Strijd in
Ierland
voor
„de pil"
Mevrouw Korthagen heeft twintig stuks gerij
RIJ-
TUIG
RAAKT
WEER
INDE
MODE
Emancipatie schrijdt voort, maar
DE ALGERIJNSE VROUWEN
DRAGEN NOG DE SLUIER
CjefuLLig li
uió
Gun uw
rozen
een lang
leven
KWART MILJOEN HUWELIJKEN IN KV
TOT STAND VIA .TROUWMACHINE"
Elektronisch koppelspel bruikbaar alternatief
De oorlog
Huwelijk
Komen kijken
middel
Hulpi
Tussen 30 en 40
DUBLIN Dp strijd om de pil te
wettigen in Ierland waar de invoer van
anti-concepta reeds lang door de wet
verboden is, begint aan kracht te win
nen.
Voorvechtster Is Mary Bourke. Zij is
XS jaar, ziet er uit als een actrice, maar
js advocate met een grote praktijk,
hoogleraar in het recht aan het oude
Trinity College in Dublin en lid van de
Ierse Senaat.
„Ik ben niet voor echtscheiding of
contraceptie op zich, maar de wet
wordt hier verkeerd gebruikt. Willen
wij een democratische gemeenschap
zijn, dan moeten wij de burgerrechten
hooghouden. Voor veel mensen zijn
echtscheiding en contraceptie burger
rechten."
Miss Bourke is van plan het volgend
jaar in de senaat een wetsontwerp in te
dienen om contraceptie te wettigen.
Met de echtscheiding ligt het moeilijker
daar een verbod daarop is vastgelegd in
de grondwet van 193T en een wijziging
daarvan slechts kan plaatshebben door
•en volksstemming.
Zoals 95 procent van de bevolking
van de Ierse republiek, is miss Bourke
rooms-katholiek, maar zijn vindt dat de
wet niet gebruikt mag worden om de
opvattingen van een bepaalde kerk aan
een democratische gemeenschap op te
leggen.
Echtscheiding en contraceptie, zo be
toogt zij, moeten mogelijk zijn voor
mensen van andere kerkgenootschap
pen.
Het gevecht om de staat achter de
slaapkamerdeur te houden heeft reeds
veel steun gekregen. Op de onlangs in
Dublin gehouden eerste openbare ver
gadering van de Ierse Vereniging voor
Gezinsplanning was het overvol. Bij
•temming sprak de vergadering zich uit
voor intrekking van de huidige wetge
ving tegen contraceptie.
Er zijn in feite drie wetten waar
onder één die teruggaat tot 1876, lang
voordat de Ierse republiek werd opge
richt welke de invoer, verkoop of
reclame voor anti-conceptieve middelen
of van boeken of tijdschriften welke
voor hun gebruik pleiten verbiedt.
Het is hier nog niet zo lang geleden
dat meisjes, die dikwijls bij hun eerste
seksuele omgang in verwachting ge
raakten, uit huis werden gedreven met
kreten als Jezebel of prostituée.
De toestand is nu veel toleranter ge
worden, voor een groot gedeelte dank
zij het voorbeeld van de katholieke
kerk zelf die vele instellingen heeft op
gericht voor haar gevallen dochters.
Op het ogenblik worden pillen inge
voerd om de zwangerschapcyclus te re
gelen. Hun dubbele rol heeft doktoren
en patiënten een gemakkelijke recht
vaardiging voor hun gebruik gegeven.
Vrouwen die niet de pil w illen of
daarvoor niet geschikt zijn worden ver
wezen naar doktoren in het protestant
se Noord-Ierland.
v, s
In jaren had ik haar niet gezien en daar stond zij opeens
pal voor mijn neus op geen meter afstand. In een stads
voortuintje druk bezig bloemen af te knippen en een struik te fatsoeneren
Stommer dan stomverbaasd stond ik naar haar te kijken. Hoe kwam zij,
de geboren en getogen vrouw van buiten opeens in zo'n huisje-in-de-rij
te land? Heel aardig en gerieflijk, en stellig origineel ingericht. Maar toch
altijd dat huis in de rij, links en rechts aangekropen tegen buren. Met
een riant uitzicht op de overkant van de straat. Met het drukke en druk
ker wordend verkeer onafgebroken langs de ramen.
Stellig een jaar of twaalf geleden had ik haar ontmoet en dat nog
wel op gymnastiekles. Dank zij ons beider bescheiden postuur waren wij
bij partner-oefeningen op elkaar aangewezen. En zoiets leidt bij vrouwen,
zelfs onder het straffe kruis-over-en-terug onvermijdelijk tot een gesprek.
Zo vernam ik dat zij van buiten kwam, een klein half uur rijden ver.
Haar man bracht haar elke lesavond trouw met de wagen tot aan de
deur van de zaal. En haalde haar na een uurtje biertje pakken en
krantje lezen weer op. Het was haar enige wekelijkse uitje in een vrij
bestaan op een welvarend, maar wel wat afgelegen boerenbedrijf. Niet
dat zij zich beklaagdevan jongsaf was zij dit leven gewend. En zij had
genoeg om handen om zich geen ogenblik van de dag te vervelen. Maar
zij kwam ook weer eens graag onder de mensen, en zo'n uurtje gezonde
lichaamsbeweging was een genoeglijke afwisselingHet beviel haar
best, al werd zij er wel wat moe van, want zij was niet bijster sterk. Maar
opgeven? Geen sprake van. Het was natuurlijk de ongewoonte, zoiets
wende wel op den duur. Dat deed het ook, maar de pijn die zij altijd
verbeten had werd er niet minder om. Op een avond bleek zij, de trouwste
van allen, te ontbreken.
Het zou wel voor weken zijn: de nieraandoening eiste een lange rust
periode alvorens de chirurg eraan te pas kwam.
Hoe gaat dat met vrouwen onder elkaar, die een jaar lang genoeglijk
samen optrekken? Dat kunnen we zo niet laten passeren: een bloemetje
is toch wel het minste. Goed, er ging een bloemetje naar het ziekenhuis,
gevolgd door bezoekjes bij toerbeurt voor wie daar dichtbij woonden.
Zo kwam ik naast haar bed te zitten als gewezen partner was ik daar
wel de naaste toe. Hoe frêle leek zij in haar coquette bedjasje: een
poppetje van porselein naast de brede woordkarige man die haar witte
handje enkel losliet om mij een kwartiertje met haar alleen te gunnen.
Het was moeilijk, bekende zij, zodra hij buiten gehoor was. Niersteen
was zo uiterst pijnlijk zij hoopte maar dat er gauw een eind aan het
wachten kwam. Zij snakte naar haar huis, haar man en enige zoon, haar
bloemen en haar piano. Die was van kind af aan al een hartewens
van haar geweest. En nu, de veertig al voorbij, had zij eindelijk de kans
gekregen waarop zij niet meer dorst hopen. Er werd behoorlijk verdiend
in hun bedrijf, maar er moest altijd zoveel in reserve blijven voor
onverwachte tegenslagen. Maar een klein erfenisje, van hóór kant
dat moest zij nu echt eens voor eigen liefhebberij besteden.
En dus kwam er die vurig begeerde piano. Muzieklessen in de stad.
Vingeroefeningen, toonladders, etuden even ongewend en aarzelend
als van een schoolmeisje dat na vieren naar pianoles stapt. Met deze
grote voorsprong dat zij wel stijver vingers maar veel stugger door.
zettingsvermogen had dan zo'n kind dat ,,moet van thuis".
En nu lag zij daar maar te wachten, en met ongedurige vingertjes te
oefenen op het laken. Een vrouw zonder niersteen weet niet hoe gelukkig
zij is. De operatie hielp haar van de kwelgeest af maar ook van
de gymnastiek. Ik verloor haar uit het oog, al was het nog niet zo gauw
uit het hart.
En nu staat zij daar in haar voortuintje te lachen om mijn verbazing,
en trekt mij pardoes bij de hand mee naar binnen om haar huis te
bekijken Zij is er zo wijs mee. Precies wat zij beiden nodig hebben, nu
zoon en schoondochter op hun plaats boeren, want vader werd het wel
wat te zwaar. Ik kijk naar behoren rond en vind haar voor de zoveelste
keer een klein mirakel. Zo volkomen op haar gemak als zij daar
tegenover mij zit te redeneren in een kamer die in het oog van menige
precieze huisvrouw allesbehalve aan kant zou heten. Er staat nog
van alles op tafel en er slingert zo het een en ander over de stoelen, met
een nonchalance die de gezelligheid alleen maar verhoogt.
Zij maakt er geen excuses voor en mompelt zelfs niet dat ik maar
niet moet rondkijken. Welnee, waarom zou zij? Met een glas appelsap
in de ene hand en een spritskoek in de andere behoef ik haar maar in
het levendig gezichtje te kijken om voor een hele dag plezier te hebben
Daar staat immers de fraaie witte piano, de ongemakken van de ver
huizing te boven en even goed gestemd als zijn bazin. Ja zekerzij
studeert nog altijd zij heeft juist weer een half uurtje zitten spelen
Vandaar dat gezellige bric-a-brac dit huis ia te benijden.
SASK1A
ALGIERS De Algerijnse verkoop
ster keek naar de camera van haar
klant en haar donkere ogen werden
groot van schrik.
„Als u een foto van me maakt zal daar
een heel groot schandaal uit voortko
men", zei zij en ze keek vlug door de
hele lingerie-afdeling van het groot
ste warenhuis van Algiers.
De 38-jarige vrouw was te bang om
meer dan haar voornaam Salima
te noemen. Toch vertelde zij de
Amerikaanse bezoekster gewillig over
haar leven achter de sluier, omdat
het haar hoogste ideaal is naar Ame
rika te gaan.
Anders dan de meeste vrouwen in het
Algerijë van vandaag kan Salima le
zen en schrijven, heeft zij zich aan
gepast aan het moderne leven en
zelfs in het buitenland gereisd. Niet
temin is zij één van de talloze miljoe
nen Mohammedaanse vrouwen, die,
omdat de traditie het wil, uit eigen
keuze of onder druk van haar familie
„in poerdah" de Hindoe-uitdruk
king voor het onttrekken van de
vrouw aan de ogen van vreemden
blijven.
Op het werk draagt Salima een een
voudige blauwe stofjas over haar toi
let in westerse stijl. Aan het strand
draagt zij een bikini maar als zij de
straat op gaat zijn alleen haar bruine
ogen en slanke enkels zichtbaar on
der de witte „haik", het op een zijden
beddelaken gelijkend opperkleed, dat
rondom haar lichaam is gewikkeld en
de witte driehoekige „aabjar", gelij
kend op een geborduurde zakdoek,
die neus en mond bedekt.
Salima heeft de sluier gedragen sinds
zij op dertienjarige leeftijd de school
verliet en zij zegt dat zij zich ver
dwaald zou voelen als zij er geen
droeg op straat.
Tijdens de oorlog van Algerië tegen
de Fransen werd de sluier door Alge
rijnse terroristen gebruikt om niet
herkend te worden en Algerijnse
vrouwen profiteerden van de be
sehermende anonimiteit die hij ver
schafte om bommen te plaatsen en de
Fransen te bespioneren.
Nadat het land in 1962 onafhankelijk
was geworden, verwachtten vele
vrouwen die tijdens de oorlog fel
hadden gevochten te zullen worden
beloond met emancipatie op grote
schaal, maar de meeste zijn gesluierd
en onontwikkeld gebleven en worden
vaak overheerst door vaders, echtge
noten of schoonfamilie. Toch staat
Algerië in afwijking van vele andere
Mohammedaanse landen, zijn vroy-
wen toe te stemmen en zich te orga
niseren. De Nationale vereniging van
Algerijnse vrouwen UNFA is
verrassend optimistisch gestemd over
de toekomst.
ver nog een generatie zullen jonge
meisjes geen sluiers meer dragen",
voorspelt O ril la Mahgrad, de directri
ce van de UNFA, een vrouw van
middelbare leeftijd. „Naarmate dë
ontwikkeling groeit, groeit ook de
vrijheid. Slechts één op de 1000 leer
lingen van de middelbare meisjes
school draagt een sluier. Nu de rege
ring scholen bouwt in elke berg- en
woestijndorp, zal de sluiter geleidelijk
verdwijnen".
Zelfs in de meest vrijzinnige Algerijnse
gezinnen is het meisjes streng verbo
den met mannen uit te gaan en mo
gen zij geen contact met hen hebben
behalve misschien in het huis van
een vriendin.
Dientengevolge is het huwelijk voor
meisjes in haar tienerjaren een
voortdurende bron van ongerustheid.
Als zij niet naar een universiteit
gaan is het huwelijk onvermijdelijk
de volgende halte en het is onwaar
schijnlijk dat zij haar toekomstige
echtgenoot ooit heeft gezien vóór de
verloving.
Men is het er algemeen over eens, dat
echtgenoten niet de hardvochtige
meesters meer zijn die ze vroeger
waren, maar dit neemt niet weg, dat
de mannen hun vrouwen als hun
eigendommen beschouwen.
Zij betalen de ouders van de bruid een
bruidsschat die varieert van 200 tot
1.000 dollar en schenken het meisje
juwelen en andere waardevolle din
gen. Op het platteland wordt de
bruidsschat in de regel betaald in
schapen, geiten of kamelen, de
standssymbolen van de zwervende
herder.
Anno 1970: steeds meer mensen
vluchten tussen de paarden. En
dan krijgt men taferelen zoals hier in
Breukelen, als mevrouw Elisabeth
Korthagen-van Til een rit maakt met
haar paard Alice en een van haar
koetsjes.
Rozen zijn bloemen die soms
maar erg moeilijk „goed" te hou
den zijn in warme kamers. U zult
er echter lang plezier van heb
ben, wanneer u:
ten eerste: de stelen van onde
ren van bladeren ontdoet en de
doornen er af schrapt.
ten tweede: de stelen schuin
snijdt en iedere bloem daarna
meteen in het water zet.
ten derde: de bloemen en de
blaadjes iedere dag met de plan
tenspuit even besproeit, liefst
zelfs een paar keer per dag. Hebt
u gefen spuit, dan gewoon even
onder de kraan.
Verder kan het ook geen
kwaad het bloemenwater vaak te
verversen. Wie niet zo erg in de
ze regeltjes gelooft mag bij mij
komen kijken: twee weken gele
den rozen gekregen en ze staan
er nog steeds heel aardig bij. On
danks het feit dat ze, voor ik ze
kreeg, twee weken in de koelcel
hadden gestaan, zoals de bloc-
menman heel eerlijlj had verteld.
L. N.
Er zijn van die vrouwen, bij wie ik
me net voel als bij „De kleine zielen".
Onder anderen mevrouw Elisabeth
Korthagen in Breukelen. Als ik haar
voor het eerst ga ontmoeten, komt ze
me tegemoet gereden in een zeer ele
gant rijtuigje en ze ment zelf haar
Friese stamboekmeirie Alice, een ko
lenzwarte schoonheid met vurige be
nen.
Dat rijtuigje is maar één van me
vrouw Korthagens dikke twintig
stuks gerij en in haar stallen staan
nog eens twee Friese merries. Als ik
haar help bij het uitspannen van Ali
ce, leg ik vlug even mijn hoofd tegen
de zachte briesneus van de Friezin,
even een stukje romantiek meepik
ken. Maar mevrouw Korthagens zegt
dan heel nuchter: „Kijk, het hele
verhaal is, dat een mens in deze ze-
nuwentijd steeds meer rust, stilte en
warmte van dieren nodig heeft. Goed
hoor, want een paard kan nu een
maal nooit harder gaan dan een
paard gaan kan."
Als. Alice weer op stal staat en alle
paarden een winterwortel hebben ge
kregen, zitten we in mevrouw Kor
thagens zitkamer tussen de spinnende
oranje poezen en de prikkelende geur
van haar sigaar. Alles wat we doen
wordt gadegeslagen door de merrie
Karolien, die steeds staat te gluren
door een ruitje tussen stal en woon
huis.
„Dat heeft een mens soms allemaal no
dig", zegt mevrouw Korthagen en ze
telt eens even alle mensen bij elkaar
die de laatste tijd óf met paarden zijn
begonnen óf met paarden en rijtuig
jes.
Er blijkt een geweldige „hausse" te
zijn, steeds meer mensen die iets
gaan zien in het aangespannen paard,
steeds meer mensen die een rijtuigje
kopen en die de speciale mencursus-
sen gaan volgen.
Mevrouw Korthagen hoort zo'n beetje
bij de mensen van het eerste uur,
want het is al een dikke tien jaar
geleden dat ze haar eerste Friese
merrie kocht en haar eerste stuk ge
rij.
„Het was nog net de goede tijd om
eens een landauertje aan te schaffen
of een kaaswagen, want toen gingen
veel boeren hier in de buurt over op
auto's", zegt ze. Al dat gerij heeft ze,
tussen haakjes, keurig opgesteld in
een enorme schuur en daar mag ie
dereen die toevallig passeert naar ko
men kijken. Een bord „Rijtuigexposi
tie mevrouw Korthagen", wijst in
Breukelen de weg.
's Zomers rijdt ze met een van haar
grootste rijtuigen voor twaalf man
in en om Breukelen rond, voor de
VVV.
's Zomers gaat ze in haar eentje (ze is
weduwe) en met paarden en rijtuigje
meestal ook even op trektocht door
Nederland. Zelf slaapt ze dan in een
hotelletje, de paarden worden onder
gebracht op een boerderij.
En daarom hoort mevrouw Korthagen
voorlopig niet bij dat enorme aantal
Nederlanders dat niet meer zonder
anti-zenuwmiddelen kan. Voordat u
nu zegt „Ja kunst", nog even dit: me
vrouw Korthagen houdt haar rijtui
gen en paarden niet voor zich alleen,
wie wil kan met haar een afspraak
maken voor een tocht van bijvoor
beeld een hele dag.
L. N.
NEW YORK De ponskaarten schoven door de machine. De geestelijke en
lichamelijke eigenschappen van Patricia zochten de dito waarden van Don op.
De geestelijke en lichamelijke inventaris van Don nestelde zich tegen die van
Patricia aan. Klik. en diep in het hart van de computer bloeide de liefde op.
De 31-jarige Patricia was een ge
scheiden vrouw met twee kinderen.
Zij had op alle andere manieren ge
probeerd een passende nieuwe le
vensgezel te vinden toen zij van de
kennismaking via de computer hoor
de en zij vond dat zij niets te verlie
zen had.
De 40-jarige Don, een vrijgezel, gaf toe
dat hij zich eenzaam voelde en verle
gen was en dat hij niet veel geluk
had met het vinden van de soort
vrouw die hij begeerde. De trouwma-
chine een computer om kennismakin
gen tot stand te brengen te Great
Neck in de staat New York, bracht
hen bij elkaar.
De computermensen kregen vijf dollar
voor hun dienstbetoon en Don en Pa
tricia kregen elkaar. Vier maanden
later trouwden zij.
Wat in 1964 begonnen was als een
grappig idee om een gemengde partij
op de Harvard-universiteit te organi
seren is in het ruimtetijdperk een al
ternatief geworden van het op goed
geluk met elkaar uitgaan en de hu
welijksmakelaar op te zoeken en
thans kunnen meer dan 250.000 Ame
rikaanse echtparen hun „gelukkige
kaarten" danken voor hun levensge
zel.
In vertrouwen op de elektronische Cu
pido hebben Patricia en Don Brisson
uit Belair Bluff in Florida elkaar ge
vonden door met „ja" of „nee" of uit
voeriger 110 vragen te beantwoorden,
verdeeld in secties zoals psychologi
sche waarden bv: als ik eenmaal
mijn standpunt heb bepaald verander
ik het zelden te beantwoorden met
„ja" of „nee" en: bijzondere interes
sen, bijvoorbeeld: tuinieren, maat
schappelijk werk, bridge.
Don had precies alles wat ik zocht",
vertelde Patricia. „We hielden allebei
van klassieke muziek, vissen en lezen
en ik geloof dat gemeenschappelijke
interessen bijdragen tot een goed hu
welijk".
Na 2 1/2 jaar huwelijk voegt Pat hier
aan toe: „Naarmate je dingen samen
doet groei je meer en meer naar el
kaar toe en dat is echt een voornaam
deel van een geslaagd huwelijk."
Echtparen, die getrouwd zijn met dege
nen die de computer voor hen heefi
uitgezocht, houden staande dat de
computer alleen maar een hulpmiddel
is geweest om hen bij elkaar te bren
gen en de baas van de trouwmachine,
Stephen Milgrim, zegt: „Wij zorgen
voor de kennismaking, de rest moet
je zelf doen".
Het gaat in elk geval. Milgrim. die in
het hele land adverteert, is één van
de weinige overgeblevenen van de
velen, die zich in de jaren '60 op het
elektronische koppelspel hebben ge
worpen. Hij is sindsdien een alge
meen bekende figuur geworden.
bepaalde vragen van de vragenlijst
hebben groter betekenis in verband
met de ene streek dan men de ande
re. In het kerkse zuiden bijvoorbeeld
hebben vrouwen de neiging van
mannen té verlangen, dat zij niet
drinken of roken en wel naar de kerk
gaan, in de grote steden van het oos
ten schijnt een romantische opvatting
van de liefde een veel belangrijker
eigenschap voor een man te zijn dan
zijn rookgewoonten.
De vragenlijst is sinds 1964 ook meer
dan 25 maal op de hoogte van de tijd
gebracht om gelijke tred te houden
met maatschappelijke opvattingen.
Terwijl vroeger eenvoudig werd ge
vraagd of de huwelijkskandidaat
„Democraat of Republikein?" was
wordt thans gevraagd of de klant
„links of rechts van het centrum?"
staat.
In de jaren '60 was het een grote rage
onder jonge studenten, maar tegen
woordig maakt nog niet één procent
van degenen die nog geen enkele
graad hebben van de computer ge
bruik om een meisje voor de zater
dagavond te vinden, misschien omdat
de kosten zijn gestegen van 2 tot 20
dollar, maar meer dan 77 pet van de
genen die afspraken maken via de
computer hebben diploma's van een
college en nog 21 pet zijn met hogere
studies bezig.
Thans bestaat meer dan 35 pet van de
genen die van de trouwmachine ge
bruik maken uit personen die ge
scheiden zijn en de meeste huwelij
ken worden gesloten door mensen die
tussen de 30 en 40 jaar oud zijn.
Milgrim zegt: „Zij die de computer ge
bruiken mogen verlegen zijn, maar
zij hebben geen echte problemen met
betrekking tot het kennis maken.
Maatschappelijk onvolwaardigen, die
het niet zelf kunnen, slagen via de
computer ook niet.
Maar evenals elk nieuwerwets apparaat
in dit tijdperk van de machine kan
de computer fouten maken, en doet
hij dat ook. Zo werd een jongeman
gepaard aan zijn zuster en het komt
niet zelden voor, dat gescheiden echt
genoten met elkaar worden verrast.
Een vrouw wilde eens een eis tot scha
devergoeding indienen omdat de ma
chine haar de naam had geleverd van
iemand die volkomen onaanvaard
baar en precies het tegendeel was
van hetgeen zij had gespecificeerd.
Haar dreigbrieven volgden elkaar
verscheidene maanden op tot zij ten
slotte in een brief liet weten, dat zij
met „die ramp" ging trouwen.