een monster u aan
Wilt u ook een
cylinder roken?
Perikelen
rond de
perzik
een ivarme
Lange maanden lucht en ivater vertroebelden de blik van een briljant man. Hij wilde met
alle geweld dagennam zelfs zijn toevlucht tot fraude maar zii zieke geest kreeg de overhand
Op
Boek
Geen geldschieter
Geen proefvaart
Kansloos
Niet zenden
Twijfel
Qp 2 juli 1969 bracht Sir Francis Chichester in zijn
Portugese vakantieverblijf een brief naar de post. De
brief nas gericht aan de wedstrijdsecretaris van de non
stop race voor solozeilers rond de wereld in Londen.
De befaamde Britse oceaanzeiler vroeg om een diep
gaand onderzoek naar de tocht van Donald Crowhurst.
de man die nu onvermijdelijk de race zou winnen en
daarmee een bedrag van 50.000 gulden.
DONALD CROWHURST STAPTE DE ZEE IN
NA 'N SOLOTOCHT VAN ACHT MAANDEN
Wat Sir Francis op dat moment niet wist, was dat Donald Crowhurst, een elek-
tronicus uit Bridgewater in het zuidwesten van Engeland, niet meer in leven
was.
De dag tevoren 's ochtends om twintig minuten en veertig seconden ©ver elf
was de eenzame zeiler met zijn chronometer in de hand overboord gestapt
van zijn trimaran Teignmouth Electron. Het jacht bevond zich op 250 mijl van
de Azoren.
Door krankzinnigheid gedreven had Crowhurst de dood verkozen in het wier van
de Sargasso Zee boven de schande van de aanstaande huldiging in zijn thuishaven
Teignmouth. Want in zijn maandenlange eenzaamheid was hij tenslotte tot de
overtuiging gekomen dat hij de zege niet verdiende.
Donald Crowhurst had gefraudeerd.
Acht maanden lang had hij zich op de
Atlantische Oceaan verborgen gehou
den, terwijl zijn acht concurrenten
vaak met levensgevaar hun zilte weg
zochten rond de globe. Crowhurst
vreesde ontdekking en terecht, al was
hij onwetend van de diepe argwaan die
met name Sir Francis Chichester, de
voorzitter van de wedstrijdjury, jegens
hem koesterde.
Zijn vertroebelde geest kon uiteinde
lijk de druk niet weerstaan en hij be
zweek onder de eenzaamheid, onder de
maandenlange afzondering in een we
reld van water en licht, die hij als een
bedreiging ervoer. Toen zijn waanzin
groeide, raakte hij langzaam maar ze
ker in een toestand van extase. Dit was
het einde, hield hij zich voor en er rest- j
te hem nog slechts één taak: het schrij
ven van een laatste wilsbeschikking.
Het mocht niet zo maar een testament
zijn, het zou zijn grote bekentenis wor
den. De wereld moest de waarheid le- j
ren kennen.
In een relaas van 25.000 woorden,
waarin vooral op het laatst geen sa
menhang meer viel te bespeuren en
waaruit alle logica was verbannen,
schreef Donald Crowhurst zijn beken
tenis neer. Zijn vervalste logboeken en
het journaal van zijn ware reis legde
hij keurig gereed temidden van de on
beschrijfelijke chaos in zijn hut. Zo
moest het voor iedereen duidelijk zijn.
hield hij zich voor. Hij kon nu zonder
wroeging aan zijn nieuwe, kosmische
leven beginnen
In een fascinerend boek. dat twee
Engelse journalisten over deze zonder
linge rede hebben geschreven, worden
de laatste dramatische ogenblikken in
het leven van Donald Crowhurst aan
grijpend weergegeven. De auteurs kon
den dit doen omdat de gestoorde zeiler
ondanks alles tot op het laatste moment
pijnlijk nauwkeurig aantekening van
zijn daden had gehouden.
Ze schrijven: „Het was twintig minu
ten over elf. Nog maar veertig secon
den. Crowhurst klom naar het achter
dek van de trimaran en kroop langs de
bezaansmast met zijn licht bollende
zeil, terwijl hij op zijn chronometer
bleef kijken. Dé secondenwijzer schoof
langs de wijzerplaat. Toen het streepje
van de veertigste seconde was bereikt,
sprong hij resoluu^ in zee. De man die
een held wilde zijn liet de Grote
Schoonheid van de Waarheid achter.
De Teignmouth Electron maakte min
der dan twee knopen in de zwakke
bries, maar het was altijd sneller dan
hij kon zwemmen. Crowhurst zag haar
langzaam van zich wegvaren".
„The strange voyage of Donald
Crowhurst" is geschreven door Nicholas
Tomalin en Ron Hall. Zij zijn redacteu
ren van het Britse zondagsblad Sunday
Times, dat voor een .aanzienlijk bedrag
de publikatierechten kocht van Clara
Crowhurst, Donalds weduwe, die met
vier kinderen achterbleef.
De auteurs konden voor hun boek te
rugvallen op een overvloed aan docu
mentatie. waaronder drie van de ver
moedelijk vier logboeken, die Crow
hurst heeft bijgehouden. Ze maakten
gebruik van de vele geluidsbanden, die
de zeiler volpraatte voor uitzending
door de BBC na zijn terugkeer en ze
bestudeerden de foto's en de films, die
Crowhurst eveneens voor de BBC
van zichzelf en zijn omgeving schoot.
Het boek is geen roman, maar een
gedocumenteerd verhaal over het leven
van Donald Crowhurst. waarin een
haarscherp beeld wordt getekend van
een briljant man. diens ideeën en idea
len. Van een man, die door eigen toe
doen steeds weer mislukte en die na ie
dere klap fanatiek naar een nog hoger
ideaal streefde. Vanzelfsprekend staat
Crowhursts fraude op de lange deining
in het boek centraal. Het voert tenslotte
naar een beklemmende climax, wan
neer de eenzame Brit reddeloos verlo
ren gaat in de maalstroom van zijn
■:in" 'en en twijfels.
De Engelse uitgave is zojuist op de
markt gekomen. In de eerste helft van
het volgend jaar verschijnt bij de Uit
geverij C. de Roer jr. (Uniekboek) in
Bussum de Nederlandse vertaling.
Het onderzoek van Tomalin en Hall
heeft aan het licht gebrachl dat de
tocht van Donald Crowhurst bij voor
baat tol mislukking was gedoemd. Toen
de Sunday Times als organisator in
maart 1968 de race aankondigde, was
Crowhurst een van de eersten die in
schreef. Hij vertrok als negende en
laatste op 31 oktober, slechts enkele
uren voor het verstrijken van de ter
mijn van vijf maanden, waarbinnen de
start moest vallen.
Dit vertrek op de valreep had zijn
oorzaken. Want hoewel de man uit
Bridgwater erg vlot was geweest met
inschrijven, had hij geen geschikte
boot, miste hij het geld om er een te la
ten bouwen en beschikte hij niet over
een geldschieter. In zijn grenzeloze en
thousiasme was hij gemakkelijk over
deze bezwaren heen gestapt, overtuigd
als hij ervan was dat deze problemen
konden worden opgelost.
Volgens hem was de oplossing zelfs
erg eenvoudig. Twee jaar tevoren had
Francis Chichester bekendheid gekre
gen door zijn wereldreis met de Gipsy
Moth IV. Dit jaent moest als museum
stuk voor Engeland behouden blijven
en het werd in die dagen door de Cutty
Stark Society bijgezet in Greenwich.
Crowhurst genoot als zeezeiler geen en
kele reputatie en niemand kende
hem. Dit verhinderde hem niet een
campagne te beginnen, die erop was
gericht om de Gipsy Moth IV in leen
te krijgen.
In zijn brieven aan het genootschap en
Sir Francis verklaarde hij openhartig
dat hij de race zou winnen.
Met andere woorden: hij was de ideale
man om het beroemde jacht in een
nieuwe triomftocht rond de wereld te
voeren.
Hij kreeg geen voet aan degrond. Twee
maanden lang zette hij zijn pogingen
nekkig voort. Tevergeefs.
Het werd eind mei. Drie deelnemers
aan de race, onder wie Robin Knox-
Johnston, de latere winnaar, legden al
de laatste hand aan hun vorbereidin-
gen. Nog altijd had Crowhurst geen
boot. Zijn eenmanszaak in elektroni-
sche apparatuur was nagenoeg failliet.
Daarom moest zijn zakelijke falen in
de schaduw worden gewerkt van een
opzienbarende prestatie en daarvoor
hoefde hij slechts de race te winnen, zo
redeneerde hij.
Uiterst behendig buitte hij de wan
hoop uit van de enige man, die finan
cieel in zijn bedrijfje was geïnteres
seerd: de vriendelijke en geslaagde za
kenman Stanley Best. Op de dag dat
Best zijn geld terug vroeg, slaagde
Crowhurst er in hem ervan te door
dringen dat de best denkbare investe
ring was geld te steken in een jacht
waarmee hij. Donald, rond de wereld
zou zeilen.
Best hapte toe. Het jacht werd ge
bouwd. maar de tijd drong zo dat het
onvoldoende werd uitgerust. De tijd
voor een behoorlijke proefvaart ont
brak. Iedéreen probeerde te helpen bij
zijn laatste voorbereidingen, maar nie
mand wist wat hij moest doen en
Crowhurst was niet in staat leiding te
gevpn.
De mannen van het werfje in Teign
mouth. waar de boot in twee weken tijd
werd afgebouwd, zeiden later: „Hij
verkeerde in blinde paniek. En dan die
boot! Het was volkomen belachelijk.
Een vracht triplex was het. We waren
er zeker van dat hij niet verder zou ko
men dan Brixham."
Crowhurst kwam wel degelijk verder,
al ging het langzaam. Twee weken na
zijn overhaaste vertrek had hij een lijst
aangelegd van elf ernstige en minder
ernstige gebreken aan de boot.
Wat rampzalig leek. was het defect
aan de zelfstuurinstallatie en het lek in
het luik van de kuip, waardoor de gene
rator was beschadigd die de elektrische
stroom voor de radio moest leveren.
Hij was pas achthonderd mijl gevor
derd en de Teignmouth Electron bevond
zich ter hoogte van Lissabon. Hij stond
er slechter voor dan al zijn concurren
ten in dit stadium. Francis Chichester
had voor dit deel van het traject maar
zes dagen nodig gehad en Crowhurst
had zichzelf opgelegd dat hij hier
na vijf dagen zou moeten zijn.
Zijn voornaamste bedreigers waren al
heel ver gevorderd en dit deprimeerde
Crowhurst. hoewel niet het moment
van terugkeer in Engeland belangrijk
was omdat slechts de tijd telde, die over
het hele traject werd gedaan.
De koopvaardij-officier Knox- John
ston bevond zich al ter hoogte van
Niéuw-Zeeland, zijn boot gehavend en
de zelfstuurinstallatie vernield. Hij
vocht geestdriftig verder. Bernard Moi-
tessier, een Franse zeiler met een dui
delijk filosofische inslag, zal hem op
de hielen. En de Britse marine-officier
Nigel Tetley, die evenals Crowhurst in
een trimaran, een boot met drie rompen
voer, naderde Kaap de Goede Hoop.
Donald aantekeningen later er geen
twijfel over bestaan of hij besefte nu
al dat hij kansloos was Gedurende en
kele weken voer hij besluiteloos in zui
delijke richting. In dit stadium moet
langzaam maar zéker het plan voor een
frauduleuze tocht zijn gerijpt. Hij begon
via zijn intussen gerepareerde radio
een hoogst overdreven voorstelling
te geven van zijn vorderingen.
Zo claimde hij op 7 december een
„run" van 243 mijl, een nieuw wereld
record voor solozeilers. In werkelijk
heid legde hij die dag 170 mijl af.
Francis Chichester gaf voor het eerst
blijk van zijn wantrouwen. Hij kon zich
niet voorstellen dat de Teignmouth
Electron, na het opmerkelijk trage be
gin, plotseling zo snel was. Hij noemde
Crowhurst een grappenmaker, die
nauwkeurig in het oog moest worden
gehouden. De natie was doof en be
schouwde de man uit Bridgwater op
eens als een potentiële winnaar.
Zijn plannen kregen vastere vorm
toen bleek, dat behalve Knox-Johnston
Moitessier, Tetley en hijzelf niemand
meer in de race lag. Naast zijn normale
logboek begon hij een vervalst journaal
bij te houden.
„Zijn vervalsingen", schrijven Toma
lin en Hall, „vormen in menig opzicht
een indrukwekkend staaltje van tech
nisch kunnen. Om vanuit een denk
beeldig punt terug te rekenen naar een
reeks van dagelijkse posities en van
hier uit met allerlei tabellen naar de
juiste zonnestanden, is een formidabel
en ongewoon karwei, dat veel moeilij
ker is dan eerlijke navigatie".
Zo zakte Crowhurst via de windstil
ten van de Doldrums verder af in de
richting van de Braziliaanse kust. Nooit
gaf hij concrete gegevens door; zelfs
niet over zijn imaginaire positie. Hij
zou immers gezien kunnen worden en
het zou gênant zijn wanneer hij werd
gerapporteerd op een plek. die veel
dichter bij huis lag dan uit zijn tele
grammen moest blijken. Zijn tijd
bracht hij door met intensief gecijfer
en verder hing hij de held uit in lange
monologen, die hij opnam op de band
recorders van de BBC.
Op 15 januari liet hij weten, dat hij
Tristan da Cunha was gepasseerd. In
werkelijkheid bevond hij zich dwars
van Rio de Janeiro. Die dag meldde hij
dat zijn batterijen zeer waren verzwakt
en dat hij vermoedelijk gedurende lan
ge lijd niet zou kunnen zenden.
De Teignmouth Electron dreef lang
zaam verder in zuidelijke richting, weg
van de drukke scheepvaartroutes. De
komende vier maanden verschool
Crowhurst zich in het zeegebied boven
de Falkland Eilanden. Zijn omzwervin
gen in deze barre wateren bereikten
een climax toen hij besloot tot een ge
heime landing op de verlaten kust van
Palagonië.
Het was in strijd met de wedstrijd
regels. maar. in zijn radeloosheid be
sloot hij door te zetten, op gevaar af te
worden ontdekt, aangezien de romp van
de boot dringend reparatie behoefde.
Herstel was op zee niet uitvoerbaar.
Op 6 maart stapte hij aan land in Rio
Salado, een kleine nederzetting, en in
de komende twee dagen werd de boot
met hulp van enkele inwoners gere
pareerd. Zijn overtreding van de regle
menten kwam pas uit toen naderhand
zijn logboeken werden bestudeerd.
De Britse kranten, aangemoedigd
door Crowhurst's onwetende publici-
teitsman, schreven de Teignmouth
Electron door de „rqaring fourties"
hêeh, door de eeuwig ruige gordel van
stormwinden en woelig water, die langs
de veertigste breedtegraad om het zui
delijk halfrond loopt.
En een golf van sensatie overspoelde
Engeland toen Crowhurst medio april
het radiocontact herstelde en meldde,
dat hij bij Kaap Hoorn om de hoek
kwam.
Eind april kearde Knox^Johnston in
Engeland terug, maar zijn tijd was ver
re van indrukwekkend. Moitessier had
zichzelf uitgerangeerd: eenmaal voorbij
Kaap Hoorn had hij besloten nog een
keer „rond" te gaan. Tetley joeg langs
Ziet u met een oogopslag wal diti Met wat fantasie is uit de plaat ook
voorsteltU begint misschien te den- een exotische plant te halen, maar
ken aan een pas gevangen diepzee dan wel een. die doet denken aan de
monster, dal nu de wereld van achter l griezelverhalen over mensen, die dooi
de ramen van een aquarium bekijkt.] planten worden aangevallen. In werke
lijkheid ziet u een mierekop, 140 maal
vergroot. De foto is gemaakt met een
nieuwe elektronen microscoop. De
dieptewerking, die werd verkregen,
wordt opvallend genoemd.
LONDEN Kor* binnen, ga zitten
en pak een papieren cilinder van nicoti-
ne-vrije cellulose met niet-vluehtige
smaak- en reukstoffen.
Kalm maar 't is een sigaret, daar
moet het althans voor doorgaan. Vol
gens de nieuwe Britse voorschriften
voor tabaksvervangingsmiddelen zullen
sigaretten uit alles gemaakt mogen
worden, zolang de fabriek maar in het
bezit is van een vergunning van de
dienst der douane en accijnzen.
Tot dusver was een sigaret alleen een
sigaret indien hij tabak bevatte.
Een woordvoerder van de douane zei:
„De tabaksmaatschappijen experimen
teren al met een *oort synthetisch cel
lulose materiaal om nicotine-vrije siga
retten te maken.
Zij spreken over iets dat zij tabaks-
blad-nieuwe-samenstelling noemen en
over niet-vluehtige smaak- en reuk
stoffen.
Het doel is sigaretten minder gevaar
lijk voor de gezondheid te maken.
De woord/oerder voegde hieraan toe:
..Zolang de fabrikant maar een vergun
ning heeft kan hij wat ons betreft ook
sigaretten maken uit in snippers ge
scheurde bladzijden van het Londense
telefoonboek. Als hij maar aangeeft,
dat zij niet uit tabak bestaan".
de Braziliaanse kust in de richting van
Engeland, zijn tijd twee weken slechter
dan de veronderstelde tijd van Crow
hurst.
Maar de twijfel was al in Crow
hurst's hart geslopen. Hij werd door
wilde dromen achtervolgd, bevreesd als
hij was voor ontdekking wanneer zijn
logboeken werden gecontroleerd na het
winnen van de race. Hij besloot tweede
te worden, vlak achter Tetley, om het
maximale effect te kunnen putten uit
zijn dramatische nederlaag.
Toen sloeg het noodlot toe. Tetley, die
zich achtervolgd wist door de kennelijk
gevleugelde Crowhurst, perste weer
eens te hard door een storm. Hij voer
zijn boot aan spaanders en werd —bij
de Azoren op het kantje af gered.
Crowhurst, die op 4 mei nog steeds
diep in de zuidelijke Atlantische oceaan
alle zeilen had bijgezet en op huis
aanging, zou de race, nu tegen wil en
dank, winnen.
Het boek van Tomalin en Hall be
schrijft tot in details de afschuwelijke
wekeh, die Crowhurst nog scheidden
van diens trieste einde. Want in de vol
gende weken namen duistere krachten
definitief bezit van zijn geest. Hij wil
de niet, mocht zelfs niet winnen en als
verliezer kon hij niet naar huis.
Op 1 juli 1969 schonk Donald Crow
hurst zich, door waanzin gedreven, een
graf in de peilloze diepten van de Sar
gasso Zee.
ALBA De mooie zomer leidt tot
vreemde situaties rond de Italiaanse
perzile De boeren uit de omgeving van
Alba in Picmonte lopen elke dag te
hoop bij het raadhuis van de stad om te
protesteren tegen de lage prijzen die zij
krijgen van de grossiers.
De perziken brengen hun momen
teel nog geen twaalf cent per kilo op.
Maar in Ludi, een dorp in de omge
ving van Alba werd de 35-jarige metse
laar Giovanni Pilchi onlangs veroor
deeld tot twee maanden en 21 dagen
gevangenisstraf omdat hij acht perzi
ken had gestolen uit een boomgaard.
Pilchi had nog geluk, de officier had
negen maanden geëist.
Op de markt in Italië kosten de per
ziken altijd nog minstens het tienvoudi
ge van wat de telers krijgen.
Wie geen tuin heeft en toch in de zon wil zitten, zal zich met z'n balkon moe
ten behelpen. Wordt de zon te heet dan koop je een parasol. En heb jij er
een. dan moet de buurman er ook een en die z'n bovenbuurman tveer en
7.o gaat het door, totdat men door de parasols de balkonnetjes niet meer kan
zien.
