Bouw zelf centrale verwarming
Het geluid op zak
Herfst: tijd van bijzondere foto's
Scherpe foto's
geen probleem
Meer profijt van de caravan
Filmen in Holland
Van dit, van dat, van alles wat
Kosten, noch moeite...noch kijkers gespaard
Dunne buizen
Passen en meten
Welk principe
Plattegrond
Welke kachel
Centraal
Minder condens
Ongegrond
Huwelijksbanden
Kattenagels
In de walvis
Herfstschotel
Wij
n
Centrale verwarming
WEEKBLADEN FRED 2 kol. Bouw zelf centrale verwarming.
De komst van het aardgas heeft in ons land een revolutie ontketend op het ge
bied van de huisverwarming. In vele nieuwbouwhuizen wordt de centrale ver
warming, werkend op aardgas, als normale accessoire Ingebouwd. Wie echter nog
in huizen van de periode „voor de gasbel" woont is vaak van dit moderne gemak
verstoken. Het doen inbouwen, door een vakman, van een eigen C.V. is een hele
uitgaaf. Dat het inbouwen ook zelf gedaan kan worden ls helaas te weinig bekend.
Men ziet tegen de technische problemen op. Toch Is het tegenwoordig in feite
een simpele zaak geworden.
Hier is de .centrale" als convectorhaard gewoon in de huiskamer ge
plaatst. De kachel als gezelligheids-element blijft daardoor in de woon
ruimte behouden.
De ontwikkeling op het gebied van
bandrecorders lijkt in grote trekken op
die van radio en televisie. Eerst grote
en welhaast logge bakbeesten met een
gering vermogen. Later fijnere en ge
makkelijk te hanteren apparaten voor
huiselijk gebruik. Dan de kleine, draag
bare recorder voor band-op-spoelen en
tenslotte de compacte cassetterecorder
met de grote prestaties. Het apparaat
wordt gebruikt door zakenlui, journa
listen en door technici. Maar ook als
toestelletje voor de amateur vindt het
gretig aftrek. De smalfilmers en de dia
amateurs gebruiken het om „geluid ter
plaatse" op te nemen voor hun geluids
band bij de beelden. En... tenslotte is
er de groep mensen die het hoofdzake
lijk gebruiken om de bekende musicas-
settes af te splen.
M. Op de foto een populaire cassettere
corder zoals deze veel door jongelui
worden gebruikt: afstandsbediening, ge
voelige microfoon, oortelefoon, lichtnet-
snoer en draagtas plus cassette met
band maken deze recorder compleet.
De komst van de klemfitting heeft
het grootste bezwaar, klevende aan het
zelfaanleggen van een CV, weggeno
men. Deze klemfitting kan men verge
lijken met de bekende steekkoppeling,
zoals die voorkomt aan kranen, tuin
slangen enz. Het aan elkaar verbinden
van twee buisdelen gebeurt door aan
een zijde een klemfitting te plaatsen,
beide einden in elkaar schuiven en de
klemfitting met een moersleutel vaste
te schroeven.
Vroeger werd als verbinding een vrij
dikke buis gebruikt, die alleen met be
paalde hulpmiddelen was te verwerken.
Tegenwoordig gebruikt men in het al
gemeen buizen van 12 of 15 mm dikte.
Deze smalle pijp staat netter en is ge
makkelijk door te zagen met een 6
duims ijzerzaag. Bramen moet u weg-
vijlen. Eventueel kunt u zich, voor dit
doel een z.g. pijpsnijtang aanschaffen,
kosten enkele tientjes. Daarmee kapt u
de pijp op de gewenste lengte door en
u krijgt een beslist gave snede. Het
koud buigen van deze buizen geeft al
evenmin zorgen, met behulp van een
buigtang doet u dit „uit. de hand".
Voor u tot de aanschaf van de beno
digde onderdelen overgaat, dient u
eerst nauwkeurig op te meten hoe groot
uw woonvertrekken zijn, waar die lig
gen (aan een steeg, op het noorden of
zuiden) en hoe groot het oppervlak van
uw ramen is. Tenslotte kunt u zelf be
palen waar u de radiatoren wilt plaat
sen en hoeveel. Wel in de WC, niet in
de badkamer, waar u bijv. een elektri
sche verwarming hebt, enz.
De leverancier voor zelfbouw CV
moet een vertrouwd adres zijn. U kunt
daar nl. volledige informaties inwinnen
omtrent de problemen die eventueel
opdoemen. Men heeft daar inspecteurs
met ervaring die uw centrale verwar
ming kunnen controleren en in bedrijf
stellen, want dat laatste is iets wat u
ten ene male niet mag, daar is een wet-
telijke regeling voor. Men zal u daar
ook vertellen wat de voordelen zijn van
bv. gas of olie als brandstof. Een mo
derne CV heeft nl. ook een elektrische
installatie, werkend met een circulatie-
pomp en thermostaat. Daarom is de
bijstand van de vakman op dit gebied
onmisbaar.
Soms leest men in advertenties „Kies
het handige éénpijpsysteem voor uw
CV" en op het eerste gezicht lijkt dit
aantrekkelijk. De v ordelen zijn:
a. uit oogpunt van esthetiek aan
trekkelijk;
b. iets minder moeite bij het aanleg
gen;
c. kosten wat lager door minder pijp.
De nadelen zijn er ook. Doordat aan
elke radiator van een éénpijpssysteem
een aparte omloopleiding, het water
naar de ketel terug moet voeren, mengt
het ietwat afgekoelde water (b.v. 80
graden) zich daar weer met het water
van 90 graden en verlaagt de tempera
tuur daarvan uiteraard. Elke volgende
radiator zal wat lager in temperatuur
zijn, als de vorige, en u dient dus ra
diatoren met een „oplopende" capaciteit
te gebruiken. Het voordeel van de
éénpijps CV is dus niet erg groot. Bij
een tweepijpssysteem heeft iedere ra
diator een constante aanvoer en retour-
temperatuur. Door de pijpen netjes te
schilderen en zoveel mogelijk weg te
werken, behoeft het tweepijpssysteem
beslist niet minder mooi te zijn.
Voor u tot de aanschaf van uw on
derdelen overgaat, maak een platte
grond van uw huis, een voor de bene
den- en een voor de bovenverdieping
en eventueel de zolder. De leverancier
helopt u daarbij. Bepaal welke ketel u
wilt. U kunt een soort convectortype
nemen, de z.g. moederhaard, dat een
sieraad in de huiskamer is. U kunt ook
een ketel plaatsen op zolder, in een
trapkast of in de keuken.
Het gereedschap als nodig voor zelf
bouw van uw CV is bv.: handboor plus
boren, eventueel elektrische klopboor
(voor beton), schroevedraaier, hamer,
verstelbare moersleutel, waterpomp
tang, ijzerzaag en vijl of speciale snij-
tang voor de buizen. Een buigtang en
natuurlijk een duimstok.
Het kan zijn dat de trouwring niet
meer van uw vinger kan. Daar zijn
verschillende remedies voor. Insme
ren met olie of zeep. Het houden
van uw vinger in water met een
paar ijsblokjes. Dit doet uw vinger
wat slinken. Lukt dit alles niet, om
wikkel de vinger even met een eind
je touw en laat dit enkele minuten
zitten (nooit langer dan 34 minu
ten). De bloedtoevoer stopt en uw
vinger wordt slank.
Katten hebben de nare gewoonte
hun nagels in meubelbekleding,
vloerbedekking enz. te plaatsen, dit
is geen scherpen. De bedoeling is, de
aangroeiende bovennagel te doen af
breken. U vindt die glanzende stuk
jes nagel vaak in het tapijt. Geef
poes een stuk mrubelplaat en wrijf
die in met een stukje vlees ofwat
vis. Anders weet poes niet dat dit de
plaats is waar hij de nagels in moet
zetten.
Het probleem van de luchtvervuiling
krijgt met de dag meer aandacht. Het
is een zaak die iedereen aangaat en
waarbij iedereen betrokken is. In het
Amerikaanse Sacramento is men daar
om met een propaganda actie begonnen
met de leus: „Bestrijd de luchtvervui
ling, neem de fiets!". Het is beter voor
kleine afstanden op de fiets te stappen.
Het is daarbij ook nog gezond. Een fiets
stinkt niet. Dat geldt niet alleen voor
Amerika.
Welke foto-vriend zou niet graag
brillante foto's schieten! Maar vaak
was de teleurstelling groot, als de fo
to's afgehaald werden bij de fotograaf
of uit de eigen doka te voorschijn kwa
men. De foto's waren niet zoals ze
konden zijn met zo'n camera en zo'n
film. Omdat een te lange sluitertijd
was gekozen en de camera tijdens het
afdrukken was bewogen vertoonden de
foto's onscherpte.
De voornaamste voorwaarde om
scherpe foto's te maken is de camera
rustig vasthouden. Wie hetzelfde mo
tief met 1/30 en daarna met 1/125 sec.
fotografeert uit de hand, zal bij een
vergroting van 24 x 30 cm goed kunnen
constatereri, dat de opname met 1/30
sec. niet even scherp is als die welke
met 1/125 sec. was genomen.
Echter ook met 1/125 sec. is on
scherpte nog heel goed mogelijk. Voor
al de geliefde automatische camera's
worden door hun geringe gewicht ge
makkelijk bewogen tijdens het afdruk
ken. Een remedie is een zeer korte
sluitertijd, hetgeen echter alleen bij
duurdere camera's mogelijk is. Een ge
heel nieuwe en revolutionaire oplos
sing bieden de Sensor-camera's, die
met een nieuwe en ultra-gevoelige ont
spanner zijn uitgerust: de rode Sensor-
punt! Wie wel eens met een geweer
heeft geschoten, weet hoe belangrijk
drukpunt en licht ontspannen zijn...
Wanneer dus de opname niet is „be
wogen", de lens niet vies is geworden
door vingerafdrukken of vuil, goed ge-
diafragmeerd is, goed ontwikkeld en de
foto in een stabiel vergrotingsapparaat
bij gemiddeld diafragma werd vergroot,
dan kunnen we rekenen op een bril
jante foto.
Uit gegevens van de ANWB en van
de Caravan RAI blijkt dat steeds meer
mensen hun caravan gebruiken als een
tweede huis. Zij huren een seizoen
plaats en bewonen hun caravan van 1
april tot 1 oktober. Daarna is de pret
over en de caravan gaat naar zijn win
terbergplaats, tot het volgend jaar. Een
aantal caravanners echter, maakt ge
bruik van de campings die het gehele
jaar open zijn. Winter en zomer profi
teren zij van hun aankoop. De kerstda
gen en zelfs oud en nieuw worden dan
in de caravan gevierd, terwijl de
sneeuw soms dik rondom de wagen ligt
Een groeiende categorie trekt met de
caravan naar de wintersport. In veel
wintersportplaatsen zijn eveneens cam
pings welke'gedurende het gehele jaar
open zijn. Deze campings bieden uitste
kende service, warm water, goed afge
sloten douches en toiletten en zelfs
plaatsen waar men zijn kleren kan la
ten drogen.
Een van de vereisten voor het kam
peren in voor- en naseizoen, laat staan
winter of wintersport, is dat men een
deugdelijke verwarming heeft. Voor
een koele dag in mei kan de oude ma
nier, een bloempot op het gaskomfoor
voldoen, voor lagere temperaturen is
een ingebouwde kachel noodzaak.
Een deugdelijke caravanverwarming
betrekt de verbrandingszuurstof niet
uit het interieur, maar van buitenaf.
Het is in feite een gesloten systeem,
waarbij de koude lucht, nodig voor de
verbranding, van buiten wordt aange
voerd en de verbruikte lucht via een
schoorsteen naar buiten wordt afge
voerd. (N.B. Truma heeft ook een type
dat zijn verbruikte lucht onder de ca
ravan afvoert.) De mantel van de ka
chel staat alleen „warmte" en niet
meer, af aan de lucht in de caravan.
Daarom is de kwaliteit van die z.g.
mantel zeer belangrijk.
Wie het gehele jaar door op een vaste
plaats staat, denk aan de Sta-caravans,
kan beter op olie stoken. Dit is op de
lange duur voordeliger. Wie echter wil
trekken doet het best een gaskachel
aan te schaffen.
Een goede caravankachel bezit een
ingebouwde veiligheid tegen het doven
van de gasvlam. Mocht deze onverhoopt
Herfst: gele bladeren vallen van de
bomen en bedekken de straten en we
gen onder een geel bladerdek. Deze tijd
ia aantrekkelijk voor bijzondere opna
men. Of u nu in kleur of zwart/wit fo
tografeert, probeer bij herfst-motieven
een bekende fout te vermijden: de in
geel gestoken bomen verlokken vaak
tot opnamen waar „alles op staat". Dan
zult u echter zelden karakteristieke
herfstfoto's maken.
Er zijn enorm veel mogelijkheden om
de herfst met de camera te „vangen".
Omdat de kleur een van de meest ty
pische eigenschappen is, volgt hier een
kleurenadvies. Vooraf een goede kleu
renfoto is zelden een foto met veel bon
te kleuren. Als er veel kleuren op een
foto voorkomen, komt er geen enkele
goed naar voren. „Zulke foto's zijn
meestal „onrustig".
Ook het veelbesproken „rode puntje"
hoeft niet noodzakelijk in uw herfst
foto voor te komen. Beperkt u zich ge
rust tot enkele, misschien zelfs tot een
enkele kleur. Juist bij herfst-motieven
bezitten opnamen die zo zijn ontstaan,
een sterke uitdrukkingskracht. Derge
lijke opnamen noemt men „mono
chroom".
En niet alleen bij een herfst-zonne-
tje kunnen goede kleurenfoto's gemaakt
worden. Sombere en zelfs nevelige da
gen leveren foto's met zachte kleuren
op, die een eigen bekoring hebben. Deze
zachte kleuren hebben niets gemeen
met „volwassen" kleuren die 'u krijgt
wanneer u onder normale omstandighe
den kleurenfoto's maakt. De praktijk
leert dat bij diffuus licht uitstekende
resultaten te behalen zijn met Agfaco-
lor films.
Een tip. om nog briljantere herfst
kleuren t» krijgen: of u nu de kleuren-
negatieffilm CN 17 (waarvan u ook
goede zwart/wit afdrukken kunt ma
ken) en CNS (20 DIN) of de mkeerfilm
CT 18 neemt stel het diafragma een
hele of een halve waarde groten in,
zodat er meer licht door de lens komt.
Bij automatische camera's, zoals de Op
tima Sensor, dient u dan het DIN-getal
in te stellen op 15 DIN in plaats van
18 DIN.
Het gebeurt niet zo erg veel, dat bui
tenlandse maatschappijen ons kleine
landje kiezen als location (filmterm)
voor hun activiteiten.
De Big City Production, een Engelse
Maatschappij, heeft echter onlangs weer
eens de lage landen bij de zee als op
nametoneel gekozen.
Het betrof hier de film „Puppet on a
chain" waarin Barbara Perkins, bekend
van de t.v.-serie „Peyton Place" de
hoofdrol vervult.
Bij dit spektakel werd uitgebreid ge
bruik gemaakt van speedboten met
enorme Mercurymotoren. Een achter
volging met deze vaartuigen op het
IJsselmeer, het rammen van een sluis
deur door een speedboot waren daarbij
opgenomen. Wim Kan heeft eens over
een bepaald t.v.-programma gezegd:
„Kosten, noch moeite noch kijkers
gespaard" en in dit geval zou dat kun
nen slaan op de honderden toeschou
wers in Amsterdam die in gevaar kwa
men doordat een brandende benzine
lading in de buurt van andere schepen
kwam. waar de kijkers, belust op sen
satie stonden te wachten op de dingen
die komen gingen.
Nederlands stuntman Wim Wagenaar
vloog met zijn speedboot, via een glij
baan over een dekschuit... De schade
aan de sluisdeur was aanzienlijk, de
brandweer rukte met groot materiaal
uit
Wim Wagenaar voer in totaal drie
speedboten in de poeier, maar na in
spectie bleek dat nog één boot na gron
dige reparatie te behouden bleek; de
andere waren total loss
Nogmaals, kosten noch moeite zijn ge
spaard om het Nederlands publiek
straks een gezellige bioscoopavond te
bezorgen.
„KIJKER"
doven, dan wordt door een bijzonder»
voorziening, een thermo-elektrische be
veiliging, de gastoevoer na enkele se
conden afgesloten.
Zeer belangrijk is de capaciteit van
de verwarming. Men meet dit in calo
rieën. Men doet er goed aan vooral het
nuttig rendement van een kachel in de
gaten te houden. Stelt men dat een be
paalde kachel 3100 calorieën afgeeft,
dan is het volstrekt niet gezegd, dat dit
aantal Li zijn totaal in de caravan te
recht komt. Onderzoekingen, zoals bv.
door de ANWB verricht, tonen aan dat
in bepaalde gevallen slechts 75 pet. van
het zojuist genoemde aantal calorieën
de inzittenden van de wagen bereikt.
De temperatuur van het, via de schoor
steen afgevoerde gas. bedroeg dan
250-300 graden C., terwijl dit bij de be
tere kachels maar 80 pet. is!
In ons land worden diverse merken
geleverd, waaronder bv. de Jaarsma, de
Riviera en de bekende Truma-kachels.
Deze laatste geniet bij vele caravan-
bouwers een grote voorkeur, vooral
door de storingvrije werking. Storing-
vrij betekent immers: na het inbouwen
geen soesah meer krijgen.
De Trumafabriek is een der oudst»
op dit gebied. Sinds 1945 is men al be
zig met het fabriceren van caravanver
warmingsapparaten. Dit heeft tot ge
volg gehad dat praktisch elke kleerkast
in caravans, ongeacht het merk of type,
gebouwd zijn voor eventuele inbouw
van een Trumakachel. De kachel is dus
niet „op de caravan" gebouwd, het om
gekeerde is het geval.
Een leuke trip is een bezoek aan
de Zaanse Schans, vlak aan de Zaan.
U kunt het bereiken per trein, uit
stappen Koog/Zaandijk, of per auto
via de Coentunnel rijden in de rich
ting van Purmerend. Borden wijzen
u er heen. Daar werken nog molens.
Groene Zaanse houten huisjes spie
gelen zich in de sloot. Er is een ou
derwets winkeltje en er is een
scheepswerfje waar men kleine bo
ten bouwt. Voor een kopje koffie (2
kopjes voor 1 prijs) een lunch of een
goed diner kunt u terecht in de
Walvis, het AH-restaurant, de prij
zen zijn billijk. Voor amateurfoto
grafen en filmers een object om van
te likkebaarden, vergeet vooral uw
kleurenfilm niet. Nadere informaties
VW Zaandam, Stationsstr. 89b, tel.
02980-62221.
Als u de fijngesneden kool nl.
even in het vet of olie fruit, dus net
als uitjes, is er nauwelijks sprake
van een geurtje.
Een gemakkelijk te maken kool
schotel voor het najaar is: Plakjes
aardappel van 1 cm dikte, koken tot
ze juist gaar zijn.
Een witte kool schoonmaken en
fijnschaven tien minuten fruiten
met een uitje in wat olie of vet en
een snuifje nootmuscaat toevoegen.
Een blikje witte bonen heet ma
ken en door de gare aardappelplak
jes scheppen, vooral luchtig zodat de
aardappelplakjes heel blijven.
De kool in een vuurvaste schotel
luchtig door de aardappelen en
boontjes scheppen en bestrooid met
gemalen kaas in de oven een bruin
korstje laten krijgen, opdienen met
strookjés gebakken spek.
Kool is een goede groente. Het ls
goedkoop en smakelijk. De door
dringende koolgeur die gepaard gaat
met het bekende kookproces kunt u
gemakkelijk voorkomen door een
andere bereidingswijze.
Nederlanders zijn bierdrinkers,
zegt men. Maar de wijnconsumptie
neemt de laatste jaren sterk toe.
Sherry is een zo geliefde drank ge
worden, dat men het bijna als een
frisdrank hanteert. Misschien toch
goed om er een paar regels aan te
wijden. Witte wijn drinkt men tij
visgerechten of gewoon als avond
wijn. Witte wijn drinkt men koel,
maar niet ijskoud, dus svp geen ijs
blokjes er in. Rode wijn, beaujolais,
bordeaux enz. drinkt men op kamer
temperatuur, dus niet „warm". U
kunt het drinken bij vleesgerechten.
Rosé wil koel gedronken worden.
Het kan zowel bij vis als vlees ge
serveerd worden. Moet wijn altijd
oud zijn, om echt lekker te wezen?
Neen, er zijn enkele soorten die lang
bewaard meer „bouqet" hebben, de
Rijnwijnen en Bordeaux b.v. De
Chrnati. de Beaujolais enz. moet
men juist „jong"drinken.
De komst van de centrale verwar
ming, met haar sterk uitdrogende
werking, heeft bij velen de meubels
soms wat wankel gemaakt. Losse
poten kunt u vastzetten met gupa,
vloeibaar hout of met een papje van
krantepapier-lijm en zaagsel. Be
sprenkelen van de vloeren, 's a-
vonds voor het slapen gaan, met
water kan goed helpen ©m de atmo
sfeer in huis vochtiger t« maken.
Het nieuwste op het gebied van cara
vanverwarming is de centrale verwar
ming. Het nadeel van de tot dusver
gangbare kachels was, vooral in grotere
wagens, dat de warmte slecht verdeeld
werd. Vooral de bodemtemperatuur liet
te wensen over. De warmte heeft nu
eenmaal de eigenschap op te stijgen,
waardoor de „dakwarmte" ontstond.
Houd het hoofd koel en de voeten
warm, is een gezegde dat pas op gaat
bij centrale verwarming in de caravan.
Truma ontwikkelde hiervoor een
warmte-luchtcirculator, waarbij d»
door de kachel gefabriceerde warme
lucht wordt afgezogen en d.m.v. een sys
teem van flexibele buizen en regelbare
roosters in de hele caravan verdeeld
wordt. Men heeft twee type's, nl. een
voor accuspanning 12 volt, kan dus
eventueel op de auto-accu draaien en is
geschikt voor trekkers (stroomafnam»
minimaal). Het andere type is voor net
spanning, uitgerust met een duurzame
Spaltpolmotor en leent zich voor de ty
pische Sta-caravans of hen die nauwe
lijks trekken.
Door dit systeem van verdeelde
warmte is het hinderlijke verschijnsel
van de vochtige matrassen en rugbe
kledingen, als gevolg van te sterke con
dens voorbij. Bevroren aardappels, een
kwaal voor veel wintersporters, behoort
eveneens tot het verleden. In de zomer
werkt het systeem als luchtverfrisser!
Elke goede caravankachel moet voor
zien kunnen wordfen van een thermo
staat, waarmee de temperatuur op peil
kan worden gehouden.
Door de lange ervaringen welke bv.
Truma op dit gebied heeft opgedaan,
bezit dit merk grote voordelen. Het
verwarmingsgedeelte bestaat nl. uit een
zeer zwaar wahnte-element van hoog
waardig aluminium. Dit metaal staat
bekend om zijn uitstekende warmte-
afgifte. Hierdoor wordt vrijwel allo
warmte, ontstaan door de gasvlammen,
aan het metaal en via ribben aan de
lucht in de caravan afgestaan. De
warmte, gemeten aan de schoorsteen,
naar verkiezing boven of onder de ca
ravan gebouwd, bedroeg slechts 80 gra
den, 96 pet. van de calorieën werd bin
nen afgestaan
Men is wel eens bang dat de vlam
van de kachel kan uitwaaien. Deze
vrees is ongegrond. Bij de Trumafa
briek nam men windtunnelproeven. Het
bleek dat een windsnelheid van 180 km,
nauwelijks in de natuur voorkomend,
in staat was de vlam te doven.
Wel is het mogelijk, door een foute
opstelling van de windkap van de
brander, onder de caravan, een vacuum
te doen ontstaan. De wind moet in feit»
zo vrij mogelijk langs de kachelinlaat
kunnen blazen. Uw dealer zal u wel
wijzen op welke wijze deze windkap
het best wordt afgesteld.
JAKPRESB.
