Britten in hun hart niet
ongelukkig met crisis
Afluisteren
in Bonn
Nobelprijzen uitgereikt
VONNIS IN BURGOS
NIET SNEL VERWACHT
FLORYN
Economie in D.D.R.
teruggelopen
Over de
grenzen
Waarheen
Noord- Vietnam onwillig
in Parijs
Er is genoeg kalkoen met Kerstmis
Ha fijn...een borrel
van floryn!
Vonnissen op
Cyprus
Harderwijks
Dolfinarium
ook in België
Aardbeving in
Peru en Ecuador
Ontspanning
voor de
gorilla's
BESTAND
CAMBODJA
SOLZJENITSYN GROTE AFWEZIGE
Miljoenendiefstal
in Mtinchen
Geen levenslang
meer in Italië?
Weinig boter en vlees
Nederlandse dames
vasten in Brussel
Speaker gaat heen
VRIJDAG II DECEMBER 1970
Uitwisseling
gevangenen
ewezen
PARIJS Zuid-Vietnam en de Verenigde Staten hebben aangeboden hun
Noord Vietnamese krijgsgevangenen vrij te laten in ruil voor de vrijheid van de
Amerikaanse en Zuidvietnamese krijgsgevangenen in Noord-Vietnam.
De Viet-Cong heeft een bestand aangeboden op voorwaarden die voor de Ame
rikanen en de Zuidvietnamezen onaanvaardbaar waren.
De beide voorstellen, zo werd door woordvoerders voor de verschillende dele
gaties meegedeeld, werden door de delegaties tot wie zij gericht waren, verwor
pen. Met andere woorden, op de 94ste plenaire zitting van de vredesbesprekin
gen over Vietnam is opnieuw geen vooruitgang geboekt en de conferentie ver
keert, net als te voren, in een impasse.
De zitting werd door Zuid-Vietnam
geopend met het voorstel tot uitwisse
ling van de krijgsgevangenen. De Ame
rikaanse delegatie ondersteunde het
voorstel onmiddellijk. De Zuidvietna-
mese ambassadeur, Pham Dang Lam,
heeft echter tegenover de pers ver
klaard, dat de communistische delega
ties het voorstel hebben afgewezen.
Het bestand dat de Viet-Cong voor
stelde, zou van kracht worden zodra de
Verenigde Staten zouden instemmen
met terugtrekking van hun troepen
voor 30 juni 1971 en de Zuidvietnamese
regering de instelling van een coali
tie-bewind zou hebben aanvaard. Me
vrouw Ngoejen Thi Binh, de afgevaar
digde van de voorlopige revolutionaire
regering van Zuid-Vietnam, verklaarde
later voor de pers, dat d*e Amerikanen
en de Zuidvietnamezen niet op dit
voorstel in wilden gaan.
Pham Dang Lam, de Zuidvietnamese
delegatieleider, zei dat een overeen
komst over vrijlating van de gevange
nen in geen enkel opzicht verbonden
zou zijn met een regeling van het con
flict en dat het krijgsgevangenenvraag-
stuk „slechts een louter humanitair ka
rakter" zou hebben.
David Bruoe zei dat het moet slechts
een eenvoudige humanitaire kwestie
zou zijn maar „ook zou kunnen dienen
tot verbetering van de vooruitzichten
op de onderhandelingen- in het alge
meen". „Het is zeer opportuun dat een
eerste slap in die richting kan worden
gedaan tijdens de feestdagen."
Bruce zei, dat het voor wat betreft
„de andere kant" om ongeveer 6.000
krijgsgevangen Noordvietnamezen zou
gaan en om „veel minder van onze
kant".
Mevrouw Binh deelde mee dat de
Viet-Oong met Kerstmis en nieuwjaar
een bestand van drie dagen in acht zal
nemen en nog eens vier dagen met het
maannieuwjaar dat op 27 januari valt.
Noardvietnams vertegenwoordiger
Xoean Thoey waarschuwde dat het
overleg in Parijs in gevaar zal komen,
als de Verenigde Staten hun onvoor
waardelijke bombardementsstop op
Noord-Vietnam blijven schenden. Ver
klaringen volgens welke er een stil
zwijgende overeenkomst bestaat dat
onbewapende Amerikaanse verken
ningsvliegtuigen vluchten boven
Noord-Vietnam zouden blijven uitvoe
ren, noemde hij „arrogant."
Later werd vernomen dat de Zuid
vietnamese regering besloten had om
binnenkort eenzijdig een bestand van
24 uur af te kondigen voor Kerstmis en
eenzelfde bestand voor Nieuwjaar te
laten gelden.
Later zou een bekendmaking volgen
over het bestand voor het nieuwe
maanjaar, dat Tet genoemd wordt en
tegen het einde van januari begint. Het
Tet-bestand zou langer kunnen duren
dan 24 uur. Dit zou afhangen van de
resultaten van de twee voorgaande be
standen.
Bij een zelfmoord aanval op een Zuid
vietnamese commandopost hebben
Noordvietnamezen woensdag meer dan
70 Zuidvietnamese „Rangers" gedood of
gewond, zo is donderdag door een mili
taire woordvoerder in Saigon meege
deeld. De aanvallers, van wie sommi
gen explosieven aan hun lichaam had
den gebonden en de post als levende
mijnen bestormden, verloren 48 man
aan doden.
De aanval had plaats op 120 kilome
ter ten noordoosten van de Cambod
jaanse hoofdstad Phnom Penh.
LONDEN In hun hart vinden
de Britten het nog leuk ook, dat
gescharrel met kaarsen en olie
lampen. Ze zijn eigenlijk dol op
een crisis. Heimelijk verlangen ze
er altijd naar, hoe hartverscheu
rend de ellende ook is, waarmee
velen in Engeland nu worstelen.
Nadat de eerste chaos voorbij
was, kwam er lijn in de zaak: elke
buurt in Londen wordt nu tevoren
gewaarschuwd wanneer ze aan de
beurt is voor haar aandeel in de
misère.
Zodra het koude elektrische licht
uitviel daalde er een diepe stem
mige rust over de gebouwen. Ie
dereen doet erg vriendelijk. De
Britten tonen immers niet dat er
iets bijzonders aan de hand is. Op
de gang lopen meisjes met kaar
sen in de hand. We wanen ons in
de tijd van Charles Dickens.
In de drukke winkelstraat Ox
ford Street: waren aan de ene
kant alle winkels gesloten, het zag
er zwart. De andere kant was vo
lop licht. Zoals overal waar het
licht uitvalt en de verkeerslichten,
ontstond er een verbijsterende ver
keersstremming
De radio vertelt dat ook koningin
Elisabeth haar thee bij kaarslicht
heeft gebruikt. Schrale troost voor
de artsen en verpleegsters die met
zoveel moeilijkheden worstelen.
Heel begrijpelijk dat er gisteren
langzaam-aan-werkers van een
elektrische centrale werden gemo
lesteerd door ernstig gedupeerden.
Ergens vloog, heel on-Brits, een
steen naar binnen bij een kantoor
van een energiebedrijf.
In een der kranten stond een
heerlijk mopje: Een tandarts die
juist een elektriciteitswerker onder
handen heeft, als het licht uitgaat.
Hij zegt: „U begrijpt als ingewijd/'
natuurlijk dat ik nu in het donker
deze handboor moet gebruiken".
Bij een groot warenhuis op veel
toonbanken grote accu's, waaraan
autolampen waren verbonden.
Mooi middel meteen om diefstal
len in het donker te voorkomen.
Maar een kantoorbediende van
33 jaar in Londen kon de verlei
ding niet weerstaan: hij ging er in
een bekend warenhuis vandoor
met vier enorme kerkkaarsen;
vijfhonderd gulden boete of een
half jaar, gelastte de politierech
ter, bij kaarslicht.
Men ziet en hoort de vreemdste
dingen: straatlantaarns die over
dag branden maar 's avonds niet,
doordat de regelklokken van slag
zijn. Veel alarmschellen beginnen
te rinkelen zonder dat er onraad
is.
De spoorwegen wekken hun ei
gen stroom op. Zij hebben alleen
last van uitgevallen seinlichten.
Zo sukkelt de trein als een enor
me gloeiworm door de duistere
de ra
de
buurten, waarachter voor
men de kaarsen branden.
Zwijgend sjokten de reizigers
trappen af, de donkere straten in.
Eigenlijk past het alles nog erg
goed bij dit altijd weer zo vreemde
land, dat het presteert om van de
ene crisis in de andere te geraken.
Maar één troost kregen de Brit
ten gisteren wel: elk gezin dat dit
jaar met Kerstmis een kalkoen wil
hebben, zal er een kunnen kopen.
Er zijn er voldoende.
Gelukkig maar, al zijn de bees-
Fleet Street, het krantencen
trum van Londen en hart van
Europese persbureaus als Reuter,
Associated Press en United Press
International, in het half duister.
Vaag zichtbaar het spoorwegvia-
duct, waaraan alle Britse journa
listen zich constant ergeren en de
koepel van de St. Paul's kathe
draal op Ludgate Hill.
ten een kwartje per pond duurder
dan vorig jaar.
BONN De Wesetduitse minister van
Binnenlandse Zaken Hans Dietrich
Genscher heeft een grondig onder
zoek van de overheidsbureien gelast,
nadat het Westduitse weekblad
„Stern" had onthuld dat regerings
kantoren in Bonn. waaronder de
voorkamer van het bureau van kan
selier Willy Brandt, onveilig worden
gemaakt door verborgen zenders.
Een verslaggever van het blad, Wolf
gang Löhde, had op verschillende
plaatsen in Bonn, met een FM-
ontvanger gesprekken uit overheids
bureaus opgevangen. Dit duidt er
volgens hem op dat zich in die bu
reaus verborgen zenders bevinden.
Genscher verklaarde in. antwoord op
deze berichten, dat de veiligheids
diensten voortdurend naar zenders en
microfoons zoeken, maar dat het be
richt van Der Stern aanleiding gaf
tot een extra onderzoek.
Met een ontvanger die op de
FM-band tot 110 megaherz gaat de
meeste radio's hebben eenn bereik va
104 of ,105 megaherz had Löhde in
november op 200 meter van kanselier
Brandt's bureau, een gesprek kunnen
volgen tussen een mannelijke bezoe
ker en zijn vrouw. Daarvoor had hij
zijn radio voor het open raam van
een hotelkamer op de 17-de verdie
ping gehouden.
Van dit gesprek, en ook andere die
Löhde had opgevangen, werden in
Der Stern geen vertrouwelijke mede
delingen afgedrukt.
LIMA Als gevolg van de sterke
aardschokken woendagavond opgetre
den in het kustgebied van Noord-Peru
en in het zuiden van Ecuador zijn in
Peru 31 mensen en is in Ecuador een
persoon om het leven gekomen.
Donderdag is een vliegtuig van de
Peruaanse luchtmacht met 2300 kilo
medicamenten en 2500 kilo voedsel, ge
schonken door het Peruaanse Rode
Kruis naar Piura, de hoofdstad van de
provincie van die naam, vertrokken.
Aan boord bevonden zich onder meer
de minister van Binnenlandse Zaken,
Artola.
Volgens berichten uit niet-officiële
bron zou het aantal slachtoffers in Peru
hoger zijn dan van overheidswege be
kend was gemaakt, doch zeker is dat
niet van een grote ramp kan worden
gesproken.
STOCKHOLM/OSLO In Stock
holm en Oslo zijn gisteren voor de ze
ventigste keer de Nobelprijzen uitge
reikt.
De Zweedse koning Gustaf Adolf
overhandigde de medailles, getuig
schriften en cheques ter waarde van
400.000 kronen (300.000 gld) aan de Ar
gentijnse scheikundige Luis Leloir, de
Franse natuurkundige Louis Neel, de
medici Bernard Katz (Engeland), Ulf
von Euler (Zweden) en Julius Exelrod
(Ver. Staten) en aan de Amerikaanse
econoom Paul Samuelson. De Russische
schrijver Alexander Solzjenitsyn, aan
wie de Nobelprijs voor literatuur is
De Nobelprijs voor de vrede is
dit jaar toegekend aan de Ameri
kaanse geleerde Dr. Norman Ernst
Borlaug. Op de foto het echtpaar Bot-
laug na de prijsuitreiking.
toegekend, was niet bij de plechtigheid
in Stockholm aanwezig. Hij heeft geen
uitreisvisum aangevraagd uit vrees dat
hij bij zijn terugkeer niet meer in de
Sovjet-Unie zou worden toegelaten. Het
is nog niet bekend hoe de prijs aan
Solzjenitsyn zal worden overhandigd.
In Oslo, waar traditioneel de Nobel
prijs voor de vrede wordt uitgereikt,
ontving de Amerikaanse landbouwkun
dige Norman Borlaug de prijs uit han
den van de Noorse koning Olaf. Bor
laug is de uitvinder van nieuwe graan
soorten, waardoor in India, Pakistan en
Mexico de graanoogst aanzienlijk ver
groot is. Hij riep op tot gemeenschap
pelijke inspanningen voor uitbreiding
van de voedselproduktie en beperking
van de bevolking in het belang van de
uitbanning van honger en ondervoe
ding. Het is voor het eerst dat een No
belprijs voor economische wetenschap
pen is uitgereikt. Deze prijs, ingesteld
door de Zweedse bank. ging naar de
Amerikaan Samuelson.
De Amerikaan Axelrod maakte be
kend, dat hij volgende week een studie
zal publiceren over het effect van ma
rihuana op het menselijk lichaam. In
een lezing over het werk van Solzjenit
syn legde de secretaris van de Zweedse
academie van wetenschappen de na
druk op de verbondenheid van de
schrijver met zijn geboorteland. „Hij
spreekt tot ons over dingen waar we nu
meer dan ooit over moeten horen, over
de onverwoestbare waardigheid van het
individu".
Voor het eerst sinds tien jaar zond de
Zweedse televisie geen rechtstreeks
verslag van de plechtigheid uit, naar
wordt aangenomen omdat de bijeen
komst te lang duurt en de redevoerin
gen te technisch zijn voor een groot
publiek. Anderen zien in het achterwe
ge blijven van de uitzending een „ver
linksing" van de Zweedse televisie die
de ceremonie ouderwets en overleefd,
kortom „bourgeois" zou vinden.
Alexander Solzjenitsyn heeft in een
boodschap aan de Zweedse academie
gezegd, te hopen dat „mijn onvrijwilli
ge afwezigheid geen schaduw zal wer
pen op de plechtigheid". Ook zou ik
niet willen dat het feest door deze
boodschap zou worden beïnvloed. Maar
ik wil wel wijzen op de merkwaardige
coincidentie. dat de dag van de uitrei
king der Nobelprijzen, tevens de ver
jaardag van de mensenrechten is. De
prijswinnaars zullen de verantwoorde
lijkheid die dit samenvallen oplegt wel
opmerken. In het stadhuis van Stock
holm moet iedereen dat als een sym
bool opvatten", aldus de boodschap.
In Stockholm zijn beschuldigingen
gehoord dat de regering, onder Russi
sche druk, de academie van weten
schappen niet in de ambassade in Mos
kou toe zal laten om daar de Nobelprijs
aan Solzjenitsyn uit te reiken.
Een woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandse Zaken heeft alle in
menging in de aangelegenheden van de
academie tegengesproken.
MüNCHEN In München is een be
drag groot 3,5 miljoen, in de vorm van
schuldbekentenissen en baar geld, ver
dwenen.
De schuldbekentenissen, ter waarde
van 3 miljoen mark, hadden zich be
vonden in een tas die uit een auto werd
gestolen welke gisteravond voor het
centraal-station geparkeerd stond.
Het geld, 553.000 mark was verdwe
nen uit een bankkluis waarin het gedu
rende het afgelopen weekeinde was ge
deponeerd.
De verdwijning van dit geld, dat in
een metalen doos had gezeten, kwam
jongstleden maandag aan het licht. Er
was niets geforceerd. De politie heeft al
het personeel van de bank, 240 mensen,
ondervraagd.
Zij heeft het publiek gewaarschuwd
geen schuldbekentenissen te kopen van
dubieuze herkomst.
ROME De rechtskundige commis
sie van de Italiaanse Senaat heeft voor
gesteld de levenslange gevangenisstraf
af te schaffen.
De doodstraf was afgeschaft na de
fascistische heerschappij.
De langste straf, aldus de commissie,
zou 30 jaar moeten zijn en in zeer be
paalde gevallen zoals oudermoord
40 jaar.
Het voorstel zal door het hele parle
ment, bestaande uit de Senaat en het
Huis van Afgevaardigden, moeten wor
den goedgekeurd om kracht van wet te
krijgen.
Hiermee zijn enige maanden gemoeid.
BURGOS Zestien Baskische natio
nalisten wachten in hun zwaarbewaak
te gevangenis vijf kilometer buiten
de stad Burgos op de vonnissen,
waarover een militaire rechtbank zich
op het ogenblik beraadt. De openbare
aanklager heeft tegen zes beklaagden
de doodstraf geëist.
De vijf rechters allen legerofficie
ren zijn op het militaire hoofdkwar
tier in Burgos achter gesloten deuren
bijeen. Het is niet uitgesloten dat hun
beraad vijf tot zes dagen zal duren.
Niet alleen de beklaagden wachten in
spanning op hun vonnis, ook de echtge
note van de ontvoerde Westduitse con
sul Eugen Beihl, wiens lot door de ont
voerders aan dat van de beklaagden is
gekoppeld. Mevrouw Bonificia Beihl en
haar dochter Lucia hebben een beroep
gedaan op paus Paulus. Zij vroegen
hem zijn invloed aan te wenden om de
vrijlating van hun man en vader te
verzekeren. Echtgenote en dochter heb-
ADVERTENTIE
ben soortgelijke oproepen gericht tot de
Westduitse bondskanselier Brandt en
het Spaanse staatshoofd, generaal
Franco.
Men houdt er rekening mee dat de
rechters in Burgos geen doodstraf zul
len vellen wegens gebrek aan bewijs in
de zaak van de moord op politie-
inspecteur Manzanas in 1968 te San Se
bastian. Als er wel doodstraffen wor
den uitgesproken moeten deze worden
bevestigd door luitenant-generaal To-
mas Garcia Rebull. de militaire com
mandant van het gebied.
Generaal Franco heeft als staatshoofd
het recht de doodvonnissen om te zet
ten in levenslange gevangenisstraf.
In Madrid hebben gisteren ongeveer
driehonderd betogers gedemonstreerd
tegen het proces in Burgos. Winkelrui
ten werden ingegooid en het verkeer
werd belemmerd. Tijdens gevechten
met de politie werd een politie-auto
omgegooid waarbij een agent ernstig
werd gewond.
Ook in Granada en Bilbao zijn inci
denten gemeld. In Burgos zelf bleef al
les rustig.
In Barcelona, de op een na grootste
stad van Spanje, is in het centrum ge
demonstreerd door ongeveer 2.000 per
sonen, die protesteerden tegen het pro
ces te Burgos. De demonstranten gooi
den stenen naar de politie, en die ge
bruikte knuppels om de menigte te ver
drijven.
Ook in Napels, Rome en Parijs waren
pro-Baskische demonstraties.
De Italiaanse havenarbeiders zullen
van zaterdagmiddag 12 december tot en
met 19 december geen Spaanse schepen
behandelen. Hiertoe is donderdag door
de drie grote vakbonden van het land
besloten. Zij verzoeken hun zusterorga
nisaties in heel Europa dit voorbeeld te
volgen.
BERLIJN Het communistische
partijblad in de DDR, Neues Deutsch-
land, schreef gisteren dat men in dat
land thans een tekort heeft aan boter
en vlees. Het Politburo zou aan het
centrale partijcomité, dat thans in
Oost-Berlijn vergadert, een rapport
hebben gestuurd waarin staat dat, met
uitzondering van boter en vlees, de le
vensmiddelenvoorziening in het alge
meen goed is op het ogenblik.
De boterconsumptie was in de DDR
in de eerste negen maanden van dit
jaar veel sneller gestegen dan de rege
ring had verwacht, aldus het blad.
Het somde ook een lijst op van ande
re tekorten: warme onderkleding,
BRUSSEL Twee Nederlandse da
mes, beiden Quakers, zijn gisteren, op
de dag van de rechten van de mens, in
Brussel een vastentijd van een week
begonnen tegen de NAVO. Deze organi
satie, zeggen zij, steunt dictatoriale, ko
loniale en racistische regimes.
De dames zijn de 45-jarige mevrouw
Lia Boetes uit Heilo, en mevrouw Lin
de Lijftogt, die 53 jaar telt en uit
Utrecht komt.
Zij zijn lid van een actiegroep van de
Quakers, en van oordeel dat de NAVO,
opgericht als schild tegen het opkomen
de communisme, thans een werktuig is
geworden van het kolonialisme eerst
samen met Frankrijk en Indo-China en
Algerije, en nu met Portugal.
NICOSIA In Nicosia zijn donder
dag 21 Griekse Cyprioten tot gevange
nisstraffen veroordeeld wegens hun
aandeel in een overval op een politie
bureau in Limassol op 23 mei jl. Mi-
chaelakis Rossides, die volgens presi
dent Makarios leider is van het verbo
den Nationale Front, en drie medever
dachten kregen vijf jaar, terwijl de
overige zeventien tot vier jaar werden
veroordeeld.
Bij de overval werden wapens en
munitie ter waarde van ongeveer
140.000 gulden buit gemaakt, maar het
merendeel kon spoedig worden achter
haald.
De verdachten gaven toe lid te zijn
van het Nationale Front, dat in augus
tus vorig jaar werd verboden, omdat
het zich aan terroristische activiteit zou
schuldig maken. Nadien duurden de
overvallen echter voort tot de actie te
gen het politiebureau in Limassol. Het
Nationale Front streeft naar aansluiting
bij Griekenland.
LONDEN Dr. Horace King, die de
afgelopen vijf jaar „speaker" (voorzit
ter) van het Lagerhuis is geweest,
treedt aan het eind van dit jaar af.
Dr. King is twintig jaar lid van het
parlement geweest en is thans 69. Aan
genomen wordt dat hij zal worden op
gevolgd door de voormalige conserva
tieve minister van Buitenlandse Zaken,
Selwyn Lloyd.
werkkledij, winterschoeisel, pantoffels,
batterijen, gereedschappen, elektrische
strijkijzers, vulpennen, ballpoints, ka
chels en bepaalde soorten meubilair.
Op de vergadering van de Oostduitse
communistische partij in Oost-Berlijn
heeft de premier van de DDR, Willi
Stoph, meegedeeld, dat het programma
voor de industrie en de huizenbouw dit
jaar een verlies heeft opgeleverd van
drie en een half miljoen mark. De hui
zenbouw was o-ngunstig beïnvloed door
twee slechte winters en een zeer warme
zomer.
Als men de huidige levensstandaard
in de DDR wilde handhaven moest men
doorgaan voedsel uit de kapitalistische
landen te blijven invoeren.
Hij kondigde voorts loonsverhogingen
aan voor 1,5 miljoen arbeiders, en be
lastingverlagingen voor mensen die niet
in vaste dienst werkten.
BRUSSEL Het Nederlandse Dolfi
narium te Harderwijk heeft, na overleg
met de Westvlaamse economische raad
in België, besloten een dolfinarium te
gaan vestigen bij Brugge. In de komen
de twee jaar zal de Harderwijkse on
derneming op een terrein van acht hec
taren vaste constructies, speelterreinen,
permanente expositiezalen en een par
keerterrein realiseren waarvoor een be
drag van bijna vijf miljoen geïnves
teerd zal moeten worsen.
In het uiteindelijk te realiseren pro
ject zullen 50 mensen werk kunnen
vinden. Het zal verrijzen in St. Mi-
chiels, vlak bij Brugge. Binnen enkele
weken al wordt er een begin gemaakt
met de bouw van een bassin voor de
dolfijnenshow. Als de bouw snel vor
dert kunnen er volgend voorjaar al
shows gegeven worden.
BONN De zeven gorilla's in
de dierentuin van Frankfort heb
ben televisie gekregen.
Op die manier wil de directeur,
prof. Grzimek (ook in ons land be
kend van het beeldscherm) de go
rilla's wat afleiding bezorgen op
de rvinternamiddagen, whnneer zij
weinig mensen hebben om naar te
kijken.
Korte t.v.-experimenten met
chimpansees en luipaarden waren
hoopgevend, maar met de zwar
tharige mensapen wil het nog niet
erg lukken. De gorilla's hebben al
leen kortstondige belangstelling
voor wilde en lawaaiige program
ma's zoals motorraces en wild
westfilms.
Daarna vallen zij al gauw in
slaap. Dit. gedrag stemt overigens
aardig overeen met dat van men
selijke kijkers.
'"Pheoretici van de communistische
partij in Praag bereiden op ver
zoek van het presidium een analyse
voor van de hervormingsperiode in
1968. Deze analyse zal, zo schrijft het
tweemaandelijks tijdschrift van het
centrale comité „Zivot Strany" on
derwerp van bespreking vormen op
de plenaire bijeenkomst van het co
mité die voor gisteren op de agenda
stond. Volgens waarnemers is de kans
groot dat de analyse als conclusie be
vat. dat de door Alexander Dubcek
geleide beweging, toch haar goede
kanten had. Er zal dan een bitter ge
vecht tussen conservatieven en gema
tigden ontstaan waarvan de uitslag
vooralsnog niet te voorspellen is.
IVaast de opsomming van de pro's en
contro's van 1968 moet de analyse
ook een oplossing geven voor de
brandende kwestie die de laatste tijd
in Tsjecho-Slowakije speelt: waar
ligt de schuld van de opkomst van de
hervormingsbeweging, bij de hervor
mers zelf, in de bureaucratische
praktijken van het verleden of bij
een „zionistische samenzwering".
Westerse waarnemers geloven dat de
toekomstige koers van Tsjecho-Slo
wakije afhangt van de afloop van ge
noemd gevecht.
Alexander Dubcek en zijn aanhanger®
zijn de afgelopen twee jaar bijna da
gelijks gebrandmerkt als: „Revisio
nisten, rechtse opportunisten en blin
den ten aanzien van de contra-revo
lutie", die met opzet en nonchalance
het communisme in Tsjecho-Slowa
kije in gevaar brachten.
De laatste tijd zijn er echter steeds dui
delijker tekenen dat gematigde par
tijleden, inclusief de partijleiding, be
seffen dat niet alles wat de hervor
mers deden waardeloos was.
/"kldrich Svestka, hoofdredacteur van
het weekblad van de partij, „Tri-
buna", herinnerde er onlangs bijna
met heimwee aan dat allerlei hogere
en lagere partijbijeenkomsten in 1968
goed werden bezocht, en dat de leden
vrijuit durfden spreken. Sinds de zui
veringen bijna 300.000 leden uit de
partij-rangen deden verdwijnen, kla
gen vele leden erover dat de bijeen
komsten opnieuw formele gebeurte
nissen zijn geworden waar de toe
hoorders passief naar de toespraken
van hun van bovenaf benoemde lei
ders luisteren en dan unaniem hun
instemming betuigen met de gelan
ceerde voorstellen.
XYoewel de economische hervormingen
van de „Praagse lente" regelma
tig zijn verworpen als een poginge te
rug te vallen op het kapitalisme, er
kennen partij-ideologen nu weer dat
er grote behoefte bestaat aan moder
niserende hervormingen.
Waarnemers vermoeden dat de voor
naamste controverse die uit de analy
se naar voren komt, de vraag betreft
ALEXANDER DUBCEK
toch niet zo slecht
wie verantwoordelijk was voor de
opkomst van de hervormingsbewe
ging. Svestka, een gematigd commu
nist, wiens voorlopige analyse van
1968 in „Tribuna" een blauwdruk kan
worden voor het slotdocument van de
bijeenkomst, heeft zonder schromen
de schuld gezocht in de strenge dog
matische stalinistische praktijken van
de jaren zestig, onder het leiderschap
van Antonin Novotny". De hervor
mingsbeweging, zei hij, was een reac
tie op de „ontvorming". Hij vindt ze
tenminste begrijpelijk in het licht
van de stalinistische jaren die eraan
voorafgingen.
Door de schuld op de Novotny-periode
te schuiven, raakt Svestka wel de ve
le aanhangers van deze stalinist die
sinds de invasie van de Warschau-
Pact-troepen in augustus 1968 weer
aan de macht zijn teruggekomen.
Men wijst erop dat deze conservatieven
zelf twee lijnen aanhouden in hun
verklaringen voor 1968. De ene is dat
Dubcek door een „staatsgreep" aan
de leiding kwam.
De tweede dat de hervormingsbeweging
ontstond, omdat Novotny te ver
draagzaam was ten aanzien van de
eerste uitingen van revisionisme en
opportunisme, die zich al deden gel
den terwijl hij nog aan de macht
was.
Liberalen in Praag zeggen, dat zij nog
twee andere stromingen hebben
waargenomen die als onheilspellend
moeten worden beschouwd.
In de eerste plaats de stroming die zegt
dat het „Dubcekisme" eeen produkt
was van de verwarring in de commu
nistische wereld, nadat de Russische
ex-premier Nikita Kroestsjef in 1956
Stalin van zijn voetstuk had gestoten.
In de tweede plaats de stroming die
het spoor van de hervormingen laat
beginnen bij een beweerde „zionisti
sche literaire conferentie" over de
schrijver Franz Kafka, die in 1963 in
Praag werd gehouden.
De poging om de schuld te geven aan
..zionisten" zoals de vroegere voorzit
ter van de schrijversbond Edouard
Goldstücker en ex-lid van het presi
dium Frantisek Kriegel werd gelan
ceerd door professor Jaromir Lang,
een partij-veteraan van de „harde
lijn", die in juli nog in het partijblad
Rude Pravo werd aangevallen om
zijn dogmatische ideeën.
Als een van deze stromingen tijdens de
plenaire bijeenkomst de boventoon
gaat voeren, zo argumenteren gema
tigden, betekent het dat de lessen van
het verleden nog niet zijn geleerd. De
conservatieven hebben dan bewezen
dat zij sterk genoeg zijn om plannen
voor een modernere economie en een
grotere democratische vrijheid in
Tsjecho-Slowakije te blokkeren.
