Wonderbloemen
op Spelderbolt
Plataan toch van de
gasdood gered
Brommen op een zak
vol uitlaatvuil
Onbelast voor het leven
Tanden poetsen
met kauwgum
I1
1
1
5Ér
i
lp
i
B
li
i
A
A
1
a
p
H
1
i
i
11
.s.
8
i
2=1
van de R12
SCHAKEN
DAMMEN
BRIDGE
CRYPTOGRAM
1
=nJ
Mejuffrouw Ali Groenhui
zen, verbonden aan de biblio
theek van het instituut voor
de pluimveeteelt ,,Het Spel-
derholt" te Beekbergen, is
niet alleen een gewaardeerd
medewerkster op deze afde
ling. Zij heeft ook als dichte
res veel oog voor de schoon
heid van de natuur, in het bij
zonder voor de fraaie ver
schijningen van Flora's kin
deren. De voorname entou
rage van „Het Spelderholt"
geeft haar volop de gelegen
heid, tot het doen van verras
sende ontdekkingen op het ge
bied van bloemen en planten.
Bij het fietsenhok van het
instituut hebben deze week
de half verwilderde exempla
ren van het Vingerhoeds
kruid. overal hun kleurige
luchters ontstoken. Mej.
Groenhuizen trof hiertussen
enkele planten aan, die aan
het eind van de bloeistengel
een grote regelmatige bloem
droegen.
Dit verschijnsel, pelorie ge
heten naar het Griekse
woord peloor, dat wonder be
tekent, is bij het Vinger
hoedskruid niet zo heel zeld
zaam. E. Heimans, de be
kende natuurpedagoog
maakte er in juni 1906 al een
duidelijke tekening van. Maar
de grootte van de summetri-
sche bloemen op „Het Spel
derholt" is inderdaad een
wonder. Over het ontstaan
van deze afwijkingen, nu en
dan ook voorkomend bij
vlasbekjes, eironde leeuwen
bekjes, bij sommige lipbloe
migen, maar ook bij viooltjes
zijn de deskundigen het nog
lang niet eens.
Voor de heer P. de Boer,
die al het wetenschappelijk
fotowerk voor „Het Spelder
holt" verzorgt, was het foto
graferen van de „wonder
bloem" een kolfje naar zijn
hand. Mejuffrouw Groenhui
zen heeft inmiddels een van
de bloemen ter droging tus
sen filtreerpapier in een lijvi
ge foliant van de bibliotheek
gelegd. De bloem is bij het
fietsenhok blijven staan. Mis
schien kan daar zaad van
worden gewonnen en dan zal
het afwachten zijn of daaruit
straks weer nieuwe spelingen
der natuur ontstaan.
:£x
T)e invalide plataan op het
terrein van het bureau
andelijke Eigendommen in
Apeldoorn, waarvan twee jaar
jeleden de revalidatie begon,
chijnthet te hebben gehaald.
Dezer dagen leek het even
anders te zijn, toen de brand
weer takken aan 't afzagen
was. Maar juist dit afzagen
luidt de eindfase van de re
validatie in: de onderne
ming als geheel is aardig ge
lukt.
Het verhaal begon, toen de
oude plataan schade opliep
door een lek in de aardgas
leiding. De boom werd daar-
loor niet vergiftigd, zoals men
op 't eerste gezicht dacht,
maar kreeg ademnood door
dat het aardgas de zuuistof
uit de grond wegdrukte. En
kele verstikte wortels gaven
die boodschap door aan die
delen van de boomkruin,
aarmee ze in relatie ston-
Die stukken van de
boomkruin beantwoordden
het sein door van kleur te
verschieten, kennelijk het be
gin van het einde.
1 n de burelen van Landelijke
Eigendommen werden
daarop weddenschappen af
gesloten rondom de vraag, of
de boom te redden zou zijn.
Dat ging vergezeld van maat
regelen. Er werden gaten ge
graven en daarin persten de
redders water, met het doel,
het gas weg te drukken. Nu,
na bijna twee jaar, kon men
vaststellen welke takken het
hebben gehaald en welke niet.
De takken die niet meer tot
leven te brengen waren, kwa
men in aanmerking om afge
kapt te worden, omdat zij
zouden kunnen afbreken, met
alle gevaren daarvan. Dat is
nu gebeurd. En de boom leeft
voort, met slechts enkele lit
tekens als herinneringen aan
het avontuur.
door H Kramer
Moewei Haul Serai niet mew tot
de allerjongste grootmeesters be
hoort (hij is 54), speelt hij nog altijd
met veel elan, in het bijroncer als
hij aanvalskansen heeft. Dat moest
de Hongaarse meester Dely, zelf
aanvalsspeler in hart en nieren,
weer eens ondervinden in de wed
strijd om het teamkampioenschap
van Europa, een wedstrijd die dezer
dagen in Kapfenberg werd gehou
den. Dat Dély bovendien nog ge
bruik maakte van de Siciliaanse
verdediging, is te vergelijken met
Keres een vinger in de mond te ste
ken. Juist tegen deze verdediging
heeft Keres namelijk vele successen
geboekt.
Wit: KERES Zwart: DELY
(Kapfenberg: 1970).
Siciliaanse verdediging.
1. e2-e4, c7-c5 2. Pel-f3, Pb8-c6 3.
d2-d4, C5xd4 4. Pf3xd4 g7-g6 5
c2-c4. (Gold vroeger als de weerleg
ging van zwarts opzet omdat wit
thans een behoorlijk terreinover-
wicht verkrijgt. Tegenwoordig
denkt men daar evenwel anders
over.)
5Pg8-f6 6. Pbl-c3, Pc6xd4 7.
Ddlxd4, d7-d6 8. Lfl-e2, Lf8-g7 9
Lcl-d2. (Mogelijk niet nieuw, maar
in ieder geval vrijwel onbekend.
Gebruikelijk is hier 9. Le3 of 9. 0-0).
90-0 10. Dd4-e3, Pf6-d7
(Met de bedoeling f7—f5 te spelen,
maar dat blijkt slechts koren op
wits molen te zijn. Sterker lijkt 10.
Le6).
11. h2-h*!, n-ö 12. eixfö, g6xf8
13. Pc3—dB, e7-e5. (Na 13. Lxb2
14. Pxe7f. Kh8 15. Lc3t staat duidé-
lijk beter.)
14. De3-a3, Pd7-c5 15. Ld2--g6,
Dd8-d7 16. 0-0-0. (Een belangrijk
moment: wit gaat rustig voort met
zijn aanval tegen de zwarte ko-
ningsveste, zonder gebruik te ma
ken van de mogelijkheid 16.
Pb6,axb6 17. .Dxa8, Dc6 18. 0-0-0.
Na het vervolg 18Le6 19. Da3.
Pe4 krijgt zwart gevaarlijke te-
genkansen).
16Pc5-e4 17. Da3-e3, h7-h6.
(Om na 18. Lxh6, Lxh6 19. Dxh6.
Pxf2 20. Pf6t, Txf6 in ieder geval
vereenvoudiging te bereiken).
18. g2-g4ü (Een zeer ve.rasffbnd
stukoffer).
18h6xg5 19. h4xg5, Dd7-d8
(Op 19Pc5 kan 20. Dh3 volgen).
20. Thl-h5. Pe4-c5? (Hierna
breekt het onweer in volle hevigheid
los. Na het sterkste antwoord 20
Le6 was de afloop nog onzeker ge
weest, omdat de afwikkeling 21.
gxf5, Lxf5 22. Ld3, Pxf2! 23. Dxf2
Lxd3 24. Pf6f, Lxf6 25. gxf6, Dxf6
slechts tot ongeveer gelijk spel
leidt.)
21. Tdl-hl, f5xg4 22. b2-b4. (Na
22. g6. Tf4! kan zwart zich nog ver
dedigen. De tekstzet dient om het
veld e4 vrij te maken voor de dame).
2 2Pc5-a4 23. c4-c5 (Alles in
grote stijl gespeeld. Op 23dxc5
is nu 24. Lc4, Le6 25. De4 beslissend).
2 3Lc8-e6 24. g5-g6, Le6x d5
DELY
t
m
m
'T
m
KERES
De opgave: wit speelt en wint.
OPLOSSING
Wit (Fischer): Kbl, Dd4, Tdl en
hl, Lb2 en fl. Pf7, pi.a3, c2. c4, d5, g2.
h3.
Zwart (Uhlmann): Kc8, Df4, Te8
en g3, Ld7, Pb8 en e4, pi. a7, b7, c7,
e6. f5, h7.
Er kon volgen: 22. d5xe6!, Te8xe6
(Of: 22dxefi 23. Dd8f! en mat.)
23. Dd4-h8t, Te6-e8 24. Dh8xe8t!.
Ld7 x e8 25. Tdl-d8 mat
door J. M. Bom
Gelijktijdig met het eindigen van
het seizoen zijn in de KNDB alweer
de voorbereidingen op gang geko
men voor het nieuwe damjaar. Al
lerwegen zijn of worden de wed
strijden gespeeld, die volgend jaar
toegang verlenen tot het voorpor
taal van het nationaal kampioen
schap: de z.g. halve finales.
In een enkel geval was de einduit
slag nogal verrassend, zoals b.v. in
het zuidelijk district, waarin noch
Koeken, noch veteraan Jan Blom
zich kon plaatsen. In het Noorden
was het de tot dusverre enigszins op
de achtergrond gebleven Anton
Schotanus die de kans op een talrij
ke deelneming van noordelijke spe
lers aan de grote eindstrijd niet on
belangrijk vergrootte.
Hieronder een fraaie partij uit de
ze rayonwedstrijd: WIT: A. Schota
nus; ZWART: H. Brascamp; Drach
ten 26 mei 1970
1. 31-27 17-21; 2. 33-28 21-26; 3.
39-33 11-17 4. 44-39 17-21; 5. 40-44
18-23; 6. 37-31 26 x 37 7. 42x31
12-18. Laat zich een onevenwichtige
stelling opdringen. Consequenter
was (21-26) geweest.
8. 31-26 7-12; 9. 26x17 12x21; 10.
41-37. Hoewel hetzelfde spelbeeld
ontstaat als zwart op de 7e zet
(21-26) had gespeeld, is het belang
rijke verschil, dat nu alle stukken
op wits linkervleugel produktief
worden, terwijl anders altijd een
stuk op 46 "achterblijft".
1020-24; 11. 46-41 21-26; 12.
36-31 14-20; 13.41-36 8-12; 14.47-42
2-8; 15. 34-l29. Een voortzetting, met
voorliefde toegepast door de Cana
dees Deslauriers en ook door Ton
Sybrands.
1523 X 34; 16. 40 x 29 20- 25; 17.
29x20 15x24. Zoekt vast tegenwicht
tegen de komende aanval 27-22,
maar beter is waarschijnlijk
(25x14).
18. 44-40 10-15; 19. 39-34 5-10; 20
43-39 10-14 21. 27-22 18 x 27 22.
31X22 14 -20; 23. 49-43 1-7; 24. 37-31.
De dam door 28-23 (19x17) 37-31
(26x28) 33x2 is natuurlijk niet goed
door (13-19) stukwinst.
2426x37; 25. 42x31. Agressie
ver dan 32x41, maar ook riskanter.
25 7-11; 26. 48-42 12-17. Vanaf
dit ogenblik moet zwart ten koste
van alles de positie van wit op veld
22 onder controle houden, wil hij
niet onder de voet worden gelopen.
27. 42-37 24-30 28. 35 x 24 19 x 30;
29. 31-27 30-35? Veel beter is (9-14!)
36-31 (13-19!) en het is niet duide
lijk, hoe wit zijn aanval moet voort
zetten.
30. 36-31 35 x 44 31. 39x50 13-19.
Anders volgt 22-18 32. 33-29 20-24;
33. 29 x 20 25x14; 34. 43-39 19 - 24; 35.
45-40 14-20 36. 38-33 20-25 37.
34-29 4-10; 38. 29 x 20 25x14 39.
39-34 15-20 40. 50-44 20-25 41.
40-35 (zie diagram).
Zwarts gehele spel is beperkt op
zijn linkervleugel, omdat bezetting
van veld 13 direct 22-18! tot gevolg
heeft. Begrijpelijk is misschien
daarom, dat hij nu de foutzet: 41
14-19?? speelt. Aan de lezers de
dubbele opgave: Hoe strafte wit de
ze foutzet af en waarom mocht in de
diagramstand evenmin met (14-20)
worden vervolgd?
OPLOSSING
WIT: Drs. Roozenburg: 27, 28, 32, 34,
35, 36, 37, 39, 40, 42,44, 45. 47, 48. 49 (15
st.)
ZWART: F. Hermelink: 2. 3,4, 6,8, 9,
11,13,14,17.18,19,20, 25,26 (15 st.)
Op 39-33 was gevolgd: (17-22)
28x17 (11x31) 36 x 27 (25-30!) 35x15
(14-20) 15 X 24 (19 x 50!). Zeker niet
uiep, maar van strategisch groot be
lang: deze combinatie belet de
sterkste witte opstelling tegen de
randschijf van zwart, waardoor de
ze tenminste gelijk spel heeft!
Het probleem van vorige week
betrof een wankel 2 Sch contract je.
De N-Z kaarten waren:
Sch A 6
Ha A B 107 2
Ru 9
KI H 8 6 5 3
Sch B 10 9 7 3
Ha 9
Ru 86542
KI AB
West was gever, allen waren
kwetsbaar en u had uw 2 H contract
bereikt via het volgende biedver-
loop:
noord oost
zuid
west
1 SA
2 Ha doublet 2 Ha pas
pas pas
West kwam uit met ruiten heer en
speelde schoppen 4 na. De vraag
was: „hoe gaat u dit contract spe
len?"
U hebt 3 vaste slagen in de bij
kleuren. De vooruitzichten voor het
ontwikkelen van meer slagen in de
bijkleuren zijn zeer pover. De con
clusie moet dan wel zijn, dat de nog
ontbrekende 5 slagen uit de troef
kleur gehaald moeten worden.
Troef aas staat natuurlijk garant
voor een slag, maar de rest zal uit
aftroevers moeten komen.
U kunt 1 aftroever op tafel maken
en dus moet u er 3 in de hand ma
ken. U neemt schoppen aas en be
gint direkt aan de aftroevers. U
speelt harten aas en troeft een har
tentje. U troeft een ruitentje op tafel
en troeft nogmaals harten. Bij west
valt nu harten heer. Nu speelt u kla
ver aas, klaver heer en troeft een
klaver. Ook deze operatie verloopt
volgens plan en de rest van de sla
gen gunt u aan de tegenpartij. De
kaarten lagen ajs volgt:
Sch A 6
Ha A B 107 2
Ru 9
K1H8653
Sch V 8 2
Ha V 54 3
Ru B 10 7
KI 10 7 4
Sch B 10 97 3
Ha 9
Ru 8 6 542
KI AB
Het ging er in dit spel om dat u
zich tijdig realiseerde dat u drie
maal een aftroever in de hand moet
gaan maken en aan dit werkje dan
ook maar het beste direkt kon be
ginnen, omdat anders de rentrées
tekort gaan schieten. Toen het spel
in de praktijk voorkwam, meende
zuid het over de klaver.boeg te moe-
door G JR. Foren
ten gooien. De klavers zaten rond,
dus hij kon wel twee klavers vrij
krijgen, maar hij kon van dit succes
niet genieten, omdat hij de vijande
lijke troeven niet aankon. Hij ging
eentje down.
In het nieuwe probleem gaat het
ook om het afspelen. U hebt als zuid
in handen:
Sch B 9 8
Ha H 5
Ru A 10 9 7 5 3
KI A 4
Noord is gever en O-W is kwets
baar, het biedverloop gaat:
noord
1 Ha
2 Ha
pas
oost
pas
pas
pas
zuid
2 Ru
3 SA
west
pas
pas
Uw 3 SA bod is natuurlijk een
beetje een gokbodje, maar toch wel
een gokbodje met enige grond. West
komt uit met schoppen 5 en partner
legt op tafel:
Sch A 7 2
Ha A 10 86 3
Ru V B 2
KI 10 9
Een zeer armoedige opening. Hoe
gaat u dit contract spqlen?
HORIZONTAAL:
1. Pratende paddestoelen(7)
4. Vertrek aan de kant(7)
8. Voor de post zijn zij moeilijke
klanten(7)
10. In enkele steden van ons land
kan men nog brandstof vervoe
ren^)
11. Kinderlijk ego(4)
12. Hij volgt altijd op de voet(5)
13. Aantrekkelijk meisje(4)
16. Deze Europeanen kunnen wel uit
df voeten(5)
17. Hij handelt zonder denken(5)
19. Droefgeestige stad(5)
21. Kunstbeen(5)
24. Droogglas(4)
25. In Drenthe ligt een rondhout(5)
26. Deze wagen is groter dan de
uwe(4)
29. Aanstootgevend)
30. Russische eieren(7)
31 Kwellen zonder er notitie van
te nemen(7)
32. Netjes gappen(7)
VERTICAAL
1. Deze partij is een roeping(7)
2. Voltooien tot de dood er op
volgt(7)
3. Zij komt en gaat en komt weei
terug(4)
5. Rood lichaamsdeel(4)
6. Menselijke computer(7)
7. Kip(7)
9. Dracht voor onderdanen(5)
10. Vreemde neiging(5)
14. Deze jongen spreekt een vreemde
taal(5)
15. Dit dier komt achteraf(5)
18. Dichterlijk toe(7)
19. Na deze keer wordt het anders(7)
20. Het klinkt wel deftig, maar het
knelt toch(5)
21. Pijnlijk hoofddeksel(5)
22. Verre voorvader van de compu-
ter(7)
23. Hemelse wezens uit de theater-
wereld(7)
27. Hij geeft de maat aan(4)
28. Zoiets duurt nooit lang(4)
kruiswoordraadsel
oplossing
HORIZONTAAL:
1. blei 4. voorn 8. snip 11. eng 12. pro 13.
Ate. 14. eend 16. reden 17. eelt 19. ledig 21.
nek 22. Arras 23. aas 25. van 28. schijven
33. aloë 36. haken 37. Made 39. renstal 40.
stroper 41 stap 42. Amati 44. Lena 45
graveel 48. kas 49. las 52. Weert 54. ons 56.
meter 59. rede 60. brand 61. prei 62. ent 63.
Ane64. wie65. Kent 66. inter 67. Adam
VERTICAAL:
1. boel 2. eend 3. India 5. open 6. ordelijk
7. roek 8. stem 9. neer 10. pats 15. een 18.
Lap 20. gas 22. aan 24. schaars 25. ventiel
26. barst 27. Donar 29. halma 30. veste 31
kapel 32. gerak 34. Let 35. esp 37. mol 38.
den 43.avenant 45. gat 46. lam 47. mee 48.
krent 50. sepia 51. wee 52. wrak 53. Eden
54. Oran 55. snee 57. tred 58 riem
Deze Horch Landaulett uit
1927 rijdt door Wuppertal en
omgeving zonder dat er ooit
wegenbelasting voor wordt
betaald. Mocht een ijverige
belastingambtenaar hem ech
ter aanhouden en moeilijkhe
den willen maken, dan toont
de eigenaar glimlachend een
certificaat, waaruit blijkt dat
de hele zaak dertig jaar ge
leden al is afgekocht. Toen
betaalde de eerste eigenaar
namelijk 643,50 Dmark, waar
mee de staat „voor het leven"
genoegen nam het leven van
de auto dan.
Het is een hele tijd gewor
den, dat wel. De wagen is op
't ogenblik van de tweeling
dr. Thomas en dr. Kilian De-
wald, industriëlen te Wupper
tal. Hun gemeenschappelijke
hobby is het verzamelen van
oldtimers en aan hen heeft de
stad al een verzameling te
danken, die een interessant
overzicht geeft van een groot
stuk autogeschiedenis.
Renault zal op 18 juli a.s. in
Frankrijk een wedstrijdversie
van de Renault 12 introduceren:
de Renault 12 Gordini. De wagen
zal pas begin volgend jaar buiten
Frankrijk worden verkocht. De
exacte prijs van de Renault 12
Gordini is nog niet bekend, ver
wacht wordt dat deze wedstrijd-
versie ruim tweemaal zoveel zal
kosten als de gewone Renault 12.
Uiterlijk is dit nieuwe type te
herkennen aan het ontbreken van
de bumpers, de felblauwe kleur
en de witte band op de zijkanten.
Ook technisch wijkt de Renault
12 Gordini sterk af van de be
staande Renault 12. De inhoud
van de viercilinder motor be
draagt 1565 cc. Het maximum
vermogen werd opgevoerd tot 125
SAE PK (113 DIN PK). Met be
hulp van een vijfversnellingsbak
wordt de topsnelheid op 185 km/u
gebracht. De vering is verzwaard,
de wagen is rondom voorzien var
schijfremmen en heeft speciale
wielen.
Belqietn a
-
Luxemb.
Griekenf. v
1
Zwifserl.1
M
A Is we alles eens konden be-
waren wat via de uitlaat
van een auto de lucht ingaat, dan
blijken er verbijsterende moge
lijkheden te zijn: bij een proef
neming in Pernis kon op de uit
laatgassen van een auto nog een
bromfiets lopen. Nu ging het
er bij die gelegenheid niet om,
een grapje uit te halen. Chevron
Centrale Laboratoria in Pernis
had het experiment opgezet om
een nieuwe benzine te introduce
ren, althans een nieuwe toevoe
ging aan de benzine: F-310 (poly-
butene amine). Aangekondigd
werd, dat deze benzine in aan
zienlijke mate koolmonoxyde en
gassen van auto's vermindert en
een belangrijke bijdrage levert
tot het voorkomen van luchtver
ontreiniging.
Onder typische rij-omstandig
heden in de stad tijdens weg-
proeven over 1,25 miljoen kilo
meters bleek de benzine scho
ne motoren schoon te houden en
in vervuilde motoren werd een
duidelijke reductie van koolmo
noxyde en onverbrande benzine
componenten aangetoond. Aldus
Chevron. Dat brengt minder on
derhoudskosten met zich mee,
terwijl ook de door de auto afge
legde afstand per liter brandstof
hoger was en de prestatie van de
motor beter.
„Naar ons beste weten is deze
benzineformule de enige waar
voor deze claims gemaakt en be
wezen kunnen worden", aldus de
heer E. D. Kane, president van
Chevron Research Company. Wel
voegde hij eraan toe, dat hiermee
niet het einde van het „smogpro-
bleem" door uitlaatgassen in zicht
raakt. Het is een stap vooruit,
maar het probleem blijft bestaan.
De grootste dubbele bascule
ter wereld overspant de
Bocht van Cadiz aan de zuid
punt van Spanje. Binnen drie
minuten openen zich de 68
meter lange brugkleppen, om
grote zeeschepen het 90 me
ter brede vaarwater te laten
passeren. In opgerichte toe
stand steken de beide klep
pen boven een 20 verdiepin
gen tellende flat uit. Schepen
tot een hoogte van 22 meter
kunnen onder de gesloten
brug doorvaren. Rond 800 ton
staal werd voor het beweeg
bare bouwwerk gebruikt.
Er is een nieuw soort kauwgum
op de markt verschenen, dat,
naar men zegt, de dagelijkse ver
plichte oefeningen met de tan
denborstel overbodig maakt. Om
de wijdverbreide civilisatieziek-
ten cariës en parodontose tegen
te gaan, heeft de Göttinger arts
dr. Heede dit „kauwbare tandbe-
schermings- en verzorgingsmid
del" ontwikkeld. Een kaakkliniek
heeft het kauwgum getest en is
tot het volgende resultaat geko
men: door het gebruik van het
kauwgum bereikt men al na on
geveer 15 minuten een volledige
reiniging van het gebit. Zo'n al
gehele reiniging is ook door gron
dig tandenpoetsen niet mogelijk.
Het tandkauwgum bestaat uit
een mengsel van verschillende
natuurharsen, basische minera
len, etherische oliën, sporenele
menten, kruidentincturen en vi
taminen. Dr. Heerde heeft het
idee aan een vriend te danken,
die hem over een Afrika-expedi-
tie vertelde. Daarbij viel ook de
opmerking, dat de inboorlingen
van bepaalde stammen zeer goe
de, gezonde en witte tanden heb
ben, klaarblijkelijk omdat zij de
hele dag boomharsen kauwen.
Toch gingen er met wetenschap
pelijke onderzoekingen en massa
tests nog 14 jaar voorbij, voordat
het „medische tandpoetskauw-
gum" op de markt kon komen.
REISDOKUMENTEN MD0R PERSONEN
