DS. VERSTEEGH WAS MAAND ONGESCHOOLD ARBEIDER
„Zijn de mensen er
voor liet kapitaal?"
Twist tussen VS
en Sovjet-Linie
in Genève
SCHIPHOL ONTVING
KEER L UCHTREUS
VOOR EERSTE
BOEING74 7
PROCES TECEIN IERSE
EX-MINISTER
Wapens in
Londen
gevonden
Nederlander
maakt val
in bergen
Vliegtuigkapers:
Wij wilden 40 politieke
gevangenen bevrijden 99
Prof. Goedhuis
niet schuldig
Nog voor 1980
basiskampen
op de maan
\f.s ,c ;v-
HEILIG
SOCIAAL
Vergadering
verdaagd
Beëdiging nieuwe
Europese commissie
Vort Braun verwacht:
VRIJDAG 3 JULI 1970
„Er zal een
andere
mentaliteit
moeten
komen
TIEL Dominee Versteegh heeft
zijn veiligheidshelm en overall
weer vervangen door zijn gebrui
kelijke „werkkleding", een goed
gesneden pak en een keurige
stropdas. Een maand lang heeft
hij in de Verenigde Oliefabrieken
in Zwijndrecht gewerkt zoals 'n
ongeschoold arbeider dat z'n le
ven lang moet doen.
Hij heeft in die maand ervaren
hoe een machine kan regeren,
hoe de geest van iemand gedood
kan worden en hoe z'n bril door
het zweten steeds maar weer weg
glijdt.
Dom ine Versteegh zegt heel veel
geleerd te hebben.
En veranderd te zijn. Dal zijn
kritiek feller is en dat hij vier
kant staat achter zijn bewering:
„Er moet een andere mentaliteit
komen. Prestatie en produktie
zijn niet alleen zaligmakend. De
economische principes zullen ge
steld moeten worden onder de
menselijke normen. Menselijk ge
luk, daar gaat 't toch om... De
grote vraag die bij mij opgeko
men is tn die maand: zijn de men
sen er voor het kapitaal, de aan
deelhouders, of is het bedrijf
voor de mensen?"
Als prakticum van de cursus indu
striële verhoudingen, uitgaande
van het Rotterdamse Universitair
Instituut Vormingswerk Bedrijfs
leven ,ging ds. Versteegh, predi
kant van de Ned. Hervormde ge
meente Tiel, naar de Verenigde
Oliefabriek langs de Oude Maas
in Zwijndrecht. Hij ging op in een
aantal van elfhonderd arbeiders,
van wie de meesten ongeschoold.
Op de filterpersenkamer moest hij
met een groot plamuurmes aarde
en norit, dat gebruikt werd om de
olie op kleur te brengen, van grote
doeken schrapen. In feite kwam
z'n tijdelijke job neer op het oprui
men van de afdeling.
Schrapen, bezemen, sjouwen, dag in
dag uit. In een drie ploegendienst.
Van zes tot twee, van twee tot
tien, 's nachts van tien tot zes en
nog een week van zes tot twee. Op
het eind van zijn werkperiode
kreeg hij 675 guldens in zijn loon
zakje.
Hij speelde, zoals ook de opdracht
van het Rotterdamse instituut was,
Een ultrakorte beschrijving van
ds. G. J. F. Versteegh leert, dat
hij in 1924 in Voorburg als zoon
van een architect geboren werd,
vanaf 1945 aan de Rijksuniversi
teit in Leiden theologie studeerde,
in 1952 z\jn studie daar voltooide,
van 1953 tot 1954 vicaris was in
Opperdoes bij Medemblik, van
1954-'59 in Sloten (Friesland) pre
dikant was en van 1959 tot 1968 in
Oudwoude-Westergeest (Noord
oost-Friesland). Ook was hy in de
jaren '63 en '64 Iegerpredikant bij
een bataljon infanterie en een af
deling veldartillerie. In januari
1968 kwam hij bij de Hervormde
Gemeente van Tiel.
•>S
geen schuilevinkje. De mensen
met wie hij werkte wisten wie hij
was. 't Stond ook in het werk
boekje: vandaag meldt zich een
theoloog.
Na zijn „prakticum" wist hij waar
hij aan toe was. Heel simpel drukt
hij het in woorden uit: „Ik weet
nu waar de arbeiders naar toe
gaan. wanneer ik ze met. hun lunch-
pakketje onder de snelbinders zie
rijden. Deze mensen zijn te ka
rakteriseren met twee woorden:
„dof tevreden". Ik heb ook een
bepaald medelijden met hen. Mo
gelijkheden tot promotie zijn er
nauwelijks en ze zijn beperkt door
hun eigen levensgeschiedenis"
„Die ploegen. Aan die ploeg van tien
uur *s avonds tot zes uur 's mor
gens wen je nooit. Zelfs oudere ar
beiders hebben me dat gezegd: dit
leer je nooit. Je hebt geen normaal
gezinsleven meer."
„De eerste dagen waren verschrik
kelijk duf en ik voelde doorlopend
de behoefte om naar de wc te
gaan...sigaretje roken."
..Wat me vooral opgevallen is, dat
waren Je onpersoonlijke verhou
dingen tussen bazen en arbeiders.
Mensen die baas geworden zijn op
grond van him inzet, karakter en
verantwoordelijksheidsbesef, maar
niet op grond van hun oplei
ding. Die bazen waren bang, bang
om met arbeiders te overleggen,
omdat ze dan de kans zouden lo
pen dat een arbeider het beter
wist.
Ze bewaarden angstvallig een zekere
afstand. Die patriarchale bevels
structuur was haast nog erger dan
in het leger, dat ik ook van nabij
heb meegemaakt."
„Arbeiders krijgen daardoor het ge-
voel, dat ze niet gezien worden.
Nooit hoorden ze waarderende
woorden van bazen, die bang wa
ren voor gezichtsverlies. Ik heb
dat ook tegen hen gezegd".
..De machine regeert, men zweert
heilig bij machine-uren en de
mens geraakt tussen de wielen. En
dan de grote vraag die bij mij op
komt: zijn de mensen er voor het
kapitaal of is het bedrijf er voor
de mensen. Natuurlijk moet er
winst gemaakt worden voor de
continuïteit, maar moet de winst
gemaximeerd worden ten koste
van het menselijk geluk?"
Een oplossing. „De economische
principes stellen ander menselijke
normen. Laat ik niet vergeten te
zeggen, dat Unilever, waartoe ook
de Verenigde Oliefabriek behoort,
echt wel vee] voor de arbeiders
doet. Men kent beslist de „human
fact".
..Het is erg zwaar. Acht uur lang het
zelfde werk. Als predikant doe je
steeds iets anders. Een voordeel
van zo'n ploeg in een bedrijf is
weer dat ie nooit iets alleen doet.
Als ploeg kv.n je het toch wel ge
zellig hebben".
De jalouzir is me erg opgevallen
De één doet het nu eenmaal beter
en sneller dan de ander. Als je hel
beter en sneller doet dan iemand
anders, verhuis je naar een hogei
niveau. Er zijn erg veel niveaus."
..De sociale horizon van onge
schoolde arbeiders is zo klein
Door de milieumentaliteit is hun
aangewezen weg de fabriek. En
die mentaliteit moet veranderen
De jeugd met name de popgroe
pen ziet dat winst maken niet
het hoogste is wat er bestaat. Met
alleen maar popgropen komt er
natuurlijk ook geen donder van
terecht."
„Het Rotterdamse popfestival.
Krtiek van ouderen daarop, maar
waarom? Omdat ze de jongeren
niet gunnen om samen te leven op
een manier die voor hen passé is.
Wat is erger, dat deze jongens en
meisjes vrijen bij het leven of dat
door het kapitaal soms vele gezin
nen in de poeier getrapt worden?"
„Verdovende middelen. Het is niet
goed. Ik ben er niet voor, ik ben
er huiverig van. Moet 't nu zo?
Maar dat deze jongeren uit deze
maatschappij wegwillen is begrij
pelijk en dat "ze door druggebruik
kritiek leveren is ook duidelijk".
,.Ik sta achter deze woorden. Ik weet
ook, dat ik ermee tegen het beeld
trap dat bepaalde orthodoxe Tiele-
naren zich gevormd hebben, maar
is ook dat niet het doel van de
kerk? Dingen zeggen, die niemand
durft t zeggen".
^p de nabesprekim in Rotterdam
waar dominee Versteegh samen
met de andere tien geestelijken
kwam die ook het zelfde prakti
cum als hij onder-gaan hadden,
waren verschillende predikanten,
die tussen de ratelende machines
tot de zelfde conclusies gekomen
waren. „Waar blijven wij als men
sen?"
Wat denkt dominee Versteegh te
hebben aan zijn vergaarde kennis
van de ongeschoolde arbeiders?
..Heel veel. Ten eerste wee' ik nu
in welke situatie ze verkeren en
ten tweede kan ik die kennis be
nutten. Zoals nu. om door middel
van de krant de Tielse gemeen
schap te informeren Dat is dan
hierbij gebeurd.
DUBLIN In Dublin is het proces begonnen tegen ex-minister van Financiën
Charles Haughey en drie andere verdachten, die worden beschuldigd van wapen
smokkel naar Noord-Ierland. De aanklacht tegen de vijfde verdachte, ex-minister
van Landbouw Neil Blaney, is ingetrokken. Zijn aanhangers droegen hem op dc
schouders het gerechtsgebouw uit.
De Ierse premier .John Lynch heeft de twee ministers in mei ontslagen nadat hij
hen had beschuldigd van medeplichtigheid aan wapensmokkel ten behoeve van de
katholieke minderheid in Noord-Ierland Minister van Sociale Zaken Kevin
Boland nam daarop eigener beweging ontslag en beschuldigde Lynch van onge
ëvenaard verraad.
De crisis, die als gevolg van dit conflict in de regerende Fianna.'Fail partij ont
stond, is nog steeds niet opgelost.
De overige verdachten zijn kapitein James Kelly, een gepensioneerd officier
van de Ierse Legerinlichtingendienst, Albert Luykx, een in België geboren Ierse
zakenman en John Kelly, een vooraanstaand Noordiers republikein.
GENèVE De normale bijeenkomst
van dc (leneefse ontwapeningsconfe
rentie is donderdag plotseling afgebro
ken na een twist tussen de Verenigde
Staten en de Sow jet-Unie. De twee su
permachten. die samen hel voorzitter
schap van de conferentie bekleden,
hadden verschil van mening over de
vraag of Leonid Koctakof. een Rus die
plaatsvervangend secretaris-generaal
van de Verenigde Naties is, al of niet
aan de conferentie zou mogen deelne
men.
De Russische delegatieleider Alexej
Roschtschin zei. dat zijn landgenoot
moést worden uitgenodigd de conferen
tie bij te wonen en dat niet alleen als
normaal bezoeker maar in ieder geval
als officieel functionaris.
Zijn opponent, de Amerikaan James
Leonard, meende daarin echter een pre
cedent te zien en vroeg schorsing van
de vergadering om te traqhten de kwes-
NOTTINGHAM Een jury in dc
Engelse plaats Nottingham, heeft prof.
mr. D. Goedhuis, die als adviseur voor
burgerluehtvaartzaken verbonden is
aan de Nederlandse ambassade in Lon
den, niet schuldig bevonden aan dood
door schuld.
De diplomaat was in november van
het vorige jaar betrokken bij een au
to-ongeluk in de omgeving van Londen,
waarbij een 22-jarige student om het
leven kwam.
Na een beraad van drie en een half
uur kwam de jury tot de slotsom, dat
prof. Goedhuis niet gevaarlijk gereden
had. De rechter had eerder verklaard,
dat de diplomaat, toen hij na het onge
luk weigerde zich aan een bloedproef
te onderwerpen, daarmee handelde
overeenkomstig zijn plicht tegenover
zijn regering. Later gaf prof. Goedhuis
zijn diplomatieke onschendbaarheid op,
om zich voor het gerecht te kunnen
verantwoordden.
LONDEN In Londen zijn donder
dag twee opslagplaatsen ontdekt met
wapens, die waarschijnlijk bestemd
waren voor Noord-Ierland.
Dit heeft Scotland Yard meegedeeld.
In kringen van de politie bewaart men
verder over deze zaak het grootste stil
zwijgen. Scotland Yard zou door tipge
vers op deze wapenopslagplaatsen at-
teht zijn gemaakt.
tie met zijn Russische collega In een
vertrouwelijk gesprek op te lossen.
De achtergrond hiervan is, dal de
Verenigde Staten de onafhankelijkheid
van de ontwapeningsconferentie ten
opzichte van het apparaat van de Ver
enigde Naties willen behouden. Leonard
verklaarde later ook tegenover verslag
gevers dat hij tegen Koetakof als be
zoeker geen enkel bezwaar had.
Later is besloten om de afgebroken
bijeenkomst vanmorgen voort te zetten.
Van de ontwapeningsconferentie ma
ken 25 landen deel uit. Normaal vinden
er wekelijks twee bijeenkomsten plaats,
een op dinsdag en een op donderdag.
BRUSSEL De nieuwe Europese
Commissie, waarvan Franco Malfatti
donderdag in het Europese hoofd
kwartier in Brussel het voorzitter
schap heeft overgenomen van de
Belg Jean Rey, is niet alleen kleiner
in omvang dan de vorige (9 leden in
plaats van 14), maar ook een stuk
jonger. De leden ervan zijn gemiddeld
48 jaar oud, dat is elf jaar jonger dan
dc commissie-Rey. Malfatti. die in
Italië minister van Posterijen was, is
een 43-jarige vrijgezel.
De tweede Ltaliaan in de commissie is
Spinelli, die jarenlang zeer actief ge
weest is op Europees terrein. De twee
Duitse leden zijn de vroegere com
missaris Haverkamp en de staatsse
cretaris voor Buitenlandse Zaken
Gahrendorf.
Frankrijk blijft vertegenwoordigd door
de commissarissen Barre en Deniau.
De Beneluxlanden hebben de Nederlan
der Mansholt, de Belg Coppe en de
Luxemburger Borchette in de com
missie.
De nieuwe commissie wordt volgende
week in Luxemburg door het Euro
pese Hof van Justitie beëdigd. Zij zal
zich op de dag van beëdiging nog
voorstellen aan het Europese parle
ment dat daar dan ook vergadert.
PONTRESINA De zestienjarige
René Bcestra uit Leeuwarden is woens
dag tijdens een beklimming van de
berg Uorcla Pischa bij Pontresina in
Zwitserland gevallen cn ernstig ge
wond.
Zwitserse soldaten die in de bergen
aan het oefenen waren zagen het ge
beuren en riepen de hulp in van een
hefschroefvliegtuig, waarmee de jon
gen naar een ziekenhuis in de nabijge
legen plaats Semadan werd vervoerd.
Met het oog op de erst van zijn ver
wondingen is Beestra later op dc atfond
overgebracht naar het kantonale zie
kenhuis in Chur.
SCHIPHOL Als zo'n driehon-
RIO DE JANEIRO De jeugdige
vlicgtuigkapers, die woensdag een mis
lukte poging deden om een Braziliaans
vliegtuig te kapen, waren van plan met
40 politieke gevangenen naar een land
te vliegen, waar deze gevangenen poli
tiek asiel zouden kunnen krijgen.
NEW YORK Ondanks de be
snoeiing op de uitgaven voor 't Ameri
kaanse ruimtevaartprogramma zal
Amerika tegen het einde van de zeven
tiger jaren waarschijnlijk verschillende
kleine basiskwampen op de maan heb
ben van waaruit onderzoekingsteams
met rupswagens het maanoppervlak
zullen gaan exploreren.
Ruimtevaartdeskundige Wernhcr von
Braun heeft dit verklaard in een
vraaggesprek met „Newsweek"
Von Braun verklaarde groot belang te
hechten aan bemande ruimtemissies.
Hij is een voorstander van de ontwik
keling van ruimtevaartuigen die vele
malen kunnen worden gebruikt.
Von Braun verklaarde niet te denken
dat voor 1980 mensen op Mars zullen
landen, voornamelijk omdat dichter bij
de aarde nog zoveel interessante dingen
te doen zijn.
Uit papieren, die de Kamers bij zich
donderdag bekendgemaakt.
Uit papieren, die de kamers bij zich
hadden, zou blijken dat zij ook de kar
dinalen Dom Jaime Barros Camara,
aartsbisschop van Rio de Janeiro en
Dom Aggelli Rossi, aartsbisschop van
Sao Paulo als gijzelaars aan boord van
het vliegtuig wilden hebben.
De 30 passagiers van de Cara veile
hadden volgens het plan van de kapers
alleen mogen uitstappen, als dat nodig
was om plaats te maken voor de poli
tieke gevangenen.
De vliegtuigkaping mislukte omdat de
piloot terugkeerde naar Rlo de Janeiro,
onder het voorwendsel dat hij niet ge
noeg brandstof in de tank had. Enige
tijd na de landing drongen militairen de
cockpit binnen. Bij de daaropvolgende
vechtpartij zijn zes passagiers licht ge
wond geraakt. Een kaper probeerde
zelfmoord te plegen. Hij is met zeer
ernstig hoofdletsel in het ziekenhuis
opgenomen.
Een van de gearresteerde vliegtuigka
pers is de dochter van een politieke ge
vangene.
O
0 Het tonnage van de Russische
handelsvloot heeft de 14 miljoen over
schreden, zo meldt het Russische pers
bureau Tass. Venvacht wordt, dat de
Russische schepen dit jaat minstens 160
miljoen ton vracht zullen vervoeren.
Het Deense ministerie van Justitie
heeft donderdag de Tsjechoslowaakse
ambassadeur in Kopenhagen, Anton
Vasek, diens vrouw en hun twee doch
ters, politiek asiel toegekend. Vasek had
vorige week maandag hierom ge
vraagd.
derd passagiers het Amerikaanse reu-
zenpassagiersvliegtuig Boeing-747 d_oor
twee brede deuren binnenkomen, lijkt
het of een bioscoop aangaat.
Twaalf stewardessen wijzen de men
sen vriendelijk hun plaatsen aan en zij
verwachten niet dat zij achteloos een
kwartje in de hand gestopt krijgen. Wie
dit voor het eerst meemaakt, verbaast
zich over de ruimte die er voor iedereen
is. Dat komt door het hoge plafond en
de afstand tussen de rijen stoelen.
Als men van voor naar achter kijkt
schijnt er geen einde te komen aan hel
68V2 meter lange vliegtuig. Zo beleef
den dat gisteren de gasten van de Ame
rikaanse luchtvaartmaatschappij Pan-
Am toen zij instapten voor een vluchtje
van twintig minuten van Amsterdam
naar Brussel.
Het was voor het eerst dat een „747"
op Schiphol landde. De genodigden ver
baasden zich oprecht dat er werkelijk
in 56 rijen (een F-28 Fellowship van
Fokker heeft dertien rijen) stoelen
stonden voor 362 luchtreizigers. Een
groot aantal van die rijen telt negen
stoelen met twee tussenpaden.
En dan de vijf filmschermen, waar
op het beeld voor iedereen zichtbaai
komt. maar wil men ook het geluid ho
ren. dan moet er voor tweeëneenhalve
dollar een apart apparaatje worden ge
huurd. Het was ook voor het eerst dat
zij in een vliegtuig zaten met twaall
deuren, waar evenveel stewardessen bij
opstijgen en dalen de wacht houden.
Als hoofd van het cabinepersoneel
vloog de in VVeesp geboren ..flight di
rector" John Stol (42) mee. Hij is als
sinds 1952 in dienst van Pan Am en hij
verwacht dikwijls op de nieuwe lijn
van deze maatschappij te zullen vlie
gen.
Bij de stewardessen was Marianne
Thomassen (27) uit het Limburgse
Swalmen die sinds drieëneenhalf jaar
bij Pan Am werkt. „De Boeing-747 is
wel ruimer dan andere vliegtuigen,
maar het werken erin is wel ver
moeiender door de grote afstanden", zei
zij.
Zowel op Schiphol als op de Brussel
se luchthaven bleek dat de behandeling
van zo'n reus in het bijzonder wat de
verwerking van lading betreft een
andere routine vergt dan bij kleinere
vliegtuigen. De bemanning scheen dit
meer te hebben meegemaakt en bleef
daarom onbewogen bij de opgelopen
vertraging.
Vlak voor de terugreis uit Brussel
klonk de opzettelijk trage stem van de
gezagvoerder: „En dan is toch alle la
ding aan boord, de deuren zijn nu dicht
en dan gaan we toch vertrekken..."