Volgens de grote Van Dale is popmuziek „vulgair" Dierlijk Sinterklaascadeau Morgen komt Sintj Dr. Kruyskamp verdedigt zijn 9e druk erf- pachter Klassiek op de zaterdagmorgen DANNY KAYE ALS NOACH IN MUSICAL De vier in de Tros-prijsvraag voor kerstlied MORGEN LEIDEN Het wikken van woorden is al 34 jaar een levens taak voor de nu 59-jarige dr. C. Kruyskamp. Een jaar nadat hij in 1936 in Leiden doctoraal Nederlands had afgelegd, werd hij benoemd in de redactie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal: een enorm werk waaraan in 1864 werd begonnen en dat nog steeds niet voltooid is. Bijvoegsel Afname Spelling i UIT DE KERKEN programma >s TELEVISIE TOONDER STRIP Robert Stack in „De laatste getuige" RADIO TELEVISIE VRIJDAG 13 NOVEMBER 1970 Aanvankelijk voelde de heer Kruys kamp zich meer letterkundige dan taal kundige, hetgeen ook zijn proefschrift aantoont: in 1939 promoveerde hij op een letterkundig-historisch onderwerp. Nadat hij vijf jaar aan Het Woorden boek had meegewerkt, werd hij in 1942 uitgenodigd de redactie van de Grote Van Dale op zich te nemen. Te zamen met een collega verzorgde hij de zeven de druk die in 1950 uitkwam; de acht ste druk (1961) en de negende (1970) verzorgde hij alleen. Dr. Kruyskamp zegt: „Die negende druk is een herdruk van de achtste druk, aangevuld met een bijvoegsel van woorden die in de afgelopen jaren in het spraakgebruik zijn opgenomen of beduidend in betekenis zijn veranderd." Omdat het in feite om een herdruk gaat is dr. Kruyskamp wat verstoord over de aanval die is gedaan op zijn omschrijving van het begrip „Jood". Evenals in de achtste druk, staan ook ln de thans verschenen uitgave enkele minder vleiende uitdrukkingen met be trekking tot het woord Jood: „Men kan een woordenboek er toch niet aanspra kelijk voor stellen dat het woord jood soms als scheldwoord of discriminerend wordt gebruikt. Een woordenboek is een inventaris van woordbetekenis en taalfeiten". nauwelijks te omschrijven kreten die niet wezenlijk tot het Nederlandse taal gebruik behoren". Toch zal het woord in een toekomsti ge Van Dale komen, want het zit al in het kaartsysteem en bij de volgende bewerking, waaraan dr. Kruyskamp nu alweer werkt, wordt het opgenomen in aanhangsel met vreemde woorden. Het zijn echter allemaal zaken waar dr. Kruyskamp niet zo erg zwaar aan tilt. Hij verraadt een duidelijker be trokkenheid als hij praat over de spel ling van het Nederlands: „De spelling van een taal moet voor eens en voor altijd worden vastgesteld. Door het geklungel met de spelling wordt het samenstellen van woorden boeken een onmogelijkheid, en wat er ger is: men maakt de taal door spel lingswijzigingen ontoegankelijk voor het nageslacht. Natuurlijk, woorden veranderen van betekenis en ook de grammati ca moet aan het gebruik worden aangepast, maar de spelling zou onaangetast moeten blijven." Het discriminerend gebruik van het woord jood is in Nederland toch duidelijk aan het afnemen? „Van Dale geeft de woordenschat en het woordgebruik van de afgelopen honderd jaar. Zou de negende druk een gehele herziening zijn geworden van de achtste druk, dan had ik wellicht op het afnemende gebruik van dit soort uitdrukkingen gewezen". Er is bij het verschijnen van de ne gende druk ook gewezen op de wat af wijzende omschrijvingen d'e de h Kruyskamp aan bepaalde moderne be grippen geeft. Het duidelijkste voor beeld is „popmuziek vulgaire heden daagse amusementsmuziek", met als toevoeging een citaat: „Hoe subtiel, ge varieerd en subversief pop ook gewor den is, het blijft toch in wezen de „Pro- letkult" (de proletencultuur) van het kapitalisme". U houdt zeker niet van pop muziek? „Ik heb inderdaad een hekel aan beat- en pop-muziek. Volgens mij is die muziek waardeloos en zal zij altijd als waardeloos worden beschouwd. In de omschrijving ben ik niet helemaal on partijdig geweest, maar de bewerker van een woordeboek ontkomt nu een maal niet aan zekere partijdigheid en volgens de traditie is een bepaalde par tijdigheid wel geoorloofd". Dezelfde omschrijving had vijf tig jaar geleden over jazzmuziek in een woordenboek kunnen komen. „De Grote Van Dale wordt elke tien Jaar herzien. Overigens heb ik de om schrijving van popmuziek van een er kende musicoloog". Zoudt u ook de omschrijving van „kaartspel" van ir. Van Dis (Staatkundig-gereformeerde partij) voor uw woordenboek aanvaarden? „Misschien zou ik ook het oordeel van een erkende en deskundige voor stander van popmuziek moeten vragen en dan naar een gemiddelde waarde ring zoeken". Al pratende wordt het wel duidelijk dat men dr. Kruyskamp niet juichend op de barricaden naast maatschappij- vernieuwers zal aantreffen. Woorden als teach-in zijn niet opgenomen en hippie wordt omschreven als „jongmens dat hip is". Toch kan de nieuwe tijd en haar woordgebruik aan dr. Kruyskamp moeilijk zijn ontgaan, want: „Er gaat geen dag voorbij of ik kom in een boek of een krant wel een woord tegen dat ik in mijn kaartsysteem plaats." „Woorden als teach-in vind ik echter NEW YORK In New York Is een nieuwe musical van Richard Rodgers van start gegaan, die „Two bij Two" heet en waarin Danny Kay<» een van de hoofdrollen vervult. Het is een op een simpele, komische, muzikale en gevoelige wijze gebrachte versie van het bijbelverhaal van Noach, de ark en de zondvloed en de stijl waarin dit is verwezenlijkt varieert van die van de jaren '20 tot de heden- ddB§S6. Rodgers houdt zich aan het oude ver haal, behalve een enkele kleine eigen toevoeging. Men ziet de dieren van de ark niet ten tonele gevoerd, maar dat doet er niet toe. Men ziet ze, in gedach ten, duidelijk voorbijtrekken. De woorden van de muziek van Rod gers zijn geschreven door zijn nieuwe partner, Martin Charnin, en de dialoog is afkomstig van Peter Stone. Danny Kaye krijgt voor het eerst in jaren weer de kans zijn grote en veel zijdig talent te ontplooien, en hij doet het meesterlijk. In totaal bedraagt het aantal arties ten. dat in „Two by Two" optreedt slechts acht. Joan Copeland is de vrouw van Noach (Kave), Walter Willison zingt en speelt de rol van de zoon van Noach, Japheth. Harry Goz is Sem en Michael Karm, Cham. De Eindhovense mevrouw M. Deelman krijgt de- zer dagen een bijzondere zending thuis bezorgd. Het zijn de twee zeer aan elkaar verknochte vrienden Jaap, een capucijnaapje, en Zuske een bastaard hondje, die dan hun entree maken in huize Deelman aan de Breda- laan. De dieren zijn een geschenk van de in Paramaribo wonende dochter van Mevrouw Deelman, die „ons moe- der" met een vroeg uitgevallen Sinterklaas-surprise wil- de verblijden. Gedurende de achtduizend km lange overtocht met de KLM had Jaap het zich gemakkelijk gemaakt op de rug van Zuske, die hij verkoos boven elke andere zit plaats in de DC-8. Voor Jaap was dit overigens heel gewoon, want ook als ze in Paramaribo met hun bazin boodschappen mochten doen, liet de aap zich op deze wijze comfortabel door zijn vriendin vervoeren. Gezien het Nederlandse winterklimaat zal het nog wel even duren voordat het duo in Eindhoven mee mag winkelen. Na aankomst op Schiphol stalen Jaap en Zuske onmid dellijk de harten van het KLM afhandelingspersoneel. In het dierenhotel van de KLM op de luchthaven zorgde contact-employee Annelien van der Giessen voor een Very Important Animal ontvangst. Blijkens mededelingen van de Tros is de door deze omroep in sa menwerking met de Stichting Cona- mus uitgeschreven prijsvraag voor een nieuw kerstlied, tot dusverre een succes geworden want een bij zonder groot aantal deelnemers is in de pen geklommen. Na een voorse lectie heeft de jury, bestaande uit Mischa de Vreede, Piet Beishuizen, Lex van Delden, Willy van Hemert, Henry Mildenberg en Co van de Heide Wijma, deze week vier liedjes uitgekozen, voor elg van de solisten een, waaruit de kijkers en luiste raars uiteindelijk dan weer een keus zullen moeten maken. De uitgekozen liedjes, onder motto door de schrijvers/componisten in gezonden, zijn de volgende: Voor Johnny Jordaan een lied met als titel „Als de kerstman komt", dat geschreven is door de compo nist en tekstschrijver Melle Weersma uit Putten. De heer Weersma heeft al schlagers als Penny Serenade en Gaviotta op zijn naam staan. Voor The Shepherds ook al een lied over de kerstman en ook al ge- sohreven en van muziek voorzien door Melle Weersma. Dit heet: „Weet je 't nog kerstman". Voor Unit Gloria werd het een lied getiteld „Children of Peace", tekst van Leo Dievendal en Peter Bos uit Heemstede, muziek van Cees Thissen, eveneens uit Heemstede. Het lied dat Ben Cramer tenslotte zal zingen heet „But he's smiling", geschreven door Jules Deelde er gecomponeerd door Peter Snoey uit Rotterdam, de man die destijds de herkenningsmelodie maakte voor het Scheveningse festival „Singing Europe". Het is de bedoeling dat de liedjes voor de eerste maal op 10 december via de televisie en op 11 december via de radio ten gehore gebracht zullen worden, waarna ze tot 21 de cember regelmatig te beluisteren zullen zijn. Uiterlijk op die datum moeten namelijk de briefkaarten binnen zijn waarop de luisteraars hun keuze kenbaar kunnen maken. Op donderdag 24 en vrijdag 25 de cember wordt bekend gemaakt welk lied de meeste stemmen heeft gekre gen. Dan zullen we weten of de kerstfolklore (wat heel iets anders is dan Kerstfeest) een bruikbaar lied rijker is geworden door het Tros- initiatief. Christ. Gereformeerde Kerken Beroepen te Sliedrecht: C. den Hertog te Harderwijk. Vr(je Evangelische Gemeenten Beroepen te Winschoten: L. Oost te Groningen. NEDERLAND I 18.45 NOS: (K) De Woefs en de La- maars. 18.55 NOS: (K) Journaal. 19.04 E.O.: (K) Thailand: Goodbye to the smalla nd magic dragon, filmrep. 19.32 The Edwin Hawkins Singers. 20.00 NOS: (K) Journaal. 20.20 VARA: (K) Ironside, film. 21.10 De Ombudsman. 21.35 (K) Hadimassa, sat. progr. 22.15 Een klein uur: U: presentatie van mensen en hun meningen. 22.55 NOS: (K) Journaal. 23.00-23.30 TELEAC: Vergadertech niek - les 3 herh. NEDERLAND II 18.45 NOS: (K) De Woefs en de La- maars. 18.55 NOS: (K) Journaal. 19.04 NOS: Ter visie: Parlementair en politiek weekoverz. 19.30 NCRV: (K) Zo Vader, zo zoon, wedstrijdprogr. 20.00 NOS: (K) Journaal. 20.20 NCRV: Hier en Nu, actualitei ten. 21.10 (K) De regels van het spel: De laatste getuige, tv-film. 22.15 Farce Majeure, sat. program ma. 22.40 Avondsluiting. 22.45-22.50 NOS: (K) Journaal. 7029 In de eetzaal heerste een ge- Jrukte stilte, die slechts verbroken wei»- door het knetteren van de haard en de knagende en slobberende geluiden van de bezoekster, die een been afkloof. „Fi done," prevelde de markies. „Dit is storend voor de digestie, amice. Het gedicht, dat ik wilde zeggen is mij ver gaan." „Ach. ik dacht; een stukje taart...." zei heer Ollie verslagen. „Het is slecht weer. en ik meende... Maar mevrouw heeft hon ger, geloof ik. En nu loopt het een beetje uit de hand." „Het is gewoon vet," riep het oude mens met volle mond. „Maar het wil er best in, hoor. Jij weet wat een gast toe komt. Ik zal het goed met je maken. Die pacht, hè? Je krijgt een week om te be talen. Als de maan vol is moet je een talent geven, zoals in het contract staat. En als je dat niet doet vervalt de grond weer aan mij. Ik wil die aan mijn zoon geven, zie je? Het ventje moet er nodig uit, want hij groeit zo uit zijn krachten." „Pacht?" riep heer Bommel ongeluk kig. „Dit is mijn voorvaderlijke grond, en ik wil niets meer over pacht horen! Uit!" De tafelende dame rukte de laatste vleesresten van de kluif en wierp die toen achter zich op de grond, terwijl ze in een kakelend lachje uitbarstte. „Parbleu," mompelde de edelman, die het gebeuren door zijn lorgnon gadesloeg. „Als ik dit geweten had, zou ik uw uit nodiging hebben afgeslagen. Het is plat om zijn hospita op een etentje te noden wanneer men zijn huur niet kan betalen. Hoogst stuitend, amice." Eindelijk, eindelijk, eindelijk y morgen is het dan zover. Morgen y arriveert Sint Nicolaas in Nederland. Morgen zal zijn stoomboot de touwen y vastmaken in de haven van Volendam en zullen Volendamse kinderen als eersten de Spaanse goedheiligman kunnen toezingen. En zal Mies Bou- man oude bekende van zovele ontvangsten de Sint welkom heten l op Nederlandse bodem. En de televisie zal er bij zijn. Zal alle Nederlandse kinderen van acht y maanden tot tachtig jaar laten mee- genieten van dit jaarlijkse grote ge- beuren. Gelukkig voor de oude Sint (en voor Mies!) is het dit jaar an- ders georganiseerd dan voorgaande malen: het feest zal zich ditmaal niet afspelen in de open lucht maar in y hotel Spaander en daar zullen Mies en de Volendammertjes alles doen om Sint Nicolaas (en vooral: zijn Pieten!) zo gunstig mogelijk te stem- men. Want dat moet wel, wil het klaarzetten van de schoen morgen- avond wat opleveren! Dus: morgen- y middag 1 uur Nederland 1 Sint in Volendam. Vanavond brengt de NCRV om 21.10 uur weer een aflevering op het scherm van de Amerikaanse serie „De regels van het spel". Hierin kan de kijker een bekende televisiefi guur terugzien, namelijk de acteur Robert Stack, die in ons land ve- kendheid kreeg als de onverschrok ken politieagent Eliott Ness, in de eveneens Amerikaanse serie „The Untouchebles". Robert Stack speelt in „De regels van het spel" de rol van Dan Farrell, redacteur van het tijdschrift „Crime Magazine". In „De laatste getuige" zoals deze aflevering van „De regels van het spel" heet, krijgen Farrell en zijn baas Glenn Howard (gespeeld door Gene Barry) te maken met de Maf fiabeweging. Het gaat met name om Maffia-leider- Victor Foss, die een moord heeft begaan. Deze daad is door gangster Ernie Cori gezien. De ze Cori is bereid voor de rechter te getuigen. Maar ondanks een escorte van detectives slaagt een van Foss' medewerkers erin Farrell deze ge tuige te ontnemen. Er blijkt evenwel nog een getuige te zijn, namelijk de vrouw van een Congreslid. Het kost zeer veel moeite deze Jean Thorndy- ke te vinden, maar met hulp vtn velen slaagt Farrell erin „de laatste getuige" op te sporen. DUITSLAND I (Regionaal programma NDR: 18.00 (kleur) Sportjournaal. 18.30 (K) Act. 18.45 (K) Zandmahnetje. 18.55 (K) Nord-schau-Magazine. 19.26 (K) Quiz. 19.59 Progr.overz. WDR: 8.20-8.45, 10.20-10.45 en 12.10-12.35 Schooltel. 18.00 (K) Wintersp. 18.30 (K) Voor de kleuters. 18.40 (K) Nieuws. 19.25 (K) Pop-story). 20.00 (K) Journ. en weerber. 20.15 Zeichen der Zeit, rep. 21.00 (K) Rep. uit Bonn. 21.25 (K) Der 7.Sinn. 21.30 (K) Simon Templar und die Juwelendie- be, serie. 22.15 (K) Journ. en weer ber. 22.30 (K) Brandstifter, film. 22.35 (K) Journ. DUITSLAND II 18.05 (K) Act. en muz. 18.40 Film met Oliver Hardy en Stan Laurel. 19.10 (K) Königlich Bayerisches Amtsgericht, serie. 19.45 (K) Nws., act. en weerber. 20.15 Aktenzeichen XY...ungelöst. Aansl.: Nieuws. 21.15 (K) Tom Jones. 22.05 (K) Nws. en weerber. 22.15 (K) Dagboek uit de evang. wereld. 22.30 Aktenzeichen XY...ungelöst. 22.35-plm.0.05 King Kong und die weisse Frau, film. HILVERSUM I Morgenochtend begint de NCRV een nieuwe programmaserie onder de titel „Honderd man en een mae stro". In deze serie staat de helaas onlangs overleden dirigent- George Szell centraal, uiteraard tezamen met „zijn" Cleveland Orchestra. Dit orkest behoort dank zij George Szell nu tot de drie beste orkesten van Amerika. Het eerste programma, dat om 10.20 uur stereofonisch wordt uitgezonden, bevat een uitvoering van de Symfonie nr. 8 in G gr.t.opus 88 van Antonin Dworsjak. NEDERLAND I 10.00 TELEAC: Modelbegrip in wetenschap en techniek (7) 10.30-11.00 Vergadertechniek- (4). 13.00-14.00 NOS: Rep. v. aankomst St. Nikolaas in Volendam. 15.30 E.O.: Kinderprogr. 16.00 NOS: (K) Journ. 16.02 AVRO: kinderprogr. 16.20 Tech niek van morgen: magazine met techn. snufjes en vondsten 16.40-17.35 Stuif-Es-In: jeugdprogr. DUITSLAND I 10.00 NWS. 10.05 Journ. van giste- rav. 10.30 Filmrep. 11.15 Die Um- schau. 12.10 Amusem.progr. 12.50 Persoverz. 13.00-13.30 Journ. 14.55 (K) Nws. 15.00 Natuurwetensch. en techn. v. iedereen. 15.30 (K) Okidoki. 16.00 (K) Amusem.progr. 17.15 (K) Econ. v. iedereen. 17.45-18.30 (K) Sportjoum. DUITSLAND II 13.45 (K) Progr.overz. 14.15 Amu sem.progr. voor- Spanjaarden en Duitsers. 14.58 Nws. 15.00 Discussie. 15.35 Denksport. 16.05 Impulse für Schüler und Eltern. 16.35 Opera- en conc.muz. 17.05 (K) Nws. en weerber. 17.15 (K) Informaties en meningen uit Bondrepubl. 17.45 (K) Die Sieben Meere, serie. NCRV: 7.00 Nws. 7.11 Het levende woord. 7.16 (S) Op het eerste gehoor: klassieke muz. (gr.). (7.25 Horen en zien; 7.30 Nws.; 7.32-7.50 Hier en Nu: actualiteiten). 8.00 Nws. 8.11 Te Deum laudamus: gewijde muz. (opn). 8.30 Nws. 8.32 (S) Voor de huis vrouw. 9.00 Theologische Etherleer gang. 9.35 Waterstanden. 9.40 Gym nastiek voor de huisrouw. 9.50 Tijd vrij voor muz. in vrije tijd: A. Koorzang; B (S) Harmonie-orkest. 10.20 (S) Semi-klassieke orkestmuz. (gr.). 11.00 Nws. 11.03 Het geestelijk vacuüm, lezing. 11.15 Solarium: een hoogtezonprogr. voor iedereen. 11.55 Mededelingen. KRO: 12.00 Zonder grenzen: rubriek over missie en zending. 12.10 Uit Balans in sa menwerking met het NKOV. 12.14 Marktber. Overh. voorl. 12.16 Expor- tiviteiten. Nws., werken en adviezen op exportgebied. 12.26 Med. v. land en tuinbouw. 12.30 Nws. KRO: 12.41 Act. 12.50 Buitenlands commentaar. NOS: 13.00 Vliegende schijven: gr.pl.progr. voor de militairen. KRO: (Stereo) P.M.: een weekblad met veel plaatjes. (16.00-16.02 Nws.). NOS: 16.30 Inzet: een progr. over amateuristische muz.beoefening. HI- RO: 17.00 HIRO-Magazine met Gas ten van de week. KRO: 17.30 Echo lood: lichte muz. en actualiteiten. Politieke Partijen: 18.19 Uitzending van de A.R.P. 18.30 Nws. KRO: 18.41 Act. 19.00 Musicerende dilettanten: accordeonsorkest. 19.30 (S) In de volksmond: volksmuz. 20.00 In ant woord op uw schrijven: verzoekpl.- progr. 22.00 (S) Cursief: een progr. dat schuin tegen de dingen aankijkt. 22.25 Avondgebed. 22.30 Nws. 22.40 (S) Goal...!: muzikaal sportprogr. met commentaren, reportages en ge kruide nieuwtjes. 23.55-24.00 Nws. HILVERSUM II VARA: 7.00 Nws. 7.11 Ochtend gymnastiek. 7.20 (S) Z.O., gev. progr. (Om. 7.33 Van de voorp.). VPRO: 7.54 Deze dag. VARA: 8.00 Nws. 8.11 (S) Z.O. (vervolg). (Om 8.13 Act.; 10.00 Toeristische tips; 10.10 VARA's Ombudsman). 10.30 (S) Tango-rum ba-orkest met zangsolisten. 11.00 Nws. 11.03 Een nieuw geluid: ken nismaking met jonge artisten. 11.15 Oosteuropese kroniek. 11.35 (S) Hal lo... Volluk: licht progr. met inter views. 12.30 Tussen start en finish: act. sportnws. 13.00 Nws. 13.11 VA- RA-Varia. 13.13 Act. 13.23 (S) Dit is het begin...: jongerenprogr. 14.30 (S) Radio Jazz Magazine. NOS: 15.00 Frans-Duits-Engels: een luister- progr. 16.00 Nws. 16.03 (S) Hobbys- coop: een populair progr. over elek tronica. VARA: 16.15 (S) De Staal kaart: act. op kunstgebied. 17.55 Me dedelingen. 18.00 Nws. 18.11 Act. 18.20 Lieve Tante Truus: licht progr. 19.05 (S) Uit eigen huis: studio opnamen. 19.30 Nws. 19.35 De Scala 1918-1926 operamuz. 20.05 Confron tatie: discussieprogr. 20.35 (S) LL gr.muz. 21.00 (S) Radiophilharmo- nisch orkest en solist: klassieke en moderne muz. 22.30 Nws. 22.40 Driester: licht progr. 23.15 (S) Pig- gelmee: licht pl.progr. 23.55-24.00 Nws. HILVERSUM III KRO: 9.00 Nws. 9.02 Dj inn: gev. progr. (10.00 en 11.00 Nws.). NOS: 12.00 Nws. 12.02 Gevolmachtigd, een koninik te rijk voor de door u ge vraagde platen. NCRV: 13.00 Nws. 13.03 Pop(pen)cast: nwe LP-pop. 14.00 Nws. 14.03 Nee, we noemen geen namen: een plezierig pl.progr. voor het hele gezin, met verzoek nummers. (15.00 Nws.) 16.00 Nws. 16.03-18.00 Sportshow: sport van vandaag en toppers van nu. (17.00 Nws.).

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1970 | | pagina 9