Strijd in Ierland voor „de pil" Mevrouw Korthagen heeft twintig stuks gerij RIJ- TUIG RAAKT WEER INDE MODE Emancipatie schrijdt voort, maar DE ALGERIJNSE VROUWEN DRAGEN NOG DE SLUIER CjefuLLig li uió Gun uw rozen een lang leven KWART MILJOEN HUWELIJKEN IN KV TOT STAND VIA .TROUWMACHINE" Elektronisch koppelspel bruikbaar alternatief De oorlog Huwelijk Komen kijken middel Hulpi Tussen 30 en 40 DUBLIN Dp strijd om de pil te wettigen in Ierland waar de invoer van anti-concepta reeds lang door de wet verboden is, begint aan kracht te win nen. Voorvechtster Is Mary Bourke. Zij is XS jaar, ziet er uit als een actrice, maar js advocate met een grote praktijk, hoogleraar in het recht aan het oude Trinity College in Dublin en lid van de Ierse Senaat. „Ik ben niet voor echtscheiding of contraceptie op zich, maar de wet wordt hier verkeerd gebruikt. Willen wij een democratische gemeenschap zijn, dan moeten wij de burgerrechten hooghouden. Voor veel mensen zijn echtscheiding en contraceptie burger rechten." Miss Bourke is van plan het volgend jaar in de senaat een wetsontwerp in te dienen om contraceptie te wettigen. Met de echtscheiding ligt het moeilijker daar een verbod daarop is vastgelegd in de grondwet van 193T en een wijziging daarvan slechts kan plaatshebben door •en volksstemming. Zoals 95 procent van de bevolking van de Ierse republiek, is miss Bourke rooms-katholiek, maar zijn vindt dat de wet niet gebruikt mag worden om de opvattingen van een bepaalde kerk aan een democratische gemeenschap op te leggen. Echtscheiding en contraceptie, zo be toogt zij, moeten mogelijk zijn voor mensen van andere kerkgenootschap pen. Het gevecht om de staat achter de slaapkamerdeur te houden heeft reeds veel steun gekregen. Op de onlangs in Dublin gehouden eerste openbare ver gadering van de Ierse Vereniging voor Gezinsplanning was het overvol. Bij •temming sprak de vergadering zich uit voor intrekking van de huidige wetge ving tegen contraceptie. Er zijn in feite drie wetten waar onder één die teruggaat tot 1876, lang voordat de Ierse republiek werd opge richt welke de invoer, verkoop of reclame voor anti-conceptieve middelen of van boeken of tijdschriften welke voor hun gebruik pleiten verbiedt. Het is hier nog niet zo lang geleden dat meisjes, die dikwijls bij hun eerste seksuele omgang in verwachting ge raakten, uit huis werden gedreven met kreten als Jezebel of prostituée. De toestand is nu veel toleranter ge worden, voor een groot gedeelte dank zij het voorbeeld van de katholieke kerk zelf die vele instellingen heeft op gericht voor haar gevallen dochters. Op het ogenblik worden pillen inge voerd om de zwangerschapcyclus te re gelen. Hun dubbele rol heeft doktoren en patiënten een gemakkelijke recht vaardiging voor hun gebruik gegeven. Vrouwen die niet de pil w illen of daarvoor niet geschikt zijn worden ver wezen naar doktoren in het protestant se Noord-Ierland. v, s In jaren had ik haar niet gezien en daar stond zij opeens pal voor mijn neus op geen meter afstand. In een stads voortuintje druk bezig bloemen af te knippen en een struik te fatsoeneren Stommer dan stomverbaasd stond ik naar haar te kijken. Hoe kwam zij, de geboren en getogen vrouw van buiten opeens in zo'n huisje-in-de-rij te land? Heel aardig en gerieflijk, en stellig origineel ingericht. Maar toch altijd dat huis in de rij, links en rechts aangekropen tegen buren. Met een riant uitzicht op de overkant van de straat. Met het drukke en druk ker wordend verkeer onafgebroken langs de ramen. Stellig een jaar of twaalf geleden had ik haar ontmoet en dat nog wel op gymnastiekles. Dank zij ons beider bescheiden postuur waren wij bij partner-oefeningen op elkaar aangewezen. En zoiets leidt bij vrouwen, zelfs onder het straffe kruis-over-en-terug onvermijdelijk tot een gesprek. Zo vernam ik dat zij van buiten kwam, een klein half uur rijden ver. Haar man bracht haar elke lesavond trouw met de wagen tot aan de deur van de zaal. En haalde haar na een uurtje biertje pakken en krantje lezen weer op. Het was haar enige wekelijkse uitje in een vrij bestaan op een welvarend, maar wel wat afgelegen boerenbedrijf. Niet dat zij zich beklaagdevan jongsaf was zij dit leven gewend. En zij had genoeg om handen om zich geen ogenblik van de dag te vervelen. Maar zij kwam ook weer eens graag onder de mensen, en zo'n uurtje gezonde lichaamsbeweging was een genoeglijke afwisselingHet beviel haar best, al werd zij er wel wat moe van, want zij was niet bijster sterk. Maar opgeven? Geen sprake van. Het was natuurlijk de ongewoonte, zoiets wende wel op den duur. Dat deed het ook, maar de pijn die zij altijd verbeten had werd er niet minder om. Op een avond bleek zij, de trouwste van allen, te ontbreken. Het zou wel voor weken zijn: de nieraandoening eiste een lange rust periode alvorens de chirurg eraan te pas kwam. Hoe gaat dat met vrouwen onder elkaar, die een jaar lang genoeglijk samen optrekken? Dat kunnen we zo niet laten passeren: een bloemetje is toch wel het minste. Goed, er ging een bloemetje naar het ziekenhuis, gevolgd door bezoekjes bij toerbeurt voor wie daar dichtbij woonden. Zo kwam ik naast haar bed te zitten als gewezen partner was ik daar wel de naaste toe. Hoe frêle leek zij in haar coquette bedjasje: een poppetje van porselein naast de brede woordkarige man die haar witte handje enkel losliet om mij een kwartiertje met haar alleen te gunnen. Het was moeilijk, bekende zij, zodra hij buiten gehoor was. Niersteen was zo uiterst pijnlijk zij hoopte maar dat er gauw een eind aan het wachten kwam. Zij snakte naar haar huis, haar man en enige zoon, haar bloemen en haar piano. Die was van kind af aan al een hartewens van haar geweest. En nu, de veertig al voorbij, had zij eindelijk de kans gekregen waarop zij niet meer dorst hopen. Er werd behoorlijk verdiend in hun bedrijf, maar er moest altijd zoveel in reserve blijven voor onverwachte tegenslagen. Maar een klein erfenisje, van hóór kant dat moest zij nu echt eens voor eigen liefhebberij besteden. En dus kwam er die vurig begeerde piano. Muzieklessen in de stad. Vingeroefeningen, toonladders, etuden even ongewend en aarzelend als van een schoolmeisje dat na vieren naar pianoles stapt. Met deze grote voorsprong dat zij wel stijver vingers maar veel stugger door. zettingsvermogen had dan zo'n kind dat ,,moet van thuis". En nu lag zij daar maar te wachten, en met ongedurige vingertjes te oefenen op het laken. Een vrouw zonder niersteen weet niet hoe gelukkig zij is. De operatie hielp haar van de kwelgeest af maar ook van de gymnastiek. Ik verloor haar uit het oog, al was het nog niet zo gauw uit het hart. En nu staat zij daar in haar voortuintje te lachen om mijn verbazing, en trekt mij pardoes bij de hand mee naar binnen om haar huis te bekijken Zij is er zo wijs mee. Precies wat zij beiden nodig hebben, nu zoon en schoondochter op hun plaats boeren, want vader werd het wel wat te zwaar. Ik kijk naar behoren rond en vind haar voor de zoveelste keer een klein mirakel. Zo volkomen op haar gemak als zij daar tegenover mij zit te redeneren in een kamer die in het oog van menige precieze huisvrouw allesbehalve aan kant zou heten. Er staat nog van alles op tafel en er slingert zo het een en ander over de stoelen, met een nonchalance die de gezelligheid alleen maar verhoogt. Zij maakt er geen excuses voor en mompelt zelfs niet dat ik maar niet moet rondkijken. Welnee, waarom zou zij? Met een glas appelsap in de ene hand en een spritskoek in de andere behoef ik haar maar in het levendig gezichtje te kijken om voor een hele dag plezier te hebben Daar staat immers de fraaie witte piano, de ongemakken van de ver huizing te boven en even goed gestemd als zijn bazin. Ja zekerzij studeert nog altijd zij heeft juist weer een half uurtje zitten spelen Vandaar dat gezellige bric-a-brac dit huis ia te benijden. SASK1A ALGIERS De Algerijnse verkoop ster keek naar de camera van haar klant en haar donkere ogen werden groot van schrik. „Als u een foto van me maakt zal daar een heel groot schandaal uit voortko men", zei zij en ze keek vlug door de hele lingerie-afdeling van het groot ste warenhuis van Algiers. De 38-jarige vrouw was te bang om meer dan haar voornaam Salima te noemen. Toch vertelde zij de Amerikaanse bezoekster gewillig over haar leven achter de sluier, omdat het haar hoogste ideaal is naar Ame rika te gaan. Anders dan de meeste vrouwen in het Algerijë van vandaag kan Salima le zen en schrijven, heeft zij zich aan gepast aan het moderne leven en zelfs in het buitenland gereisd. Niet temin is zij één van de talloze miljoe nen Mohammedaanse vrouwen, die, omdat de traditie het wil, uit eigen keuze of onder druk van haar familie „in poerdah" de Hindoe-uitdruk king voor het onttrekken van de vrouw aan de ogen van vreemden blijven. Op het werk draagt Salima een een voudige blauwe stofjas over haar toi let in westerse stijl. Aan het strand draagt zij een bikini maar als zij de straat op gaat zijn alleen haar bruine ogen en slanke enkels zichtbaar on der de witte „haik", het op een zijden beddelaken gelijkend opperkleed, dat rondom haar lichaam is gewikkeld en de witte driehoekige „aabjar", gelij kend op een geborduurde zakdoek, die neus en mond bedekt. Salima heeft de sluier gedragen sinds zij op dertienjarige leeftijd de school verliet en zij zegt dat zij zich ver dwaald zou voelen als zij er geen droeg op straat. Tijdens de oorlog van Algerië tegen de Fransen werd de sluier door Alge rijnse terroristen gebruikt om niet herkend te worden en Algerijnse vrouwen profiteerden van de be sehermende anonimiteit die hij ver schafte om bommen te plaatsen en de Fransen te bespioneren. Nadat het land in 1962 onafhankelijk was geworden, verwachtten vele vrouwen die tijdens de oorlog fel hadden gevochten te zullen worden beloond met emancipatie op grote schaal, maar de meeste zijn gesluierd en onontwikkeld gebleven en worden vaak overheerst door vaders, echtge noten of schoonfamilie. Toch staat Algerië in afwijking van vele andere Mohammedaanse landen, zijn vroy- wen toe te stemmen en zich te orga niseren. De Nationale vereniging van Algerijnse vrouwen UNFA is verrassend optimistisch gestemd over de toekomst. ver nog een generatie zullen jonge meisjes geen sluiers meer dragen", voorspelt O ril la Mahgrad, de directri ce van de UNFA, een vrouw van middelbare leeftijd. „Naarmate dë ontwikkeling groeit, groeit ook de vrijheid. Slechts één op de 1000 leer lingen van de middelbare meisjes school draagt een sluier. Nu de rege ring scholen bouwt in elke berg- en woestijndorp, zal de sluiter geleidelijk verdwijnen". Zelfs in de meest vrijzinnige Algerijnse gezinnen is het meisjes streng verbo den met mannen uit te gaan en mo gen zij geen contact met hen hebben behalve misschien in het huis van een vriendin. Dientengevolge is het huwelijk voor meisjes in haar tienerjaren een voortdurende bron van ongerustheid. Als zij niet naar een universiteit gaan is het huwelijk onvermijdelijk de volgende halte en het is onwaar schijnlijk dat zij haar toekomstige echtgenoot ooit heeft gezien vóór de verloving. Men is het er algemeen over eens, dat echtgenoten niet de hardvochtige meesters meer zijn die ze vroeger waren, maar dit neemt niet weg, dat de mannen hun vrouwen als hun eigendommen beschouwen. Zij betalen de ouders van de bruid een bruidsschat die varieert van 200 tot 1.000 dollar en schenken het meisje juwelen en andere waardevolle din gen. Op het platteland wordt de bruidsschat in de regel betaald in schapen, geiten of kamelen, de standssymbolen van de zwervende herder. Anno 1970: steeds meer mensen vluchten tussen de paarden. En dan krijgt men taferelen zoals hier in Breukelen, als mevrouw Elisabeth Korthagen-van Til een rit maakt met haar paard Alice en een van haar koetsjes. Rozen zijn bloemen die soms maar erg moeilijk „goed" te hou den zijn in warme kamers. U zult er echter lang plezier van heb ben, wanneer u: ten eerste: de stelen van onde ren van bladeren ontdoet en de doornen er af schrapt. ten tweede: de stelen schuin snijdt en iedere bloem daarna meteen in het water zet. ten derde: de bloemen en de blaadjes iedere dag met de plan tenspuit even besproeit, liefst zelfs een paar keer per dag. Hebt u gefen spuit, dan gewoon even onder de kraan. Verder kan het ook geen kwaad het bloemenwater vaak te verversen. Wie niet zo erg in de ze regeltjes gelooft mag bij mij komen kijken: twee weken gele den rozen gekregen en ze staan er nog steeds heel aardig bij. On danks het feit dat ze, voor ik ze kreeg, twee weken in de koelcel hadden gestaan, zoals de bloc- menman heel eerlijlj had verteld. L. N. Er zijn van die vrouwen, bij wie ik me net voel als bij „De kleine zielen". Onder anderen mevrouw Elisabeth Korthagen in Breukelen. Als ik haar voor het eerst ga ontmoeten, komt ze me tegemoet gereden in een zeer ele gant rijtuigje en ze ment zelf haar Friese stamboekmeirie Alice, een ko lenzwarte schoonheid met vurige be nen. Dat rijtuigje is maar één van me vrouw Korthagens dikke twintig stuks gerij en in haar stallen staan nog eens twee Friese merries. Als ik haar help bij het uitspannen van Ali ce, leg ik vlug even mijn hoofd tegen de zachte briesneus van de Friezin, even een stukje romantiek meepik ken. Maar mevrouw Korthagens zegt dan heel nuchter: „Kijk, het hele verhaal is, dat een mens in deze ze- nuwentijd steeds meer rust, stilte en warmte van dieren nodig heeft. Goed hoor, want een paard kan nu een maal nooit harder gaan dan een paard gaan kan." Als. Alice weer op stal staat en alle paarden een winterwortel hebben ge kregen, zitten we in mevrouw Kor thagens zitkamer tussen de spinnende oranje poezen en de prikkelende geur van haar sigaar. Alles wat we doen wordt gadegeslagen door de merrie Karolien, die steeds staat te gluren door een ruitje tussen stal en woon huis. „Dat heeft een mens soms allemaal no dig", zegt mevrouw Korthagen en ze telt eens even alle mensen bij elkaar die de laatste tijd óf met paarden zijn begonnen óf met paarden en rijtuig jes. Er blijkt een geweldige „hausse" te zijn, steeds meer mensen die iets gaan zien in het aangespannen paard, steeds meer mensen die een rijtuigje kopen en die de speciale mencursus- sen gaan volgen. Mevrouw Korthagen hoort zo'n beetje bij de mensen van het eerste uur, want het is al een dikke tien jaar geleden dat ze haar eerste Friese merrie kocht en haar eerste stuk ge rij. „Het was nog net de goede tijd om eens een landauertje aan te schaffen of een kaaswagen, want toen gingen veel boeren hier in de buurt over op auto's", zegt ze. Al dat gerij heeft ze, tussen haakjes, keurig opgesteld in een enorme schuur en daar mag ie dereen die toevallig passeert naar ko men kijken. Een bord „Rijtuigexposi tie mevrouw Korthagen", wijst in Breukelen de weg. 's Zomers rijdt ze met een van haar grootste rijtuigen voor twaalf man in en om Breukelen rond, voor de VVV. 's Zomers gaat ze in haar eentje (ze is weduwe) en met paarden en rijtuigje meestal ook even op trektocht door Nederland. Zelf slaapt ze dan in een hotelletje, de paarden worden onder gebracht op een boerderij. En daarom hoort mevrouw Korthagen voorlopig niet bij dat enorme aantal Nederlanders dat niet meer zonder anti-zenuwmiddelen kan. Voordat u nu zegt „Ja kunst", nog even dit: me vrouw Korthagen houdt haar rijtui gen en paarden niet voor zich alleen, wie wil kan met haar een afspraak maken voor een tocht van bijvoor beeld een hele dag. L. N. NEW YORK De ponskaarten schoven door de machine. De geestelijke en lichamelijke eigenschappen van Patricia zochten de dito waarden van Don op. De geestelijke en lichamelijke inventaris van Don nestelde zich tegen die van Patricia aan. Klik. en diep in het hart van de computer bloeide de liefde op. De 31-jarige Patricia was een ge scheiden vrouw met twee kinderen. Zij had op alle andere manieren ge probeerd een passende nieuwe le vensgezel te vinden toen zij van de kennismaking via de computer hoor de en zij vond dat zij niets te verlie zen had. De 40-jarige Don, een vrijgezel, gaf toe dat hij zich eenzaam voelde en verle gen was en dat hij niet veel geluk had met het vinden van de soort vrouw die hij begeerde. De trouwma- chine een computer om kennismakin gen tot stand te brengen te Great Neck in de staat New York, bracht hen bij elkaar. De computermensen kregen vijf dollar voor hun dienstbetoon en Don en Pa tricia kregen elkaar. Vier maanden later trouwden zij. Wat in 1964 begonnen was als een grappig idee om een gemengde partij op de Harvard-universiteit te organi seren is in het ruimtetijdperk een al ternatief geworden van het op goed geluk met elkaar uitgaan en de hu welijksmakelaar op te zoeken en thans kunnen meer dan 250.000 Ame rikaanse echtparen hun „gelukkige kaarten" danken voor hun levensge zel. In vertrouwen op de elektronische Cu pido hebben Patricia en Don Brisson uit Belair Bluff in Florida elkaar ge vonden door met „ja" of „nee" of uit voeriger 110 vragen te beantwoorden, verdeeld in secties zoals psychologi sche waarden bv: als ik eenmaal mijn standpunt heb bepaald verander ik het zelden te beantwoorden met „ja" of „nee" en: bijzondere interes sen, bijvoorbeeld: tuinieren, maat schappelijk werk, bridge. Don had precies alles wat ik zocht", vertelde Patricia. „We hielden allebei van klassieke muziek, vissen en lezen en ik geloof dat gemeenschappelijke interessen bijdragen tot een goed hu welijk". Na 2 1/2 jaar huwelijk voegt Pat hier aan toe: „Naarmate je dingen samen doet groei je meer en meer naar el kaar toe en dat is echt een voornaam deel van een geslaagd huwelijk." Echtparen, die getrouwd zijn met dege nen die de computer voor hen heefi uitgezocht, houden staande dat de computer alleen maar een hulpmiddel is geweest om hen bij elkaar te bren gen en de baas van de trouwmachine, Stephen Milgrim, zegt: „Wij zorgen voor de kennismaking, de rest moet je zelf doen". Het gaat in elk geval. Milgrim. die in het hele land adverteert, is één van de weinige overgeblevenen van de velen, die zich in de jaren '60 op het elektronische koppelspel hebben ge worpen. Hij is sindsdien een alge meen bekende figuur geworden. bepaalde vragen van de vragenlijst hebben groter betekenis in verband met de ene streek dan men de ande re. In het kerkse zuiden bijvoorbeeld hebben vrouwen de neiging van mannen té verlangen, dat zij niet drinken of roken en wel naar de kerk gaan, in de grote steden van het oos ten schijnt een romantische opvatting van de liefde een veel belangrijker eigenschap voor een man te zijn dan zijn rookgewoonten. De vragenlijst is sinds 1964 ook meer dan 25 maal op de hoogte van de tijd gebracht om gelijke tred te houden met maatschappelijke opvattingen. Terwijl vroeger eenvoudig werd ge vraagd of de huwelijkskandidaat „Democraat of Republikein?" was wordt thans gevraagd of de klant „links of rechts van het centrum?" staat. In de jaren '60 was het een grote rage onder jonge studenten, maar tegen woordig maakt nog niet één procent van degenen die nog geen enkele graad hebben van de computer ge bruik om een meisje voor de zater dagavond te vinden, misschien omdat de kosten zijn gestegen van 2 tot 20 dollar, maar meer dan 77 pet van de genen die afspraken maken via de computer hebben diploma's van een college en nog 21 pet zijn met hogere studies bezig. Thans bestaat meer dan 35 pet van de genen die van de trouwmachine ge bruik maken uit personen die ge scheiden zijn en de meeste huwelij ken worden gesloten door mensen die tussen de 30 en 40 jaar oud zijn. Milgrim zegt: „Zij die de computer ge bruiken mogen verlegen zijn, maar zij hebben geen echte problemen met betrekking tot het kennis maken. Maatschappelijk onvolwaardigen, die het niet zelf kunnen, slagen via de computer ook niet. Maar evenals elk nieuwerwets apparaat in dit tijdperk van de machine kan de computer fouten maken, en doet hij dat ook. Zo werd een jongeman gepaard aan zijn zuster en het komt niet zelden voor, dat gescheiden echt genoten met elkaar worden verrast. Een vrouw wilde eens een eis tot scha devergoeding indienen omdat de ma chine haar de naam had geleverd van iemand die volkomen onaanvaard baar en precies het tegendeel was van hetgeen zij had gespecificeerd. Haar dreigbrieven volgden elkaar verscheidene maanden op tot zij ten slotte in een brief liet weten, dat zij met „die ramp" ging trouwen.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1970 | | pagina 7