VROEGE BEZOEKERS VAN POPFESTIVAL Voortaan veiliger ruimte in Omdat in de zomer de radio het wint. RONOtitie met Joris Ivens VANAVOND Heer- Bommel en de Blijd- scbapper Onderzoek naar geschiedenis en ontstaan melkwegstelsels t.ShsM5' Gelderland op tv programmaos WESTERBORK - De groot ste radiotelescoop ter wereld, die koningin Juliana op 24 juni officieel in gebruik heeft gesteld, biedt radio-as tronomen de gelegenheid veel te weten te komen over de vroege geschiedenis van het heelal. INDRUK SNELHEID THEORIE TELEVISIE MARTEN rOONDER SI KIP TELEVISIE RADIO DONDERDAG 25 JUNI 1970 i t m.TP iffiTWr.Mi rtir IN WESTERBORK GAAT MEN LUISTEREN NAAR SIGNAAL UIT HEELAL De zeer zwakke radiosignalen die in de bossen bij Westerbork worden op gevangen door een in oostwestrichting opgestelde rij van twaalf schotelvor- mige antennes, met een middellijn van elk 25 meter, werden uitgezonden toen het heelal nog maar een of twee mil jard jaar oud was. Dat was de periode in de geschiedenis van het heelal waar in de sterren werden gevormd waaruit melkwegstelsels bestaan. l>e radiosignalen die een golflengte van ongeveer 21 cm hebben, werden uitgezonden door melkwegstelsels toen die nog in ontwikkeling waren. De ra dioastronomen die deze signalen bestu deren kijken dus in Westerbork in feite, omdat men de leeftijd van ons heelal op tien miljard jaar schat, acht tot negen miljard jaar terug in de geschiedenis. Zij speuren, omdat de planeten van ons zonnestelsel vermoedelijk om streeks vijf miljard jaar oud zijn, naar gigantische gebeurtenissen in het heelal die zich afspeelden toen onze eigen aarde nog niet bestond. Melkwegstelsels zijn gecondenseerd uit immense wolken heet gas, in hoofd zaak waterstof. Tijdens d evorming van die melkwegstelsels zonden die wolken waterstofglas radiostraling uit die een miljoen maal zo krachtig was als de ra diotalen die wij uit ons eigen melk wegstelsel opvangen. De „geboortewee- en van die zeer ver van ons verwijderde melkwegstelsel zijn dus zeer heftig ge weest. Aan de geweldige afmetingen van de radiotelescoop bij Westerbork de rij schaalantennes is 1600 meter lang is het te danken dat voor het eerst met vrij grote nauwkeurigheid gegevens kunnen worden vergaard over de ont zagwekkende gebeurtenissen die zich afspeelden na de geboorte van ons heel al. Om een indruk te geven van het ver mogen van de nieuwe radiotelescoop, die de belastingbetaler uiteindelijk ongeveer 25 miljoen gulden zal kosten: hij neemt honderd maal zo scherp waar als de oude radiotelescoop bij Dwinge- loo. Melkwegstelsels zijn schotelvormige ronddraaiende verzamelingen van mil jarden sterren: zelfs met de machtigste telescopen ter wereld is van die rond draaiende beweging die voor menselijke begrippen oneindig traag is niets te Pas de nog zeer jonge radioastrono- mie, die in de Tweede Wereldoorlog als nieuwe wetenschappelijke waarne- mingsmetsode werd uitgedacht in Lei den, heeft het mogelijk gemaakt, de draaiende beweging van melkwegstel sels te meten. Juist die metingen waarbij conclusies worden getrokken uit minimale golf- lengteverschillen tot in tienden van millimeters, verschaffen de radioastro nomen belangrijke gegevens over de verschillende snelheden van rotatiebe wegingen in „pasgeboren" melkwegstel sels. Het gaat daarbij om snelheden van ettelijke duizenden kilometers per se- condwe van het middelpunt dan een melkwegstelsel uit. Oorspronkelijk dacht men dat melkwegstelsels waren ontstaan door verstoringen van het evenwicht in zwaartekrachtvelden. Ne derlandse astronomen werken thans een nieuwe theorie uit volgens welke melk wegstelsels zijn ontstaan uit heftige kolkingen. Is die theorie juist, dan heeft gas in de wereldruimte kunnen condenseren tot melkwegstelsels. En dat zou dan weer tot gevolg moeten hebben dat melkwegstelsels nog altijd gas uit de wereldruimte opzuigen. Prof. dr. J. H. Oort berichtte onlangs in een lezing dat uit waarnemingen van Leidse en Groningse radioastronomen was gebleken dat er in ons eigen melk wegstelsel inderdaad nog steeds gas uit de wereldruimte binnenstroomt. De nieuwe theorie over het ontstaan van melkwegstelsels zou dus kunnen klop pen. Eer men daarvan overtuigd is zal in Westerbork nog zeer veel radioastrono- niisch onderzoek moeten worden ver richt. Nu al zien de leden van de we tenschappelijke staf uit naar het jaar 1972, wanneer zij de beschikking hopen te krijgen over en installatie waarmee zij de bewegingen in melkwegstelsels nog beter kunnen bestuderen. Voor de installatie waarbij ook een nieuwe computer behoort, moet onge veer drie miljoen gulden op tafel wor den gelegd. KAAP KENNEDY Volgens het Amerikaanse bureau voor de ruimte vaart, de NASA, is het thans te laat om reddingsmiddelen te ontwikkelen voor het Apollo-maanprogramma. Alle deel nemers aan de op dat programma volgende Amerikaanse ruimtevaarten zullen echter beschikken over reddings middelen, onverschillig of zij in een baan om de aarde reizen, naar de maan onderweg zijn of naar Mars vliegen. Hel wetenschappelijk ruimtestation met drie man aan boord dat in 1972 zal worden gelanceerd, krijgt een dubbele bescherming. Aan dit station zal een ruimteschip worden gekoppeld, dat los gemaakt en naar de aarde teruggevlo gen kan worden. Voor de eerste maal zal dan op Kaap Kennedy een raket ge reed staan om zonodig in te grijpen. Voor de grotere stations die later om de aarde zullen cirkelen, denken de vei ligheidsdeskundigen aan ruimtered dingsboten. die drie mannen naar de aarde kunnen terugbrengen. Verder wordt overwogen deze stations te voor zien van beschermde compartimenten, die van de rest kunnen worden afge sloten. Tenslotte wordt gedacht aan kleine ruimtevaartuigen, die als een vliegtuig werken en waarmee snelle reizen in de ruimte kunnen worden ge maakt. Het gebeurt niet vaak. maar *el als het zomer Ls dan wint de radio het voor veel mensen van de televi sie. Niet terwille van de program ma's. maar met een tv-toestel op vakantie gaan is nu eenmaal aan zienlijk moeilijker dan een draag baar radiotoestelletje meenemen Voor die vakantiegangers/camping bewoners. al dan niet in het buiten land. hieronder een aantal tips voor de komende radioperiode. De NOS-radio zal deze zomer in totaal 8 programma's rechtstreeks uitzenden vanaf het eiland Helgo land in de Noordzee. Dat gebeurt tij den*, een 3 weken durende muziek manifestatie, die op dit eiland wordt georganiseerd door de Nordring, een samenwerkingsverband op het ge bied van de lichte muziek tussen do radio-omroepen van een aantal Westeuropese landen ..Radio Nordring Helgoland", zoals de manifestatie wordt genoemd, duurt van 27 juli tot en met 15 au gustus en speelt zich voornamelijk af in een glazen studio, die op het eiland zal worden gebouwd. In deze studio zullen dis-jockeys uit de 7 deelnemende landen afwisselend muziekprogramma's verzorgen, die door deze landen rechtstreeks wor den uitgezonden of worden opgeno men voor latere uitzending. Deelne mende omroepen zijn naast de NOS: de BBC, de BRT, de Deense radio, de Noorse radio, de Zweedse radio en de Norddeutscher Rundfunk (NDR) in Hamburg, welke laatste omroep tevens zorg draagt voor de technische faciliteiten. Nederlandse disc-jockeys, die voor de NOS-radio naar Helgoland gaan. zijn Eddy Bec ker en Felix Meurders. De recht streekse uitzendingen, die zij in de studio op Helgoland zullen presente ren. zullen te horen zijn in het NOS-programma op Hilversum 3. Gedurende de manifestatie op Helgoland zullen tijdens de weeken den popgroepen uit de 7 deelnemende landen optreden. Voor Nederland zijn dat „Cuby and the Blizzards" en „The Golden Earring". &i Zoals ieder jaar komt ook in 1970 de Haarlemse orgelmaand, die in het kader van het Holland Festi val wordt gehouden, regelmatig in de programma's van de NCRV voor. Op donderdag 2 juli worden om 21.50 uur opnamen, één dag eerder gemaakt, uitgezonden van het con cert in de Grote of St. Bavokerk door de deelnemers aan de interna tionale improvisiatiewedstrijd. Ach tereenvolgens treden op: Jan Jonge- pier (Nederland) met Voluntary for (a) double organ van Henry Purcell. Navier Darasse (Frankrijk) met en kele delen uit „Suite du premier ton" van Louis Nicolas Clérambault en Güther Kauzinger West-Du it s- land) met Preludium en fuga over BACH van Franz Liszt. Vrijdag 3 juli om 20.00 uur, wordt de luisteraar rechtstreeks verbonden met de Bavo voor de twintigste In ternationale improvisatiewedstrijd. Naast de hierboven genoemde deel nemers komt dan ook voor de mi- crofoon de winnaar van 1969 Hans- Josef Roth (West-Duitsland). Hun prestaties worden dit jaar beoordeeld door de volgende jury: Stanislas Deriemaeker. Cos Kee en Mare Schaefer. Ook in de volgende weken zal men nog verschillende opnamen via de NCRV-radio kunnen beluisteren van concerten die binnen het kader van de Haarlemse orgel maand worden gehouden. „Vier mensen op zoek naar een mening" is de titel van een nieuw forum van de NOS-radio. dat gedu rende de zomer in de plaats komt van het journalisten-forum „Bij na der inzien". Het veertiendaags fo rum zal zes keer worden uitgezon den, steeds op zondagavond van 18.50 tot 19.30 uur via Hilversum 1. De eerste uitzending is zondag 28 juni, de laatste zondag 13 september. Het forum bestaat uit mej. C. C. E. Koning, studente in Leiden, de publicist en docent Gijs Stappers- hoef en prof. dr. G. Kuiper Hzn. hoogleraar in de sociologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam Mr. H. van Riel, lid van de Eerste Kamer voor de VVD, heeft zich eveneens bereid verklaard zitting te nemen in 't forum, maar is de eer ste uitzending verhinderd. Gespreks leider is Frans Wijsen De onderwerpen, die het forum zal behandelen, zullen menselijke vraagstukken zijn. Ook de luiste raars zullen bij het forum proble men aan de orde kunnen stellen. Op zondag 5 juli wordt in „De Doelen" te Rotterdam een show avond gegeven, waaraan onder meer medewerking wordt verleend door de wereldvermaarde Franse chason- niere Josephine Baker. Van dat op treden maakt de AVRO-radio opna men. die op dinsdag 7 juli van 18.25 tot 18.55 uur te beluisteren zijn. AVRO's wekelijks zondagmid dagprogramma in Studio I, „Muzi kaal onthaal", zal in verband met de vakantie van Herman Emmink. op 28 juni, 5 en 12 juli worden gepre senteerd door Ilse Wessel. Op zondag 28 juni, tevens de laatste uitzending die door de BRT wordt overgeno men, verlenen Annie Palmen, het Musette-ensemble Tonny Eyk, Enri que Casanova en The Dutch Swing College Band hun medewerking; op zondag 5 juli treden Conny van Ber gen, Marie-Cécile Moerdijk, Carlos Moerdijk, het Trio Hellenique en The Skymasters onder leiding van Sander Sprong op en zondag 12 juli zijn onder meer de medewerkenden het Trio Henk Eikerbout en Salena Jones. Een kleine herinnering voor men sen die houden van de eigen provin cie: in de rubriek „Van gewest tot gewest" besteedt de NOS-televisie vanavond onder meer aandacht aan het Visserijmuseum in Elburg en aan het Arboretum in Putten (Ne derland 2 na het nieuws van zeven uur). Twee redenen had Hans keiler voor zijn gesprek met Joris Ivens: het feit dat deze wereldberoemde Nederlandse cineast op het ogenblik bezig is zijn eigen land te „heront dekken", want toen hij vorig jaar zijn zeventigste verjaardag vierde kreeg hij van minister Klompé de opdracht een film te maken over Nederland. En bovendien het efit dat er dezer dagen twee boeken zijn verschenen: een boek van Ivens (zijn autobiografie, uitgave van Bom) en een boek over Ivens („De weg naar Vietnam" geschreven door Han Meyer). In de uitzending, die de VPRO vanavond op het scherm brengt (Ne derland 2 - 21.20 uur) vindt men dat gesprek weergegeven, verpakt als het ware in een middag vol kleine Am sterdamse avonturen. Men vindt de cineast in een kiosk, wandelend langs de Amstel, in een café aan de Amsterdamse Zeedijk, in een boek handel en in een Chinese drogisterij tegen deze décors vertelt hij over zijn leven, over de hoogtepunten daarin als filmer, en geeft hij ook zijn visie op Nederland en Amster dam. „Een surrealistisch land", zegt hij... In het Gelders programma van de RONO wordt op vrijdag 26 juni een Veluws verhaal uitgezon den, dat in de streektaal geschreven is door de heer Rouwenhorst uit Apeldoorn. In de rubriek „School- schrijven" besteedt Jan F. de Zanger aandacht aan hetgeen verschijnt in de Gelderse schoolkranten; een aan tal leerlingen van de school „In Via" uit Nijmegen zal eigen poëzie ten gehore brengen. In drie reportages worden verder een aantal actuele Gelderse zaken aan de orde gesteld. Het Gelders programma kan wor den beluisterd op golflengte FM 96.2 of kanaal 31 en wel op dinsdag avond tussen 18.30 en 19.15 uur en op vrijdagavond tussen 19.15 en 20.00 uur. NEDERLAND I 18.45 NOS; Pipo de Clown 18.55 NOS: (K) Journaal. 19.04 TROS: (K) JAM: Muzikale show voor de jeugd. 19.31 (K) De getrouwde vrijgezel, se rie. 20.00 NOS: (K) Journaal 20.20 (K) De dief van Washington, film. 21.10 TROS-Tienstrijd, wedstrijd- progr. 21.55 In gesprek met Sal Tas, de Pa- rijse correspondent van Het Pa rool. 22.25-22.30 NOS: (K) Journaal. NEDERLAND II 18.45 NOS: Pipo de Clown. 18.55 NOS: (K) Journaal. 19.04 NOS: Den Haag, vandaag. 19.09 Van gewest tot gewest. 19.49 ANVV-tips en verkeersinfor matie. In Rotterdam worden met man en macht de laatste voorbereidselen getroffen voor het Holland Pop Festival, dat dit weekeinde in het Kralingse Bos gehouden wordt. De eerste van de tienduizenden gasten, die de organisatoren verwachten, zijn al gearriveerd. Twee jonge Franse popliefhebbers hebben zich sinds gisteren reeds géinstalleerd voor het reusachtige podium, waar omheen her gebeuren zich afspeelt. Ook de belangrijkste popgroep, die op het festival zal optredende Amerikaanse „Byrds", kwam gis teren tot opluchting van de organi satoren in ons land aan. Het popfestival trekt internatio naal reeds grote belangstelling. Een cameraploeg van CBS-News uit Amerika maakt opnamen, die zon dagavond op de Amerikaanse tv zullen worden uitgezonden, terwijl ook een 40 man tellende filmploeg in Rotterdam is aangekomen om een anderhalf uur durende bio scoopfilm van het festival te maken. mg MKÊÊÊÊÊ NNNMMMM mama 20.00 NOS: (K) Journaal. 20.20 PRO: Interview met Frances- ca Solleville. 20.30 Portugal na Salazar, filmrep 21.20 1970: Joris Ivens herontdekt Nederland, documentaire. 21.45 (K) Progr. rond de chansonniè- re Francesca Solleville. 22.05-22.25 NOS: Journaal. DUITSLAND I (Region, progr.: NDR: 18.00 (K) Reistips. 18.30 (K) Act. 18.45 (K) Zandmannetje. 18.55 Nordschau-ma- gazin. 19.26 (K) Lautlose Jagd, tv-se- rie. 19.59 Progr.-overz. WDR: 8.20- 8.45. 10.20-10.45 en 12.10-12.35 Sohooltelevisie. 18.00 (K) Gefahrli- cher Alltag, tv-serie. 18.30 (K) Voor de kleuters. 18.40 (K) Nieuws. 19.25 (K) Indiaanse reservaten). 20.00 (K) Journaal en weerber. 20.15 Das In- diskrete Zimmer, speelfilm. 22.15 (K) Kontraste, magazine. 23.00 (K) Journaal met commentaar en weer bericht. DUITSLAND II 18.05 (K) Act. en muziek. 18.40 Miss Molly Mill, tv-serie. 19.10 Nata lie, tv-spel. 19.45 Nws, act. en weer ber. 20.15 Hafenmusik aus Hamburg. Aansl.: Nws, 21.00 (K) Music Tropi cal. 22.00 Informaties en meningen over een omstreden thema. 22.45 (K) Nws. en weerbericht. 6931 ..Zonder vergunning ongekeurde vis venten, huh?" riep de politiebeambte uit. ..Dat is niet zo mooi. Bommel! Je ne ring wordt in beslag genomen. Zet die manden in de wagen en vlug een beetje!" ..Wij moeten gehoorzamen aan hel over ons gestelde gezag", maande de heer Zwadder. ..Verzet zou ons leed slechts vegroten. Kom broeder!" Zo sprekende nam zij zijn rivierbanket op en spoedde zich naar de politieauto, die niet ver van daar geparkeerd stond. Heer Bommel volgde zuchtend, maar zodra hij zijn vracht in het voertuig had geschoven \vendde hij zich tot commissaris Bas, die intussen zijn boekje getrokken had. „II begrijpt het verkeerd!" sprak hij. ..Ik bedoel, ik heb een ernstig ongeluk ge had en ik heb recht op bijstand.." ..Die zal je krijgen!" zei de politiechef dreigend. „Hoe is je naam?" „Kunnen we dit nu niet regelen?" hield heer Ollie aan. ..Kijk; ik heb schipbreuk geleden en toen heb ik mijn geld verloren en nu ben ik een beetje in ongelegenheid geraakt. Kunt u me niet even iets lenen, zodat ik met de bus naar huis kan gaan om me te ver schonen? Morgen betaal ik u terug" „Ook dat nog!" riep de heer Bas. ..Om kopen van een ambtenaar in functie! Dal wordt een zware drukker!" „De ramp spoed pakt zich samen" prevelde Corne lls Zwadder zorgelijk. Hij leunde steun zoekend tegen een spatbord en op het zelfde moment begon de auto te verzak ken. „Een lekke achterband!" riep hij verble kend tot zichzelf. „De maat is vol! Ach, ik moet in mijn opgeblazenheid het lijden niet buiten zijn oevers laten treden..." DUITSLAND I 10.00 Nws. 10.05 Journaal van gis teravond 10.30 Kontraste, magazine. 11.20 Der Versager. toneelspel. 12.50 Persoverz. 13.00-13.30 Journaal. 16.35 (K) Nws. 16.40 (K) Voor de kinderen. 16.55 (K) Idem. 17.25 Magazine. 17.55 (K) Nws. DUITSLAND II 16.55 Brüder im All, document se rie, 17.25 (K) Weerber. 17.30 Nws. en weerber. 17.35 Sport HILVERSUM I AVRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtend- gymn. 7.20 Lichte gr. muziek en rep. 8.00 Nws.; 8.11 Radiojourn.; 8.30 De groenteman). NOS: 9.00 Internatio naal Spectrum: klassieke, oude en moderne muziek (opn). (9.35-9.40 Waterstanden). AVRO: 10.00 Voor de kleuters. 10.10 Arbeidsvit. (gr). (11.00-1.102 Nws). 11.30 Horlepiep: volksmuziek uit Japan. 11.55 Beurs- ber. NOS: 12.00 Blik op de wereld: informatief progr. over problemen van Europese integratie. Overheids- voorl.: 12.30 Uitz. voor de landbouw. NOS: 12.40 Stereo: Lichte gr. mu ziek. 12.50 Recht en slecht, praatje. 13.00 Nws. VARA: 13.11 Act. 13.20 Stereo: Klassieke kamermuziek. E.O. 14.00 Ruimte: Radiomagazine met gewijde muz., lezingen en actueel nws. over de zending in binnen- en buitenland. NOS: 15.00 Stereo: Kla rinet en piano: mod. muz. 15.45 Toe- rismo: toeristische informatie uit binnen- en buitenland. VPRO: 16.00 VPRO-vrijdag: gev. programma. (16.00 Nws; 17.55 Med.; 18.00 Nws; 18.20 Uitz. van de VVD; 19.00 Nabe schouwing Tour de France: 19.30 Nws). NOS: 20.00 Stereo: Holland Festival 1970: Magazine met rep., in terviews, discussies en perskritieken leden van het koor en orkest van de Nationale Opera van Praag en zang solisten: moderne muz. VARA: 22.30 Nws. 22.40 Med. 22.45 Act. 22.55 Ste reo: Prettig weekend: licht gev. pla- tenprogr. 23.5524.00 Nws. HILVERSUM II KRO: 7.00 Nws. 7.11 Het levende woord. 7.16 Stereo: Badinerie: klas sieke en semi-klassieke muziek (gr). (7.30 Nws.; 7.32 Act.; 7.50 Overwe ging; 8.00 Nws). 8.30 Nws. 8.32 Voor de huisvrouw. (9.00-9.10 Gymnastiek voor de vrouw). 9.40 Schoolradio. 10.00 Stereo: Aubade: klassieke mu ziek (gr). 11.00 Nws. 11.03 Voor de zieken. 11.55 Med. 12.00 Stereo: Van twaalf tot twee: gev. progr. (12.22 Wij van het land; 12.26 Med. voor land- en tuinbouw; 12.30 Nws; 12.41 Act.; 13.00 Raden maar..., quiz). 14.05 Schoolradio. 14.30 Stereo: Licht en semble met zangsoliste. TROS: 14.55 Concert a la carte: verzoekprogr. van amusementsmuz. 16.00 Nws. 16.03 Disco-drive-in: De showbusi ness op de korrel genomen. 17.30 Sportkompas. NCRV: 18.00 Kerkor gelconcert: semi-klassieke en mo derne muziek. 18.30 Nws. 18.41 Hier en Nu: act. 19.00 Wereldpanorama. 19.10 Veel gevraagde gewijde mu ziek. 19.40 Wijd als de wereld: weke lijkse internationale oriëntatie in kerk, zending en oecumene. 19.50 Koorzang: geestelijke liederen. 20.05 Stereo: The sound of musical: musi cal fragmenten. 21.19 Vittoria ou morte: De taal van het verzet in de Portugese koloniën, klankbeeld. TROS: 22.00 Actua: magazine met rep., commentaren en muziek. 22.30 Nws. 22.40 De Beyaerd-Hier. caba- retprogr. 23.10 Apollo XXI, ruimte vaart-mysterie (4). 23.30 Stereo: Midnight-Special: licht muziekprogr. .'3.55-24.00 Nws. HILVERSUM III VARA: 9.00 Nws. 9.02 De Eddy Becker Show. (10.00 Nws). NOS: 11.00 Nws. 11.03 De Felix Meurde» Show. VPRO: 12.00 Nws. 12.03 Top- 30. NOS: 13.00 Nws. 13.03 Radio Tour de France: popmuziek, afgewisseld met directe reportages. (14.00, 15.00 eii 16.00 Nws). AVRO: 17.00 Nws. 17.02 Radiojourn. 17.05-18.00 Zingen de Bougie: gev. platenpr. voor auto mobilisten.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1970 | | pagina 11