Amerikaanse geleerden nil
taxichauffeur, nachtwacht
of broodjesverkoper
Talent benutten voor
vergroten leefbaarheid
Duizenden ontslagen
na bezuinigingen
Verenigde Staten
in
MR. STEMERINK: SABOTAGE VAAK UITING VAN ONVREDE
„Leger-ombudsman zou
frustraties voorkomen"
Terwijl de
honden
sliepen
Na nederlaag
bij verkiezing
brand
gesticht bij
tegenstander
mm
Van Kaap Kennedy tot Huntsville in Alabama, tot
Houston tot Seattle, tot Zuid-Californië zwerven werkloze
ruimtevaartspecialisten langs de straten op zoek naar een
betrekking. Zij schrijven tientallen sollicitaties en samen
vattingen van hun loopbaan maar voor de meesten is het
antwoord onverbiddelijk „neen". Zij staan elke week bij
duizenden in de rij om de cheques voor hun werkloos
heidsuitkering in ontvangst te nemen. Hun vrouwen en
oudere kinderen werken om eten op tafel te brengen.
KLAPPEN
SPECIALISTEN
NA 25 JAAR
Nationale
combinatie
van talent
naar de maan
RIOOLGEULEN
TWEE TITELS
RESTAURANT
NIET TERUG
„SABOTAGE"
ONVREDE
OMBUDSMAN
1
I
NEW YORK Julius Ginther past in zijn huis van 40.000 dollar op de kinde
ren terwijl zijn vrouw drie uur per dag in een broodjes-met-worst-kraam werkt
om 25 dollar per week te verdienen.
Clare A. Aldrich heeft twee ingenieurstitels en is taxichauffeur.
Bom Ichter rijdt elk weekeinde meer dan 2000 km van North Carolina, waar
hij een baan heeft, naar Florida om een paar uur door te brengen bij zijn gezin
nabij Kaap Kennedy.
Na 15 jaar hoofdingenieur te zijn geweest heeft Atanas Golakof een niet vol
ledige betrekking als nachtwacht en hij is verbitterd.
Zij zijn enkele van de tienduizenden natuurkundigen, ingenieurs en technici, die
door de achteruitgang van de lucht- en ruimtevaartindustrie hun betrekking
hebben verloren. Zij zijn de slachtoffers van de enorme besnoeiingen door de
regering van haar uitgaven voor de landsverdediging en de lucht- en ruimte-
vaartprogramma's.
Vele ondernemingen in de lucht
en ruimtevaart-industrie zijn van
mening dat het antwoord op de ach
teruitgang gezocht moet worden in
het veranderen van richting en het
concentreren van hun technische en
analytische talenten op de technische
problemen van maatschappelijke eu
velen zoals de verontreiniging van
lucht en water.
„Iedereen praat over mogelijkhe
den in milieutechniek, stadsvernieu
wing en huisvesting en systeemanaly
se op het gebied van gezondheids
zorg en onderwijs", zegt de economi
sche hoofdadviseur van Lockheed,
Harry Biederman. „Maar het pro
bleem is, dat er geen centrale con
tractautoriteit is. Je moet met elke
stad, elke staat en elke provincie af
zonderlijk contracteren. De markt is
versplinterd."
Boeing, één van de zwaarst getrof
fen reuzen van de lucht- en -ruimte
vaartindustrie, heeft zijn aantal wer
kers in de omgeving van Seattle van
101.500 verminderd tot 55.400 en dit
jaar moeten er weer 9000 gaan. De
vee iruimtevaarttechnici
zitten totaal aan de grond
Als zij geen recht meer hebben op werklozensteun en er nog steeds geen vaca
ture in hun specialiteit is. proberen zij andere dingen. Zij worden verzekerings
agent, verkopen auto's of herenkleding. Zij maaien grasvelden of graven sloten.
Sommige spreken hun spaargelden aan of lenen geld om concessies voor
broodjes-worst-tenten of inrichtingen voor de verkoop van gebraden kippen te
kopen.
De enorme besnoeiingen begonnen in
1968. toen in de lucht- en ruimtevaart-
industrie een record aantal van
1.418.000 personen werkzaam was. Nu
bedraagt dit aantal 1.177.000 en ver
wacht wordt dat tegen het einde van
1970 nog 55.000 man zullen afvloeien.
De industrie heeft een hele reeks
klappen gehad: vertraging van het on
derzoek van de ruimte gepaard aan
vermindering van de geldmiddelen van
het ruimtevaartbureau van 5,9 miljard
dollar in 1966 tot 3,3 miljard in dit jaar,
een vermindering van de nationale de
fensiebegroting met 6,9 miljard dollar
en een vermindering van orders voor
commerciële vliegtuigen. Verkoop en
winsten lopen achteruit.
De werkgelegenheid in de lucht- en
ruimtevaart is altijd op en neer gegaan,
maar economen zeggen dat thans voor
het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog
niet alleen arbeiders in de afdelingen
produktie maar ook duizenden uiterst
geschoolde en hoogst betaalde inge
nieurs, natuurkundigen, scheikundigen,
ontwerpers en wiskundigen voor de bijl
gaan.
In Zuid-Californië. het centrum van
de Amerikaanse lucht- en ruimtevaart-
industrie, zijn naar schatting 35.000
beroepsspecialisten die tussen 12.000 en
35.000 dollar per jaar verdienden, zon
der werk.
De meeste van deze mannen hebben
ainds de voltooiing van hun studie
slechts één soort werk gedaan. Op hun
40ste en 50ste jaar zijn zij specialisten
en zij zijn niet langer nodig, zegt Ri
chard Hachten, technisch adviseur van
Vip Agency Inc., een arbeidsbemidde
lingsbureau voor technisch, leidingge
vend en ander gestudeerd personeel.
„Deze mensen zijn wat hun opleiding
en technische ervaring aangaat compe
tent, maar zij hebben er geen idee van,
hoe zij een betrekking moeten zoeken
en zij hebben hulp nodig", aldus Hach
ten. „Zij weten niet hoe zij een sollici
tatiebrief moeten schrijven en een sa
menvatting van hun loopbaan moeten
geven omdat zij dit nooit hebben be-
ROMFORD (Engeland) —De Turpin
Avenue telt tien honden en negen wa
ren thuis terwijl op één dag in 26 hui
zen in de wijk werd ingebroken.
Volgens de politie waren de inbrekers
's nachts ruim drie uur in de straat
geweest zonder dat ook maar één van
de honden alarm had geslagen. Tenslot
te was Honey, een hondje van vier
maanden gaan janken en had dit ook
een deel van zijn collega-waakhonden
gewekt. De inbrekers waren daarop
vertrokken met hun buit een auto,
een radio, en ruim 100 pond aan geld.
Tussen haakjes, de straat is genoemd
naar Dick Turpin, een beroemde struik
rover uit de 18e O
hoeven te doen. Sommige zijn zo ont
wikkeld, dat zij sterke persoonlijkhe
den hebben. Zij doen zich bij een on
derhoud te sterk gelden en bederven
hun kansen op de betrekking
„Het is niet ongewoon dat 300 of 400
man op één enkele advertentie in een
krant te Los Angeles antwoorden", ver
volgt hij. „Er zijn nu eenmaal niet veel
betrekkingen en wij moedigen hen aan,
het in andere richtingen te proberen.
Dat is voor jongere mensen niet al te
moeilijk, vooral niet in de richting van
de handel, maar voor de ouderen is het
zwaar na 15 tot 20 jaar hetzelfde werk
te hebben gedaan te veranderen. Ter
wijl zij zich bekwamen voor iets anders
moedigen wij hen aan, hun trots tijde
lijk opzij te zetten en dingen te doen
zoals schoenen of broodjes worst ver
kopen. Dan blijft er tenminste geld
binnenkomen".
Het aantal bij het bureau Vip inge
schrevenen is de laatste zes maanden
verviervoudigd. Het bureau heeft onge
veer een op de tien ingeschrevenen
kunnen plaatsen.
De 50-jarige Clare A. Aldrich had 25
jaar gewerkt bij de North American
Rockwell Corporation te Los Angeles
en verdiende 20.000 dollar toon hij in
1968 werd ontslagen.
Als deskundige in warmte-overbren-
gingstechniek heeft hij geholpen de
command en service modules van de
Apollo te ontwerpen. Hij heeft het een
poosje geprobeerd als niet aan een be
paalde onderneming verbonden advi
seur, maar toen dat geen succes werd,
is hij taxichauffeur geworden. Hij
werkt nu zes dagen en 60 uur per week
en verdien „bijna net zo veel als toen
we pas getrouwd waren", vertelt me
vrouw Aldrich.
Julius Ginther is pas 40, maar hij
heeft negen kinderen en een huis van
40.000 dollar. Hij verdiende 15.000 dol
lar per jaar toen hij in september van
het vorige jaar door de International
Telephone and Telegraph Corporation,
afdeling lucht- en ruimtevaart, werd
afgestoten.
Bijna elke dag wandelt zijn vrouw,
Helen, naar een naburige broodjestent
en werkt ongeveer drie uur voor 25
dollar per week. „Dat helpt de monden
vullen", zegt Ginther, „maar we hebben
wel gemerkt dat je van 25 dollar per
week geen gezin van elf personen te
eten kunt geven. Ik heb een van mijn
verzekeringspolissen verzilverd en ik
heb er nog twee die een beetje geld
waard zijn plus nog wat spaargeld en
dat is alles. Ik denk nog een maand of
zo".
De kinderen variëren in leeftijd van
3 tot 17 jaar. De ouderen doen als ze,
kunnen karweitjes zoals op kinderen
passen en grasperken maaien. Mevrouw
Ginther vertelde dat het gezin, omdat
er negen kinderen zijn zelfs vóór haar
man zijn betrekking verloor reeds ge
wend was aan beperkingen en weinig
luxe.
De 37-jarige Bob Ichter is een van
7.000 die op Cape Kennedy zijn ontsla
gen sinds de maanlanding van de Apol
lo 11 van een jaar geleden en de daarop
gevolgde uitsmcring van het Apollopro-
granima over langere tijd. Toen hij
geen ander werk kon krijgen heeft hij
enige tijd rioolgeulen gegraven.
In december kreeg hij een baan als
planning-ingenieur te Greenboro in
North Carolina. Het gezin, behalve de
ouders bestaande uit twee zoons en een
dochter in de leeftijden van 8 tot 11
jaar. besloot in Florida te blijven en
Ichter begon in de weekeinden van
Greensbord naar Florida te reizen.
Elke vrijdagavond klimt hij in zijn
blauwe Volkswagen die al meer dan
160.000 km heeft gereden en rijdt de
meer dan 1.000 km naar zijn huis in
Satellite Beach bij Cape Kennedy. Hij
komt daar zaterdagmorgen om onge
veer half zeven aan en wordt door zijn
gezin opgewacht met verse koffie. Er
zijn altijd kleine karweitjes te doen:
een defecte luchtverversingsinstallatie,
een lekkende buis, een defecte lamp.
Dé beide jongens spelen honkbal in de
competitie, als er die dag een wedstrijd
is gaat het gezin erheen. Zaterdagavond
eten zij buitenshuis, gewoonlijk in een
pizzasalon. Daarna gaan Bob en zijn
vrouw, Joyce, naar een film of dansen.
Ztndag is het de „laat-vader-sla-
pen"-dag, misschien tot het middaguur,
's Middags om vijf uur klimt hij weer
in zijn Volkswagen voor de lange rit
terug naar North Carolina.
De 47-jarige Jerome A. Simons ver
loor z(jn baan bjj North American Rock
well in Los Angeles in februari. H(j
verdiende als hoofdingenieur 17.400
dollar. Hij heeft twee graden.
Hij krijgt elke week een werkloos
heidsuitkering van 65 dollar, maar dat
is binnenkort afgelopen. Om te helpen
hun zeven kinderen te eten te geven
werkt zijn vrouw als onderwijzeres. Al
le zeven kinderen, waarvan de oudste
17 jaar is, doen karweitjes zoals op kin
deren passen, als kantoorhulpjes en an
dere. ,.A1 het geld dat de kinderen ver
dienen wordt, op hun afzonderlijke
spaarrekeningen bijgeschreven als bij
drage voor hun hoger onderwijs", zegt
Simons. „Het zijn allemaal begaafde
kinderen, maar zij betwijfelen of stude
ren de moeite waard is nu zij de situa
tie zien, waarin iik verkeer. Zij zeggen:
„Daar heb je nou pa met twee titels en
hij heeft geen werk, terwijl de onont
wikkelde metselaar of tapijtlegger
werk heeft en goed wordt betaald".
Jerry Knott (40). die zijn baan als
ontwerpingenieur bij de Aslrodata Cor
poration in Los Angeles verloor in 1968,
haalde een bedrag van de spaarbank en
leende de rest voor een aanbetaling van
20.000 dollar om een restaurant in Ana
heim over te nemen. Een maand daarna
werd hij in dienst genomen door Lock
heed Aircraft in Burbanks, een baan
die hij in juli verloor.
Zijn vrouw beheerde het restaurant
gedurende zijn twee jaar bij Lockheed.
„We hebben geluk gehad met het
eerste restaurant", vertelde Knott.
„Daarom hebben we kort geleden een
tweede overgenomen met een aanbeta
ling van 12.000 dollar. Dit tweede loopt
niet. zo goed als het eerste, maar we
hebben vertrouwen. Mijn vrouw doet
het grootste deel van het werk. Onze
dochter van 13 jaar werkt in een van
de restaurants als serveerster".
Knott zou graag weer een betrekking
als ingenieur hebben „omdat ik zoveel
tijd aan de studie heb besteed. Zelfs als
ik voorgoed restauranteigenaar word,
blijf ik de techniek belangrijk achten".
Evenals zovele anderen in de indus
trie is hij van mening, dat de ontsla
gen in de lucht- en ruimtevaartindus
trie een nationale combinatie van ta
lent vernietigen. Die opnieuw bijeen te
brengen zal de VS grote moeite kosten.
Ofschoon de meeste van deze werklo
zen weer in de lucht- en ruimtevaart
industrie terug willen zijn er enkele die
dit niet willen.
Merele Dowd verloor zijn baan bij
Boeing Co. te Seattle na 17 dienstjaren,
maar hij had nevenwerkzaamheden.
Hij schreef drie boeken over de metho
de om geld te beheren. Er zijn 115.000
exemplaren van verkocht en hij is be
zig aan een vierde, getiteld: „Hoe uit de
schuld te komen en eruit te blijven".
Hij geeft ook colleges aan de univer
siteit van Washington over „praktisch
beheer van het familievermogen".
„Ik breng in praktijk wat ik preek",
zei Dowd. „Zodoende heeft dit ontslag
me niet financieel gebroken. Mijn ge
zin, waartoe vier jongens behoren, zou
twee jaar kunnen leven als er helemaal
geen geld meer binnen zou komen.
„Ik zoek geen permanente dienstbe
trekking meer", vervolgde hij. „Er was
zo iets als dit nodig om me wakker te
schudden. Ik ben 52 en ik heb het ge
voel dat er veel dingen zijn die ik wil
doen. Ik verdiende bij Boeing 20.500
dollar bruto per jaar. Zoveel zal ik nu
niet kunnen verdienen, maar ik zal me
meer kunnen ontspannen".
afdeling lucht- en ruimtevaart vai
de onderneming heeft kort geleden
een poging tot verandering van rich
ting gedaan en een contract van twee
miljoen dollar kunnen sluiten met
het departement voor huisvesting en
stadsontwikkeling om twee operatio
neel doorbraken op huisvestingsge-
bied te verzorgen.
De vice-president van de afdeling,
O.C. Boileau, voorziet dat regerings
departementen zoals HUD (het De
partement of Housing and Urban
Developments) het departement voor
het transportwezen en de departe
menten voor gezondheidszorg, on
derwijs en sociale zorg de leiding
zullen nemen bij het bepalen van de
nationale doeleinden en toezicht zul
len houden op het werk op zulke ter
reinen als watercontrole, huizenbouw
en de aanleg van vliegvelden.
Hij zegt dat Boeing gereed zil zijn
als dat gebeurt, „maar op dit ogen
blik is er geen belangrijke klant voor
dit soort werk. Wij moeten achter de
grote contracten voor de landsverde
diging en de lucht- en ruimtevaart
aan zitten, die steeds minder talrijk
worden".
Tot voor kort hadden de werklo
zen er over het algemeen een hekel
aan de streken te verlaten waar zij
woonden, in het bijzonder die in
Zuid-Californië en in de gemeenten
langs het strand van Florida nabij
Cape Kennedy. Dit is de laatste
maanden veranderd. Zonder vooruit
zichten op werk en geen eten op ta
fel verklaart 80 procent thans bereid
te zijn overal heen te gaan als er
maar werk te krijgen is.
BRUSSEL Een 40-jarige inwoner
van het Belgische plaatsje Sint Kathe-
rina-Lombeek, arbeider bij de buurt
spoorwegen, is aangehouden op verden
king van brandstichting in de opslag
plaats van de plaatselijke aannemer. De
man, die overigens ontkent, heeft naar
de overtuiging van de rijkswacht ge
handeld uit wraak. Wraak omdat de ei
genaar van de opslagplaats bij de ge
meenteraadsverkiezingen, als lijsttrek
ker van de partij „Eendracht voor vrij
heid en vooruitgang", met een forse
voorsprong won van de burgemeester,
die aan het hoofd van een eigen lijst de
verkiezingen was ingegaan.
De 40-jarige man was een fervent
aanhanger van „zijn" burgemeester en
diens politiek. Dagenlang was hij op
pad geweest om propaganda te maken
en zijn partij andere diensten te bewij
zen. Toen na de uitslag van de stem
ming bleek dat in het 4000 inwoners
tellende dorp de partij van de burge
meester een smadelijke nederlaag had
geleden, heeft de nu aangehoudene
waarschijnlijk thuis wat blikken benzi
ne gehaald, heeft die uitgegoten in de
loods van de aannemer en er een luci
fer bij gehouden. Omdat de brand snel
ontdekt werd bleef de schade beperkt.
De rijkswacht heeft de teleurgestelde
propagandist kunnen vinden met
hulp van een speurhond. Die leidde hen
feilloos naar het huis van de verdachte
waar men benzine en hetzelfde soort
blikken vond als die welke bij de loods
waren aangetroffen.
Mr. Bram Stemerdink is een 34-jarige telg
uit een goed-socialistisch arbeidersgezin in
Winterswijk. Hij koos na zijn H.B.S.-oplei-
ding de Koninklijke Militaire Academie in
Breda voor een voortgezette studie en daar
kwam hij in 1958 als jong beroeps-luitenant
van de infanterie af.
Hij was nog maar twee jaar troepenofficier
toen hij buiten zijn schuld een ongeluk
met een handgranaat kreeg dat hein een oog
kostte. Na veel moeite mocht hij op kosten
van het Rijk zijn gymnasiumdiploma halen
en daarna in Leiden rechten studeren. Vorig
jaar werd hij met gloednieuwe meesterstitel
secretaris van de krijgsraad in Den Bosch.
Dat duurde totdat hij anderhalve maand ge
leden hij was toen al lid van de gemeen
teraad van Den Bosch en van Provinciale
Staten voor de Partij van de Arbeid in de
Tweede Kamer kwam, waar hij overigens
nog niet meer heeft kunnen zeggen dan „Dat
beloof ik", toen hij werd beëdigd.
Het is de bedoeling dat hij zijn partijgenoot
Wierda gaat opvolgen als defensiespecialist
van de socialistische fractie. Helemaal in die
lijn ligt zijn werk aan een proefschrift over
Socialisme en defensie, waarop hij over twee
jaar hoopt te promoveren.
DEN BOSCH „Wat nu sabotage heet, ztfn doorgaans gewoon uitingen van on
vrede, uitingen die altijd hebben bestaan. Echte sabotage wordt het pas als die
uitingen een ideologische achtergrond hebben."
Mr. G. Stemerdink heeft als militair wel de indruk gekregen dat het aantal geval
len van wat hy noemt, „het op niet logische manier onklaar raken van militaire
dingen", toeneemt. Iiy w(jt dat echter ook sprekend als Kamerlid van de Partij
van de Arbeid aan een gebrek aan beleid van de minister van defensie. Daar
door nemen de onzekerheid en frustraties in de krijgsmacht, van hoog tot laag,
met de dag toe.
Het gooien van suiker in benzine
tanks en dergelijke vernielende activi
teiten is bijna net zo oud als het ge
bruik van benzine door het leger.
Staatssecretaris Haex noemde het voor
beeld van zand gooien in het carter van
een pantserwagen, een geval dat is be
recht door de krijgsraad in Den Bosch
in de periode dat mr. Stemerink daar
van secretaris was.
„Het is heel dom dat. de staatssecre
taris dat voorbeeld aanhaalt", oordeelt
mr Stemerink. „Dat was immers ge
daan door een jongen die ondanks een
middelbare opleiding geen verantwoor
delijke functie in het leger had bereikt
eti daardoor een wrok had gekregen.
Het was dus typisch een individueel
geval dat niets had te maken met ech*e
sabotage".
Mr. Stemerink weet nog wel een
voorbeeld: „Laatst heeft er iemand op
ten zaterdagavond een sleutel in een
telex gegooid waardoor een kostbaar
apparaat kapot ging. Het bleek echter
dat hij dat had gedaan omdat hij we
gens personeelsgebrek al voor de vierde
keei achtereen weekeinddienst had".
Bij de berechting wordt in dat soort
gevallen het artikel van het Wetboek
van Militair Strafrecht gehanteerd dat
de militair strafbaar stelt die opzette
lijk enige maatregel in het belang der
krijgsmacht genomen", verijdelt of op
andere wijze tegenwerkt. Het woord
„sabotage" komt in het militair straf
recht helemaal niet voor, maar de echte
sabotage valt onder omschrijvingen als
„het opzettelijk een militaire operatie
doen mislukken". Daar staat echter na
drukkelijk bij: „in tijd van oorlog". Als
dat wordt gedaan door een militair die
met enig gezag is bekleed, kan hij
daarvoor zelfs de doodstraf krijge n
Zelfs met het eerste artikel doen de
krijgsraden maar weinig ervaring op.
„Mensen die hun onvrede uiten door
iets te vernielen, doen dat in hun eentje
en dat maakt het moeilijk hen te pak
ker. De echte sabotage gebeurt meesta'
in groepsverband en die zou dus ook
makkelijker te ontdekken zijn", aldus
mr. Stemerink.
Dat betekent niet dat hij aan het toe
nemen van het moedwillig onklaar ma
ken van militaire apparatuur niet iets
zou willen doen.
„We zouden al een heleboel van de
frustraties die de oorzaak van de ver
nielingen zijn voorkomen door een mi
litaire ombudsman in te voeren. In Ne
derland hobbelen we op dat gebied ver
achter Noorwegen, West-Duitsland en
Zweden aan". Een dergelijk voorstel is
echter van minister Den Toom niet te
verwachten, die schuift alle beslissin
gen zo lang voor zich uit dat niet hij,
maar zijn opvolger ze moet nemen. En
het is duidelijk dat staatssecretaris
Haex erop uit is zijn opvolger ui wor-
aen, een man, die dat wil bereiken door
samen met minister Udink (ontwikke
lingssamenwerking) voor een harde lijn
te pleiten". Het zou mr. Stemerink niet
verbazen als deze en verwante leden
van het kabinet bereid zijn een extra
schijnwerper op de „sabotage" te rich
ten om zo de „noodzaak" van een hard
optreden aan te tonen.
Volgens de oud-officier Stemerink
denkt de leiding van het ministerie van
Defensie ten onrechte dat het officie
renkorps niets voelt voor zaken als af
schaffing van groetplicht en modernise
ring van het militaire recht. „De jonge
re officieren willen wel degelijk ver
nieuwen, maar een heleboel topfiguren
rijn nog voor de oorlog opgeleid. Of ze
hebben hun opleiding in Engeland ge
kregen waar ze nog hebben geleerd dat
óók de koperen schroeven aan de ach
terkant van de w.c. moeten worden ge
poetst".