Amerikaanse geleerden nil taxichauffeur, nachtwacht of broodjesverkoper Talent benutten voor vergroten leefbaarheid Duizenden ontslagen na bezuinigingen Verenigde Staten in MR. STEMERINK: SABOTAGE VAAK UITING VAN ONVREDE „Leger-ombudsman zou frustraties voorkomen" Terwijl de honden sliepen Na nederlaag bij verkiezing brand gesticht bij tegenstander mm Van Kaap Kennedy tot Huntsville in Alabama, tot Houston tot Seattle, tot Zuid-Californië zwerven werkloze ruimtevaartspecialisten langs de straten op zoek naar een betrekking. Zij schrijven tientallen sollicitaties en samen vattingen van hun loopbaan maar voor de meesten is het antwoord onverbiddelijk „neen". Zij staan elke week bij duizenden in de rij om de cheques voor hun werkloos heidsuitkering in ontvangst te nemen. Hun vrouwen en oudere kinderen werken om eten op tafel te brengen. KLAPPEN SPECIALISTEN NA 25 JAAR Nationale combinatie van talent naar de maan RIOOLGEULEN TWEE TITELS RESTAURANT NIET TERUG „SABOTAGE" ONVREDE OMBUDSMAN 1 I NEW YORK Julius Ginther past in zijn huis van 40.000 dollar op de kinde ren terwijl zijn vrouw drie uur per dag in een broodjes-met-worst-kraam werkt om 25 dollar per week te verdienen. Clare A. Aldrich heeft twee ingenieurstitels en is taxichauffeur. Bom Ichter rijdt elk weekeinde meer dan 2000 km van North Carolina, waar hij een baan heeft, naar Florida om een paar uur door te brengen bij zijn gezin nabij Kaap Kennedy. Na 15 jaar hoofdingenieur te zijn geweest heeft Atanas Golakof een niet vol ledige betrekking als nachtwacht en hij is verbitterd. Zij zijn enkele van de tienduizenden natuurkundigen, ingenieurs en technici, die door de achteruitgang van de lucht- en ruimtevaartindustrie hun betrekking hebben verloren. Zij zijn de slachtoffers van de enorme besnoeiingen door de regering van haar uitgaven voor de landsverdediging en de lucht- en ruimte- vaartprogramma's. Vele ondernemingen in de lucht en ruimtevaart-industrie zijn van mening dat het antwoord op de ach teruitgang gezocht moet worden in het veranderen van richting en het concentreren van hun technische en analytische talenten op de technische problemen van maatschappelijke eu velen zoals de verontreiniging van lucht en water. „Iedereen praat over mogelijkhe den in milieutechniek, stadsvernieu wing en huisvesting en systeemanaly se op het gebied van gezondheids zorg en onderwijs", zegt de economi sche hoofdadviseur van Lockheed, Harry Biederman. „Maar het pro bleem is, dat er geen centrale con tractautoriteit is. Je moet met elke stad, elke staat en elke provincie af zonderlijk contracteren. De markt is versplinterd." Boeing, één van de zwaarst getrof fen reuzen van de lucht- en -ruimte vaartindustrie, heeft zijn aantal wer kers in de omgeving van Seattle van 101.500 verminderd tot 55.400 en dit jaar moeten er weer 9000 gaan. De vee iruimtevaarttechnici zitten totaal aan de grond Als zij geen recht meer hebben op werklozensteun en er nog steeds geen vaca ture in hun specialiteit is. proberen zij andere dingen. Zij worden verzekerings agent, verkopen auto's of herenkleding. Zij maaien grasvelden of graven sloten. Sommige spreken hun spaargelden aan of lenen geld om concessies voor broodjes-worst-tenten of inrichtingen voor de verkoop van gebraden kippen te kopen. De enorme besnoeiingen begonnen in 1968. toen in de lucht- en ruimtevaart- industrie een record aantal van 1.418.000 personen werkzaam was. Nu bedraagt dit aantal 1.177.000 en ver wacht wordt dat tegen het einde van 1970 nog 55.000 man zullen afvloeien. De industrie heeft een hele reeks klappen gehad: vertraging van het on derzoek van de ruimte gepaard aan vermindering van de geldmiddelen van het ruimtevaartbureau van 5,9 miljard dollar in 1966 tot 3,3 miljard in dit jaar, een vermindering van de nationale de fensiebegroting met 6,9 miljard dollar en een vermindering van orders voor commerciële vliegtuigen. Verkoop en winsten lopen achteruit. De werkgelegenheid in de lucht- en ruimtevaart is altijd op en neer gegaan, maar economen zeggen dat thans voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog niet alleen arbeiders in de afdelingen produktie maar ook duizenden uiterst geschoolde en hoogst betaalde inge nieurs, natuurkundigen, scheikundigen, ontwerpers en wiskundigen voor de bijl gaan. In Zuid-Californië. het centrum van de Amerikaanse lucht- en ruimtevaart- industrie, zijn naar schatting 35.000 beroepsspecialisten die tussen 12.000 en 35.000 dollar per jaar verdienden, zon der werk. De meeste van deze mannen hebben ainds de voltooiing van hun studie slechts één soort werk gedaan. Op hun 40ste en 50ste jaar zijn zij specialisten en zij zijn niet langer nodig, zegt Ri chard Hachten, technisch adviseur van Vip Agency Inc., een arbeidsbemidde lingsbureau voor technisch, leidingge vend en ander gestudeerd personeel. „Deze mensen zijn wat hun opleiding en technische ervaring aangaat compe tent, maar zij hebben er geen idee van, hoe zij een betrekking moeten zoeken en zij hebben hulp nodig", aldus Hach ten. „Zij weten niet hoe zij een sollici tatiebrief moeten schrijven en een sa menvatting van hun loopbaan moeten geven omdat zij dit nooit hebben be- ROMFORD (Engeland) —De Turpin Avenue telt tien honden en negen wa ren thuis terwijl op één dag in 26 hui zen in de wijk werd ingebroken. Volgens de politie waren de inbrekers 's nachts ruim drie uur in de straat geweest zonder dat ook maar één van de honden alarm had geslagen. Tenslot te was Honey, een hondje van vier maanden gaan janken en had dit ook een deel van zijn collega-waakhonden gewekt. De inbrekers waren daarop vertrokken met hun buit een auto, een radio, en ruim 100 pond aan geld. Tussen haakjes, de straat is genoemd naar Dick Turpin, een beroemde struik rover uit de 18e O hoeven te doen. Sommige zijn zo ont wikkeld, dat zij sterke persoonlijkhe den hebben. Zij doen zich bij een on derhoud te sterk gelden en bederven hun kansen op de betrekking „Het is niet ongewoon dat 300 of 400 man op één enkele advertentie in een krant te Los Angeles antwoorden", ver volgt hij. „Er zijn nu eenmaal niet veel betrekkingen en wij moedigen hen aan, het in andere richtingen te proberen. Dat is voor jongere mensen niet al te moeilijk, vooral niet in de richting van de handel, maar voor de ouderen is het zwaar na 15 tot 20 jaar hetzelfde werk te hebben gedaan te veranderen. Ter wijl zij zich bekwamen voor iets anders moedigen wij hen aan, hun trots tijde lijk opzij te zetten en dingen te doen zoals schoenen of broodjes worst ver kopen. Dan blijft er tenminste geld binnenkomen". Het aantal bij het bureau Vip inge schrevenen is de laatste zes maanden verviervoudigd. Het bureau heeft onge veer een op de tien ingeschrevenen kunnen plaatsen. De 50-jarige Clare A. Aldrich had 25 jaar gewerkt bij de North American Rockwell Corporation te Los Angeles en verdiende 20.000 dollar toon hij in 1968 werd ontslagen. Als deskundige in warmte-overbren- gingstechniek heeft hij geholpen de command en service modules van de Apollo te ontwerpen. Hij heeft het een poosje geprobeerd als niet aan een be paalde onderneming verbonden advi seur, maar toen dat geen succes werd, is hij taxichauffeur geworden. Hij werkt nu zes dagen en 60 uur per week en verdien „bijna net zo veel als toen we pas getrouwd waren", vertelt me vrouw Aldrich. Julius Ginther is pas 40, maar hij heeft negen kinderen en een huis van 40.000 dollar. Hij verdiende 15.000 dol lar per jaar toen hij in september van het vorige jaar door de International Telephone and Telegraph Corporation, afdeling lucht- en ruimtevaart, werd afgestoten. Bijna elke dag wandelt zijn vrouw, Helen, naar een naburige broodjestent en werkt ongeveer drie uur voor 25 dollar per week. „Dat helpt de monden vullen", zegt Ginther, „maar we hebben wel gemerkt dat je van 25 dollar per week geen gezin van elf personen te eten kunt geven. Ik heb een van mijn verzekeringspolissen verzilverd en ik heb er nog twee die een beetje geld waard zijn plus nog wat spaargeld en dat is alles. Ik denk nog een maand of zo". De kinderen variëren in leeftijd van 3 tot 17 jaar. De ouderen doen als ze, kunnen karweitjes zoals op kinderen passen en grasperken maaien. Mevrouw Ginther vertelde dat het gezin, omdat er negen kinderen zijn zelfs vóór haar man zijn betrekking verloor reeds ge wend was aan beperkingen en weinig luxe. De 37-jarige Bob Ichter is een van 7.000 die op Cape Kennedy zijn ontsla gen sinds de maanlanding van de Apol lo 11 van een jaar geleden en de daarop gevolgde uitsmcring van het Apollopro- granima over langere tijd. Toen hij geen ander werk kon krijgen heeft hij enige tijd rioolgeulen gegraven. In december kreeg hij een baan als planning-ingenieur te Greenboro in North Carolina. Het gezin, behalve de ouders bestaande uit twee zoons en een dochter in de leeftijden van 8 tot 11 jaar. besloot in Florida te blijven en Ichter begon in de weekeinden van Greensbord naar Florida te reizen. Elke vrijdagavond klimt hij in zijn blauwe Volkswagen die al meer dan 160.000 km heeft gereden en rijdt de meer dan 1.000 km naar zijn huis in Satellite Beach bij Cape Kennedy. Hij komt daar zaterdagmorgen om onge veer half zeven aan en wordt door zijn gezin opgewacht met verse koffie. Er zijn altijd kleine karweitjes te doen: een defecte luchtverversingsinstallatie, een lekkende buis, een defecte lamp. Dé beide jongens spelen honkbal in de competitie, als er die dag een wedstrijd is gaat het gezin erheen. Zaterdagavond eten zij buitenshuis, gewoonlijk in een pizzasalon. Daarna gaan Bob en zijn vrouw, Joyce, naar een film of dansen. Ztndag is het de „laat-vader-sla- pen"-dag, misschien tot het middaguur, 's Middags om vijf uur klimt hij weer in zijn Volkswagen voor de lange rit terug naar North Carolina. De 47-jarige Jerome A. Simons ver loor z(jn baan bjj North American Rock well in Los Angeles in februari. H(j verdiende als hoofdingenieur 17.400 dollar. Hij heeft twee graden. Hij krijgt elke week een werkloos heidsuitkering van 65 dollar, maar dat is binnenkort afgelopen. Om te helpen hun zeven kinderen te eten te geven werkt zijn vrouw als onderwijzeres. Al le zeven kinderen, waarvan de oudste 17 jaar is, doen karweitjes zoals op kin deren passen, als kantoorhulpjes en an dere. ,.A1 het geld dat de kinderen ver dienen wordt, op hun afzonderlijke spaarrekeningen bijgeschreven als bij drage voor hun hoger onderwijs", zegt Simons. „Het zijn allemaal begaafde kinderen, maar zij betwijfelen of stude ren de moeite waard is nu zij de situa tie zien, waarin iik verkeer. Zij zeggen: „Daar heb je nou pa met twee titels en hij heeft geen werk, terwijl de onont wikkelde metselaar of tapijtlegger werk heeft en goed wordt betaald". Jerry Knott (40). die zijn baan als ontwerpingenieur bij de Aslrodata Cor poration in Los Angeles verloor in 1968, haalde een bedrag van de spaarbank en leende de rest voor een aanbetaling van 20.000 dollar om een restaurant in Ana heim over te nemen. Een maand daarna werd hij in dienst genomen door Lock heed Aircraft in Burbanks, een baan die hij in juli verloor. Zijn vrouw beheerde het restaurant gedurende zijn twee jaar bij Lockheed. „We hebben geluk gehad met het eerste restaurant", vertelde Knott. „Daarom hebben we kort geleden een tweede overgenomen met een aanbeta ling van 12.000 dollar. Dit tweede loopt niet. zo goed als het eerste, maar we hebben vertrouwen. Mijn vrouw doet het grootste deel van het werk. Onze dochter van 13 jaar werkt in een van de restaurants als serveerster". Knott zou graag weer een betrekking als ingenieur hebben „omdat ik zoveel tijd aan de studie heb besteed. Zelfs als ik voorgoed restauranteigenaar word, blijf ik de techniek belangrijk achten". Evenals zovele anderen in de indus trie is hij van mening, dat de ontsla gen in de lucht- en ruimtevaartindus trie een nationale combinatie van ta lent vernietigen. Die opnieuw bijeen te brengen zal de VS grote moeite kosten. Ofschoon de meeste van deze werklo zen weer in de lucht- en ruimtevaart industrie terug willen zijn er enkele die dit niet willen. Merele Dowd verloor zijn baan bij Boeing Co. te Seattle na 17 dienstjaren, maar hij had nevenwerkzaamheden. Hij schreef drie boeken over de metho de om geld te beheren. Er zijn 115.000 exemplaren van verkocht en hij is be zig aan een vierde, getiteld: „Hoe uit de schuld te komen en eruit te blijven". Hij geeft ook colleges aan de univer siteit van Washington over „praktisch beheer van het familievermogen". „Ik breng in praktijk wat ik preek", zei Dowd. „Zodoende heeft dit ontslag me niet financieel gebroken. Mijn ge zin, waartoe vier jongens behoren, zou twee jaar kunnen leven als er helemaal geen geld meer binnen zou komen. „Ik zoek geen permanente dienstbe trekking meer", vervolgde hij. „Er was zo iets als dit nodig om me wakker te schudden. Ik ben 52 en ik heb het ge voel dat er veel dingen zijn die ik wil doen. Ik verdiende bij Boeing 20.500 dollar bruto per jaar. Zoveel zal ik nu niet kunnen verdienen, maar ik zal me meer kunnen ontspannen". afdeling lucht- en ruimtevaart vai de onderneming heeft kort geleden een poging tot verandering van rich ting gedaan en een contract van twee miljoen dollar kunnen sluiten met het departement voor huisvesting en stadsontwikkeling om twee operatio neel doorbraken op huisvestingsge- bied te verzorgen. De vice-president van de afdeling, O.C. Boileau, voorziet dat regerings departementen zoals HUD (het De partement of Housing and Urban Developments) het departement voor het transportwezen en de departe menten voor gezondheidszorg, on derwijs en sociale zorg de leiding zullen nemen bij het bepalen van de nationale doeleinden en toezicht zul len houden op het werk op zulke ter reinen als watercontrole, huizenbouw en de aanleg van vliegvelden. Hij zegt dat Boeing gereed zil zijn als dat gebeurt, „maar op dit ogen blik is er geen belangrijke klant voor dit soort werk. Wij moeten achter de grote contracten voor de landsverde diging en de lucht- en ruimtevaart aan zitten, die steeds minder talrijk worden". Tot voor kort hadden de werklo zen er over het algemeen een hekel aan de streken te verlaten waar zij woonden, in het bijzonder die in Zuid-Californië en in de gemeenten langs het strand van Florida nabij Cape Kennedy. Dit is de laatste maanden veranderd. Zonder vooruit zichten op werk en geen eten op ta fel verklaart 80 procent thans bereid te zijn overal heen te gaan als er maar werk te krijgen is. BRUSSEL Een 40-jarige inwoner van het Belgische plaatsje Sint Kathe- rina-Lombeek, arbeider bij de buurt spoorwegen, is aangehouden op verden king van brandstichting in de opslag plaats van de plaatselijke aannemer. De man, die overigens ontkent, heeft naar de overtuiging van de rijkswacht ge handeld uit wraak. Wraak omdat de ei genaar van de opslagplaats bij de ge meenteraadsverkiezingen, als lijsttrek ker van de partij „Eendracht voor vrij heid en vooruitgang", met een forse voorsprong won van de burgemeester, die aan het hoofd van een eigen lijst de verkiezingen was ingegaan. De 40-jarige man was een fervent aanhanger van „zijn" burgemeester en diens politiek. Dagenlang was hij op pad geweest om propaganda te maken en zijn partij andere diensten te bewij zen. Toen na de uitslag van de stem ming bleek dat in het 4000 inwoners tellende dorp de partij van de burge meester een smadelijke nederlaag had geleden, heeft de nu aangehoudene waarschijnlijk thuis wat blikken benzi ne gehaald, heeft die uitgegoten in de loods van de aannemer en er een luci fer bij gehouden. Omdat de brand snel ontdekt werd bleef de schade beperkt. De rijkswacht heeft de teleurgestelde propagandist kunnen vinden met hulp van een speurhond. Die leidde hen feilloos naar het huis van de verdachte waar men benzine en hetzelfde soort blikken vond als die welke bij de loods waren aangetroffen. Mr. Bram Stemerdink is een 34-jarige telg uit een goed-socialistisch arbeidersgezin in Winterswijk. Hij koos na zijn H.B.S.-oplei- ding de Koninklijke Militaire Academie in Breda voor een voortgezette studie en daar kwam hij in 1958 als jong beroeps-luitenant van de infanterie af. Hij was nog maar twee jaar troepenofficier toen hij buiten zijn schuld een ongeluk met een handgranaat kreeg dat hein een oog kostte. Na veel moeite mocht hij op kosten van het Rijk zijn gymnasiumdiploma halen en daarna in Leiden rechten studeren. Vorig jaar werd hij met gloednieuwe meesterstitel secretaris van de krijgsraad in Den Bosch. Dat duurde totdat hij anderhalve maand ge leden hij was toen al lid van de gemeen teraad van Den Bosch en van Provinciale Staten voor de Partij van de Arbeid in de Tweede Kamer kwam, waar hij overigens nog niet meer heeft kunnen zeggen dan „Dat beloof ik", toen hij werd beëdigd. Het is de bedoeling dat hij zijn partijgenoot Wierda gaat opvolgen als defensiespecialist van de socialistische fractie. Helemaal in die lijn ligt zijn werk aan een proefschrift over Socialisme en defensie, waarop hij over twee jaar hoopt te promoveren. DEN BOSCH „Wat nu sabotage heet, ztfn doorgaans gewoon uitingen van on vrede, uitingen die altijd hebben bestaan. Echte sabotage wordt het pas als die uitingen een ideologische achtergrond hebben." Mr. G. Stemerdink heeft als militair wel de indruk gekregen dat het aantal geval len van wat hy noemt, „het op niet logische manier onklaar raken van militaire dingen", toeneemt. Iiy w(jt dat echter ook sprekend als Kamerlid van de Partij van de Arbeid aan een gebrek aan beleid van de minister van defensie. Daar door nemen de onzekerheid en frustraties in de krijgsmacht, van hoog tot laag, met de dag toe. Het gooien van suiker in benzine tanks en dergelijke vernielende activi teiten is bijna net zo oud als het ge bruik van benzine door het leger. Staatssecretaris Haex noemde het voor beeld van zand gooien in het carter van een pantserwagen, een geval dat is be recht door de krijgsraad in Den Bosch in de periode dat mr. Stemerink daar van secretaris was. „Het is heel dom dat. de staatssecre taris dat voorbeeld aanhaalt", oordeelt mr Stemerink. „Dat was immers ge daan door een jongen die ondanks een middelbare opleiding geen verantwoor delijke functie in het leger had bereikt eti daardoor een wrok had gekregen. Het was dus typisch een individueel geval dat niets had te maken met ech*e sabotage". Mr. Stemerink weet nog wel een voorbeeld: „Laatst heeft er iemand op ten zaterdagavond een sleutel in een telex gegooid waardoor een kostbaar apparaat kapot ging. Het bleek echter dat hij dat had gedaan omdat hij we gens personeelsgebrek al voor de vierde keei achtereen weekeinddienst had". Bij de berechting wordt in dat soort gevallen het artikel van het Wetboek van Militair Strafrecht gehanteerd dat de militair strafbaar stelt die opzette lijk enige maatregel in het belang der krijgsmacht genomen", verijdelt of op andere wijze tegenwerkt. Het woord „sabotage" komt in het militair straf recht helemaal niet voor, maar de echte sabotage valt onder omschrijvingen als „het opzettelijk een militaire operatie doen mislukken". Daar staat echter na drukkelijk bij: „in tijd van oorlog". Als dat wordt gedaan door een militair die met enig gezag is bekleed, kan hij daarvoor zelfs de doodstraf krijge n Zelfs met het eerste artikel doen de krijgsraden maar weinig ervaring op. „Mensen die hun onvrede uiten door iets te vernielen, doen dat in hun eentje en dat maakt het moeilijk hen te pak ker. De echte sabotage gebeurt meesta' in groepsverband en die zou dus ook makkelijker te ontdekken zijn", aldus mr. Stemerink. Dat betekent niet dat hij aan het toe nemen van het moedwillig onklaar ma ken van militaire apparatuur niet iets zou willen doen. „We zouden al een heleboel van de frustraties die de oorzaak van de ver nielingen zijn voorkomen door een mi litaire ombudsman in te voeren. In Ne derland hobbelen we op dat gebied ver achter Noorwegen, West-Duitsland en Zweden aan". Een dergelijk voorstel is echter van minister Den Toom niet te verwachten, die schuift alle beslissin gen zo lang voor zich uit dat niet hij, maar zijn opvolger ze moet nemen. En het is duidelijk dat staatssecretaris Haex erop uit is zijn opvolger ui wor- aen, een man, die dat wil bereiken door samen met minister Udink (ontwikke lingssamenwerking) voor een harde lijn te pleiten". Het zou mr. Stemerink niet verbazen als deze en verwante leden van het kabinet bereid zijn een extra schijnwerper op de „sabotage" te rich ten om zo de „noodzaak" van een hard optreden aan te tonen. Volgens de oud-officier Stemerink denkt de leiding van het ministerie van Defensie ten onrechte dat het officie renkorps niets voelt voor zaken als af schaffing van groetplicht en modernise ring van het militaire recht. „De jonge re officieren willen wel degelijk ver nieuwen, maar een heleboel topfiguren rijn nog voor de oorlog opgeleid. Of ze hebben hun opleiding in Engeland ge kregen waar ze nog hebben geleerd dat óók de koperen schroeven aan de ach terkant van de w.c. moeten worden ge poetst".

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1970 | | pagina 11