1 tu
tdmondson: Fischer's trouwe bewaker.
A" een ongeslagen zwaarge
wicht-bokser, die in zijn vrije
tijd schnabbelt als privé-detective en
uitsmijter, wandelt Edmond Ed
mondson rond in de ring van de
schaakarena in het Mallorcaanse
Palma. Onafgebroken glijden zijn
ogen niet óver, maar dóór het pu
bliek, alsof hij elk ogenblik iets
vindt, waarin hij moet ingrijpen.
In de afgelopen weken is dat nog
al eens gebeurd. Edmonson is name
lijk behalve schaker ook de privé-
bewaker van het schaakwonder Bob
by Fischer en omdat deze jongste
grootmeester die de wereld ooit in
het schaakspel gekend heeft, een heel
lastig manneke is, die ieder ogenblik
zegt uit concentratie te zijn, doet Ed
monson zijn plicht. Hij laat fotogra
fen verwijderen uit de schaakzaal,
hij stormt op een toeschouwér aa.n,
die te dicht bij het idool Fischer
komt, of hem wat vraagt, en klapt
zoals de vorige week is gebeurd
schaakzakboekjes dicht van men
sen die op de publieke tribune willen
meegenieten van het verloop der
partijen.
Zelden is er in de wereld van het
schaken zóveel toegegeven aan
zóveel klachten en nukken van één
enkele schaker, die dan weliswaar
tot de allergrootsten behoort, maar
van wie toch verwacht mag worden
dat hij begrijpt dat er ook nog ande
re schakers op deze wereld leven en
ook mensen die stilletjes in een
hoekje achter de touwen een spelle
tje willen mééspelen.
JTischer heeft het Interzonale
schaaktoernooi, dat de vorige
week in Palma de Mallorca werd ge
houden, als een voorbereiding op het
wereldkampioenschap met glans ge
wonnen.
Kenners die zijn partijen hebben
nagespeeld en geanalyseerd, zijn
De nieuwe ster aan het schaak-
firmament: de jeugdige interna
tionale meester Hübner die in Mal
lorca zijn grootmeesterstitel kreeg.
voor zover zij nog niet overtuigd wa
ren van Fischers genialiteit met
stomheid geslagen over zóveel
scherpzinnigheid van deze jonge
Amerikaan. Vrijwel iedereen ziet in
hem straks de tegenstander van de
Russische wereldkampioen Spasski
en (hoewel daarover alleen maar ge
fluisterd wordt vanachter de hand
palm) óók de nieuwe wereldkam
pioen.
Maar Fischer is een lastige jongen
voor zichzelf misschien heel erg
maar goed, dat mag hij zijn.
maar ook voor andere schakers en
voor het publiek, dat overigens in
Palma vrijwel uitsluitend bestond uit
schakers die drommels goed weten
wat concentratie betekent, omdat zij
zoals een groot aantal grootmees
ters en internationale meesters
ruime ervaring hebben in grote toer
nooien.
Waarom dan toch dat sikkeneuri
ge van zo'n groot man?
Qver deze Bobby gaan vele ver-
- halen, die zoals dat meestal
gaat iedereen kent, maar waarvan
niemand de oorsprong weet. Het is
een slechte gewoonte, maar goed, het
gebeurt: als iemand op de nominatie
staat om wereldkampioen te worden,
dan wordt zijn doopceel gelicht. Zo
wil iedereen van deze jonge schaker,
die niet alleen opvalt door zijn bijna
bovenmenselijke prestaties, maar
ook nog doordat hij een bijzonder
lastig portret is, weten „hoe het alle
maal zo gekomen is."
'Edmond Edmondson, Fischers be
schermheer. zegt alleen te weten dat
Bobby al heel vroeg schaakte en op
14-jarige leeftijd kampioen van de
United States was en dat hij niet op
zaterdag speelt, omdat hij behoort
tot een Amerikaanse secte die te ver
gelijken is met de Zevendedags
adventisten. Iedereen eerbiedigde de
eis die Fischer stelde op grond van
zijn levensbeschouwing. Van scha
kers had men ook niet a rijers ver
wacht, maar het begon wel te irrite
ren. toen Fischer met nóg een hele
waslijst andere eisen kwam: zoals
bijvoorbeeld dat er ook niet op de
publieke tribune mocht worden ge
fluisterd
J-Jaast niemand kan geloven dat
Edmondson en Fischer samen
bezig zijn met een stukje „promo
tion!' of zo men wil „image-buil
ding". Of 't moet zo'n keihard spel
letje zijn dat de moeilijke jeugd van
Fischer daarin geen bezwaar is. Fi
scher maakt eerder de indruk van
een miskend genie te zijn. die nu
hem de kansen worden geboden
de wereld eventjes wat zal laten zien.
In Amerika heeft hij niet veel
kansen gehad, maar kennelijk is hij
meer naar de voorgrond geschoven
toen bleek dat hij iets méér kon dan
alleen Amerikaanse schakers ver
slaan.
Sinds jaar en dag bezitten de Rus
sen de hegemonie op de vierenzestig
velden. De training van Fischer en
zijn begeleiding wijzen er op dat de
Amerikaanse schaakbond er wel wat
aan gelegen is deze jongeman in het
Zie
zaterdag; 19 december 1970
1 6UCLER
3 IVKOV V IZ
4 MINK Ml 2 2
5 JIMENEI 0 0
6 UITUMEN M M
1 RUBINETT1 I
8 UHLMINN M
9 AIMING V
10 S T TL ES
W. tmi7'
11 FISCHER
12 FILIP
HORT
14 HUEBHER
15 SMYSLIW
18 4DDISÜ
\7 GlIGORIC 0
18 PANNO^J
la RESHEYSKY 0
21 NARANJA 0 111
l t
- Jr. - 'mBsm
2' 3/. 4 4 5
Idbbx l j&cJher tegen de achtergrond van het scorebord tn Palma.
2 2 3 3 3 4 4 5 5
123 PORTISCH
124 MECK1NG
strijdperk te zien tegen de beste aller
Russen.
De zes beste schakers van Palma
zullen volgend jaar opnieuw tegen
elkaar uitkomen in een toernooi dat
aangevuld wordt met de Russische
grootmeesters Petrosjan en Kortsj-
noj. Uit die acht moeten er vier vol
gens een afvalsysteem overblijven en
tenslotte na een tweekamp
komt de schaker tevoorschijn die de
wereldkampioen Spasski mag uitda
gen.
JTischer is er natuurlijk nog niet.
Maar hij is, zeggen insiders, zó
fabelachtig knap, dat het geen twijfel
lijdt dat hij Spasski zal ontmoeten,
van wie de Amerikaan overigens al
één keer verloor. Edmond Edmond
son zegt daarbij ter verduidelijking
dat zijn ster rijzende is en dat Pe
trosjan dat al heeft ervaren: Fischer
won drie keer van deze grote Rus en
speelde slechts eenmaal remise.
Maar schaken is nu eenmaal niet
alleen een kwestie van denkkracht
en fighting spirit.
Fischer heeft ze allebei, maar hij
schijnt te tobben met de concentratie
evenals met de lichamelijke-conditie,
waarvan in een groot toernooi, zoals
nu in Mallorca gespeeld is. geweldig
veel wordt geëist. Vijf en een halve
week. bijna dag-in-dag-uit achter het
bord met een heel straf trainings
schema daar nog tussendoor, schijnt
zelfs de professionele schaker door
de diepte te halen.
JJe Amerikaanse grootmeester
Evans is niet voor niets óók toe
gevoegd aan Bobby Fischer. Hij is
voor de kampioen wat Salo Muller
en Michels samen voor Ajax zijn.
Evans speelt de partijen van Fi
schers tegenstanders zeer nauwkeurig
na, probeert de zwakke plekken te
ontdekken en assisteert Fischer be
halve bij zijn afgebroken partijen
ook in de fysieke training. Evans is
dan ook zo druk als een klein baasje
en dartelde in het Auditorium van
Palma onvermoeibaar rond als de
kloek van één kuiken.
Dan is er nog een man die onaf-,
scheidelijk is van Fischers zijde. Het
is de Amerikaanse miljonair Duro
ver, van wie gezegd wordt dat hij
renteniert, maar uit een passie voor
het Amerikaanse schaaktalent van
toernooi naar toernooi achter Fi
scher aanloopt. Hij, Evans en Ed
mondson zijn de enige drie, die tij
dens een toernooi waaraan Fischer
deelneemt voor de kampioen „aan
spreekbaar" zijn. Natuurlijk alleen
dan als Fischer zijn partij beëindigd
heeft.
Dat gebeurde onder andere zater
dag jl. toen Fischer maar één
zet nodig had om zijn laatste partij
tegen de Argentijn Panno te winnen.
Alle deelnemers aan het toernooi
waren al in de laatste fase van de
eindstrijd, toen Fischer zijn lange be
nen onder de eerste tafel schoof. Hij
had wederom dispensatie gekregen
om op zaterdag tot zeven uur 's a-
vonds niet te spelen. Prompt om ze
ven uur kwam Fischer binnen, boog
zich diep over zijn witte stukken,
dacht een half uur na. zette toen
c2-c4. drukte de klok in en ver
wachtte vervolgens de tegenzet van
de Argentijn.
Die kwam, maar niet aan het
bord. Panno bewoog zich nerveus
tussen de andere spelers door, confe
reerde druk gesticulerend, maar deed
geen zet. Hij was het kennelijk
oneens met de organisatie die hem
vo,or dit laatste duel van het toer
nooi zo lang had laten wachten. Het
vlaggetje van Panno's klok viel dan
ook prompt en Fischer won zonder
slag of stoot.
De stemming in het Auditorium
was weg. Er heerste een sfeer, die
vergelijkbaar is met die tijdens een
Zuidamerikaanse voetbalfinale, al
leen met dit verschil dat de schakers
hun armen en benen bij zich hielden
Fischer en Panno kwamen elkaar
herhaaldelijk* tegen, maar er werd
geen woord gewisseld. De elite van
diepe denkers zij die er zich op
kunnen beroemen te beschikken over
uitzonderlijk hoge IQ's gedroegen
zich als kwajongens die elkaar zo
juist in de kleuterklas een blauw oog
geslagen hadden....
[n Palma de Mallorca, waar in
december nog menig blote bad
gast zich laaft aan het smetteloze
palmenstrand, lag het voer voor psy
chologen in de schaakarena hoog
opgetast zeker als een schaak-
meester-psycho-analyticus met zeker
heid staat te beweren, dat de op
komst van vooral het jeugdig
schaaktalent in Mallorca een uiting
is van agressiedrift in symbolen...
Er zal nog wel het een en ander
over het Mallorcaans men zegt
ook wel Mallorcees evenement
Grootmeester Evans: Fischer's secondant.
nagalmen. Behalve Fischer schoot er
nog een schaker tegen de azuren
schaakhemel omhoog, namelijk de
23-jarige HübnetHübner uit West-
Duitsland, die als tweede eindigde
achter Fischer en daarmee tijdens
het toernooi zijn grootmeesterstitel
veroverde. En wat te zeggen van de
jonge Braziliaan Mecking (18), die
weliswaar niet bij de eerste zes be
hoorde, maar toch met een serie zeer
goede partijen en overwinningen zijn
kandidatuur stelde voor dit toernooi.
In de wandelgangen van het Audi
torium loopt nóg zo'n grootmees-
ter-in-dop: het Zweedse jongetje An
dersen. Het leek er op dat hij met de
hakken over de sloot het toernooi in
Mallorca nog zou halen, maar hij
viel af. Parmantig stapte hij nu tus
sen de grootmeesters door ijverig
partijen noterend en naar verluidt ij
verig schaak studerend.
^Iwéér zo'n wonderkind. De
schaakwereld kent er zo een
stuk of wat. Van sommigen hoort
men nooit meer, anderen zoals
Fischer klimmen steeds hoger
naar de top vanwaar het uitzicht
straalt van het duel met de wereld
kampioen.
Vroeger was dat misschien anders,
maar nu is het duidelijk dat die top
uitsluitend de full-prof schakers is
voorbehouden.
Daarom hebben schaakbonden en
organisatoren van grootmeester-toer
nooien mogelijk zoveel lankmoedig
heid ten aanzien van Bobby Fischer
en welke grootmeester dan ook die
lastig, onverdraagzaam of humeurig
is.
Dat hoort bij genieën die optimaal
willen, of moeten functioneren.
0f .of...misschien valt dat func-.
tioneren van het menselijk brein
in de toekomst wel mee, als mis
schien de computer ons een hoop
denkwerk uit het hoofd neemt en he
le ritsen combinaties en vooruit-den
kertjes in enkele seconden door het
elektronisch brein kan laten gaan.
De Nederlandse oud-werelkam-
pioen schaken, dr. Max Euwe en
zijn vriend, de internationale meester
W. J. Muhring, hebben kort geleden
een partij schaak gespeeld tegen zo'n
computer.
't Ding was geprogrammeerd door
een aantal Amerikaanse grootmees
ters. 't Was een verrukkelijke partij,
vertelde Muhring ons. De computer
won, dank zij een fabelachtig in
derdaad onmenselijk vermogen om
uit de duizenden combinaties de eni
ge of de enkele goede te kiezen.
Computerdeskundigen die ook
schaken, zijn van mening dat de
mens eigenlijk nog niet helemaal op
de hoogte is hoe de computer in het
schaakspel optimaal kan functione
ren en wat samenspel kan zijn tussen
de zet, die voortspruit uit het denk
werk van een mens en die welke de
computer berekenen kan na 't ding
volgestopt te hebben.
't Lijkt een beetje griezelig. Zal de
computer nu ook nog dat kostelijke
spel en de competitie van twee den
kers verstoren door het de devalue
ren tot het druk-knop-systeempje
van een miniatuur-auto-racebaan In
de huiskamer?
Geen zorgen, geloven wij. Wat de
computer ook zal kunnen, één ding
blijft zijn zwakste punt, namelijk de
verbinding met stopcontact. Trek de
stekker er uit en speel een heerlijk
spelletje schaak.
gchaaklief hebbers zijn er ge
weldig veel en het legertje groeit
ondanks de televisie! hebben het
volgend jaar nog wat te wachten.
Het interzonale duel van Mallorca
is, zoals gezegd, een voorpostenge
vecht. In mei van het volgend jaar
komt het vervolg: de kwartfinales.
Daarin zullen Hübner en Petrosjan
tegen elkaar uitkomen, de jonge ster
tegen de routinier. Vhlmann, de
Oostduitser ontmoet een van de gro
ten van Mallorca, de Deen Larsen.
Fischer zal waarschijnlijk niet veel
moeite hebben met de Rus Taima-
nov en waarschijnlijk een heel
boeiend duel wordt de ontmoeting
tussen de Russen Geiler en Kortsj-
noj, die nooit de hoogste titel hebben
bereikt, maar al decennia lang bezig
zijn vlak onder de top de aanval
voor te bereiden.
Uit deze achtkamp komen de vier
besten wéér tegen elkaar, dan de
twee en voor de finale, die vermoe
delijk in het land van de wereldkam
pioen (Rusland) zal worden gehou
den, zal de schaakwereld wel even
op de tenen gaan staan.
Voor de afwisselihg alleen al zou
het niet onaardig zijn als Fischer
naar Moskou zou gaan. Daar zal
dan Edmondson weer bij zijn, ook
Evans en Durover, de free-lance sup
porter. Of daar het spelletje van
„Pas op, schaakboekjes dicht!" door
de Amerikanen kan worden ge
speeld, valt te bezien. Russen scha
ken graag en veel, ook op de tribune
en zullen zich waarschijnlijk door
uitsmijter Edmondson niet laten im
poneren.
Spanning zal er dus wel zijn
niet alleen om hetgeen binnen de
rand om de zwart-witten velden ge
beurt, maar ook in de prestige sfeer,
als Amerika misschien de kans krijgt
het van miskend talent naar parade
paardje opgevijzelde idool als kandi
daat naar voren te schuiven.
Het is ten strengste verboden een foto van Bobby Fischer te nemen. Deze plaat werd heitnelijk gemaakt toen
de Amerikaanse wond er-schaker aan zijn laatste partij bezig was en na lang nadenken zijn eerste zet deed. De
eerste en de laatste, want zijn tegenstander weigerde aan de andere kant van het bord plaats te nemen.
Zij met de zeer
hoge IQ's
f
