islffi
wmm.
MM
mmmm
mm
Het leek een wat voorbarige - In ieder geval futuristi
sche vraag - onlangs in dit blad gesteldwat doen we, als
onder een van de mooiste natuurgebieden van bijvoor
beeld de Veluwe een gasbel wordt gevonden Zuigen we
die bel er uit, ten koste van een stuk natuurschoon en
wéér een stukje hygiëne van het milieu Of kunnen I dur
ven I we zeggen laat 't ding maar zitten
Het is al zoverde gemeente Emmen zit plotseling voor
deze levensgrote vraag. Er ligt een gasbel onder een na-
tuurschoonrijke wijk van de stad. De technici zeggen
daar kunnen we bij, de economen beweren dat het een
duidelijk belang is, dat 't gas er uit komt en de overheid
is van mening dat het geen kwaad kan, als dit deel van
Nederland - tot nu toe een zorgenkindje - wat meer de
status van kostwinner krijgt.
De gemeenteraad van Emmen wikt en weegt, maar met
de wet in de hand is de beslissing eigenlijk al gevallen: de
raad van Emmen kan nauwelijks meer „nee" zeggen, want
„als 's lands belang daarom vraagt, kan de minister overal
een boortoren neerzetten"
Er wordt op het ogenblik driftig geboord in de Neder
landse bodem. Het is niet gezegd, dat het altijd zal gaan
om een simpele afvoerbuis uit een kleine nederzetting.
Sommige boorlocaties kunnen - als de bewerking van de
vondst het noodzakelijk maakt - uitgroeien tot complete
boordorpen.
Emmen is het begin. In bijgaande reportage verschillende
stemmen over Emmen.
Frustrerend
900 miljoen
Bijdrage
Boringen
Geen gejuich
Belletje
Boortoren
Kappen
Nadeel
Mogelijkheden
Nog nooit
WM'M
Om de gasbel
Nee, Emmen kan hoog of laag
springen, die boortoren komt er. Een
beetje frustrerend is dat toch wel
voor het groeiend groepje burgers in
dit land, dat vraagt om meer in
spraak in onze opvatting van demo
cratie.
„Men moet zoiets in bevoegdhe
den zien," aldus de heer Beusekamp.
„Een gemeente heeft tegenwoordig
nog slechts restantbevoegdheden. Bij
de gewestvorming straks wordt dat
nog erger. De gemeenteraad wordt
dan een soort wijkraad. Ik heb wel
eens gezegd: „Als zo'n bovenge-
meentelijk orgaan er komt blijft
voor de gemeente over het onder
houd van plantsoenen en begraaf
plaatsen."
Een wat somber vooruitzicht.
Florissanter is de economische zij
de van'de medaille. De gasbel die
ook burgemeester Beusekamp niet
wil laten zitten kan bij export naar
West-Duitsland naar schatting zo'n
850 k 900 miljoen gulden opbrengen.
Een welkome aanvulling voor de
Nederlandse deviezenpot. Een welko
me bijdrage ook voor de schatkist,
die een flinke hap uit dit bedrag
krijgt. Het Noorden begint langza
merhand van een zorgenkind een
aardige kostwinner te worden.
Het Groningse aardgas zorgt dit
jaar al voor 191 miljoen gulden aan
staatsinkomsten (nog afgezien van
wat via de belastingdienst binnen
komt). Komend jaar rékent de staat
op maar liefst 280 miljoen gulden
aan inkomsten uit de aardgaspot.
Begrijpelijk dat de overheid de
grote booractiviteiten in het Noor
den allerminst onplezierig vindt en
een gasbel van twintig miljard kubie
ke meter dan ook beslist niet zal la-
De noordelijke provincies gaan
met hun omvangrijke energie-leve
ranties dus fiks bijdragen aan de
economie van ons land. Dat doet bij
sommigen vragen opkomen als: wat
worden wij er eigenlijk beter van.
Want inderdaad: bijzonder veel
werknemers zijn er niet nodig om
het gas naar boven te brengen en af
te voeren. Veel geld uit deze activi
teiten blijft er in deze streken dan
ook niet achter.
Begrijpelijk wel deze verontwaar
diging in het Noorden.
Er wordt stevig geboord in ons
land, vooral na de enorme vondst
van Slochteren (1959), ook buiten
het Noorden. Dit jaar heeft de NAM
zeventien boringen op zijn program
ma staan, waarvan zes op zee.
Een kostbare ondernemingEen
landboring kost gemiddeld 3,5 mil
joen gulden, een zeeboring ruim 6
miljoen gulden. Bovendien is slechts
een op de vijf boringen in ons land
„raak", wat dan zeggen wil dat de
winning van gas of olie lonend is.
Daarmee steekt ons gebied zeer gun
stig af vergeleken met andere lan
den; In het algemeen is de verhou
ding één op tien.
De botsing van economische en
sociale belangen blijft niet be
perkt tot de overvolle Randstad.
Ook het Noorden staan meer en
meer mensen op de bres in de strijd
voor de leefbaarheid. Dat blijkt als
natuurverstorend e elektriciteitscen -
trales zich aandienen, als oefenter
reinen voor ons leger moeten worden
gevonden en als pogingen worden
ondernomen om van waddenzee een
open riool te maken.
De jongste storm wordt gevoed door
een aardgasbel, uitgerekend onder
het centrum van de Drentse indu
striestad Emmen. Een vette kluif van
twintig miljard kubieke meter, aan
geboord door de Nederlandse Aard
olie Maatschappij.
Een nieuwe bron voor de toch al
zo florissante export van energie uit
de noordelijke provincies, waar
schijnlijk richting West-Duitland.
Extra inkomsten dus voor het devie
zenpot je van bankpresident Zijlstra.
Extra inkomsten ook voor onze mi
nister van Financiën die, via zijn
deelneming in de Nederlandse Gas
unie, flink meesnoept uit de aardgas-
pot.
Geen gejuich echter in Emmen.
Want boortorens dreigen het natuur
schoon te verstoren, een stuk bos zal
moeten vallen om het vluchtige goud
van 3000 meter diepte naar boven te
krijgen. En dat alles zonder dat Em
men en zijn inwoners er één cent
wijzer van worden. Zeker geen extra
werkgelegenheid, waarop men in de
ze vaak door werkloosheid geplaag
de streek nog fel gebrand is.
Vooral het ontbreken van deze
pleister heeft tot soms felle protesten
geleid.
Vergeleken met de superbei bij het
Groningse Slochteren, die honderd
maal groter is, lijkt het Emmer gras
veld maar een belletje. We zijn wat
verwend geraakt.
NAM-directeur ir. J. M. P. Bon-
gaers in zijn fraaie hoofdkwartier in
Assen: „Als zo'n groot gasveld in
Amerika was ontdekt dan zou dit
nieuws met vette koppen de voorpa
gina's van de kranten daar hebben
gehaald."
Neen, diepgelukkig is burgemees
ter dr. A. H. Beusekamp van Em
men niet met zijn ongekende rijk
dom. Hij lacht een beetje als een
boer met kiespijn en zegt: „Ach, het
is natuurlijk een belangrijke stimu
lans voor de nationale betalingsba
lans. Als Nederlander vind ik dat
dus plezierig. Als burgemeester van
Emmen had ik liever gezien, dat het
gas in een andere plaats was gevon
den.
De heer Beusekamp heeft ook er
varen hoe weinig een gemeentebe
stuur heeft in te brengen wanneer
,,'s lands belang" al', argument ge
bruikt gaat worden.
Om het gasveld af te tasten en uit
te zoeken hoe de exploitatie het best
kan geschieden, zou eigenlijk midden
in de stad een reusachtige boortoren
moeten worden opgericht. Dat kan
natuurlijk niet. Daarom kwam de
NAM met het voorstel om een stuk
of acht boortoren in 'n kring rond
de stad te zetten. Dat kon al even
min.
„Toen kwam ik met de suggestie
om in plaats daarvan één boortoren
in de Emmer Dennen te zetten en
die schuin naar beneden in alle rich
tingen onder Emmen te laten bo
ren", vertelt burgemeester Beuse
kamp.
De Emmer Dennen vormen een
prachtig en bosrijk recratiegebied
binnen de gemeentegrezen, 340 van
de rond duizend hectare natuur
schoon waarmee Drente's boomstad,
zo rijk is gezegend. Maximaal 2l/2
hectare bos zou de NAM nu moeten
laten kappen om die ene boortoren,
te kunnen plaatsen. Op dat voorstel
vergastte de burgemeester met zijn
wethouders onlangs de raad.
Die raad woog de voor- en nade
len tegen elkaar af waarbij de balans
echter onmiddellijk naar één kant
doorsloeg. Er bleek nl. geen enkele
voordeel voor Emmen te bestaan.
Het gas zou via een pijpleiding zo
naar West-Duitsland, worden gebla
zen waar de industrie er wel raad
mee zou weten.
Duidelijk zichtbaar bleef over het
nadeel: een kale plek en een ontsier
de boorlokatie in de Emmer Dennen.
Daar raad zag dan ook geen reden
een snel besluit te nemen en ver
schoof de beslissing over het verle
nen van een bouwvergunning aan de
NAM naar aanstaande maandag 28
september.
te zuigen. Die boortoren is na één
jaar foetsie. Het dan te bouwen gas-
reduceerstation kan ondergronds ko
men. Evenals de pijp naar de ooster
buren."
ten zitten.
Trouwens ook ter verbetering van
ons wankel evenwicht met het bui
tenland zijn de noordelijke aardgas
vondsten een ware uitkomst. Een
derde van wat Slochteren op het
ogenblik levert (rond dertig miljard
kubieke meter per jaar) wordt naar
België, Frankrijk en West-Duitsland
verkocht. Zij zorgden daarmee dit
jaar voor een waarde van 425 tot
450 miljoen gulden aan deviezen.
Deze aardgasexport wordt van eind
1973 af nog versterkt met verkopen
aan Italië, onder andere uit Noord-
drentse bronnen, waar eerder dit
jaar 50 miljard kubieke meter werd
gevonden (waarde bij export ruim 2
miljard gulden).
Voor alle zekerheid heeft de heer
Beusekamp zich wel laten inlichten
over de juridische mogelijkheden die
hem ter beschikking zouden staan
voor het geval de raad toch zou be
sluiten dwars te gaan liggen.
Wat zijn de rechten van een ge
meente in een geval al dit? Het ant
woord was snel binnen; met artikel
65 van de wet op de ruimetelijke or
dening in de hand kan de minister
doen wat hij wil. Hij zou bij wijze
van spreken tegen de zin van de ge
meenteraad in een boortoren midden
in Emmen kunnen laten plaatsen als
..'s lands belang", daarom vraagt en
de Tweede Kmaer niet in opstand
komt.
Artikel 65 is tot nu toe nog nooit
toegepast in ons land. Tietjerkstera-
deel in Friesland zit er naar te hen
gelen. Daar wil het gemeentebestuur
niet dat een elektriciteitscentrale
wordt gebouw aan de rand van het
Bergummer meer. De provincie wil
het wel. de minister wil het ook. dus
daar zal artiekel 65 straks „uit
komst" gaan brengen.
Zover zal de raad van Emmen het
wel niet laten komen. „Het is alle
maal ook niet verschrikkelijk on
overkomelijk," meent de heer Beuse
kamp, „het gaat hier niet om een
fabriek. Bovendien heb ik voorge
steld aan de NAM om de gasbel in
vijf in plaats van in twintig jaar leeg
Ondertussen wil men de rijksgeo-
logische dienst vragen om ook eens
te onderzoeken, of er geen minder
„schadelijke" boorlokatie is te vin
den dan juist midden in een recrea
tiegebied. Dat zal wel niet. Dan rest
de raad van Emmen niet veel meer
dan door de NAM gevraagde bouw
vergunning maar te verlenen.
„Ik heb de indruk dat een meer
derheid van de raad het voorstel zal
aanvaarden", denkt de heer Beuse
kamp, die persoonlijk ook niet tegen
is.
