Rapport geeft n somber
beeld van stille armoede
Groot aantal
alleenstaande
werkende vrouwen
heeft het bijzonder mo
li
HJBPPI
Eén jaar
garantie op
onverslijtbaar
jurkje
Storm van protest om
nieuw uniform
mist trol?
op
AMSTERDAM HEEFT
Particulier
initiatief
ZWEMSCHOOL VOOR KLEUTERS
IN 'N OUDE FABRIEK
„Muiterij"
op Sark
m
Cardin-servies
Redelijk
lil!V'
DEN HAAG - Ik ben boog
schutter, dus een vechter-
tje, weet Trees Rietbergen
van zichzelf.
De 750 gulden, die zij netto
per maand verdient, ver
antwoordt zij steeds zorg
vuldig in 'n ruitjes-school
schrift. Zij betaalt vijftig
gulden aan 9t ziekenfonds,
120 aan huur, 125 aan
voeding, twintig aan ver
warming (olie) en 25 aan
gas, licht en water.
Van de resterende 420 gulden moeten
dan nog de diverse reparatiekosten,
stomerij, abonnementsgelden voor de
krant, en de lidmaatschapsgelden
voor schouwburg en enige verenigin
gen af.
Goed leven
mmmmm
MM*
'v
Hoe lang dacht u, mag een vrouw met een
jurk doen voordat de naden knappen, de
ellebogen door de mouwen steken en de
hele zaak zo'n beetje in rafels hangt? Laat
ik nu altijd gedacht hebben dat een jurk
van een beetje kaliber toch best een paar
jaartjes meegaat, zo je er tenminste niet
iedere dag mee op staat en in bed springt.
Mis. De firma Monsante in Frankrijk be
roemt zich er op de „onverslijtbare jurk
te maken. Met garantie: voor één jaar
Via de scholen
Tuinbad
Zo'n mannetje
In een teil
Meisje in sloot
In opdracht van minister Roolvink van Sociale
Zaken en Volksgezondheid heeft het Instituut voor
Toegepaste Sociologie in Nijmegen een rapport
samengesteld over de levensomstandigheden van
de oudere ongehuwde vrouw.
Het onderzoek naar de salariëring, de woon- en
leefomstandigheden leverde een somber beeld van
stille armoede, waardoor op kleding en voeding
moet worden bezuinigd.
Eén van die vrouwen is mej. Trees Rietbergen (44
jaar), werkzaam bij het museum voor het onder
wijs in de rang van administratieve ambtenaar A.
Zij krijgt 750 gulden schoon in de hand per
maand. Volgens het rapport komt veertig procent
van de negenhonderd ondervraagde vrouwen
maximaal slechts aan 'n maandsalaris van zeshon-
dend gulden. Die ondervraging vond in 1968 plaats;
Wij spraken met mej. Rietbergen,
„Het is krap aan, maar het gaat", con
cludeert mejuffrouw Rietbergen.
Haar vakanties combineert zij vaak
met cursussen van de volkshoge
school. Door haar werk op de afde
ling biologie van het museum heeft
zij veel belangstelling voor lezingen
op natuurgebied.
Evenals de ondervraagde vrouwen in
het rapport eet zij heel zuinigjes. „Ik
loop alle koopjes af", bekent zij. Van
roomboter is geen sprake. Jurken van
honderd gulden zijn niet betaalbaar
en haar uitgaansgarderobe dateert
van tien jaar terug.
Maar dat hindert haar allemaal niet zo.
Wat haar opstandig maakt zijn de
slechte woonomstandigheden. Voor de
etage op de eerste verdieping, waar
zij twee kamers en een keuken heeft,
trok zij driehonderd gulden voor een
opknapbeurt uit.
Alles leek koek en ei, want ook de
huur was redelijk. Maar de twee ou
de, ongehuwde dames, die eigenares
zijn en beneden wonen gingen ineens
tot een huurverhoging over van 160
gulden in de maand. Vechtjas Riet
bergen schakelde de huuradviescom
missie in, die constateerde dat tachtig
gulden een aanvaardbaar bedrag is.
Trees Rietbergen maakte er uit eigen
beweging 120 gulden van, maar het
onheil was al geschied.
Plagerijen voor de deur ('s avonds om
elf uur afgrendelen) ontaardden al
gauw in pesterijen. De hoofdschake
laar wordt 's avonds uitgedaan, mej.
Rietbergen krijgt intensieve controle
op haar bezoek en op haar gebruik
van elektriciteit. Aanschaf van koel
kast en wasmachine zijn verboden.
Er is zelfs een handgemeen ontstaan,
waarbij de bril van juffrouw Ri'
bergen sneuvelde en waarbij zij een
gezwollen lip opliep.
Om een lang droevig verhaal kort te
maken, Trees Rietbergen, 44 jaar oud
en in het trotse bezit van enige on
langs aangeschafte meubeltjes, moet
weg. Niet weer naar een kamer met
een hospita, zegt ze vol overtuiging.
Maar wat dan?
Zij heeft al haar hoop op een twee
kamerflat gevestigd. Vier jaar geleden,
toen zij veertig was, heeft zij zich
onmiddellijk laten inschrijven, met
tot nu toe zeer provere resultaten. De
flat in de buurt van haar werk, die in
maart gereed komt telt 25 twee
kamerflats. Er zijn zeshonderd gega
digden voor. Behalve dat, komt de
maandelijkse huur op 270 gulden.
Maar mej. Rietbergen is bereid haar
vrijheid duur te betalen. Er zal dan
maar weer moeten worden geschre
ven.
Over de beleving van het ongehuwd
zijn is Trees Rietbergen nuchter. Het
rapport meldt dat waar het gaat om
het inkomen en de vrije tijd mannen
positief reageren op het ongehuwd
zijn. Zij reageert echter minder gun
stig wanneer het het zelfstandig wo
nen betreft, waarin meer vrouwen
dan mannen blijken te slagen.
„Ik ben alleen", zegt Trees Rietbergen,
die van familie niet veel steun ont
vangt, „maar dat kun je ook zijn
wanneer je getrouwd ben. Ik zorg ie
der weekeinde iets om handen te
hebben. Ik heb veel aan de vrijgezel-
lenbond, ik volg veel lezingen en ik
ga vaak naar musea".
lozen lijden stille armoede. Niet zel
den gebeurt het dat men van nog
geen vierhonderd gulden in de maand
moet rondkomen omdat ziekte
geen uitzondering op hogere leeftijd
een beletsel vormt voor het wer
ken voor hele dagen. Voor al die
mensen, die anoniem willen blijven,
zijn de moeilijkheden vaak niet te
overzien.
Trees Rietbergen wil hoger op. „Het
werk dat ik hier doe laat een hogere
rang toe. Per slot van rekening ben
ik een vechtertje", zegt ze nogmaals,
„en nog jong..."
Vergeleken bij vele, oudere leden van
de bond heeft zij een goed leven. Tal-
99
Eén jaar, dat is ook niet veel, zou de kwaliteit van on
ze spullen dan zo hard achteruit vliegen? Ik heb soms 'n
donkerbruin vermoeden van wél, maar met dat ene jaar
garantie zit het natuurlijk een beetje anders. Zo'n on
verslijtbare jurk wordt gewoon geacht na een jaar nog
perfect te zitten en er goed uit te zien en dat is al
heel wat.
Vijftig van die zogenaamd onverslijtbare jurken zijn on
langs getoond in Parijs. Ze werden getekend door ont
werpers in Europa en Amerika en allemaal gemaakt uit
synthetisch materiaal.
Over ontwerpen gesproken: de Parijse couturier Pierre
Cardin heeft zijn eerste serviezen afgeleverd. Hij heeft
er een aantal ontworpen op verzoek van de beroemde
porseleinindustrie in Limoges. Dit alles is voor Pierre
Cardin, toch modeontwerper van professie, niet zo erg
vreemd. Hij ontwerpt behalve kleding voor mannen en
ten ]urk die onverslijtbaar heet te zijn. Nou ja, met vrouwen ook tassen en handschoenen, brillen en sieraden
één jaar garantie. en zelfs meubelen.
v <5:
AMSTERDAM -
Volgens de Cana
dian Pacific Airli
nes heeft de nieuwe
midi-mode van
de CP A-stewardes
sen een storm van
verontwaard iging
ontketend onder de
passagiers, die re
gelmatig met deze
luchtvaartmaat
schappij reizen. De
talloze protesten
tegen het nieuwe
uniform zijn reeds
uitgegroeid tot een
nationale Canadese
aangelegenheid, al
dus CPA. Menige
Canadees is zich
reeds met de zaak
gaan bemoeien en
heeft zijn stem ver
heven tegen de
dwingelandijvan
de modebeheersers.
Zij had het natuurlijk niet moeten doen. Het was een vorm
van zelfkwelling die haar naderhand weer duur te staan
zou komen. Waarom was zij niet rustig thuis gebleven. Bij de schemer
lamp, met een zacht neuriënd muziekje op de achtergrond en haar
naaiwerk op schoot. Zij had immers alle tijd aan zich om het veilig te
verstoppen eer Herman thuis kwam. Hij zou moe en wat verstrooid in
zijn luie stoel onderuit zijn gezakt. En zij zou onder het theeschenken
geroutineerd gelogen hebben over het interessante boek dat zij bijna
uitgelezen had. Met de beloning van een tevreden knikje dat zij zich
zo verstandig aan dokter's raad hield.
Niet met lege handen voor zich uit zitten te staren en eindeloos piekeren
over het gemis waaraan zij veel te zwaar tilde. Tien jaar getrouwd
en nog altijd geen kind. Ach ja, Herman was lief en hartelijk, hij hield
van haar en vond het wel goed zo samen. Maar zij had hem op haar
vijfentwintigste niet getrouwd om samen genoeglijk oud te worden aan
weerskanten van de tafel. Een kind wilde zij, om haar te vergoeden wat
zij in haar vreugdeloze jeugd had gemist. En hij leek haar zo'n beste
vader.
Zij hield zichna die moeilijke perioden van huilbuien en doffe moede
loosheid aan hun stilzwijgende afspraak: het onderwerp te laten rusten.
En zij bewonderde en haatte tegelijk de tact waarmee hij alles
vermeed wat haar gedachten weer op dat oude spoor kon zetten. Zij
speelde het spel mee om zijn argwaan te sussenmaar hij wist niet
dat zij zich alleen op de been hield door een illusie. In de lange uren dat
zij alleen was zich een zwangerschap dromen en alles voorbereiden
om het kind te ontvangen.
Zij had moeten vechten met de aandrang om een positiejapon te
kopen dan mocht het haar eens heel en al de baas worden. Maar een
luiermand kon geen kwaad; een koffer vol met wat zij in lange uren
breien en naaien had opgetast stond verstopt op zolder. Toen was het
'speelgoed aan de beurt: wollige konijntjes, een lapjeskat en nu een pop
met toebehoren. Dddrvoor had zij vandaag de auto geleend oni naar
de stad te rijden. Wat inkopen doen, vertelde zij die goeierd van een
Herman, en hij vond het weer best. Rapportenvergadering na schooltijd:
hij nam de trein wel vandaag, het zou wel laat worden. Hoe kon hij,
elke dag tussen de kinderen, en nooit eens jaloers op hun vaders.
Zij parkeerde de auto ergens in de buitenwijken en haastte zich
nerveus door de helderlichte winkelstraten een verfijnde martelgaing
alle etalages schenen erop berekend haar te kwellen, of was het haar
overgevoelige verbeelding die enkel maar speelgoed zag? Zij werkte
plichtmatig haar lijstjk af: de banketbakker, de boekhandelaar, de
sportzaak en de kleine winkel in een stille achterstraat het allerlaatst.
Alles écht mevrouw met de hand gemaakt: Kathe Krüse zou er trots
op geweest zij.
Nee, geen pakpapier de doos moest naast haar staan in de auto,
zonder deksel, dat zij' het blozende blonde kopje af en toe kon toelachen.
Zij schakelde de motor in en reed opgelucht weg door de laatste
buitenwijken. Er begon een dichte en dichtere mist te zijgen zij moest
zo snel mogelijk thuis zien te komen. Daar rezen de donkere flat
gebouwen al, hoge donkere klompen steen en dan de open weg door
de weilanden,
En onverwacht stond daar, midden op het natte trottoir, het kind. In
de kille schijn van de lantaren. Stil, onaangedaan, als was het daar
neergezet tot nader order.
Zonder het te beseffen remde zij en bracht de wagen tot stilstand
langs de stoeprand. Daar stond haar droomkind, rank en blond in het
ruige manteltje, zilverig van fijne mistdruppels. Haar trillende hand
reikte naar het raampje en schoof het open: Weet je de weg niet?
Het kind kwam geen stap nader, schudde alleen het hoofd. Ik moet
wachten. Ik woon hier.
Waarom ga je dan niet naar binnen?
Mijn moeder is nog niet thuis. En ik heb mijn sleutel vergeten.
En heb je hier al die tijd staan wachten?
Néé, wij hadden feest. In de gymzaal.
Het kwam er stug en bijna volwassen uit. Zij constateerde feiten, geen
spoor van beklag.
Ik had mijn andere jas aangedaan. En de sleutel zit in mijn windjack.
Een sleutelkind-pendelaartje van een lege school naar een flat waar
niemand thuis was.
Wil je niet zolang in de auto wachten? Je wordt zo nat. Het kind deed
een paar stappen naar links om naar het nummerbord te kijken. Dan
drukte het vakkundig de kruk omlaag. En bleef staan staren naar de
open doos met een vreemde geringschattende glimlach. De pop verhuisde
haastig naar de achterbank.
In de behaaglijke warmte van de kleine lichte ruimte kwam zowaar
een gesprek op gang. Al leek het meer op een kruising tussen een
alleenspraak en een verhoor.
Die pop was zeker voor haar dochtertje? Geloofde die nog in
Sinterklaas? Dat was toch gewoon een verklede vent die het voor
geld doet. Haar moeder zou wel wat meebrengen uit de zaak. zij kreeg
er korting op. Haar vader zou het wel vergeten. Die woonde nou bij
zijn vriendin. Misschien dat hij een postwissel stuurde als hij geld had
tenminste. Kon zij een pop-plaat voor kopen Néé, geen plaatje van
een pop al wou zij die ook wel hebben. Maar dan geen baby, maar
een échte. Zo een die lopen en zingen kon. In een maxi-jurk en alles
erbij, pruikjes en zo. Zij was al negen, in de klas hadden er een paar
al een pick-up. Hadden ze meegebracht vanmiddag
Onverwacht greep de kleine hand naar de kruk. Daar komt de bus aan,
Nou moet ik eruit. En eer het portier dichtsloeg, met een knipoog:
Bedankt voor de lift.
Het kind stond weer op het trottoir. Roerloos, op haar hoede: een
klein uitgeslapen vrouwspersoon.
De kleine auto suisde over de natte weg. De vrouw aan het stuur
glimlachte nog wat verwezen. De hunkering was voorbij. Haar kind
lag veilig weggeborgen in een toekomstdroom: onbedorven, argeloos.
Voor het ogenblik was er enkel een trouwe, vermoeide man. Neuriënd
stak zij de sleutel in het slot van de huisdeur.
De mist was opgetrokken.
Maar meteen met de deur in huis:
„Iedere dag", zo hoor ik in Amster
dam van zwemleraar Theo Miller,
„verdrinkt er een Nederlands kleu
tertje. Wel, dat is precies één kleu
tertje teveel en daarom hebben we
nu dit, hier". Theo Millers bruine en
zwaar behaarde arm zwaait rond in
de nieuwste zwemschool van Amster
dam. Het is een oud fabriekspand,
dat hij huurde en op eigen kosten
inrichtte als zwemschool met vier in
structiebadjes voor kleuters.
Die zwemschool, midden in de Jordaan,
is pas open gegaan, maar nu al krij
gen er iedere week een dikke 3500
kleuters steeds een half uur zwemles.
De kinderen komen niet alleen uit
Amsterdam, maar ook uit Zaandam
en andere gemeenten. Hun ouders
betalen voorlopig zo'n negentig- gul
den voor een zwemcursus die een
heel schooljaar duurt. En de kinderen
worden voor die prijg ook nog eens
gehaald en gebracht met autobussen.
Het loopt allemaal via de kleuter
scholen, zo'n zestig tot nu toe zijn er
die meedoen. De kindertjes van die
scholen verkeren daardoor in de
unieke positie, dat zij al op erg jonge
leeftijd met het water vertrouwd
worden gemaakt.
Zoals iedereen weet, is dat in ons land
een vrij moeilijk punt. We hebben
veel te weinig zwem- en instructie-
baden en daardoor kan het gebeuren,
dat bijvoorbeeld 47 procent van alle
kinderen die de Nederlandse lagere
scholen verlaten, nog niet eens het
eerst zwemdiploma heeft kunnen
halen, zoals een enquête van drie
jaar geleden uitwees.
Met kleutertjes is het in veel gemeen
ten helemaal moeilijk: de zwembaden
al vaak zo volgeboekt, dat er geen
kleuterscursus meer bij kan. Of die
kleutercursus is al zo vol, dat men
een jaar op een wachtlijst moet.
Vorig jaar al had Theo Miller in Am
sterdam een piepklein zwemschooltje,
waar hij kleuters ook weer klassi
kaal via hun scholen les gaf in een
klein bad. Zo'n bad dat je ook in je
privé-tuin kunt laten ingraven en dat
negen en een half bij vier en halve
meter meet. Theo Miller heeft de
zaak nu dus grootser opgezet in dat
oude fabriekspand.
Vier zwembaden, vier zwemleraren in
vaste dienst, drie leraren die af en
toe komen lessen en zijn vrouw die
ook meewerkt.
„Het heeft me uiteraard een geweldi
ge hoop geld gekost waterzuive
ringsinstallatie, kortom een hele ma
chinekamér moest erbij maar we
hopen dat we rond komen," zegt hij.
„Ik ben gelukkig een idealist. Ik ben
gewoon zo'n mannetje dat zegt: kun
nen die kinderen hier pas in de vijfde
klas van de lagere school met zwem
lessen beginnen? Okay, moeten we
snel veranderen, maar dan ook doen."
Behalve voor de kinderen die al op een
kleuterschool zitten, heeft Theo Mil
ler ook cursussen voor peuters van
een jaar of drie.
„Ja", zegt hij, „want zo met twee en
een half jaar beginnen kinderen hun
grote ontdekkingsreizen en dan is
water natuurlijk iets dat geweldig
trekt. Met alle kans, dat er weer eens
eentje verdrinkt. Niet alleen in een
sloot, maar hoe vaak hoor je niet, dat
er een kind is verdronken in een teil
met water?"
Kleine kinderen doen soms heel
vreemd in water en verdrinken erin,
terwijl dat in theorie eigenlijk onmo
gelijk is. In een teil met maar een
klein beetje water bijvoorbeeld.
Maak de kinderen dus zo vroeg als
kan vertrouwd met de nattigheid,
vindt Theo Miller. Zo leert hij de
kinderen bijvoorbeeld hoe ze moeten
doen als ze waar en hoe dan ook
kopje ondergaan: water niet ins
likken, maar uitspuwen, enzovoort.
Gewoon, spelenderwijs tijdens de les-
En hij is het niet eens met mensen,
die zeggen dat het niet veel zin heeft
om een klein kind al zwemmen te
leren, omdat het toch in paniek raakt
als het in het water valt.
„Ik heb een fijn voorbeeld", zegt Theo
Miller. „Een van onze leerlingetjes,
een meisje van drie, viel in een brede
sloot. Een passerende mevrouw zag
haar daar ineens de schoolslag doen
en haalde haar uit het water.
Niemand weet hoe lang ze daar rond
zwom, maar toen iedereen heel be
zorgd stond te doen zei ze opgewekt:
U hoeft niet ongerust te zijn hoor, ik
kan toch zeker zwemmen!"
SARK (Kanaaleilanden) Een be
scheiden. muiterij is aan het opkomen
op het eiland Sark, dat behoort tot de
Britse Kanaaleilanden. De heerseres van
Sark is de 86-jarige Sybil Hathaway,
die als titel „dame" voert.
Zij werd heerseres van het kleine
eiland, waar thans 560 mensen wonen,
toen haar vader, 43 jaar geleden, over
leed. Maar haar zoon, sir Vyvyan Geau-
mont, beweert nu dat dit onuist is ge
weest en dat de titel had moeten over
gaan op een neef, een zoon van Sybil
Hathaway's oudste zoon. Sir Vyvyan
voegt hieraan toe dat het hier geen per
soonlijke aanval op zijn moeder betreft
„maar alleen maar een poging om de
zaak constitutioneel recht te trekken".
Geaumont heeft reeds bij de Britse
„Privy Council" gevormd door de
koningin, enige ministers en raadgevers
een petitie ingediend, waarin hij
vraagt vast te stellen wat nu precies de
status van zijn moeder is, alvorens even
tueel een rechtbank te benaderen, maar
het Britse ministerie van Binnenlandse
Zaken heeft doen weten, dat men het
verzoek van Geaumont van de hand
wijst.
Deze is nu. van plan om desnoods ook
de minister zelf, Reginald Maudling,
voor het gerecht te dagen.
