\m
Brazilië
Zu id-A merika
m
Caracas
Brits Guyana
Suriname
J^Surii
Uï*# <p~r? Frans Guyana
Bogota
Equador
Lima
«La Paz
Brasilia
OS
Santiago
Buenos Aires
mÊÊm
QU!
Mmmm
Ongeveer 24 miljoen inwoners.
Hoofdstad Buenos Aires. Pre
sident generaal Roberto Mar-
celo Levingston.
Ongeveer drie miljoen in
woners. Hoofdstad Monte
video. President Jorge Pache-
co Areco.
Blikken hutten inEqua-
dor. Men telt ze nog bij
duizenden in de buurt
van de grote steden
Ongeveer vijf miljoen inwo
ners. Hoofdstad La Paz. Presi
dent generaal Juan Jose Tor
res.
Ongeveer drie miljoen inwo
ners. Hoofdstad Asuncion.
President generaal Alfredo
Strössner.
Ongeveer tien miljoen inwo
ners. Hoofdstad Caracas. Pre
sident dr. Rafael Caldera.
Ongeveer 19.5 miljoen inwo
ners. Hoofdstad Quito. Presi
dent dr. Yelasco Ibarra.
Ongeveer 12.5 miljoen inwo
ners. Hoofdstad Lima. Presi
dent generaal Yelasco Alva-
rado.
v\ W Wï$&
'T? W
\\ijrrW
V
Ongeveer negentig miljoen
inwoners. Hoofdstad Brasilia.
President Emilio Medici.
Ongeveer 19.5 miljoen inwo
ners. Hoofdstad Bogota. Pre
sident Carlo Lleras Restrepo.
Zuid-Amerika: een onmete
lijk gebied met opvallende
parallellen, vastgeroeste tra
dities en schokkende ontwik
kelingen.
Een werelddeel waar de
scherpe tegenstelling tussen
de (weinige) rijken en de
(miljoenen) armen nog voort
durend scherper wordt.
In politiek opzicht lopen de
tien Zuidamerikaanse staten
ver uiteen: van een redelijk
werkend democratisch bestel
(Chili), een gematigde dicta
tuur (Peru) tot een keiharde
politiestaat (Paraguay).
Religieus gezien vormen de
Zuidamerikaanse landen een
eenheid, overal is het rooms-
katholicisme de staatsgods
dienst, al zijn er verschillen in
de uiterlijke verschijnings
vorm.
Het Zuidamerikaanse ka
tholicisme met zijn middel
eeuwse devote praktijken en
vol bijgelovige elementen
toont overigens weinig over
eenkomsten met het West-
europese katholicisme.
Economisch zijn alle Zuid
amerikaanse staten sterk ge
bonden aan de Verenigde
Staten, maar er zijn in bijna
alle landen sterke krachten
aan het werk om zich aan die
druk te ontworstelen.
Dit continent staat op een
belangrijk kruispunt in zijn
geschiedenis. Het gaat een
periode van bloedige revolu
ties tegemoet als aan de be
staande maatschappelijke
wanorde niet iets wordt ge
daan.
De bezitloze klasse wordt
zich sterker van zijn macht
bewust. Steeds meer Zuid
amerikaanse regeringen wor
den geconfronteerd met guer
rilla-activiteiten.
Het beeld van de afzonder
lijke landen wordt op deze
pagina zeer in het kort ge
schetst.
Ongeveer 9.5 miljoen inwo
ners. Hoofdstad Santiago.
President Salvador Allende.
Naast de schrijnende
armoede in de grote ste
den en op het platteland
van vele Zuidamerikaan
se stedenverrijzen in
steeds grotere aantallen
de luxe flats, die slechts
voor een fractie van de
bevolking betaalbaar
zijn
Een vat vol van
tegenstrijdigheden
waarin de bom elk
moment kan barsten
Argentinië
Sinds juni 1966 is Argentinië een
militaire dictatuur. De politieke par
tijen zijn ontbonden, politieke activi
teiten niet toegestaan. Het straffe mi
litaire beleid is de economische positie
van het land ten goede gekomen.
Maar de harde politieke lijn heeft ook
heel wat tegenstanders gekweekt. In
mei en juni van dit jaar braken hefti
ge onlusten uit waarbij tientallen do
den vielen.
In de gehele Argentijnse geschiede
nis heeft het leger steeds een bedui
dende rol gespeeld. Het is verant
woordelijk voor de val van de presi
denten Peron, Frondizi en Ilias. Of
schoon de vleesexport nog steeds een
voornaam bestanddeel van de Argen
tijnse economie uitmaakt Argenti
nië is de grootste vleesexporteur ter
wereld heeft het land door indu
strialisatie het gevaar, dat aan een
mono-cultuur kleeft, gedeeltelijk al
opgevangen.
Uruguay
Uruguay heeft lang als een paradijs
binnen de hel van het Zuidameri-
kaanse continent gegolden. Voor
Zuidamerikaanse begrippen is Uru
guay dan ook een eiland van welvaart
binnen een zee van achtergebleven
gebieden. Uruguay kent al van 1915 af
een acht-urige werkdag met een
maximum van 48 uur. Voor staats
beambten geldt zelfs een maxi
mum-werktijd van 28 uur en 45 mi-
bestaande economische machtsver-
nuten per week.
Een groot aantal sociale wetten da
teert al van vóór de Tweede Wereld
oorlog. Negentig procent van alle
Uruguezen kan lezen en schrijven,
een opmerkelijk hoog percentage voor
Zuid-Amerika.
Niettemin is Uruguay de laatste ja
ren terecht gekomen in een spiraal
van negatieve ontwikkelingen. Hoge
looneisen van de sterke vakbonden,
een groot aantal stakingen, sterke
waardevermindering van het geld
door inflaties, nieuwe looneisen, sta
kingen, enz.
De logge bureaucratie 52,6 pro
cent van de bevolking is in openbare
dienst of leeft van pensioenen
-?
heeft sterk bijgedragen tot de econo
mische moeilijkheden.
De maatregelen van de regering ter
beteugeling van de sociale onrust
het afkondigen van de noodtoestand
en beperkingen van constitutionele
rechten gaven marxistische groepe
ringen de wind in de zeilen. Een van
die ultra-linkse bewegingen, de Tupa-
maros genoemd naar een vrijheids
strijder uit de zeventiende eeuw
verwierf een twijfelachtige bekend
heid in de gehele wereld door de ont
voering van drie diplomaten, twee
Amerikanen en een Brziliaan.
Nadat de regering van Uruguay de
eisen van de ontvoerders vrijlating
van een groot aantal politieke gevan
genen had afgewezen, werd de
Amerikaan Di Mitrione vermoord. De
Amerikaanse landbouwdeskundige
Fry en de Braziliaanse diplomaat Dias
zijn nog altijd in handen van de ont
voerders. Over hun lot is niets be
kend.
Bolivia
Sinds oktober heeft Bolivia een
links-nationalistische regering. Daar
aan ging een staatsgreep de 145ste
in de geschiedenis van Bolivia
vooraf.
Het is op het ogenblik nog niet dui
delijk in hoeverre de regering van ge
neraal Torres op de steun van de
vakbonden en arbeiders kan blijven
rekenen. Zij geven hem nu nog het
voordeel van de twijfel. Militaire re
geringen zijn per definitie nooit erg
vooruitstrevend en het is de vraag
hoe lang de kalverliefde tussen e re-e
gering en de linkse krachten zal blij
ven bestaan.
De guerrillabeweging, die eerder dit
jaar een Westduitse technicus ont
voerde en hem pas vrijliet nadat de
regering tien politieke gevangenen op
een vliegtuig naar Chili had gezet, is
de laatste maanden wat minder actief.
Ook zij wacht vermoedelijk de .verde
re ontwikkelingen af.
Paraguay
Paraguay behooft tot de armste,
minst ontwikkelde landen ter wereld.
Ingeklemd tussen de grootmachten
Brazilië en Argentinië is Paraguay
ook door het ontbreken van een di
recte verbinding met de zee altijd in
zijn economische ontwikkeling ge
remd geweest.
De ijzeren hand van dictator
Strössner, die sinds 1956 de macht
stevig in handen heeft, sloot een revo
lutionaire ontwikkeling bij voorbaat
uit. Van persvrijheid, toch al een fe
nomeen onder de Zuidamerikaanse
landen, ls in Pai^guay helemaal geen
sprake. De regering houdt zorgvuldig
toezicht op de anti-communistische,
pro-Amerikaanse gezindheid van de
kranten. De rechtspraak is partijdig
en het leger vormt uiteraard de be
langrijkste macht.
Venezuela
In feite heeft Venezuela evenals
Brazilië en Colombia een mono-cul
tuur. In Venezuela is dat geen koffie,
maar olie: 90 tot 95 procent van de
export! De ontwikkeling van de
olie-industrie ging ten koste van de
landbouw, waardoor Venezuela nu
een groot deel van zijn levensmidde
len van elders moet invoeren.
De olie-rijkdom heeft Venezuela
overigens tot een van de hoogst ont
wikkelde landen van het Zuidameri
kaanse continent gemaakt. De gezond
heidszorg is er voor Zuidamerikaanse
begrippen uitstekend, het analfabetis
me loopt hard terug.
Politiek is Venezuela de laatste tien
jaar redelijk stabiel gebleven. Sinds
in 1968 ook de communistische partij
weer als wettige partij is toegelaten,
zijn de gewelddadigé revolutionaire
acties afgenomen. De democratie in
Venezuela balanceert echter op een
wankele basis. De diverse regeringen
nemen het met name niet altijd even
nauw met de democratische vrijhe
den.
Ecuador
Ecuador is een agrarisch land met
als voornaamste uitvoerprodukt bana
nen 54 pet. van de export en
cacao. De grond is in handen van en
kele rijke families en wordt in kleine-
stukken aan boeren verpacht. Deze
vorm van pacht gaat nauwelijks uit
boven het lijfeigenschap in de Midde
leeuwen. De kindersterfte, 93 per dui
zend, is het hoogste in Zuid-Amerika.
President Velasco greep toen naar
het middel dat Zuidamerikaanse
staatshoofden in noodgevallen altijd
bij de hand hebben: hij stelde de
nieuwe grondwet van 1967 (die dicta
turen voor altijd onmogelijk moesten
maken!) buiten werking, ontbond het
parlement en gaf zichzelf onbeperkte
volmachten. Zuid-Amerika is weer
een dictatuur rijker. Vermoedelijk
heeft Velasco dit gedaan onder aan
drang, mogelijk zelfs onder pressie,
van het leger.
Peru
Ook Peru 464 pet. van de bevol
king is zuiver nakomeling van de In
dianen heeft de inkomensstructuur,
die zo typerend is voor de meeste
Zuidamerikaanse landen: een steen
rijke dunne bovenlaag, het vrijwel
ontbreken van een middenklasse en
een groot proletariaat.
De militaire regering van Peru
heeft al enkele malen voor opschud
ding gezorgd door ipaatregelen van
een links-revolutionaire signatuur te
treffen.
Zo publiceerde zij in januari een
statuut voor de persvrijheid, bedoeld
om de Peruviaanse pers haar onaf
hankelijkheid terug te geven. Het sta
tuut verbiedt elke vorm van censuur
in vredestijd. Er schóól overigens een
adder in het gras: artikelen tegen de
„binnenlandse veiligheid" van de
staat of tegen het „economische wel
zijn" zijn strafbaar.
In juni kondigde de regering een
nieuwe industriewet aan voor onder
nemingen, waarvan de voornaamste
punten zijn: verdeling van tien pro
cent van de netto-winst onder de ar
beiders en „Peruanisering" van bui
tenlands kapitaal. Dat laatste houdt in
dat buitenlandse ondernemingen
slechts in Peru kunnen blijven als zij
hun eigen kapitaal associëren met 67
pet. Peruviaans kapitaal.
Ondanks alle economische maatre
gelen van de militaire regering blijft
de werkelijke groei van de economie
teruglopen en stijgen de cijfers van
de werkloosheid.
'iV.VW#%Vi%NV#V»V*%V»%V#V*%V. V .WW
Cw.wKwK*?»X'b«toW?Kv.V.V.
XvXvXv: :v.v.y. .V.V.V.V.;
-
vS
I
W „v-
M.V.5
-V/F s\7
9
'Uw--"*
VVAMAAAAAA
V.V.'.V
V
««W55555
De tien Zuidamerikaanse landen, die samen met de
drie Guyana's Brits GuyanaFrans Guyana en Su
riname het gigantische Zuidamerikaanse continent vor
men. Hoe groot Zuid-Amerika is blijkt uit onderstaande
cijfers: in alfabetische volgorde de tien Zuidamerikaanse
landen met daarachter tussen haakjes hoeveel maal groter
zij zijn dan Nederland. Argentinië (70), Bolivia (37), Bra
zilië (260), Chili (22), Colombia (35), Ecuador (8), Para
guay (12), Peru (43), Uruguay (5), en Venezuela (28).
Brazilië is het grootste land van
Zuid-Amerika, het grenst aan alle an
dere Zuidamerikaanse staten, met uit
zondering van Ecuador en Chili. Het
is het enige Zuidamerikaanse land dat
een Portugese koloniale geschiedenis
heeft. De economie, van Brazilië
steunt voor een voornaam deel nog op
de koffiecultuur, waardoor een terug
val van de koffieprijs op de wereld
markt onmiddellijk ernstige gevolgen
heeft voor de Braziliaanse economie.
Na de grillige regeringsperiodes on
der de kleurrijke presidenten Kubit-
chek en Quadros en de linkse neigin
gen van president Goulart vonden de
militaire leiders het nodig om in te
grijpen. Dat gebeurde in april 1964.
Sindsdien is van een democratische
regeringsvorm geen sprake meer. Het
parlement is naar huis gestuurd en
politieke tegenstanders, die zich roe
ren, worden in gevangenissen opge
borgen en vaak ook gemarteld.
Eveneens elders in Zuid-Amerika
heeft een kleine rijke elitegroep de
eigenlijke macht in handen 41 pro
cent van de grond is in handen van
één procent van de bevolking! Onder
de jonge roomskatholieke geestelijk
heid groeit echter het verzet tegen de
houdingen
Het onbehagen onder de Brazilianen
manifesteert zich vooral in de toene
mende activiteit van guerrilla-bewe
gingen. Zoals in sommige andere
Zuidamerikaanse staten (Argentinië,
Uruquay) hebben de Brziliaanse guer
rilla's de aandacht van de wereld op
hun doelstellingen willen vestigen
door het ontvoeren van diplomaten.
De Westduitse ambassadeur von
Holleben en de Japanse consul Oku-
chi werden het slachtoffer van ont
voeringen, maar brachten er het leven
af doordat de regering aan de eisen
van de ontvoerders vrijlating van
55 politieke gevangenen tegemoet
kwam.
Chili
Columbia
Evenals Brazilië is Colombia sterk
afhankelijk van zijn koffiecultuur (63
pet. van alle uitvoerprodukten). Ove
rigens is er een sterk opkomende aar
dolie-industrie. Het land is rijk aan
bodemschatten, maar de exploitatie
'ervan begint de laatste jaren pas een
beetje op gang te komen.
Onder het Colombiaanse massa-
proletariaat beginnen revolutionaire
ideeën veld te winnen. Daartoe heeft
de rooms-katholieke priester Camillo
Torres hij sloot zich bij een guer
rilla beweging aan en sneuvelde bij
een treffen met het leger meer bij
gedragen dan de reis, die paus Paulus
in 1968 naar Colombia ondernam.
Chili neemt onder de Zuid-Ameri
kaanse landen een merkwaardige po
sitie in. Het heeft een democratische
traditie sinds 1891 kort onderbro
ken door een regeringsperiode onder
dictator Ibanez. Het Chileense volk
marxist Allende tot president,
koos enige maanden geleden zelfs de
De kans dat Chili de eerste Zuid
amerikaanse „volksdemocratie" wordt
is overigens niet groot. Allende be
haalde geen absolute meerderheid en
had de steun van de christen-demo
craten nodig om tot president gekozen
te kunnen worden. Die steun kreeg
hij niet zonder concessies van zijn
kant. Het Chileense leger wacht bo
vendien op de achtergrond rustig de
ontwikkelingen af.
In weerwil van Chili's parlementai
re democratische geschiedenis, wijkt
het economische patroon nauwelijks
af van de rest van Zuid-Amerika.
Ook in Chili zijn de tegenstellingen
tussen rijk en arm bijzonder groot. Al
sinds 1958 zijn er plannen tot land
hervorming. De wet werd in 1965 on
dertekend maar de uitvoering stuit op
heftige tegenstand van de invloedrijke
bezittende klasse.
Tot nationalisering van de koperin
dustrie koper beslaat zeventig pro
cent van de Chileense export is
nog geen enkele Chileense regering
durven overgaan. Wel werd in 1965
een wet tot „chilinisering" van de ko-
se regering verwierf aandelen in de
perindustrie aangenomen. De Chileen-
kopermijnen en de buitenlandse on
dernemingen namen de verplichting
op zich de koperproduktie te vergro
ten.
V,
