Over de grenzen Spychalski opgevolgd als president door Cyrankiewicz, Jarosetvicz premier, prijsstop, verzoening met kerk o» «c S DEBRAY IN CHILI Zaterdag uitspraak Baskenproces Iraaks komplot tegen Perzië HEA TH WERKELIJK DIRIGENT WISKUNDIGE PIMENOF HOUDT VERBANNING SZCZECIN WERKT WEER Economische spionage via de telefoon in Zwitserland Moe rico voordelig uit met NS Londen in de rij voor cadeaus FILM ACHTIGE AFFAIRE IJS GENÈVE Oost- en West- Du itslaml ruilden gevangenen VALSE SLEUTEL DOSSIERS kazige kerstdagen niet vergeten... Fricc eten DONDERDAG 24 DECEMBER 1970 Poolse machtswisseling thans volledig en beëindigd WARSCHAU De nieuwe leiders van Polen hebben woensdag de enkele da gen geleden ingezette machtswisseling voltooid, de voedselprijzen voor 2 jaar be vroren, enkele belastingverlagingen in het vooruitzicht gesteld en aankondi ging gedaan van het streven naar betere betrekkingen met de rooms-katholie- ke kerk. Om met de machtswisseling te beginnen: Jozef Cyrankiewicz, de grote overle vende van de Poolse politici die het 21 jaar als premier had uitgehouden, legde zijn functie neer en werd opgevolgd door de economische deskundige Pjotr Jaroszewicz. Tevens werd maarschalk Marian Spychalski, het Poolse staats hoofd, van zijn functie ontheven en vervangen door Cyrankiewicz. Na de be kendmaking van deze mutaties kondigde de nieuwe communistische partijlei der Edward Gierek, die Vladlslaf Gomoelka opvolgde na de ernstige onlusten in de Baltische havensteden over de drastische prijsverhogingen van levens middelen, aan, dat de prijzen op het nieuwe niveau nu voor een periode van twee jaar zullen worden bevroren. (V.l.n.r.:) De afgezette President Spychalski, de als premier afgetreden nieuwe president Cyrankiewicz en de nieuwe premier Jaroszewicz. SANTIAGO (Chili) De Franse schrijver Regis Debray. die woensda gochtend door de Boliviaanse regering in vrijheid is gesteld, is aangekomen in de Noord-Chilleense haven Iquique, zo heeft het Chileense ministerie van Bui tenlandse Zaken bekendgemaakt. Roger Debray, de marxist die tot 30 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld wegens zijn aandeel in de guerrilla campagne van Ernesto „Che" Guevara, was bij zijn aankomst vergezeld van de Argentijnse schilder Ciro Roberto Bus tos en van vier Bolivaanse burgers, die ook in Bolivia gevangen werden gehou den. Een woordvoerder voor de minister van Buitenlandse Zaken, Clodomiro Al- meyda, zei dat het nog niet bekend was of Debray naar Santiago gebracht zou worden, of dat hij direct van Iquique zou dorreizen naar Europa. Debray is indertijd beschuldigd van rebellie, moord en gewapende roofover vallen. Hij heeft steeds ontkend hier aan schuldig te zijn. Voor de rechtbank verklaarde hij, dat hij als journalist naar Bolivia was gegaan om „Che" Guevara te interviewen. Hij zei wel met de rebellen te sympathiseren. Maar niet actief aan de revolutie mee te wer ken. Volgens de Bolivianen fungeerde hij echter als contactman tussen Fidel Castro en „Che" Guevara. De tussenkomst van ondermeer Char les de Gaulle, Jean-Paul Sartre, André Mairaux en Bertrand Russell mocht hem in 1967 niet baten. President Torres kondigde echter bij zijn machtsovername enkele maanden geleden een amnestie voor politieke ge vangen aan. De vrijlating en uitwijzing Debray Debrau en Bustos is in het grootste geheim voorbereid. Debray kreeg toestemming een deel van de ma nuscripten, die hij de afgelopen drie jaar in de gevangenis heeft geschreven, mee te nemen. De Franse ambassade zou voor de rest en voor zijn 2000 boe ken zorg dragen. BONN Enige Westduitsers •niet-officieel is het getal tien genoemd die om politieke redenen in Oost- Duitsland gevangen zaten, zijn geruild tegen drie Oostduitsers die in de Bondsrepubliek waren aangehouden op verdenking van spionage. Dit is woens dag meegedeeld door het ministerie van Justitie in Bonn. MADRID De verdedigers in het proces tegen de 16 activisten van de Baskische separatistenbeweging Eta re kenen erop dat zij waarschijnlijk op tweede kerstdag de vonnissen te horen zullen krijgen. Naar woensdag in Ma drid bekend werd, zijn de verdedigers opgeroepen zaterdag om 11 uur in Bur gos het protocol over het verloop van het proces te komen ondertekenen. Zij concluderen daaruit dat met het onder tekenen ook vonnisverklaringen zullen worden overhandigd. Enkele advocaten houden ook rekening met maandag als dag van de bekendmakingen. Woensdag is het merendeel van de 16 verdedigers in het militaire proces weer naar Burgos gereisd. Enigen van hen gaven echter de verzekering, dat zij de reis niet maakten op verzoek van de rechtbank, maar „om andere redenen". In politiek kringen in Madrid werd naar aanleiding van de ontwikkeling echter een nieuwe verklaring van de verdediging verwacht. Het in San Sebastian verschijnende blad „Diario Vasco" heeft woensdag nieuwe eisen gepubliceerd van de ont voerders van de Duitse consul Eugen Beihl. Naar verluidt zijn .die eisen aan een vertegenwoordiger van de regering in Bonn overhandigd. Volgens het blad stellen de ontvoerderf voor de vrijla ting van Beihl als voorwaarden, dat in Burgos geen doodstraffen worden uit gesproken, dat 37 politieke gevangenen TEHERAN De Perzische veilig heidsdienst zegt een samenzwering van leden van de Iraakse Baath-partij te hebben ontdekt. Het was hun doel de Perzische leiders te vermoorden en de regering ten val te brengen. De veiligheidsdienst heeft aan ver slaggevers wapens, munitie en explo sieven getoond, die het land waren bin nengesmokkeld de man achter het com plot was oud-generaal Taymoer Bach- tiar, gewezen hoofd van de Perzische veiligheidsdienst, die in 1962 het land is uitgezet. Men toonde ook een krachtige radio zender en ontvanger, door middel waarvan de samenzweerders in Perzië instructies van Bachtiar kregen. Er zouden al tachtig arrestaties zijn ver richt. ADVERTENTIE Gratis reizen 2 januaridagen op uw 65+kaart Van 5 fc/m 30 januari 1971 kunt u met NS op uw 65-fkaart twee dagen gratis en onbeperkt reizen. Welke dagen? Kiest u er maar twee uit: elke dinsdag, woensdag, donderdag C>f zaterdag in de periode van 5 t/m 30 januari is er goed voor. Hoe? Door simpelweg uw 65-fkaart aan het loket te laten afstempelen. Hebt u nog geen 65+kaart? Koop er dan een aan het loket. Verkrijgbaar voor iedere 65-plusser. Uw vrouw mag jonger zijn. Legitimatie en pasfoto meebrengen. De 65-freductiekaart geeft recht op reizen tegen de halve enkele-reisprijs. Een driemaandskaart kost f 20.-, voor echtparen f 30.-. Jaarkaart f 50.-, voor echtparen f75.-. Vraagt u gelijk een j anuarikalendert j e zullen worden vrijgelaten en dat zij van de Spaanse autoriteiten de toe stemming krijgen ongehinderd het land te verlaten. Over het lot van de ontvoerde consul heerste woensdag een absoluut zwijgen in de Zuidfranse kustplaats Saint Jean-De-Luz. Hier had de duitse consul in Bordeaux, de voorgaande nacht een geheime bespreking gehad met de voor zitter van de Baskische hulpvereniging in Frankrijk, Anai Artea genaamd. Bei de onderhandelaars deden er woensdag het zwijgen toe. Hetzelfde gold voor pater Pierre Lar- zabel, de secretaris van Anai Artea, die de contacten met de ontvoerders onder houdt. Hij weigerde zelfs journalisten te woord te staan. Men vermoedt dat een reden voor het zwijgen kan zijn dat in het gesprek over de vrijlating van Beihl concrete resultaten zijn be reikt. Gierek legde tevens uit dat de rege ring de gezinnen met lagere inkomens en veel kinderen, die door de jongste prijsverhogingen het meest werden ge troffen, middeles ter compensatie zal doen toekomen. Voor dit doel zal een bedrag van bijna 6.5 miljard gulden worden gereserveerd. De compensatie zal worden verleend in de vorm van premies en van verhogingen van de laagste salarissen. Volgens Gierek kan de regering niet meer geld voor dit doel uittrekken, in verband met het grote gevaar voor inflatie. Over de aangekondigde prijsstop zei Gierek: „Wij vinden het noodzakelijk dat de regering een resolutie aanneemt inzake een prijsstop voor een periode van minstens twee jaar. Het betreft al le prijzen van voedingsmiddelen, uitge zonderd die artikelen waarvan de prij zen van seizoen tot seizoen verschillen. Wat betreft de prijzen van industrië le goederen, deze moeten worden terug gebracht tot een normaal verhoudings niveau, tot de groei van de productie waarbij tevens de productiekosten moeten worden verlaagd. Dit zal de koopkracht van het publiek verhogen", aldus Gierek. Hoewel Gierek niet verder'in details trad was het euidelijk dat de prijsstop zal beginnen op het niveau na de on langs nog door het regime van Gomoel ka afgekondigde drastische prijsverho gingen. In zijn eerste toespraak als nieuwe eerste minister verklaarde Jaroszewicz ten overstaan van het parlement, dat zijn regering uit is op volledige norma lisering van de betrekkingen tussen de staat en de katholieke kerk. In wat door waarnemers wordt beschouwd als de meeste verzoenlijke toenadering van een Poolse leider tot de kerk in vele jaren zei Jaroszewicz, dat de regering de samenwerking met alle burgers, zo wel gelovigen als niet-gelovigen, wil versterken. De relaties kerk-staat zijn tijdens de jaren van Gomoelka vaak vertroebeld geweest. Met name de re gering beschuldigde de kerk in het bij zonder primaat kardinaal Wyszynski er dikwijls van zich met de politiek van het land te bemoeien. Na zijn ambtsaanvaarding kondigde Jaroszewicz nog enkele kleinere rege ringswijzigingen aan. De 51-jarige Kaim werd gevorderd van minister voor de Zware Industrie tot plaatsver vangend eerste minister. Hij wordt be schouwd als een naaste volgeling van Gierek. Een andere goede vriend van Gierek, Jan Mitrega, werd eveneens benoemd tot plaatsvervangend eerste minister. Hij behoudt wel zijn belang rijke functie als minister voor de mij nindustrie. De 46-jarige Janusz Chrynkiewicz werd vervangen als minister voor de Mechanische Industrie door Tadeusz Vrzaszczyk en benoemd tot eerste vi ce-voorzitter van de regeringscommis sie voor wetenschap en technologie. Wlodzimierz Leczjak zal Kaims' plaats gaan innemen als minister voor de Zware Industrie. Ten slotte werd nog de 37-jarige Sta- nislaf Kociolek ontheven van zijn func tie als vice-premier, waartoe hij slechts zes maanden geleden was benoemd, wegens zijn verkiezing in het secreta riaat van het centrale comité van de partij. Waarnemers zien deze benoe ming niet als een degradatie voor Ko ciolek. Ze is vermoedelijk bedoeld om dit jongste lid van het politburo vrij te maken van regeringsverantwoordelijk heden opdat hij zich volledig op zijn taak in de partij kan richten. k De Engelse premier Edward Heath dirigeerde in Broadstairs in Kent tijdens de jaarlijkse kerstzang. Heath was in 1930 een van de initiatiefnemers tot het kerstconcert in Broadstairs. Het was nu evenwel de eerste keer, dat hij als eerste minister de kerstzang dirigeerde. MOSKOU De hoogste Russische rechterlijke instantie heeft een beroep van de Leningradse wiskundige Revolt Pimenof verworpen, die in oktober van dit jaar werd veroordeeld tot vijf jaar ballingschap in Siberië, omdat hij de Sovjet-Unie belasterd zou hebben. Pimenof werd in juli gearresteerd nadat de geheime politie zijn apparte ment had doorzocht en ongeveer 250 brieven, boeken en kranten in beslag had genomen. Hij werd beschuldigd op grond van artikel 190-1 van de Russi sche strafwet, dat betrekking heeft op „het verspreiden van onwaarheden, die het Russische volk en het socialistische systeem belasteren." De maximumstraf die op deze over treding staat is drie jaar in een ar beidskamp. Dat Pimenof een lichte straf kreeg, is waarschijnlijk te danken aan de getuigeverklaring van de Rusi- sche natuurkundige Andrei Sacharof. Sacharof, die aan het hoofd van een kleine groep geleerden het proces in oktober bijwoonde, was dinsdag ook aanwezig op de zitting van het hoogge rechtshof. Sacharof, de vader van de Russische waterstofbom, heeft eerder dit jaar een brief aan de leiders in het Kremlin ge stuurd, waarin hij waarschuwde dat de onderdrukking van de persoonlijke vrijheden een belemmering vormde voor de wetenschappelijke ontwikke ling. Deze brief zou, samen met andere ge schriften van Sacharof, gevonden zijn in het appartement van Pimenof en ge bruikt zijn als bewijsmateriaal tegen hem. LONDEN Lange geduldige rijen voor de slijterijen en chaoti sche verkeersstremmingen in Lon den, zijn deze week aan de orde van de dag. De uiterlijke tekenen van de kerstdrukte. De koopgolf op dit grootste jaar lijkse feest van de Britten is nog verwoeder dan vorige jaren. De winkels slaan weer alle records. Eind vorige week was er voor 3.667.600.000 pond sterling aan bankbiljetten in omloop, ook al een nieuw record. Tweehonderd mil joen pond meer dan op hetzelfde moment van vorig jaar, een stij ging in één week met 76 miljoen. Elke avond deze week is het hart van centraal Londen ge smoord geweest door ongeveer tachtigduizend auto's, die vaak drie kwartier lang geen centimeter vooruitkwamen. WARSCHAU In de haven van Szczec is woensdag het werk hervat, nadat dit eerder al was gebeurd op de werven en in de fabrieken. Het leger heeft de stad geheel ontruimd. Met na me de tanks, die bij de onlusten van vorige week waren binnengetrokken, zijn verdwenen. De havenarbeiders begonnen met de behandeling van bederflijke goederen, waaronder vlees en boter die voor ex port bestemd zi'jn. In de haven zijn naar verluidt geen vernielingen aangericht. Ook de werven en fabrieken die door de stakers bezet werden, zijn hiervoor gespaard geble ven. De vernielingen en plunderingen hebben zich in de stad zelf voorgedaan. De indentiteitscontrole op straat die tijdens de inmiddels opgeheven staat van beleg veelvuldig voorkwam, is vrijwel gestaakt. .Speciale brigades zijn bezig met het herstel van de geweldige schade die drie dagen lang werd aange richt. De winkels zijn beter bevoorraad dan tevoren en de gewoonlijk zeer langzame bediening is aanzienlijk snel ler geworden. Naar verluidt zijn de essentiële dien sten in de stad, zoals de water- en elektriciteitsvoorziening, nimmer ge stoord geweest omdat de werknemers in die bedrijven, hoewel zij zich met de stakers solidair verklaarden, de reeds zwaar beproefde bevolking geen extra moeilijkheden wilden bezorgen. BERN De Zwitserse regering heeft twee Zwitsers en een Engelse pri- vé-detectivc-firma ervan beschuldigd, op grote schaal in Zwitserland tele foongesprekken te hebben afgeluis terd die werden gevoerd door de twee grote Amerikaanse beleggings fondsen, Investors Overseas Service (IOS) en Gramco. De zaak was beginnen te rollen toen iemand van de Gramco op het hoofd kantoor te Londen een medewerker te Genève ervan begon te verdenken, dat hij geheime inlichtingen doorgaf aan de te Genève gevestigde rivaal, de IOS. De Gramco gaf toen het Londense de tectivebureau, onder leiding van een „Mr. Smith", dit was niet zijn echte naam, opdracht de zaak uit te zoeken. Het bureau te Londen stelde zich in verbinding met twee privé-speurders te Genève, de gebroeders Etienne en Jean Falquet, die thans gearresteerd zijn. De Gramco zou voor het afluisteren 10.000 Zwitserse Franken (2300 dollar) hebben betaald. Het materiaal dat de Zwitserse gebroeders gebruikten voor hun spionagewerk, was door de Lon dense vakbroeders ter beschikking gesteld. De Zwitserse politie heeft in totaal zes personen gearresteerd onder wie drie vroegere leden van de Geneefse cri minele recherche. Een lid van de firma Falquet had zich met een valse sleutel toegang ver schaft tot de telefooncentrale van de Geneefse wijk Arnières, aan de kant van de Franse grens, waar de Gram- co-employé woonde die door zijn hoofdkantoor werd verdacht. Een radiozendertje plus een bandrecor der, uit Londen afkomstig, werden gebruikt om alle gesprekken van de man in Arnières op te nemen en rechtstreeks radiografisch door te ge ven aan het detectivebureau van Fal quet, elders in Genève. De spionage werd ontdekt toen een rij ke Geneefse zakenman, die van zijn vrouw wilde scheiden en vermoedde dat zij hem ontrouw was, het bureau Falquet opdracht gaf haar in de ga ten te houden. Iemand van Falquet tapte de telefoon van de vrouw af. Hij verbond het toestel via een draad met een televisie-antenne op het dak die weer in verbinding stond met een zendertje dat het gesprokene doorgaf aan het kantoor van Falquet. Maar dit pakte niet goed uit en de da me kreeg een slechte telefoonont vangst en stelde zich in verbinding met de telefoondienst. Deze ging aan het speuren en ontdekte toen ook de afluisterij in de Gramco-IOS-affaire. De thans gearresteerden zullen worden aangeklaagd wegens het illegaal af luisteren van gesprekken en inbraak. De politie heeft een aantal fijne elec- tronische apparaten in beslag geno men die voor het spionagewerk door Falquet werden gebruikt. Via Interpol had de Zwitserse politie vernomen dat het Londense detecti vebureau dergelijk spionagewerk ook in andere landen verrichtte. De vroegere rechercheurs die voor Fal quet werkten, beschikten over een zeer grote voorraad fotocopieën van geheime gegevens van de politie, die zij gebruikten bij hun werk op het detectivebureau. Het waren gegevens over ongeveer 2.000 personen. Het is nog niet bekend of de Zwitserse justitie genoeg bezwarend materiaal bij elkaar heeft om ook de Gram- co-employé die geheimen van zijn firma aan de IOS had doorgegeven, te kunnen arresteren. In Londen is door een woordvoerder van de Gramco verklaard, dat men inderdaad privé-speurders had inge schakeld om de activiteiten na te gaan van een medewerker die gehei men had verkocht, maar men ontken de te zijn overgegaan tot het verrich ten van economische spionage. TAnbehagcn heerst in Zweden, het land waarover men in het bui tenland dikwijls spreekt als van een gesocialiseerd paradijs. Het onbeha gen heeft niets te maken met de lan ge en deprimerende winterduisternis, maar eerder met de kwaliteit van het leven, de sterker wordende drang naar meer en meer maatschappelijke en economische experimenten, de steeds hogere belastingen en de in vloed van de inflaties op het huis houdboekje. „Niets is meer hetzelfde als vroeger", lamenteerde Zweden's grootste krant, Expressen, onlangs, „De steden van moeder Zweden zijn aan het verwa teren tot een mengsel v&n super markten en parkeerplaatsen. Alles wat onze steden kleur en karakter gaf is herinnering geworden'.' Jönköping, het lucifercentrum van de wereld in de dagen van luciferkoning Ivar Kreuger, maakt geen lucifers meer. Södertalje, eens beroemd om zijn koekjes, maakt deze lekkernij niet meer. Halmstad, het centrum van de gerookte zalm, moet zijn zalm uit Groenland importeren in plaats van ze op te vissen uit de eens rijke, maar nu vervuilde eigen wateren. Es- kilstuna, de messenhoofdstad, heeft nu maar een messenfabriek over van de 41, die er een kwart eeuw geleden waren. Maar belangrijker is de verandering in de flegmatieke Zweed zelf. Van con formist en compromissenmaker, wordt hij steeds meer activist. Kijkend naar haar uiterste linkervleu gel en de radicale jeugd, is de so ciaaldemocratische regeringspartij vooruitgelopen op de openbare me ning met een program voor „toene mende gelijkheid" welke zich tot een soort cultus ontwikkelt. Niets was kenmerkender voor d« groeiende verandering in het Zweed se leven dan het massale protest te gen vragen welke gesteld werden in een volkstelling. Zo'n reactie was er nog nooit geweest in de bureaucrati sche geschiedenis van Zweden's so ciaal welvaartsstelsel. Daarom hebben de sociaal-democraten voor de zeventiger jaren ees partij program opgesteld met als inzet het vernauwen van de kloof tussen lage en hoge loontrekkers, het verder af breken van maatschappelijke slagbo men. het injecteren van meer demo cratie in de fabrieken, het verkrijgen van meer personels- n setaasin- vloed op particuliere maatschappijen en het uitbouwen van het onderwijs stelsel. vooral voor volwassenen. Intussen heeft Bosse Ringholm, de lei der van de bond van jonge sociaal democraten, de regering gekritiseerd omdat zij wel veel praal over gelijk heid, maar er niet genoeg aan doet. Tekenen van reactie op de eisen van de jonge socialisten vertonen zich op de grote universiteiten, zoals Stockholm, Lund en Gothenburg, waar meer ge matigde studenten de leiding op de studentenvakbond hebben veroverd. TTe komende jaren zullen een proces te zien geven van nivellering dat zal doordringen in het gehele maat schappelijke en economische patroon. Het vooruitzicht van meer en meer do ses gelijkheid, gecombineerd met de zware belastinglast, heeft vele Zwe den in goede doen er toe gebracht eerder op te houden met werken, on der het De „waarom alleen niaar voor de belastingontvanger blijven werken?" De inflatie heeft de prijzen dit jaar met 7 procent doen stijgen. Omdat de kosten voor levensonderhoud uit de hand liepen heeft de regering tot het eind van maart bevriezing van de prijzen bevolen. Maar op 1 januari gaat de omzetbelasting op alle con sumptiegoederen en dienstverlenin gen omhoog van 11.1 procent naar 17.65 procent om de koopkracht af te remmen. TTe regering heeft strenge maatrege- len genomen. In een deflatoire noodbegroting zijn de accijnzen op benzine, elektrische energie, wijn en drank met tien pro cent verhoogd en is de loonlijstbelas ting van de werkgevers verdubbeld, van 1 op 2 procent. Het is in dit klimaat dat de enorme vakcentrale onderhandelingen is be gonnen met de werkgevers over een nieuw voor het gehele land geldend looncontract, speciaal bedoeld om de Ionen van de laagst betaalde arbei ders te verhogen. Het gemiddelde loon wordt over het al gemeen geschat op 20.000 kronen (4000 dollar) per jaar, maar van elke drie arbeiders verdient er een minder dan dit bedrag. De vakbonden willen ook vermindering van de 42-urige werkweek tot 40 uur en verlaging van de pensioengerechtigde leeftijd van 67 tot 65. Verder streven de bon den naar een loonsverhoging van 20 procent. Belde partijen voorspellen lange en harde besprekingen. Inmiddels hoort men voorspellen dat Zweden op de drempel staat van een recessie welke kan leiden tot grotere werkloosheid ongeveer 75.000 men sen tegen februari vergeleken met 40.000 van nu. ADVERTENTIE

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1970 | | pagina 11