandse gemeenten, de belang rijke kans om de samenstelling van hun raad te bepalen en aldus invloed uit te oefenen op het toekomstige gemeentelijke beleid. In het hele land zijn (bij elkaar) vele duizenden mensen kandi daat gesteld en alom wordt niet zonder spanning op de resulta ten gewacht, die in de loop van woensdagavond zullen binnen komen. I Het is vandaag precies een week geleden, dat ongeluk, waarbij het gehele gezin Wieland uit Duiven - man, vrouw en twee jonge kinde ren - op weg van Arnhem naar Ze venaar in hun auto verpletterd werd. De gemiddelde krantenlezer zal het al weer vergeten zijn, zoals we meestal allemaal geneigd zijn langs de verkeersdoden van het weekend en alledag heen te leven, omdat het nog slechts getallen zijn, waaraan we gewend raakten en die ons niets meer zeggen. Tot dat zo'n afschuwelijke gebeurtenis heel dicht bij ons komt en achter die getallen gezichten verschijnen. Het gezicht bijvoorbeeld van Mar- jon Stegers, een levenslustige en sportieve jonge vrouw, die nog eni ge jaren na haar huwelijk met Cas Wieland bleef handballen voor het Arnhemse Micrometers, waarin ze zo lang en op het veld, en in de elf talcommissie en bij de organisatie van feestavonden en andere bijzon dere gelegenheden een duidelijke rol gespeeld had zonder al te veel op de voorgrond te treden. Na de geboorte van Karin, nu vier jaar geleden, werd zij helemaal moeder en richtte zij zich geheel op haar gezinblij met haar kindje zonder te overdrijven, zorgzaam voor haar man, goede gastvrouw voor de vele vrienden en kennissen, die in Duiven regelmatig op bezoek kwamen. Cas Wieland, een serieuze jonge kerel, enige zoon, die in eerste in stantie nogal wat bezwaren voelde, toen zijn ouders hem aanboden en tenslotte overhaalden bij de aan schaf van een auto een heel stevig handje te helpen. Een weinig pra- terig type, goed voor zijn werk, die besefte, dat maatschappelijk suc ces in deze wereld niet vanzelf ont staat en de meeste vrije uren be steedde aan studie, die hem in zijn baan van dienst zou kunnen zijn en vooruit helpen. Nog altijd ook een actief handballer in het eerste elf tal van Swift. Dan de beide kinderen, Karin en Erik, respectievelijk 4 jaar en 16 maanden oud. Leuke kinderen, zoals de meeste kinderen van die leeftijd leuk zijn, omdat ze nog te jong zijn om zich met iets anders bezig te houden dan met spelen, eten en slapen. Kortom een ge woon gezin, zoals er nog verschei dene honderdduizenden in ons land zijn, dat van het leven iets ver wachtte, daarover niet al te veel piekerde maar toch ook bereid was dat leven zeer serieus te nemen, wanneer daartoe de noodzaak bleek. Met hun vieren waren zij zaterdag in hun auto op weg, zoals ze meestal de zaterdag besteedden om in Arnhem de beide oma's en opa's van weerskanten het genoe gen te gunnen van enkele uren aanwezigheid der kleinkinderen, terwijl ze zelf boodschappen kon den gaan doen. Blijmoedig waren zij op weg, toen er in het verkeer iets fout ging, en de wagen van een ander in een fractie van een seconde en in een afschuwelijke klap van krij send en scheurend metaal hun auto tot het beulsmechaniek maak te, dat hen alle vier - en onschuldig - executeerde. Waarom we V van dit alles deel genoot maken? In de hoop, dat er misschien een of twee automobilisten zullen zijn, die zich het gezin Wieland zullen herinneren, wanneer ze in een on overzichtelijke bocht van plan zijn in te halen; of wanneer ze met de wetenschap, dat ze veel te gladde banden rijden 90 km op hun teller zien staan, of wel met een glas te veel op het stuur in handen te ne men, daarbij welbewust het risico aanvaardend, dat ze misschien een ander gezin - net zo als het gezin Wieland - om het leven zullen brengen. ,,Het verkeer is een vreselijke ziekte" is een uitspraak van dokter W. B. Gerritsen, plaatsvervangend directeur-generaal van het Minis terie van Volkshuisvesting, die hiermee vorige week verscheidene voorpagina's haalde. ,,De auto Is een ramp", hoorden we eens een doodgewone huisvrouw zeggen. Zij bedoelden beiden hetzelfde: wij mensen maken in onze onge motiveerde haast, onachtzaamheid en onverschilligheid van het ver keer een vreselijke ziekte en van de auto een ramp, ieder van ons. J. R. H. Z. In de meeste, zo niet alle, provincies is het gebruikelijk geworden dat de commissaris der Koningin de gemeenteraad of de fractievoor zitter (en wethouders) hoort vóór hij zijn ad vies aan de minister van Binnenlandse Zaken zendt. Eveneens is het gebruikelijk dat burge meesters van gemeenten boven de honderd duizend inwoners voor dit ambt gevraégd worden, ook zónder voorafgaande sollicitatie hunnerzijds. Aan een gekozen burgemeester is Neder land nog niet toe; hoewel de stemmen die om een gekozen burgemeester vragen steeds ster ker worden is er in allerlei kringen nog altijd hevig verzet tegen zo'n verkiezing en wij ver wachten niet dat het huidige systeem in de komende jaren geheel verlaten zal worden. Mogelijk zal wél de advisering door de ge meenteraad een sterker accent gaan krijgen. Wie kunnen lid van de gemeenteraad zijn? De wet zegt ervan dat het inwoners van de gemeente zijn „die Nederlander of door de wet als Nederlandsch onderdaan erkend zijn, den ouderdom van drie en twintig jaar ver vuld hebben, niet van de verkiesbaarheid ont zet zijn, noch van de uitoefening van het kiesrecht zijn uitgesloten krachtens het in ar tikel B 3 van de Kieswet bepaalde, met uit zondering van gerechtelijke vrijheidsberooving en veroordeling tot eene vrijheidsstraf anders dan wegens bedelarij of landlooperij of we gens het feit waaruit openbare dronkenschap blijkt," aldus artikel 21 van de Gemeentewet. De vergaderingen van de gemeenteraad worden in het openbaar gehouden, afgezien van een enkele uitzondering als het om per soonlijke feiten gaat, bijv. een benoeming waarover in het persoonlijke vlak gesproken moet worden. Vergaderingen van de raad moeten in een vroegtijdig stadium openbaar aangekondigd worden. Agenda en voorstellen van B. en W. aan de raad worden van tevoren toegezonden; de burger kan zich op de raad- stukken abonneren. B. en W. vormen het dagelijks bestuur van de gemeente; zij hebben een aantal eigen be voegdheden; B. en W. kunnen dus niet als een „commissie" uit de raad, waaraan een belang rijk deel van het werk en de bevoegdheden gedelegeerd is, beschouwd worden. Het colle ge kan door de raad ter verantwoording ge roepen worden. De raad heeft vooral via het begrotingsrecht grote invloed; ook kunnen de raadsleden op eigen initiatief optreden, bijv. door initiatiefvoorstellen in te dienen, vragen aan het college te stellen, moties in te dienen en interpellaties te houden. De burgemeester heeft nog een geheel ei gen bevoegdheid op het terrein van de hand having van de openbare orde. Aan ..het raadslid" hebben wij onlangs in deze krant een uitvoerige beschouwing gewijd; ditmaal volstaan wij met een enkele opmerking. Raadsleden moeten een kritische en ruime blik hebben, onderscheidingsvermo gen (wat is belangrijk eri wat niet?) bezitten en véél initiatief tonen. Niet alleen het be lang van de eigen burgerij moeten zij op het oog hebben, maar (en dit gaat steeds meer een rol spelen) óók dat van de burgerij van de re gio. Raadsleden werken in een glazen huis, wat te danken is aan de openbaarheid waarin het bestuur van een gemeente werkt en/of/be hoort te werken. Deze openbaarheid is een groot goed. -Zoals wij in ons vorige artikel al uiteenzetten wordt van een raadslid elke keer méér geëist, niet alleen omdat de maatschappelijke ontwikke ling en het bestuur van de gemeente met de dag ingewikkelder worden maar ook omdat het gemeentebestuur betrokken is bij het pro ces van de schaalvergroting; ook het raadslid moet in veel ruimere verbanden gaan denken. Wij voorzien óók dat de raadsleden meer dan in het verleden door hun kiezers bena derd zullen worden om een toelichting op het beleid te geven of bemiddeling tussen bestuur en bestuurden te verlenen. Juist op het ge meentelijke vlak is de veel gehoorde klacht „als ze eenmaal gekozen zijn doen ze maar..." beslist te verhelpen als men maar niet aarzelt de raadsleden zélf te benaderen. Ook de poli tieke groeperingen hebben daarbij een be langrijke taak. Qp de vorige week in Arnhem gehouden jaarvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft de voorzitter, burgemeester J. C. Lindeboom van Bedum, als zijn indruk weergegeven dat het in het algemeen erg moeilijk geworden is om ge schikte personen te vinden die bereid zijn terwille van het raadslidmaatschap toe te tre den tot een politieke partij en die bovendien in staat en bereid zijn om het zware en veel omvattende raadslidmaatschap te combineren met hun gewone werk. Het gaat nl. ook over dag steeds meer tijd kosten. Als andere reden noemt de heer Lindeboom het, wat wel genoemd wordt, „bijna vleugel lam maken van het gemeentelijke werk door de grote invloed van de centrale overheid in Den Haag". Is het dan nog wel dankbaar, het raadslidmaatschap of een wethoudersfunctie te vervullen? Zowel in het ene als het andere steekt veel waars; vooral als men in een wat grotere ge meente raadslid is kost dat vele uren per week; het wordt financieel heel erg slecht gecompenseerd (van ca. 25,- tot 50,- per vergadering). Bovendien kosten alleen al stu die en onderzoek waartoe o.i. ieder raadslid verplicht is zeer veel geld nog maar in enkele gemeenten wordt dat deels gecompenseerd door een vergoeding van geweentewege). Fen gemeenteraad bestaat minimaal uit ze- ven leden dit geldt voor gemeenten tot 3.000 inwoners. Naarmate het aantal inwoners toeneemt stijgt ook het aantal raadsleden tot een maximum van 45 in de grote steden. De Gemeentewet zegt er dit van Aantal Inwoners 3.001 6.001 10.001 15.001 20.001 25.001 30.001 35.001 40.001 45.001 50.001 60.001 70.001 80.001 100.001 6.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000 50.000 60.000 70.000 80.000 100.000 200.000 meer dan 200.000 Raadszetels 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 45 lijk is de goede mensen voor deze dik wijls moeilijke posten aan te trekken. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten waarvan alle (1 januari jl. 912) gemeenten lid zijn heeft enige tijd geleden een com missie, onder voorzitterschap van burge meester ir. W. Merkx van Breda, ingesteld om het vraagstuk van de positie van de wethouders te bestuderen. In 't algemeen worden door de provinciale besturen de volgende normen voor de ho norering van de wethouders aangehouden Aantal inwoners Jaarwedde wethouder WETHOUDERS Over het aantal wethouders dat een gemeente mag hebben zegt de wet, dat gemeenten tot 20.000 inwoners twee wethouders mogen heb ben. Vervolgens loopt dit aantal op tot een maximum van zes wethouders in de grote ste den. Als een gemeentebestuur meent dat het aantal taken zó groot is dat er eigenlijk een wethouder extra nodig zou zijn (bv. in ge meenten met snelle groei en de grootste ste den) mag een extra wethouder benoemd wor den hiervoor is het fiat van Gedeputeerde Staten nodig. HONORERING Een heel moeilijk punt is de honorering van de wethouders, waarvoor de minister van Bin nenlandse Zaken richtlijnen aan de provinciale besturen verstrekt. Vooral in niet al te grote gemeenten die snel groeien (en waar dus véél gedaan moet worden) is de wethouderswedde beslist onvoldoende, waardoor het vaak moei- tot 1.000 f 1.916, 1.001 2.000 f 2.310, 2.001 3.000 2.756, 3.001 4.000 f 3.202,— 4.001 5.000 f 3.725,— 5.001 6.000 f 4.250,— 6.001 8.000 f 5.145,— 8.001 10.000 f 6.090,— 10.001 12.000 f 7.160,— 12.001 14.000 f 8.531,— 14.001 18.000 f 10.552,— 18.001 24.000 f 13.335,— 24.001 30.000 f 17.080,— 30.001 40.000 21.341.— 40.001 60.000 f 28.960,— 60.001 80.000 34.361,— 80.001 100.000 36.986,— 100.001 125.000 1 39.580,— 125.001 150.000 f 42.210,— 150.001 en meer 44.850,— Hierbij moet in aanmerking genomen wor den dat de wethouder hiervan heel wat méér dan bv. tal van werknemers sociale lasten moet betalen. Een van de Utrechtse wethouders heeft vorig jaar 't werd be vestigd door verscheidene collega's van de ze wethouder gezegd dat dit ambt hem (gemiddeld) per week ongeveer 65 uur kost. In de kleinere gemeenten is het wethouder schap geen full-time-job juist in de mid delgrote gemeenten komen de problemen als de wethouders hun ambt als een neven functie kunnen beschouwen en zij hun tijd moeten verdelen. Wat het tweede punt („beknotting door Den Haag") betreft: ook dit aspect kan de activi teiten van de gemeentebestuurders remmen en frustreren, maar uit eigen ervaring is ons toch wel gebleken dat erg veel blijft afhan gen van de wijze waarop het gemeentebe stuur zélf zijn taak opvat, vindingrijkheid toont bij de oplossing van problemen, zélf met suggesties bij de hogere overheden komt, enz. enz. Elk gemeenteraadslid moet bedenken dat de raad niet met een parlement gelijkgesteld kan worden; daarom kan men in een raad niet van een „coalitie" en een „oppositie" spreken, omdat men samen de gemeente bestuurt. J^e gemeenteraden zullen in de komende jaren met twee zaken zeer sterk gecon fronteerd worden: de toenemende invloed van de inspraak van de burgerij en de inter gemeentelijke samenwerking. In veel gemeenten is de laatste tijd al via hearings, enquêtes enz. een vrij intensief tweerichtingsverkeer bestuur-bestuurden ont staan. Het is een goede zaak dat de raad de gelegenheid aangrijpt deskundigen en direct betrokkenen te horen voor hij zijn beslissing neemt. Voor een maximale en optimale in spraak is het noodzakelijk dat ook de voor lichting van gemeentewege goed functioneert. Als bijv. over een ontwerp-bestemmingsplan een hearing gehouden wordt, dient het ge meentebestuur ervoor te zorgen dat de mate rie waarover op de hearing gesproken wordt van te voren royaal ter kennis van het pu bliek gebracht is. Voor vertragingen die door inspraak zouden kunnen ontstaan, hoeft het gemeentebestuur niet benauwd te zijn als het zélf maar met een goede dienstregeling werkt. Ook de toenemende betekenis van functie en werk van functionele raden (sportraden, jeugdraden e.a.) en wijk- en dorpsraden zal een belangrijke rol gaan spelen. In een vrij groot aantal regio's van ons land zijn al gewestraden (veelal gekozen door en uit de gemeenteraden van de regio) aan het werk; in Gelderland kan men zulke overlegorganen aantreffen in de Arnhemse en Nijmeegse agglomeraties en in Utrecht in de agglomeraties van (de stad) Utrecht en Amersfoort. Gezien de snel in betekenis toenemende re gionaliseringstendens zal het aantal gewestra den met en (nog) zonder beslissingsbe voegdheden snel toenemen in de komende jaren. In Gelderland zijn gewestraden in de agglomeraties Apeldoorn en Tiel urgent; het kost nogal eens pijn om gemeentelijke be voegdheden over te dragen aan intergemeen telijke lichamen maar het zal meer en meer moeten gebeuren. In de naaste toekomst zul len wij aan het vraagstuk van de bestuurlijke organisatie van ons land enkele beschouwin gen wijden. W/ij moesten ons in dit artikel tot enkele as pecten van het gemeentelijk bestel be perken, maar hopen toch duidelijk te hebben gemaakt dat de kiezers woensdag door hun stem uit te brengen een belangrijke beslissing nemen en zo een essentiële bijdrage aan de gemeentelijke democratie kunnen leveren. E. J. MATHIES Tal van gemeenten gaan uiterst belangrijke jaren tegemoet waarin de uiter ste krachtsinspanning op vele terreinen gevraagd wordt, want met het in gewikkelder worden van de samenleving is het er ook op gemeentelijk terrein niet gemakkelijker op geworden. Tegelijk met dit aanzienlijk gecom pliceerder worden van de vragen waarvoor de gemeentebestuurders zich gesteld weten, is de behoefte aan duidelijkheid bij de bevolking een be langrijk woordje gaan meespreken. Meer dan in de afgelopen tientallen ja ren het geval is geweest, hebben grote delen van de bevolking er behoefte aan ook in de jaren tussen de verkiezingen mee te spreken vóór het beleid bepaald wordt. Juist op gemeentelijk gebied is „inspraak" in een groot aantal gemeenten een stuk realiteit aan het worden. Iets daarvan hebben we ook kunnen ontdekken in de vergrote belangstel ling binnen de politieke groeperingen voor de opstelling van de gemeente programma's. Voor veel groeperingen was zo'n programma voorheen een stuk dat op het partijbureau in Amsterdam of Den Haag ontworpen werd en dan snel naar het archief van de secretaris verhuisde om er alleen bij oprui ming weer uit te komen. Dit jaar hebben we al heel wat voorbeelden gezien van hoe het óók kan veel meer dan vroeger werden landelijk opgestelde gemeentelijke programma's plaatselijk niet zonder langdurige discussies - aangevuld. ,,We zullen het ook in de komende jaren vaak moeten raad plegen en eventueel wijzigen", werd dan enthousiast verklaard. Wij hebben de indruk dat de interesse voor het gemeentelijke beleid in de naaste toekomst, ook door de veel grotere openheid, nog verder zal toene men en dat is een gelukkige zaak. Weinige zaken zijn voor een gemeente bestuur triester en funester dan een volstrekt apathische bevolking. Maar ondanks alle inspraak van de bevolking zal het toch de gemeente raad blijven die de beslissingen neemt en dat is niet alleen formeel maar ook materieel juist. Daarom zal het in ólle gemeenten noodzakelijk zijn dat de contacten tussen de leden van de gemeenteraad en de inwoners, casu quo maatschappelijke groeperingen veel intensiever worden dan in lange tijd, vooral in de grote gemeenten, het geval geweest is. Wat is en wat doet de gemeenteraad waarvan wij woenshdag de leden gaan kiezen? Het bestuur van elke gemeente be staat uit een raad, een college van burhge- meester en wethouders en een burgemeester. Aan het hoofd van de gemeente staat we merkten het al op niet de burgemeester, niet het college van B. en Wmaar de raad, die voorgezeten wordt door de burgemees ter die daarin een adviserende stem heeft. De wethouders worden uit de leden van de gemeenteraad gekozen en blijven ook als wethouders stemhebbend lid van de raad. Het misverstand, dat de burgemeester „het hoofd van de gemeentezou zijn leidt nog altijd een taai leven. In de Gemeente wet wordt de burgemeester wél „het hoofd van de raad en van het college van burge meester en wethoudersgenoemd. Hij wordt door de Kroon benoemd voor een pe riode van zes jaar waarna hij herbenoemd kan worden. Bij de benoeming van de burge meester speelt behalve minister van bin nenlandse zaken ook de commissaris der Koningin een belangrijke rol.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1970 | | pagina 12