Veenendaals
dagblad
VONNIS IN
BURGOS
NOG NIET
OPENBAAR
Stiptheidsactie
postboden door
ABYA opgeschort
Tanks en troepen
smoren opstand
in Noord-Polen
Van Houten sluit
en ontslaat
vijfhonderd man
Burgers krijgen overhand
bij militaire rechtspraak
GESTOLEN
POSTAUTO
TERECHT
Gelders-Utrechtse streekcourant voor Rijn- en Gelderse Vallei
Buiten HH
POLAK WIL VERKEERSZONDAREN
RIJDEN OP ZONDAG VERBIEDEN
MINISTER DOOPTE DE EERSTE
VARENDE JEUGDBIBLIOTHEEK
Alle hengelaars
straks mogelijk
in één „club"
Driekwart van
CNV-jongeren
is tegen één
vakcentrale
RELLEN NA
PRIJSSTIJGING
EISEN ZEKER
6 DODEN
UTRECHT - Het overlegorgaan van de drie vakcen
trales heeft gisteravond de volgende uitgangspunten vast
gesteld
Asyl 3
AKKOORD
NIET VOLDOENDE
VOORBEELD
ONTMANTELD
Iets hogere
temperaturen
De nieuwe elegante flus (geen fles, geen bus)
met 500 gram tijdelijk van 1,95 voor 1.65
nu ook in een flus
SIT-IN
ZEER ERNSTIG
Bur. voor redactie en administratie:
Prins Bernhardlaan 28, Veenendaal,
Telef. 08385-10550 (adm.), 10757 en
10955 (red.). Giro 1321600.
Losse nummers 0,25;
VA
Voortzetting van het nieuwsblad „De Vallei",
opgericht in 1926.
Uitg.: Wegener's Couranten Concern n.v.
Advertentietarieven op aanvraag.
DONDERDAG 17 DECEMBER I970 - 44e JAARGANG no. 295
V akbonden
eisen forse
loonstijging
na 1 juli
handhaving van het standpunt dat de lonen in 1971 een reële stijging te zien
moeten geven en aanvaarding van de loonmaatregel als feitelijk gegeven.
De combinatie van deze twee uitgangspunten betekent dat na de periode van
loonmatiging extra forse loonsverhogingen noodzakelijk zullen zijn.
BURGOS Betrouwbare zegslieden
te Burgos zeggen, dat het militair tri
bunaal reeds overeenstemming heeft
bereikt over de vonnissen tegen de 16
Baskische nationalisten. De vonnissen
zullen echter pas vanavond of vrijdag
openbaar worden gemaakt.
De militaire aanklager had tegen 6
van de 16 beklaagden de doodstraf
geëist, en tegen allen een totaal van 724
jaar gevangenisstraf.
Naast de 16, worden voor het tribu
naal 11 leden van de ondergrondse or
ganisatie ETA bij verstek berecht. De
zegslieden beweren dat de vonnissen
thans op schrift worden gesteld door
een typiste. Eerst moeten leden vas het
tribunaal de tekst controleren, voordat
tot publikatie kan worden overgegaan.
De Franse regering heeft die van
Spanje benaderd ten gunste van de
Baskische nationalisten.
In verband met het proces te Burgos
zijn vandaag op tal van plaatsen in
Frankrijk korte proteststakingen ge
houden door in totaal enige miljoenen
vakbondsleden. In Parijs staakten de
ondergrondse en de busdienst het be
drijf gedurende vijf minuten.
De officiële opening van het Picas-
so-museum te Barcelona die na al te
zijn uitgesteld nu bepaald was op aan
staande vrijdag zal voor onbepaalde
tijd niet doorgaan. Dit is, naar men
zegt, op wens van de schilder, in ver
band met de huidige politieke toestand
in Spanje.
In Burgos hebben 5 tot 10 duizend
Spaanse fascisten woensdag een beto
ging gehouden, waarbij zij trouw aan
de dictator generaal Franco en zijn be
wind betuigden.
frommelige schuurtjes en een
slordige hilt vormen voor win
ters verblijf een aanlokkelijk mi
lieu, veel begeerlijker dan de mo
dernste etage of luxe flat. Wezels
niet zeldzaam zoeken onder
dak in een houtstapel of zaag-
schuurtje met velerhande mogelijk
heden voor mondkost en gerieflijk
heid. In 't echte boerenland, dat je
hoe langer hoe minder ziet, waar
zalen en heemsteden schilderach-
tigd omringd staan door de pêle-
mêle van allerlei bouwsels, hok
ken, verlaten stallen en ongeregel
de opstanden, zolders met kostelij
ke wanordelijkheid, in jaar-en-dag
niet meer geruimd, en talloze ver
scholen hoeken en gaten, welke on
gedachte kansen aan het gedierte
beloven, kan licht een bunzing hui
zen, die er op ratten en muizen
jaagt. Voor zulk een bijzondere
klant was het bij ons lang niet
groot en ordeloos genoeg, maar
bovenal ontbeerden zij er het agra
rische land en het water. De paar
bunder van Hendrik waren te klein
voor deze viervoeter met eisen en
allure. Een gebied als de Gelderse
Vallei waar evenwel door ruil
verkaveling en waterschap de mo
gelijkheden sterk verminderden
was geknipt voor de bunzing en er
leefden dus ook verscheidene van
gers, die hem in de winternacht
met scherpe hondjes speurden. Op
een dood-enkele plaats kwam in de
ze oorden nog de zeldzame steen
marter voor, doch meer naar de
bossen trok de boommarter, die
zijn huid blijkbaar redelijk goed
weet te redden, zolang er maar
holle bomen, duiven en eekhoorns
zijn. Het is en blijft een gast van
hoge standing, die we nooit en ner
gens een strobreedte in de weg mo
gen leggen.
17-12-70 A. B. WIGMAN
Het bestuur van de afdeling Breda
van de „Katholieke bond van over
heidspersoneel" heeft het aftreden
geëist van de bondsvoorzitter de heer
A. C. M. Weijters, omdat hij als
KVP-Kamerlid zijn stem heeft uitge
bracht vóór de loonmaatregelen van de
regering „Zijn positie is thans onmoge
lijk geworden", aldus dit bestuur.
Ook het bestuur van de NKV-centra-
le Breda heeft in een brief aan het
overlegorgaan van de drie vakcentrales
ten felste geprotesteerd tegen de hou
ding van uit de vakbeweging afkomsti
ge Tweede-Kamerleden bij de stem
ming over de loonmaatregelen van de
regering. „Opnieuw heeft een aantal
van onze eigen mensen in de Tweede
Kamer de vakbeweging verraden", al
dus deze brief.
De NKV-centrale in Breda meent dat
de vakbeweging er goed aan zou doen
voorlopig alle overleg in de Sociaal-
Economische Raad en de Stichting van
de Arbeid op te schorten.
De centrale vroeg de loonmaatregelen
niet te aanvaarden en „hard terug te
slaan". (Aan dit verzoek voldoen de 3
centrales dus niet).
De vakcentrales stellen nadrukkelijk,
dat het de volledige vrijheid van de
bonden is om al dan niet contracten af
te sluiten, maar zij bevelen de bonden
aan, zich bij onderhandelingen op deze
twee uitgangspunten te baseren.
Er kunnen zich omstandigheden voor
doen, aldus het overlegorgaan, met na
me wanneer werkgevers afwijken van
gesloten overeenkomsten of de bereid
heid daartoe vertonen, waarin de bon
den niet lijdelijk zullen toezien. In een
toelichting op deze uitspraak zei de heer
Kloos, dat de vakbeweging zelf het
initiatief zal nemen als blijkt dat werk
gevers zwarte lonen betalen, „maar dan
niet om het tegen te houden".
DEN HAAG Minister Polak (Justitie) vindt dat spoe
dig een bepaling ingevoerd moet worden waarbij het ver-
keersovertreders verboden wordt op bepaalde dagen zo
als zon- en feestdagen te rijden.
Hij antwoordde dit in de Eerste Kamer op vragen van het
Kamerlid dr. E. Brongersma. Staatssecretaris Wiersma
verklaarde dat het spoedig via een wijziging van de We
genverkeerswet mogelijk zal zijn autowrakken weg te sle
pen.
DEN HAAG Het bestuur van de
Algemene Bond van Ambtenaren heeft
woensdagavond besloten de leden onder
het bestellend personeel van de PTT te
adviseren de stiptheidsactie van het
PTT-personeel op te schorten. De RK-
en Christelijke bonden hadden al beslo
ten de actie te beëindigen. Op zaterdag
19 december wordt te Amsterdam een
ABVA-vergadering gehouden met de
leden om de ontstane stituatie te be
spreken.
Gezien de standpunten, die tijdens
het overleg van woensdagmiddag wer
den ingenomen door de Nederlandse
Christelijke Bond van Overheidsperso
neel, de Katholieke Bond van Over
heidspersoneel de directie van PTT en
minister Bakker van verkeer en water
staat werden ingenomen, heeft het AB-
VA-bestuur besloten de leden niet te
adviseren de actie te beëindigen
zoals de NCBO en KABO deden
UTRECHT Driekwart van de jon
ge leden van het Christelijk Nationaal
Vakverbond is tegen één grote vakcen
trale. Dit blijkt uit een enquête die
„Werkende jeugd", de jongerenorgani
satie van het CNV, onder 300 CNV-jon-
geren heeft gehouden.
Als het CNV werd opgeheven en al
leen aansluiting mogelijk zou zijn bij
het NKV zou 71 procent maar liever
ongeorganiseerd blijven. Wanneer het
NVV het enig alternatief zou zijn zou
dit laatste percentage 77 procent bedra
gen. Hieruit blijkt, aldus de en
enquêteurs, dat het grootste deel van
de jongeren de voorkeur geeft aan het
bestaan van het CNV mits zij zich in
derdaad als christelijke organisatie ma
nifesteert.
maar mee te delen, dat de actie moet
worden geschorst.
Gistermiddag zijn de katholieke en
christelijke bonden, de centrale directie
van de PTT en minister Bakker tot
overeenstemming gekomen op de vol
gende punten
De periode waarover een extra
overwerkvergoeding wordt gegeven
wordt verlengd met een halve maand.
De periode zal zich uitstrekken van 1
december tot 15 januari.
De extra-vergoeding is bepaald op
250 gulden. Andere groepen PTT-ers
buiten de bestellers die in december
onder zware belasting hun werk moe
ten verrichten, zullen vt>or een nader te
bepalen uitkering in aanmerking ko
men.
De minister is bereid aan verbete
ring van de lonen van de jeugdige be
stellers te werken.
Verder zullen mogelijkheden gezocht
worden om nevenfactoren als zware fy
sieke arbeid, het langdurig zwaar belast
zijn, vroege begintijden, gebrek aan
vrije zaterdag, buitenwerk beter te ho
noreren.
De Algemene Bond van Ambtenaren
toonde zich wel bereid verder deel te
nemen aan de besprekingen, doch ver
klaarde dat hij zich niet kan aansluiten
bij de twee andere bonden, omdat hij
de verkregen overeenstemming niet
voldoende acht.
De minister en de twee confessionele
vakbonden verklaarden echter dat de
oorspronkelijke voorstellen van de bon
den op tafel blijven liggen als inzet
voor verdere besprekingen.
DEN HAAG In de Nederlandse
hengelaarswereld nu verdeeld in
verschillende verenigingen bestaan
plannen om te komen tot één grote lan
delijke organisatie. Een uit de bestaan
de organisaties voortgekomen werk
groep is samen met een aantal advi
seurs bezig hier voor plannen uit te
werken.
Er zou een organisatie kunnen komen
met ongeveer 350.000 leden. Ieder van
hen, zo is de bedoeling van de werk
groep, zou met dezelfde visvergunning
terecht kunnen op alle openbare wate
ren met verpacht visrecht in het gehele
land.
Thans zijn er voor de 300.000 ha vis
water in Nederland 6000 zesjarige
huurcontracten voor visrecht van
kracht.
U.S.S.R.
WARSCHAU Het officiële Poolse persbureau PAP heeft thans toegegeven dat
troepen met hulp van tanks hebben moeten optreden in de Oostzee-steden Gdansk,
Gdynia en Zoppot om de orde te herstellen. Er z(jn officieel zes doden gevallen,
maar onofficieel moeten het er veel meer z(jn. Btf de politie en militairen moeten
ook doden en gewonden zijn. De Oostzee-steden z(jn van de buitenwereld afgeslo
ten. Telefoon en telegraaf z(jn afgesneden, wegversperringen beletten bezoekers
om de steden te bereiken, het luchtverkeer en trein en bus z(jn onderbroken. In
sommige steden, zoals de haven Szczecin en Poznan, zjjn sympathiestakingen met
de betogers in Gdansk gemeld.
WEESP De reeds 155 jaar bestaande Kon. Fabrieken C. J. van Houtum en
Zn. te Weesp, waarvan de aandelen in handen zijn van de Amerikaanse firma's
Peter Paul en W. R. Grace, gaat volgend jaar sluiten. Van de 583 werknemers
komen er 500 op straat te staan. Gezien de leeftijdsopbouw van het personeel,
de meeste mannelijke werknemers zijn al op gevorderde leeftijd, zal het voor
velen moeilijk zijn nieuwe werkgelegenheid te vinden. Vooral ook omdat er in
Weesp weinig mogelijkheden zijn.
AMSTERDAM Minister Klompé had het gisteren wat moeilijk toen z>j
in Amsterdam de eerste varende jeugdbibliotheek van Nederland moest dopen.
Pas na diverse vergeefse pogingen van de bewindsvrouwe spatte de champagne
fles tegen de „boekenboot" uiteen.
De Duitse chocoladefabriek Leonard
Monheim in Aken neemt de produktie
en merknaam van Van Houten over.
Een klein gedeelte van het personeel
kan bij deze fabriek in dienst treden,
hetgeen voor betrokkenen uiteraard
talrijke consequenties met zich mee
brengt. Volgens adjunct-directeur H. G.
Zwaneveld wist het personeel reeds
wat hen te verwachten stond. Zij zou
den het kalm en rustig hebben opgeno
men. Het kleine arbeidsbureau in
Weesp (twee man) kan, volgens de di
recteur G. Greven, zonder uitbreiding
de ontslaggolf niet verwerken.
In vakbondskringen wordt de aan
staande sluiting van de fabriek in
Weesp diep betreurd. Een bestuurder
van de Algemene Bedrijfsbond Voe-
dings- en Genotmiddelen gaf als com
mentaar: „Hier heb je weer zo'n voor
beeld van een familie N.V. die ver
zuimd heeft op tijd te investeren". „De
aandeelhouders", zo verklaarde direc
teur P. de Fouw, „zullen trachten tot
een faire afvloeiingsregeling te komen,
waarbij zoveel mogelijk de ouderen de
aandacht zullen hebben. Daarbij wordt
de fusiecode van de Sociaa-Economi-
sche Raad gehanteerd". Over die af
vloeiing wordt echter al twee maanden
met de vakbonden onderhandeld.
Grote problemen zullen ook ontstaan
DEN HAAG Niet het militaire, maar
het burgerlijke element moet over
heersen in de samenstelling van mili
taire rechtbanken: de krijgsraden en
het hoog militair gerechtshof. Ook de
militaire politierechter, een nieuwe
figuur in het toekomstige militair
strafprocesrecht, zal een burger moe
ten zijn.
Tot deze conclusie zijn de ministers Po
lak van Justitie en Den Toom van
Defensie gekomen.
Zij willen als nieuwe naam voor de
krijgsraad militaire rechtbank en
voor het Hoog Militair Gerechtshof
militair gerechtshof. Voorgesteld
wordt zowel de president als het vas
te lid te kiezen uit gewone rechters,
die zoveel mogelijk aan de gewone
rechtspleging deelnemen. „Daardoor",
aldus de ministers, „krijgt de onaf
hankelijkheid van de militaire rech
terlijke macht meer accent".
Wat de samenstelling van het Hoog Mi
litair Gerechtshof betreft denken de
ministers aan: een president en twee
raadsleden uit de gewone rechterlijke
macht en twee raadsheren-hoge offi
cieren.
voor de mensen, die tot het eind toe
eigenlijk niet gemist kunnen worden.
De vraag is of hier een ontslagvergun
ning moet worden verleend.
Van Houten gaat door tot 1 juli,
waarna de ontmanteling volgt. Daarna
moet tot eind 1971 nog zo'n man of ne
gentig het werk afronden. Volgens de
president-directeur van Van Houten, de
Amerikaan T. A. Fowler zijn in Neder
land fusiebesprekingen mislukt. On
danks dat de chocoladeindustrie in ons
land bezig is zich dit jaar te herstellen,
en het verbruik van chocolade weer
toeneemt, heeft Van Houten alleen al in
de eerste negen maanden van dit jaar
een verlies geleden van zes miljoen
gulden. Verscheidene reorganisaties, die
al eerder 500 ontslagen tot gevolg had
den, deden daaraan niets af.
(Zie verder pag. 2)
Plunderaars in de Poolse haven
stad Gdansk bezig in een kleding
magazijn. Het opvallende is, dat het
Poolse regeringsfoto-persbureau
C.A.F. deze foto verspreid heeft, ter
wijl het persbureau P.A.P. toen nog
met geen woord over de opstandige
beweging had gesproken.
HEERLEN In het stadscentrum
van Heerlen heeft een politiepatrouille
afgelopen nacht een woensdagmiddag
gestolen postauto klem gereden. In de
auto bevonden zich drie jongelui. Na
hun aanhouding verklaarden zij, dat zij
de wagen op de Brunsummerheide on
beheerd hadden aangetroffen tijdens
een droppingstocht van de middelbare
school welke zij bezoeken.
In de auto werd nog slechts één post
zak aangetroffen.
Weersverwachting van het KNMI van
donderdag tot vrijdagavond, opgemaakt
te 11.15 uur:
Half tot zwaar bewolkt met voorna
melijk in het noorden van het land
plaatselijk enige regen. Overwegend
matige, aan de kust tijdelijk krachtige
zuidwestelijke wind. In het algemeen
iets hogere temperaturen dan vandaag,
maar in het zuidoosten vannacht lichte
vorst.
Zon op 08.44, onder 16.29 uur. Maan
op 22.34, onder 11.59 uur.
ADVERTENTIE
Rema frites"saus
De rellen begonnen met proteststa
kingen en optochten tegen de door de
Poolse regering aangekondigde prijs
stijgingen van twintig procent, waarte
genover geen loonsverhoging staat. Dit
heeft de reeds slechte economische toe
stand nog verergerd en de uitbarsting
van woede kwam prompt daarop.
Tijdens de onlusten waarbij ook
vrouwen zich tegen de oprukkende
troepen en tanks teweerstelden, werd
geplunderd en brand gesticht in win
kels en kantoren. De politie kon vanaf
het eerste ogenblik de toestand niet aan
en moest het leger te hulp roepen.
Woensdagavond berichtten reizigers
die uit Gdansk in de Poolse hoofdstad
terugkeerden dat de straatgevechten
bijna afgelopen waren. Verslaggevers
die naar deze stad toe wilden, werden
op ongeveer 100 km voor de stad door
de politie, die alle toegangswegen heeft
geblokkeerd, teruggestuurd.
Volgens onbevestigde berichten zijn
tankeenheden naar de stad gestuurd,
maar op de hoofdweg van Warschau
naar Gdansk werden geen troepenbe
wegingen waargenomen.
Op de weg was maar weinig verkeer
en slechts vrachtwagens met speciale
papieren werden door het politiecordon
gelaten.
Reizigers uit Gdansk hebben meege
deeld dat de arbeiders in de fabrieken
en op de scheepswerven algemene
„sit-in" stakingen houden.
In de drie steden is „tot nader order"
een uitgaansverbod ingesteld van zes
uur 's avonds tot 5 uur 's ochtends.
Volgens onbevestigde berichten zou
den de mijnwerkers in Silezië uit soli
dariteit met de betogers in Gdansk in
staking zijn gegaan. Er waren geen be
richten over ongeregeldheden in dit ge
deelte van Polen.
De berichten over de aanleiding tot
de onlusten in Gdansk spreken elkaar
tegen.
Volgens de Trybuna Ludu van van
morgen begonnen de ongeregeldheden
toen de arbeiders in de scheepswerven
het werk neerlegden en in optocht door
de straten van de stad trokken. „Zolang
er geen gewelddaden werden gepleegd
hebben de militie, de oproerpolitie en
de soldaten afgezien van het gebruik
van geweld". Waarom de optocht was,
meldde het blad niet.
De krant zei dat de autoriteiten ech
ter moesten optreden tegen de „avontu-
risten en herrieschoppers, die zich ach
ter de ruggen van de scheepswerf
arbeiders verborgen en de handhavers
van de openbare orde aanvielen".
Volgens een ooggetuigeverslag van
een westerse diplomaat had de zaak
zich echter heel anders voorgedragen.
De diplomaat zei dat de onlusten maan
dagmiddag uitbraken, toen de arbeiders
van de scheepswerven een vreedzame
betoging hielden om te protesteren te
gen de verhoging van de voedselprij
zen.
Toen de militiemannen in de gaten
kregen dat zij in de minderheid waren,
raakten zijn in paniek en begonnen te
schieten. Dit was het ernstigste gevecht
tijdens de onlusten en het grootste aan
tal slachtoffers viel in dit incident.
Toen werd plotseling overal in de
stad spontaan betoogd, aldus de diplo
maat. De demonstranten zongen de in
ternationale en deden aanvallen op het
hoofdkwartier van de partij.
Een aantal betogers trachtte het
spoorwegstation van de stad in brand
te steken. Het station liep slechts gerin
ge schade op.
Radio-Gdansk gaf woensdagmorgen
een ooggetuigeverslag van een Poolse
journalist, die de situatie als „zeer ern
stig" omschreef. „In het centrum van
de oude stad (Gdansk) braken her en
der branden uit. De mannen van de
militie voerden verwoede bluspogingen
uit doch als zij er al in slaagden dan
stormde de menigte onmiddellijk weer
toe en deed de vlammen weer oplaaien.
Openbare gebouwen werden geplun
derd en in brand gestoken, autobussen
en vrachtauto's, warenhuizen, winkels
en kiosks werden vernield.
De gewelddaden brengen de bloedige
„broodopstand" van de jaarbeursstad
Poznan in 1956 weer in herinnering. De
laatste maal dat uit Polen ongeregelhe-
den van enige omvang werden gemeld
was in maart 1968, toen in verscheidene
steden studentenbetogingen tegen het
verbod van een toneelstuk werden ge
houden, waarbij het tot gevechten met
de politie kwam. Honderden studenten
werden toen gewond en een onbekend
aantal werd gearresteerd.
