Dramatische week
van uur tot uur
V erleden
naar
sloeg
de toekomst
Het lot der Zuidmolukkers gaat
Nederland én Indonesië aan
Paniek
aan het
loonfront
Indonesië
Ambon
Bereidheid
Commentaar
Dinsdag
W oensdag
Donderdag
Maandag
Het is begonnen met het conflict
over de koppelbazen het lijkt te ein
digen met een algemene loonronde
van 400,-. Dat is dan het resultaat
van een bijzonder paniekerige week
aan het loonfront. Waarbij het merk
waardige is dat werkgevers noch werk
nemers er gelukkig mee zijn, dat nie
mand kan zeggen of het nu wel of niet
verantwoord, wel of niet nodig is... dat
zelfs niemand precies weet hoe het nu
eigenlijk gekomen is. En dat wil toch
wel wat zeggen in ons landje waar het
anders allemaal zo gereglementeerd
pleegt te verlopen!
Een paar staaltjes paniek. Maandag
kon men in de krant lezen dat de
machtige NVV-voorzitter Kloos niet erg
veel voelde voor een gesprek in de
Stichting van de Arbeid maar
woensdag werd in diezelfde Stichting
het vierhonderd gulden-akkoord gebo
ren. Of ander voorbeeld van het pa
niekvoetbal kwam het akkoord tot
stand nadat de officiële vergadering
gesloten was? Zo althans vertellen het
de middenstands- en landbouwverte-
genwoordigers in de Stichting. Zij
gronden er hun stelling op dat hun
bedrijfstakken met dit alles niets te
maken hebben. Slechts over één ding
is iedereen het eens: dat dit alles te
wijten is aan „het psychologisch kli
maat" wat dat dan ook wezen mag!
Nu geloven wij ook wel in die op
merking, zeker als men weer bij het
begin, bij het conflict over de koppel
bazen, begint. Want met die koppelba
zen is het een merkwaardige zaak. Zij
zijn „verhuurders van arbeidskrach
ten", maar denk daarbij niet aan han
delaars in slaven want de arbeids
krachten weten bijzonder goed wat ze
waard zijn in een tijd waarin vele
werkgevers om mankracht zitten te
springen. Via de koppelbazen verhuren
ze zich goed, toucheren een loon dat
dikwijls ettelijke tientallen guldens uit
gaat boven wat de werknemers-in-vas-
te-dienst in de bedrijven in handen
krijgen, om sociale premies bekomme
ren ze zich niet al te veel en als ze
genoeg hebben van werken houden ze
er een poosje mee op. Dat zelfs de
zachtmoedigste werknemers zich wel
aan deze vrijbuitende collega's erge
ren is niet heel verwonderlijk. En dat
de werknemersbonden al sinds lang
iets gedaan willen hebben tegen die
koppelbazen is evenmin vreemd. Al
leen... wie neemt het de werkgever
kwalijk als hij die koppelbazen inscha
kelt om de orders in zijn bedrijf toch
maar tijdig te kunnen afwerken?-Dat is
toch in het belang van de eigen onder
neming!
Maar vorige week bleek de maat
dan vol. Er kwamen stakingen en er
werden eisen op tafel gelegd. Eisen
die een beperking van het koppelbaas
schap inhielden en ook looneisen. „Als
de baas dat aan die vreemde arbei
ders kan betalen kan hij het ons ook
betalen", zo werd geredeneerd en er
is niet zo heel veel tegen in te bren
gen. Dat zagen de werkgevers óók in
en zo kwam het tot het akkoord in de
Stichting van de Arbeid: dit jaar
400.- extra in die bedrijven die met
het koppelbazensysteem te fnaken
hebben, leder moest voor zichzelf
maar uitzoeken of het mogelijk was.
En of ook in andere, koppelbaasloze
bedrijfstakken iets dergelijks kon ge
beuren. Welnu, dat is men dan nu aan
het uitzoeken een nogal chaotische
toestand is er het gevolg van!
Nu mag deze paniekweek aardig
voer voor psychologen zijn, erger is
dat er ook en vooral economische ge
volgen aan zijn verbonden. Een uitke
ring van 400,— betekent een loons
verhoging van 2 tot 3 pet., betekent
vermoedelijk een prijsverhoging voor
1970 van 0,7 pet. en voor 1971 van 1,7
pet. De betalingsbalans krijgt een
extra tekort van ongeveer 560 mil
joen, de uitkeringen krachtens de bij
standswet en de sociale wetten worden
hoger (want ze zijn aan het minimum
loon gekoppeld).
Als de ambtenaren ook hun
eisen gaan stellen moet het uit de
schatkist komen en daarvan zal weer
het gevolg zijn dat minister Witteveen
extra bronnen zal moeten aanboren.
Dat kan zijn een nog grotere stijging
van de omzetbelasting dan nu al was
voorzien - dat vraagt weer om prijs
verhogingen - die vragen weer om
loonsverhogingen en de inflatiecirkel
is weer prachtig rond. Echt geen op
wekkend beeld en dat alleen maar
omdat het psychologisch klimaat rond
de koppelbazen niet deugde
Nu zijn er twee mogelijkheden: dat
het georganiseerde bedrijfsleven tot
bezinning komt, de psychologie de psy
chologie laat en eens rustig gaat over
leggen of dit allemaal wel kan. De an
dere mogelijkheid is dat de regering
de zo bekritiseerde loonwet gaat ge
bruiken en als het helemaal niet meer
anders kan gaat ingrijpen in de lonen.
Het lijkt ons toe dat haar taak is,
zeker in die bedrijfstakken waarvan
nu al wel vaststaat dat doorvoering van
die 400 gulden-overeenkomst rampza
lige gevolgen zou hebben. Dat zou een
storm van verontwaardiging doen op
gaan - we weten het. Vooral bij de
vakbonden die het overleg met mi
nister Roolvink gekapt hebben. Maar
als een minister een wet ter beschik
king heeft die beoogt het algemeen
belang te dienen en derhalve door de
volksvertegenwoordiging is goedge
keurd, dan zal hij die wet ook moeten
gebruiken.
We hebben er vertrouwen in dat het
zover niet zal behoeven te komen.
Laat men die 400 gulden uitbetalen
daar waar dat mogelijk is - vele werk
nemers zullen er dankbaar voor zijn en
onze economie gaat er niet aan te
gronde Maar waar het niet mogelijk is
hebben de werkgevers het recht hier
voor begrip te vragen van de werk
nemers. We geloven dat een dergelijk
beroep op de medeverantwoordelijk
heid op zijn plaats is en genoor zal
vinden.
Protest op twee manieren tegen de komst van president Suharto.
Boven de leuzen meedragende demonstranten in Den Haag en
hieronder de vlag van de republiek der Zuid-Molukken, gehesen op
de residentie van de Indonesische ambassadeur.
Dit had een glorieuze week moeten worden, ten mijlpaal in de ge
schiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden zo goed als van de
republiek Indonesië. De komst van president Suharto naar het moe
derland van weleer had afsluiting moeten zijn van een voorbije pe
riode een afsluiting zonder wrok. En had het begin moeten zijn
van een nieuw tijdperk, bezegeling van de nieuwe banden van vriend
schap tussen twee landen die al zoveel eeuwen met elkaar verbonden
zijn geweest.
Hoe anders is het gelopen! De terreurdaad van een groep jonge Am
bonezen heeft duidelijk gemaakt dat dat verleden nog niet afgedaan
heeft, nog niet bijgeschreven kan worden in de boeken der geschie
denis. En de onomwonden instemming van ir. Manusama, als pre
sident der Zuidmolukkers bij deze daad betrokken, heeft tot de
haast verbijsterende ontdekking geleid dat er in ons land een groep
leeft die zich niet alleen nog altijd in oorlog met Indonesië beschouwt
maar die daarnaast het gevoel koestert door Nederland in de hoek
gedrukt te zijn.
En zo werd deze week die zo verwachtingsvol tegemoet gezien mocht
worden, tot een week van verschrikking en werd dit land dat prat
gaat op de vrijheid van zijn burgers en op de gastvrijheid jegens zijn
gasten, tot een zwaar bewapend politiefort. In plaats van een glo
rieuze week werd het een week der schande.
Terugblikkend op deze week en u vindt
hiernaast de gebeurtenissen nog eens van dag
tot dag opgesomd spitsen de gedachten
zich toe op een aantal punten die evenzovele
vragen oproepen.
Er is op allerlei manier lang van te
voren al grote aandacht geweest voor het be
zoek van het Indonesische staatshoofd
aanzienlijk meer dan voor elk ander staatsie-
bezoek. Dat is begrijpelijk en verheugend
want dit bezoek moest een mijlpaal zijn.
Maar die belangstelling was in vele gevallen
sterk kritisch gericht natuurlijk allereerst
in de uiterst linkse hoek waar men niet-com-
munisten graag voor moordenaars uitkrijt,
maar toch ook in andere kringen. Beste be
wijs is wel dat onze volksvertegenwoordigers
er welhaast op stonden met de president een
open gesprek te kunnen voeren Waarom deze
kritische instelling? Verdient Indonesië, ver
dient deze president die kritiek? En: is juist
het Nederlandse volk wel de eerst aangewe
zene om die kritiek te spuien? Schuilt er toch
niets iets in van de oude lust tot bëvoogding?
Daaruit is wellicht ook te verklaren dat'
nog altijd vele Nederlanders zich voluit scha
ren achter de eisen der Zuidmolukkers die
erkenning wensen van hun vrije en onafhan
kelijke republiek en die hun president Manu
sama als een gelijkwaardige gesprekspartner
wensen te zien voor de Nederlandse en Indo
nesische regeringen. En dat hoewel deze re
publiek nooit de facto bestaan heeft, nooit
rechtens door wie of welke mogendheid dan
ook erkend is en menselijkerwijs gesproken
nooit enige kans heeft om ooit werkelijkheid
te worden. Is dat de schuld van Nederland,
van Indonesië? En als men die vraag met ja
beantwoordt, is dat dan voldoende reden om
de verhouding tussen Nederland en Indonesië
te bevriezen in een soort „confrontatie naar
Soekarno-recept"?
Het Wassenaar-gebeuren heeft Neder
land op een haast huiveringwekkende wijze
iri herinnering gebracht dat we nog altijd een
groep mensen in ons midden hebben die zich
nog niet bij de bestaande situatie hebben
neergelegd en ook niet van plan is dat te
doen. Die wrok koestert jegens Nederland
en het Nederlandse volk omdat zij zich gedis
crimineerd voelt. En die als kinderen van
onze ongeremd-agressieve tijd niet van plan
is deze onlustgevoelens te onderdrukken.
Allemaal redenen genoeg om de toekomst met
grote zorg tegemoet te zien. Want het voor
uitzicht dat het tussen Nederland en zijn rond
30.000 gast-inwoners op buigen of barsten zal
moeten aankomen, is verre van aanlokkelijk.
Dat zijn dan wel de drie hoofdproblemen
die deze week ons heeft voorgeschoteld, De
rest: vragen over een eventueel prestigever
lies van Nederland omdat het tot zulke in
grijpende politie-acties moest overgaan of
over de juistheid van die politieacties zijn in
feite niet zo belangrijk. Het is kaarten ach
teraf over zaken die na weinige dagen al
weer vergeten zijn. Maar het driehoekspro
bleem tussen Nederland, Indonesië en de
Zuidmolukkers blijft en is een nadere be
schouwing waard.
gunstig beeld. Het is een immens gebied met
een veelheid van volkeren en volksgroepen
die ten opzichte van elkaar niet altijd even
vredelievend gezind zijn maar tot burger
oorlogen zoals in de vroegere Belgische Kon
go en in het vroeger Engelse Nigeria is het
nooit gekomen. Het lijkt ons niet te veel ge
zegd als dit tot de grootste verdienste van
wijlen president Soekarno wordt gerekend.
Welke fouten hij ook, gemaakt mag hebben
hij was de Indonesische „vader des vader
lands".
Met die fouten worstelt het Indonesië van
1970. In zijn onvermoeibaar en fantasierijk
streven om zijn volk te verenigen rond idea
len heeft Soekarno weinig of geen aandacht
geschonken aan begrippen als welvaart en
welzijn. Aan het verwezenlijken van de enor
me economische mogelijkheden die Indonesië
heeft, is hij niet toegekomen, met als gevolg
dat het land nog altijd een ontwikkelingsland
is, worstelend met alle problemen die deze
landen eigen zijn: armoede, corruptie, apathie
in het zoeken van eigen mogelijkheden. Daar
naast heeft Soekarno het militante Aziatische
communisme onderschat en toen dit dacht te
kunnen toeslaan en de strijd verloor is er een
haatpsychose ontstaan, die zeker gerekend
moet worden tot de zwartste bladzijde van de
nog jonge Indonesische geschiedenis.
Maar moeten juist wij, Nederlanders, veel
verder gaan dan deze constateringen? Moeten
wij, onze westerse maatstaven aanleggend
voor dit oosterse land, een Suharto ter ver
antwoording roepen? Moeten wij hem vragen
waarom in zijn land militaire macht meer
betekent dan democratische invloed naar
Westers model? Moeten wij hem de corruptie
en de armoede verwijten, overtuigd als we
zijn dat het anders zou kunnen? Moeten wij
hem rekenschap vragen van het lot der
kampbewoners die soms zijn opgesloten zon
der dat ze weten waarom? Of moeten juist
wij, de vroegere bevoogders van dit volk met
een toch ook niet brandschoon geweten (nog
maals: gemeten naar onze Westerse maatsta
ven van nu!) een zekere bescheidenheid be
trachten bij het uiten van onze kritiek?
Dat wil niet zeggen dat wij niet gelukkig
zijn met het gesprek dat onze volksvertegen
woordigers donderdag met president Suharto
over deze dingen hebben gevoerd het te
gendeel is het geval. Natuurlijk is het mede
onze plicht ook een Indonesische president te
wijzen op zaken die strijdig lijken met de
fundamentele mensenrechten. En het is ge
lukkig dat president Suharto aan dit gesprek
heeft deelgenomen zoals hij nu heeft gedaan.
Maar de vormen van kritiek zoals die in de
afgelopen weken naar buiten zijn getreden
neen! Waar ze ingegeven zijn door commu
nistische sympathieën zijn ze ons te schijn
heilig denk aan Tsjecho-Slowakijë en
waar ze voortkomen uit gevoelens van „oude
banden" lijken ze ons te paternalistisch.
De kolonisatie is een na-oorlogs woord dat
in de kring der volkeren grote opgang heeft
gemaakt en meer dan iets anders zijn stempel
heeft gedrukt op de 25 jaren die ons van
Wereldoorlog II scheiden. Het heeft weinig
zin om op dit ogenblik nog de klok terug te
draaien, hetzij door zich te verdiepen in de
vraag of kolonialisme en uitbuiting wel zo
identiek zijn als dikwijls is beweerd, hetzij
door de stelling te poneren dat dat hele pro
ces van dekolonisatie te snel verlopen is en
dusdoende onnodig veel bloedvergieten heeft
veroorzaakt een stelling die ons overigens
moeilijk te betwisten lijkt!
Beziet men in de entourage van dit tijds
beeld het Indonesië van 1970 dan biedt Ne
derlands vroegere kolonie bepaald geen on
Dit alles geldt, menen wij, niet voor hen
die zich ter wille van Ambonezen en de ande
re Zuidmolukkers opstellen tegenover Indone
sië Want zoals meermalen is gebeurd: bij dit
Nederlands-Indonesische dekolonisatieproces
zijn de Zuidmolukkers duidelijk tussen wal
en schip geraakt. En dat is triest, juist voor
dit volk van serieuze, energieke en capabele
mensen. Over de loop der geschiedenis te
gaan twisten heeft weinig zin. Op grond van
de Ronde Tafel-overeenkomsten mochten de
Zuidmolukkers hopen op een eigen staat, zo
nodig los van Indonesië. Soekarno haalde een
streep door die verwachtingen en Nederland
bleek niet bij machte daartegen venyeer te
bieden. Nogmaals: dekolonisatie was toen het
modewoord en elke poging van Nederland,
hoe gerechtvaardigd ook. om de zaken binnen
het vroegere Nederlands-Indië een andere
■keer te geven, werd door niemand van de
Verenigde Naties ook maar op enige prijs ge
steld.
Daarop kwam het probleem van de voor
malige KNIL-militairen, Nederlands trouwste
soldaten. Terug naar hun eilanden mochten
ze niet, in Soekarno-dienst treden wilden ze
niet en de rechter besliste dat Nederland
hen moest opnemen. Een ongetwijfeld juri
disch juiste beslissing maar juist deze
week roept wel de vraag op of het juri-
disch-juiste ook altijd wijs is!
Ze zijn naar Nederland gekomen en de Ne
derlandse overheden, landelijk en gemeente
lijk, hebben voor hen gedaan wat ze konden.
Maar wat ze niet konden was het verlangen
van deze mensen inwilligen: terug naar een
eigen vrije republiek der Zuid-Molukken.
Want dat was toén niet haalbaar en dat is nu
niet haalbaar wie het anders zegt maakt
zich schuldig aan valse voorspiegelingen.
Maarjuist dat verlangen, dat streven
naar het grote ideaal, heeft het doen en laten
binnen deze samenleving bepaald. Ouders
hebben hun kinderen ervan verteld. Zij heb
ben hun kinderen bezworen, hun best te doen,
op school, in hun vak, in de samenleving,
want straks, in het eigen vaderland, zou dat
alles eerst goed van pas komen. Ze hebben in
heel hun godsdienstig leven de gedachte aan
het vaderland levend gehouden, hun culturele
verlangens daarop gebaseerd. En door dit al
les zijn ze vreemden gebleven in Nederland,
alle goede bedoelingen van overheden en in
stellingen ten spijt. En naarmate hét langer
duurde zijn ze zich ook steeds meer ver
vreemd gaan gevoelen van Nederland, zijn er
onlustgevoelens boven gekomen jegens het
land waarin ze wel gastvrijheid genieten
maar dat gefaald heeft in het verwezenlijken
van hun allergrootste ideaal: vrijheid in het
eigen land.
Zo is de uitbarsting gekomen voor vele
Nederlanders volkomen onverwacht èn ver
bijsterend door zijn terroristische vorm. Dat
laatste is erg.... maar is de Ambonese jeugd
een uitzondering in deze wereld? Komt men
deze agressiviteit, niet overal tegen? Err zal
paal en perk aan gesteld moeten worden en
de Wassenaar-overvallers zullen hun straf
moeten hebben. Maar we zullen wel moeten
beseffen dat daarmee de kous niet af is.
Dit zullen we moeten beseffen: dat het
verleden heeft toegeslagen in het heden en
aldus een bedreiging vormt voor de toekomst.
Nederland en Indonesië hebben deze week de
mijlpijl nog niet bereikt de kwestie der
Zuidmolukkers ligt nog tussen hen beide. En
zal opgelost moeten worden wil er sprake zijn
van een verder gaan op de weg van vriend
schap-zonder-wrok. Daarvoor zijn drie uit
gangspunten nodig:
De bereidheid van Nederland om er over
te praten. De (goede) bedoeling om deze groe
peringen langzaamaan te integreren binnen
ons eigen volk blijkt mislukt men kan dat
betreuren maar het is niet anders. En dus zal
men de veranderde situatie nu onder het oog
moeten zien.
De bereidheid van Indonesië om erover
te praten. Indonesië zal dit niet mogen afdoen
met de dooddoener dat dit een „binnenlandse
aangelegenheid" van Nederland is. Het is de
erfenis van een gezamenlijk verleden
daarom zal men gezamenlijk een oplossing
moeten zoeken.
De bereidheid der Zuidmolukkers er
over te praten. En dan niet met de wij-zijn-
in-oorlog mentaliteit maar met de wil om tot
vrede te komen. Er is voor hen een gelukki
ger toekomst denkbaar dan nu in het ver
schiet ligt de wil om die kansen te grijpen
moet er zijn.
Een dramatische week is voorbij enige
lichtpunt hierin is dat er duidelijkheid is ge
komen. Er is bloed gevloeid deze week als
de schrik hierover tot bereidheid leidt om
samen een oplossing te zoeken, dan is niet
uitzichtloos een leven genomen.
Door de jaren heen heeft de stichting
„Door de eeuwen trouw" zich achter de
eisen gesteld van de Zuid-Molukkers. Ook
aan het verlangen een gesprek tot stand te
brengen met president Suharto droeg zij
haar steentje bij door een van zeer vele
handtekeningen voorziene petitie aan te bie
den. Men ziet van links naar rechts de heer
N. Padding, mevrouw H. Beun en de heren
J. II. Ritzema Bos en A. Kamsteeg.
Het gebeurde in Wassenaar maar het
lijkt een beeld uit de jungle. De tele-
foto toont wel aan dat het deze schutter
bittere ernst was.
citeit voor de onafhankelijkheidsstrijd
van de Zuidmolukkers, hadden bereikt
en dat er verder voor hen geen succes
meer te verwachten was. aangezien de
Nederlandse regering weigerde, op hun
verdere eisen in te gaan.
18.30 uur Met de handen omhoog komen
de bezetters naar muiten. Zij worden ge
fouilleerd en in de arrestantenwagens
gezet, die wegrijden naar het Huis van
Bewaring in Scheveningen. Het blijken
er 36 te zijn voor het merendeel rond de
twintig jaar. Bij hun overgave tonen ze
zich niet erg onder de indruk. Velen
hebben de rode strijdband rond hun
hoofd gebonden, net zoals hun voorou
ders dat vroeger deden. Zij brengen de
groet van de Zwarte Panters en roepen
strijdleuzen.
9.3Q uur De Indonesische minister van
buitenlandse zaken Malik deelt in Dja
karta mede, dat het bezoek van president
Suharto aan Nederland opnieuw 24 uur
zal worden uitgesteld, om „de Neder
landse regering in staat te stellen, orde
op zaken te stellen".
12.45 uur Uit Djakarta komt de verkla
ring, dat 't staatsiebezoek wordt beperkt
tot één dag, om de veiligheid van de pre
sident zo goed mogelijk te kunnen waar
borgen.
13.15 uur Premier De Jong leest in de
Tweede Kamer een regeringsverklaring
voor over de gebeurtenissen in Wasse
naar, waarna een kort debat volgt
De gehele verdere dag en avond: langduri
ge conferenties van veiligheidsambtena
ren, protocol-functionarissen en poli
tie-autoriteiten over de veiligheidsmaat
regelen rond het bezoek.
Er wordt bekend gemaakt, dat het
staatsiebezoek zich helemaal in Den Haag
zal afspelen. De president gaat niet naar
Amsterdam.
Avond In de omgeving van Den Haag
worden de eerste auto's die Den Haag
binnen willen rijden, onderzocht door de
politie. De aangekondigde demonstratie
van de Ambonezen wordt na overleg tus
sen regering en burgemeester Marijnen
en ir. Manusama afgelast. Den Haag be
gint steeds meer te lijken op een beleger
de stad.
10 uur President Suharto arriveert op
een zwaarbewaakt Ypenburg. Na de offi
ciële ontvangst vliegt hij met koningin
Juliana per helikopter naar Huis ten
Bosch.
11 uur Premier De Jong en de ministers
Luns en Udink beginnen in Huis ten
Bosch een gesprek met de Indonesische
president, minister Malik en ambassa
deur Taswin. In het strengbewaakte Den
Haag is alles nog rustig.
15 uur President Suharto rijdt met een
gepantserde limousine naar het Binnen
hof, waar hij een ontmoeting heeft met
leden van de Tweede en Eerste Kamer.
Op het Buitenhof beginnen de eerste in
cidentjes, waarbij drié Ambonezen wor
den gearresteerd.
16.15 uur De president verlaat met zijn
gevolg het Binnenhof, waar het gesprek
met de Nederlandse parlementsleden een
kwartier langer heeft geduurd dan was
gepland en rijdt weer snel naar Huis ten
Bosch. Daar blijft hij de rest van het
bezoek. In Den Haag blijft het de verde
re middag en avond onrustig. Groepjes
Ambonezen trachten zo nu en dan toch
een demonstratietje te benginnen, maar
de overmacht aan politie kon het alle
maal makkelijk baas. In totaal werden
44 mensen gearresteerd.
10 uur Président Suharto verlaat via
vliegveld Ypenburg ons land. In en rond
Den Haag wordt de strenge bewaking
opgeheven.
6.30 uur Drie busjes met Ambonezen rij
den plotseling de oprijlaan van de resi
dentie van de Indonesische ambassadeur
aande Kerkeboslaan in Wassenaar in. De
voor de villa op wacht staande Wasse-
naarse hoofdagent J. Moolenaar tracht de
meerendeels jeugdige aanvallers tegen te
houden. Hij schijnt daarbij een poging te
doen zijn pistool te trekken. Een van de
aanvallers schiet hem neer.
6.35 uur De Ambonezen verspreiden zich.
Een groep trekt schietend het huis bin
nen. De Indonesische ambassadeur,Tas-
win A. Natadiningrat, springt aan de
terzijde van de woning uit een raam en
weet te ontvluchten. Zijn vrouw, twee
kinderen, zijn personeel en enkele gasten
worden door de Ambonezen gevangen
genomen. In de tuin weet de zwaarge
wonde agent Moolenaar via zijn porto
foon het politiebureau te waarschuwen.
Onmiddellijk daama sterft hij.
6.50 uur Agent Vink van de Wassenaar-
se politie wil zijn collega assistentie ver
lenen maar wordt door de bezetters ge
vangen genomen. De Ambonezen drijven
hun gijzelaars bijeen in de hal, waar zij
de mannen binden. Andere bezetters ne
men strategische posten in in de tuin.
7.30 uur Politieinspecteur P. G. Schuur
man slaagt erin, met de bezetters in con
tact te komen. Hij krijgt toestemming
het lichaam van de gesneuvelde agent
weg te halen, wanneer hij zijn wapen en
megafoon achterlaat en de bezetters de
Ambonese vlag uit een van hun auto's
geeft. Even later gaat de Ambonese vlag
bij de villa in top. Burgemeester Geert-
sema komt de situatie opnemen.
8 uur De Wassenaarse politie heeft de
toegangswegen tot de ambtswoning her-
metikch afgezet. Ook de weg Den
Haag-Amsterdam is verboden voor alle
verkeer.
10 uur Premier De Jong en minister
Luns zijn gearriveerd. Zij nemen hun in
trek in het huis van de familie Andersen
in de buurt van de residentie. Het is nog
steeds onmogelijk, dicht in de buurt van
de villa te komen. Er wordt besloten ir.
Manusama de „president van de onaf
hankelijke republiek der Zuid-Molukken"
naar Wassenaar te laten komen om te
bemiddelen.
12.45 uur Ir. Manusama, in gezelschap
van twee lijfwachten, arriveert in Was
senaar. Hij gaat onmiddellwijk praten
met burgemeester Geertsema, de premier
en minister Luns.
13.15 uur De minister-president, minis
ter Luns, burgemeester Geertsema en ir.
Manusama met zijn lijfwacht proberen,
klimmend over hekken en sluipend door
tuinen, dichter bij de ambassadeursresi-
denUe te komen, waar de Molukse presi
dent met de bezetters in het Maleis gaat
onderhandelen.
15 uur Enkele uren lang praat ir. Ma
nusama nu al met de bezetters, afgewis
seld door ruggespraak met de Nederland
se autoriteiten. De bezetters willen, dat
hun eisen worden gepubliceerd. Zij wen
sen o.m. binnen 2 x 24 uur een gesprek
tussen hun president en president Suhar
to. Tot zolang zullen zij in de villa blij
ven. De gijzelaars maken het volgens hen
goed. Uit Djakarta komt het bericht, dat
generaal Suharto zijn reis 24 uur heeft
uitgesteld.
15.10 uur De bezetters kondigen aan om
20 uur diezelfde avond een gijzelaar te
doden, als vóór die tijd hun eisen niet
ingewilligd zijn.
15.30 uur Dominee S. Metiary, de
voorzitter van de Badan Persatuan, (een
soort parlement van de in Nederland wo
nende Ambonezen) arriveert als tweede
onderhandelaar. De bezetters laten via
hem weten dat zij de dood van agent
Moolenaar betreuren.
18 uur De urenlange bemiddelingspogin
gen hebben succes. Ds. Metiary deelt me
de, dat de bezetters ervan overtuigd ra
ken, dat zij hun voornaamste doel: publi-
Ir. J. S. Manusama arriveerde pas
na overleg met enkele vooraanstaande
landgenoten in Wassenaar in gezelschap
van één lijfwacht.