Hele bergen komen terug in
kringloop van de natuur
I
3 OKTOBER 1970
VAM: klaar voor nieuwe stromen vuil
De verkoop van schroot is nau
welijks meer aantrekkelijk. Het
wordt er alleen nog uitgehaad om
verontreiniging van de compost te
voorkomen.
In weerwil van het oude spreek
woord wordt hier wel degelijk
in het vuil geroerd.
Dampend door de hoge tempe
raturen, die in de fermentatie
ruimte is ontstaan, gaat het afval
naar de zeven.
"1/anaf een flinke hoogte kiept een
VAM-spoorwagon honderd kubie
ke meter vuilnis naar beneden. Het
resultaat doet denken aan de combi
natie van een bomontploffing en een
ticker-tape parade. Immense stofwol
ken stijgen ten hemel en daar dwar
relen duizenden kleurige papiertjes
doorheen. De gasten, voor deze feeste
lijke bijeenkomst in Wijster op hun
paasbest uitgedost, deinzen terug en
daar is alle reden voor: je krijgt er
een smaakje van in de mond dat zich
met een slok water niet weg laat
spoelen.
Maar wat hadden al die mensen ook
te zoeken in het holst van Drente,
waar de NV Vuilafvoer Maatschappij
VAM het vuilnis van vijftig Neder
landse gemeenten wegwerkt? De
VAM heeft nogal wat nieuwe spullen
aangeschaft om de sterk toenemende
vuilstroom ook in de toekomst te
kunnen verwerken en ter ere daarvan
hield zij een kijkdag in Wijster, die
vooral werd bezocht door vertegen
woordigers van gemeentebesturen:
een brugkraan met een overspanning
van 116 meter, die een nieuwe com-
posteringsruimte van 5 ha. voor
160.000 ton huisvuil per jaar bestrijkt.
En 70 nieuwe wagons, die zichzelf tot
aan het laatste vuiltje kunnen leeg
kiepen, zodat de man met de schop er
niet meer aan te pas komt. Ook de
ontvangstmogelijkheid voor grof en
vast industrievuil is vrijwel onbe
perkt geworden door het ontsluiten
van een spoorwegviaduct met heel
grote auto's. De „stedelijke afvalstof
fen" van twee miljoen Nederlanders
worden hier nu centraal weggewerkt.
Ook vèrwerkt: tot compost, voorzover
dat mogelijk is.
De VAM vindt dat laatste nogal be
langrijk, want als overheidsdienst in
nv-vorm, die zichzelf moet proberen
te bedruipen, kan ze er wel wat gaten
mee stoppen.
üen merkwaardig bedrijf, dat wèl.
Veertig jaar geleden begon het al
compost te maken, toen vrijwel nie
mand daar aan dacht. Nu heeft het
daar dan ook een voorsprong mee op
de wereldmarkt. In Amerika bestaan
de meeste compostfabrieken niet lan
ger dan een jaar of vijf, dan verdwij
nen ze geruisloos. Zwitserland, dat
zelf dertien composteringsbedrijven
heeft, importeert vanuit Wijster. Maar
dat is dan ook biggencompost, een
verfijnd produkt, dat de boer aan zijn
biggen voert ter voorkoming en gene
zing van bloedarmoede.
In Wijster schrijven ze die succes
sen toe aan de ervaring die men er
mee heeft en aan zorgvuldig markt
onderzoek. Directeur dr. D. W. Stolp
over die fameuze biggencompost: „De
Drentse boeren wisten al lang dat je
compost daarvoor kon gebruiken. Wij
hebben alleen uitgevonden, dat je het
in een zakje kon doen en voor een
goede prijs verkopen". Maar aan de
andere kant tilt de VAM ook zwaar
aan de taak, Nederland van vuilnis te
ontdoen. Dr. Stolp stelt vast, dat het
aantal hartinfarcten bij de VAM bo
ven het gemiddelde van gewone indus
triële ondernemingen ligt. „Want
hier hebben we de stress, dat je nooit
„nee" mag verkopen, als de gemeen
ten bij je komen. Dat is minstens
even erg als de stress in bedrijven,
waar de spullen niet vanzelf binnen
komen. We blijven in de eerste plaats
afvoermaatschappij, voor de dienst van
de vualverwdj dering".
jpn dan verwerkt de VAM eigenlijk
-Li nog maar een klein deel van het
vuil, dat we in ons land produceren:
300.000 ton van de 5 miljoen. Maar in
dertig jaar tijd zal het totaal toene
men tot 15 miljoen ton en de VAM zal
daarvan in verhouding méér te ver
werken krijgen dan nu. Want het
wordt voor veel gemeenten steeds
moeilijker om stortruimte te krijgen
en verbranding is een zaak, die alleen
grote gemeenten zich kunnen permit
teren.
Overigens, toen Den Haag indertijd
tot verbranding besloot, kreeg de
VAM daar een enorme klap van, want
vanuit die stad kwam meer dan de
helft van de aanvoer. Nu kan de VAM
een stortterrein van 150 hectare aan
bieden, waarop jarenlang gestort kan
worden zonder dat er bergen ont
staan. Grote gedeelten worden nader
hand beplant en teruggegven aan het
landschap. Inmiddels al zóveel, dat de
VAM een eigen jachtopzichter heeft
lopen om de wildstand op peil te hou
den.
Overal waar men elders in het land
op deze manier iets wil doen een
landschapsvorming heeft dat de volle
belangstelling van de VAM: zelf
krijgt zij toch vuil genoeg binnen
voor de compostering.
Dr. Stolp verwacht dat in de ko
mende tien jaar nog veel zal gebeuren
op dit gebied, het is voor de gemeen
ten bepaald niet duurder dan afvoer
naar Wijster en met een beetje over
leg kun je op deze manier zelfs ski
hellingen op het vuilnis maken.
TYit alles neemt niet weg, dat de
VAM de laatste tijd weer krach
tig aan het werven is bij de gemeen
ten, met in "t achterhoofd de gedach
te: „Wij hebben er nu vijftig, maar
zeker duizend gemeenten hebben of
krijgen problemen met hun vuilaf
voer".
Die werving vindt plaats, omdat de
VAM als overheids-nv een zekere
verantwoordelijkheid voor de af-
voerproblemen van de gemeenten
voelt, waarbij tegelijkertijd de com-
postproduktie kan toenemen. Dat
laatste kan natuurlijk geen doel op
zichzelf worden. Om met dr. Stolp te
spreken: „Het loont, maar het dekt
niet. Dat is het geval met alles, wat je
van vuilnis maakt. Het blijft een, pro
bleem, wat je er ook mee doet".
Maar het is in ieder geval een mee
valler, dat er zo'n grote markt voor
compost is. Die markt ligt tegenwoor
dig voor 7 pet. bij de landbouw, voor
60 pet. bij de recreatie inclusief de
particuliere tuinen en de tuinbouw
neemt de rest voor haar rekening.
Opmerkelijk is vooral de belang
stelling van tuinbezitters: vijf jaar
geleden gebruikte bijna niemand
compost, nu doet 27 pet. van de tuin
bezitters het. Er gaan bij de gemeen
ten wel eens stemmen op, die zich
afvragen of de VAM door de op
brengst van de compost het tarief van
het ophalen misschien wat kan verla
gen. Zij krijgen ten antwoord, dat de
VAM dat zal doen zodra er winst ge
maakt wordt, maar zover lijkt het
voorlopig niet te komen. Begrijpelijk
zijn die bedrukte gezichten van de ge
meentebestuurders overigens wel,
want VAM-afvoer is vier tot vijf
maal zo duur als zelf storten. Maar
wat moet je, als er geen ruimte meer
is voor dat storten en als er van over-
heidszijde ook steeds meer druk
wordt uitgeoefend op de gemeenten
om andere oplossingen te zoeken?
T~)ie „andere oplossing" zal in de
komende jaren ongetwijfeld voor
veel gemeenten Wijster worden. Wij
ster is er ook klaar voor, door zijn
enorme ruimten en de vérgaande me
chanisatie, waarmee onbruikbaar vuil
wordt weggewerkt en bruikbaar vuil
wordt omgetoverd in compost. Voor
Met zijn werkbereik van 110 meter behoort deze nieuwe brugkraan
van de VAM tot de grootste op het continent.
een buitenstaander lijkt dat inderdaad
op „omtoveren", want hij ziet in het
bedrijf niet meer dan overslag, en in
tensief zeefwerk, waarna een eindje
verderop die bergen compost verrij
zen. Het onzichtbare werk gebeurt in
de fermentatieruimte, waar het vuil
zes maanden blijft om gekeerd en be
sproeid te worden, waarbij spontaan
een hitte van 70 C graden ontstaat. Zo
wordt een gunstig bioklimatat gescha
pen voor de micro-organismen, die de
composteerbare bestanddelen uit het
vuil omzetten in het eindprodukt.
Ziektekiemen en onkruidzaden zijn
dan dood, de VAM hoeft de compost
alleen nog maar in zakken te doen en
te verkopen.
Tegenwoordig gebeurt dat laatste
zelfs al via STER-reclame. Nooit zul
len de VAM-mensen nalaten daar het
een en ander over te zeggen als er
weer een excursie uit het buitenland
is. De grote fout bij niet florerende
bedrijven in het buitenland schijnt
namelijk te zijn, dat men te laat aan
de verkoop denkt. Uit alle delen van
de wereld zijn er al excursies ge
weest, de methoden van de VAM
spreken kennelijk wel aan.
Andersoortige excursies zijn er ook,
namelijk van mensen die in wan
hoop op de stortplaatsen komen zoe
ken naar iets kostbaars, dat met de
vuilnisman is meegegaan. Resultatat
heeft dat maar zelden, hoewel het nog
wel eens wil lukken als het een pak
ket is. De gemeenten waarin de onge
lukkige woont weet in 't algemeen het
nummer van de vuilniswagen in een
bepaalde buurt, als die wagen bekend
is kan ook de spoorwagon aangewezen
worden en de kraanbaas weet het
nummer van de stortplaats, waar die
wagon gelost is. Zo is eens een serie
pakketten met gestolen herencostuums
terechtgekomen, nadat de politie aan
vankelijk niet had willen geloven dat
de dief zijn buit met de vuilnisman
had meegegeven.
Toch was het zo. Ook dwarrelden er
eens achtentwintig briefjes van dui
zend gulden over de zeven, het groot
ste deel van een vermist bedrag van
dertigduizend gulden. Ze konden 't zó
oppakken.
Niet zelden gebeurt het, dat parti
culieren de VAM bellen met de bood
schap dat er een ring of zoiets op de
belt moet liggen en „of de VAM maar
even aan 't zoeken wil gaan". Be
drijfsleider F. R. Fabriek: „Dan wor
den ze kwaad als je zegt dat het niet
kan".
Een tip voor de ongelukkige, die
door zo'n ramp getroffen wordt: mis
schien ligt die ring tussen de miljoe
nen kroon/kurken, die eruit gehaald
worden om de compost schoon te hou
den....
De kabelbaan voor intern transport kan doen denken aan de bekende
toeristische attractie, als je er tenminst^njet te dicht bijjtaat^
De nieuwe VAM-wagons bestaan uit twee delen, die zichzelf in tegenovergestelde richting leegkiepen.
Het eindprodukt: compost in vele soorten en kwaliteiten
